جایگاه قرآن در زندگی مسلمانان

موضوع: جایگاه قرآن در زندگی مسلمانان
تاريخ پخش: 18/03/95

یک جمله هم بگویم برای محققینی که تحقیق می‌کنند ولی مسافرت نمی‌روند. استاد دانشگاه است، حجت الاسلام است، محقق است، پژوهش می‌کند. دو تا خاطره بگویم و حرف‌هایم را جمع کنم.
* آیت الله العظمای بروجردی، رئیس و مدرس همه‌ی مراجع بود. حتی امام هم پای درس ایشان می‌رفت. آیت الله صافی، آیت الله فاضل لنکرانی، آیت الله تبریزی، آیت الله مکارم، همین شبیری، تمام آیت الله‌ها و تمام مراجع درس آقای بروجردی می‌رفتند. یعنی تقریباً استاد همه‌ی مراجع بود. ایشان سالی یک سخنرانی بیش‌تر نمی‌کرد. این را آیت الله امامی کاشانی می‌گفت. می‌گفت: آن روزی که آقای بروجردی بنا بود در سال یک سخنرانی کند، من آنروز چه مشکلی شد و به درس آقا نرسیدم. از آیت الله مشکینی پرسیدم امروز آیت الله بروجردی، چه گفت؟ چون رئیس مراجع سالی یک بار حرف می‌زند. دیگر معلوم می‌شود که حرف‌هایش خیلی پر مایه است. گفت: امروز آقای بروجردی گفت: تمام آیات و ورایاتی که برای علم ارزش قایل است، علمی است که به مردم گفته شود. علمی که بخوانی، مقاله بنویسی، پژوهش کنی و در طاقچه و کتابچه بگذاری، آن روایات ارزش علم شامل این علم نمی‌شود. حرف بزرگی است. چقدر ما کتاب نوشته‌ایم که خواننده ندارد؟ این یک خاطره! خاطره‌ای هم از آیت الله سبحانی دارم. ایشان می‌گفت: وارد منزل امام شدم، بنیانگذار جمهوری اسلامی، امام تنهایی در خانه و زیر کرسی نشسته بود. ما هم وارد شدیم و فرمود: زیر کرسی بنشینید. نشستیم و گفتم: گاهی محرم و صفر و ماه رمضان پیش می‌آید و ما مجبور هستیم برای تبلیغ برویم. وقتی تبلیغ می‌رویم از تحقیق می‌مانیم. امام خمینی فرمود: تحقیق را می‌خواهی چه کنی؟ آن تحقیقی ارزش دارد که روی منبر بروی و برای مردم بگویی. این فضلا و پژوهشکده‌هایی که راه نمی‌افتند، این‌ها باید خودشان را برای قیامت آماده کنند. به چه دلیل شما اینقدر سواد داری و تکان نخورده‌ای؟ هر کس می‌تواند باید هجرت کند. این درس‌های رسمی ما خیلی بار ندارد. گاهی یک برخوردهای تک به تک، اثر دارد. من یک چیزی برایتان بگویم.
امام حسین(علیه‌السلام) روز عاشورا سه سخنرانی در کربلا کرد. از صبح تا ظهر ده سخنرانی کوتاه شد. سه تا برای خود امام حسین(علیه‌السلام) بود. سه تا سخنرانی که امام حسین(علیه‌السلام) در روز عاشورا کرد، کسی توبه نکرد و از یزیدی‌ها این طرف نمی‌آمدند، جز حر! سه سخنرانی یک تولید داشت آن هم حر!‌ اما در راه که می‌آمد، زهیر را دید، یک پیامی برایش فرستاد. چند لحظه خصوصی با زهیر صحبت کرد، زهیر که جزء آن خط بود در خط امام حسین(علیه‌السلام) آمد. جزء هفتاد و دو تن شد. یعنی گاهی یک ملاقات خصوصی یک زهیر درست می‌کند، سه تا سخنرانی رسمی… امام دو بار خصوصی با من صحبت کرده است. یادم هست که چه گفته است. اما تمام سخنرانی‌های عمومی امام درحسینیه جماران که میلیونی پخش شد، یادم رفته است. گفتگوی خصوصی خیلی اثر دارد. معلم خصوصی، این پسر عمو استاد بشود و باقی پسرعموها شاگرد بشوند. یک کاری هم او بلد است، او استاد این‌ها بشود. طوری نیست. یک نهضت قرآنی باید راه بیفتد. منتظر دولت و نهادهای فرهنگی هم نباشید. دولت یک سال دارد، یک سال ندارد، یک سال می‌دهد، یک سال نمی‌دهد، یک سال در مملکت مسایلی پیش می‌آید. کمبود است، خشکسالی است، زلزله است، حوادثی پیش می‌آید. خودتان روی پای خودتان بایستید. قرآن که دیگر لازم نیست که بیاید و بگوید که یاد بگیرید. خودمان از درون… ببینید چاه باید خودش آب داشته باشد، اگر در چاه با سطل آب بریزید آب دار نمی‌شود. یک نهضتی باید باشد. مادر و دختر و پسر و عروس و داماد، همه قرآنی بشویم. بعد اگر من زنده باشم یا مرده باشم، مزه‌ی قرآن را بچشید، دیگر چیز دیگری مطالعه نخواهید کرد. من در این… از پانزده روز پیش تا الان دارم یک دور قرآن را نگاه می‌کنم، به قصد اصولی که در قرآن هست. یک اصولی در قرآن است. سوره‌ی بقره دارد تمام می‌شود حدود 400 اصل تازه پیدا کرده‌ام. تازه من آیت الله و فقیه و فیلسوف و عارف و این‌ها نیستم. یک طلبه معمولی هستم. الله اکبر که چقدر نکته دارد. منتها ما نیامده‌ایم از قرآن اصول را بیرون بکشیم. یک نمونه‌اش را برای شما بگویم.
6-تبلیغ دین از فرصت ماه رمضان
نیم ساعت شد؟ پنج دقیقه‌ی دیگر؟ من در این پنج دقیقه یک چیزی برای شما بگویم که اصول از قرآن بیرون بیاید. مثلاً یک خاطره‌ی تاریخی است. حضرت ابراهیم به عمومی بت پرستش گفته است که عموجان چرا بت می‌پرستی؟ آیه‌اش را هم بخوانم. «إِذْ قالَ لِأَبِيهِ وَ قَوْمِهِ ما هذِهِ التَّماثِيلُ الَّتِي أَنْتُمْ لَها عاكِفُونَ» (انبیاء/52) «قالَ» ابراهیم گفت. «لِأَبِيهِ وَ قَوْمِهِ» ابراهیم به عمو و دار دسته‌اش گفت. «ما هذِهِ التَّماثِيلُ» تمثال یعنی مجسمه! ابراهیم به عموی بت‌پرستش گفت: چرا بت می‌پرستید؟‌ این قصه‌ی تاریخی است. به درد امروز ژاپن می‌خورد؟ کانادا، آمریکا، شرق، غرب، هند، چین، پاکستان، ایران، هر کجا؟ چند هزار سال پیش ابراهیم به عمویش گفته است: چرا بت می‌پرستی؟ خوب که چه؟‌ ولی در همین آیه پنج اصل وجود دارد. ، پنج قانون، پنج جمله در آن است که می‌شود به زبان‌های دنیا ترجمه کرد. قانون اول: در اصلاح و ارشاد امر به معروف و نهی از منکر سن شرط نیست. چون «قالَ لِأَبِيهِ» ابراهیم به عمویش گفت. نگو من بچه هستم و او بزرگ است. من دانشجو هستم و او استاد است. من طلبه هستم و او آیت الله العظمی است. خلاف دیدی تذکر بده، کاری هم به سنت نداشته باش. «قالَ لِأَبِيهِ» در اصلاح و ارشاد سن شرط نیست. اصل دوم: در اصلاح و ارشاد آمار هم شرط نیست. «قالَ» تنهایی، یکی بود «لِأَبِيهِ وَ قَوْمِهِ» بت‌پرست‌ها خیلی بودند. نگو ما هفت نفر هستیم و آن‌ها هشتصد نفر هستند. من یک نفر هستم و آن‌ها چهل نفر هستند. در اصلاح و ارشاد سن شرط نیست. قانون است. در اصلاح و ارشاد عدد شرط نیست. قانون و اصل است. قانون سوم: در اصلاح و ارشاد از خودی‌ها شروع کنید. اول به عمویت بگو. خدا به پیغمبر می‌گوید: اول به خانمت بگو، «قُلْ لِأَزْواجِكَ وَ بَناتِكَ» بعد می‌گوید: «وَ نِساءِ الْمُؤْمِنِين‏» به خانمت بگو بعد به دخترت بگو بعد… «وَ أَنْذِرْ عَشِيرَتَكَ الْأَقْرَبِين‏» (شعراء/215) اول به عمویت بگو چرا بت پرست هستی؟ این هم اصل سوم. اصل چهارم: این‌ها دیگر قانون است. این‌ها را می‌شود به تمام زبان‌های دنیا ترجمه کرد. در خیابان کانادا را بیافتید و بگویید: در اصلاح و ارشاد سن شرط نیست. در اصلاح و ارشاد عدد شرط نیست. در اصلاح و ارشاد از خودی‌ها شروع کنید. در اصلاح و ارشاد اولویت را در نظر بگیرید. یک خانم هم حجابش بد است، هم نمازش بد است. حجاب و نماز هر دو واجب است، ولی نماز واجب‌تر است. اول نمازش را درست کن، بعد حجابش را. در منکرات قرآن می‌گوید: «إِنَّ الشِّرْكَ لَظُلْمٌ عَظِيمٌ» (لقمان/13) بالاترین ظلم شرک است. این که آدم بت‌پرست است. «ما هذِهِ التَّماثِيلُ» عموجان! چرا بت می‌پرستی؟ این سنگ است. ببینید قصه تاریخی است. چند هزار سال پیش در تاریخ  ابراهیمی به عمویش گفته: چرا بت می‌پرستی؟ من چه خاکی بر سرم کنم؟‌ از این تاریخ باید اصول استخراج کنیم. من گیج می‌شوم که چقدر قرآن نکته دارد. کلاه سرمان رفت که سراغ چیزهای دیگر رفتیم.
7- قرآن و روایات در کنار یکدیگر
وقتی هم که قرآن می‌گویم، مرادم قرآن و نهج البلاغه است، قرآن و روایات است، من هر وقت قرآن می‌گویم، یعنی اهل بیت هم هست. ببینید اگر نیروی انتظامی تابلو زد، عابرین محترم، از پیاده رو عبور کنید. اینجا نباید زن‌ها وسط خیابان بدوند، که عابرین گفته است. ما جزء عابرات هستیم. عابرین یعنی مردها، عابرات یعنی زن‌ها. اینجا که رئیس شهربانی می‌گوید: عابرین محترم، یعنی هم عابرین، هم عابرات! وقتی من می‌گویم قرآن، یعنی قرآن و اهل بیت. چون این‌ها از هم جدا نمی‌شوند. سوزن بی‌نخ که نمی‌دوزد. بعضی چیزها لازم و ملزوم هستند. یکی از فقها می‌گفت، دود روزه را باطل نمی‌کند. من به ایشان یک چیزی گفتم، خیلی خندید. گفتم: یک ملای دیگری هم مثل شما می‌گفت: ‌دود روزه را باطل نمی‌کند. رفت خانه‌ی مریدش دید هم قلیان می‌کشد، هم چای می‌خورد. گفت: مگر روزه نیستی؟ گفت: من مقلد شما هستم. گفت: من گفتم: دود روزه را باطل نمی‌کند. تو قلیان کشیدی، چای هم خوردی. گفت: هر مرجع عاقلی می‌فهمد، قلیان بدون چای نمی‌شود. این‌ها… سوزن بی‌نخ نمی‌شود. عابرین شامل عابرات هم می‌شود. ما یک وقت‌هایی که می‌گوییم قرآن…
به هر حال بعضی هم سراغ علوم قرآن می‌روند. ناسخ کیست، منسوخ کیست؟ بعضی لباس شنا می‌پوشند، ولی دور استخر می‌دوند. من خودم جایی شده است که سخنرانی کرده‌ام، این از اول آمده است، به من نگاه کرده است. من فکر کردم  این دارد حرف‌های من را گوش می‌دهد. بعد دیدم می‌گوید: این در تلویزیون خوشگل‌تر است. نه در تلویزیون کوچک‌تر است، زشت‌تر است، من دارم حرف می‌زنم او دارد من را کیلویی متر می‌کند. بعضی‌ها هم نگاهشان به قرآن این است که ناسخ کیست، منسوخ چیست، فصل چیست؟ تحدی چیست؟‌ زمانی که قرآن به اردو ترجمه شد… تاریخ ترجمه‌ی زبان به اردو، تاریخ ترجمه‌ی زبان به چین، این‌ها که چه؟ یعنی اگر امام در حسینیه‌ی جماران صحبت کند، شما بروید و لامپ‌ها و پنکه‌ها و پایه‌ها و قالی‌ها را بشماری…. یک کسی آمده بود و به من می گفت: مسجد الحرام هفتصد و چهل بلندگو دارد. گفتم: مگر شمردی؟ گفت: دانه دانه شمردم. گفتم: این همه راه رفتی، خوب طواف می‌کردی. حاجی خل هم داریم. ما حاجی داریم، برگشت به من گفت: من امسال هفت متر موز خوردم. گفتم:‌ مگر موزها را متر می‌کردی؟ گفت: هر وقت موز آوردند، اندازه گرفتم، یادداشت می‌کردم در دفتر خاطراتم. ببینید از ایران می‌رود و موز متر می‌کند. بعضی‌ها هم به جای اینکه ببینند قرآن چه می‌گوید… در همین مشهد من رفتم یک جایی چند سال پیش جایزه بدهم برای کارهای قرآنی، گفتیم: کار قرآنی چه بوده است؟ گفتند: آیه‌ای در قرآن داریم که یازده قاف دارد. گفتیم: هر کس آیه را پیدا کرد، جایزه دارد. این بچه‌ها از اول تابستان، تا آخر تابستان قاف‌شماری رفته‌اند. آیه به آیه قاف شمردند. واقعاً نمی‌دانم به این‌ها چه باید گفت؟ خل هستند.
قرآن چه می‌خواست از ما و چه شدیم. چشم من اینجاست، کاشی‌کاری دم پشت بام است. من ایرانی هستم، خط کوفی است. تازه چنین می‌کنم نمی‌توانم بخوانم. بابا چشم من اینجاست، جلوی چشم من کاشی‌کاری کنید. باز و گشاد بنویسید من بتوانم بخوانم. یک قرارداد ده میلیارد تومانی بستند. البته ما هم هوچی‌گری کردیم، جلویش را گرفتیم. یک قرآن ده میلیارد تومان که هر کلمه‌اش با یک چوب است. مثلاً «والعصر» با چوب عناب است. «ان الانسان لفی خسر» با چوب انار است. «الا الذین آمنوا» با چوب پسته. یعنی هر کلمه و هر جمله‌اش با یک چوبی. ده میلیارد تومان… گفتم: می‌خواهید چه کنید؟ گفت: می‌خواهیم در یونسکو [گینس] ثبت کنیم. حضرت عباسی این‌ها را باید خواباند و شلاق زد. قرآن یک آیه داریم می‌گوید بیت المال را دست آدم خل ندهید. «وَ لا تُؤْتُوا السُّفَهاءَ أَمْوالَكُم‏» (نساء/5) قرآنی که من می‌گویم، نه این قرآنی که فعلا با آن…
پریروز رفتم حالا کاری ندارم که بگویم کجا بود. یک جای مهمی بود. برای آدم‌های مهمی هم سخنرانی کردم. یک قرآن به من دادند، من که نتوانستم بلند کنم. بعد هر دو جمله‌اش… گفتم: می‌خواهید چه کنید؟ این را چه کسی می‌خواهد بخواند؟ از طرفی هم بعضی قرآن را… شب قدر موبایل سر گرفته بود. گفتم: موبایل. می‌گفت قرآن در آن است. یعنی نمی‌فهمند. یا قاف می‌شمریم. یا موبایل سر می‌گیریم. یا کاشی‌کاری با خط میخی می‌نویسیم. ولی نمی‌گوییم که این جمله چه می‌خواهد بگوید. پیام این جمله چیست؟ امیدوارم مزه‌ی قرآن را بچشیم. منتظر سازمان‌ها و نهادها هم نباشید. خودتان از درون به عنوان یک بچه مسلمان خودتان همین ماه رمضان از این فضای قرآنی استفاده کنید.
خدایا هر چه نسبت به قرآن غفلت کرده‌ایم، غفلت گذشته‌ی ما را ببخش و توفیق جبران مرحمت بفرما