قربت و قربان

در خدمت برادران و خواهران امدادگر در هلال احمر هستيم که در حوادث و در ناملايمات معمولاً در داخل و گاهي هم در خارج خدمات اينها را به هنگام سيل، زلزله، آوارگان جنگي چه در داخل و خارج شنيده‎ايم. خداوند انشاء الله اين مملکت را و همه مسلمين را از حوادث تلخ حفظ بفرمايد. بخشي از حوادث علتش نبودن مديريت است، بنده مديريت ندارم خانه‎ام در جلوي، مقابل سيل مي‎سازم، قرار است سيل بيايد و خانه من را مي‎برد بايد عقلم کار بکند که خانه‎ام را کجا بسازم.

1- بعضي از جاها انسان تجربه ندارد نمي‎داند چطوري زندگي بکند.

2- بعضي از جاها حوادث بخاطر خواست ابرقدرت‌هاست. مي‎خواهند يک چيزي را آزمايش کنند روي يک مردم محروم و مستضعف آزمايش مي‎کنند. مي‎خواهند گازکشي کنند از جايي گازکشي مي‎کنند که اگر اتفاقي افتاد، انفجاري رخ داد آدمهاي فقير و بيچاره تلف شوند بعضي وقتها حوادث جنبه بي‌تجربگي دارد، بعضي وقتها حوادث جنبه استثماري و استعماري را دارد و استکباري. و بعضي جاها حوادث به خاطر اين است که خودمان گناه مي‎کنيم. امام صادق(ع) مي‎فرمايد: «مَا تَلِفَ مَالٌ فِي بَرٍّ وَ لَا بَحْرٍ إِلَّا بِمَنْعِ الزَّكَاةِ» (ثواب‌الأعمال/ ص‌46) تلف نمي‎شود مالي در خشکي يا در دريا هر وقت ديديد يک مالي در خشکي، يا در دريا سوخت معلوم مي‎شود صاحبش زکات نداده خوب است قبل از اينکه اتفاقي بيفتد و توي سر خودمان بزنيم تحت عنوان حوادث غير مترقبه هلال احمر، وزارت کشور، امام جمعه‎ها پا شويم داد بزنيم از مردم کمک بخواهيم يک خرده دادهايي را که بعد از سيل مي‎زنيم، قبل از سيل بزنيم. ‌اي برادرها شما که کشتتان خوب شده هر بيست کيلو، يك کيلو را بدهيد به فقرا. ندهيد سيل مي‎آيد، ندهيد زلزله مي‎شود. قبل از اينکه مريض بشويد به بهداشت برويد کارهايي را بکنيد تا مريض نشويد. مثل قطراتي که براي فلج اطفال ريخته مي‎شود، از فلج جلوگيري کنيم، پنجاه کاميون که براي سيلو مي‎فرستيد، چهل و نه کاميون بفرستيد چه مي‎شود يک کاميون براي زکات مصرف شود. قارون پولدار بود به او گفتند يک خرده کمک کن، نمي‎کنم. گفتند خداوند به تو داده «وَ أَحْسِنْ كَما أَحْسَنَ اللَّهُ إِلَيْكَ» (قصص/77) يعني خداوند به تو احسان کرده، گفت خدا نداده «قالَ إِنَّما أُوتيتُهُ عَلى‌ عِلْمٍ عِنْدي» (قصص/78) يعني پيش من يک علم است که تخصصي دارم، اقتصاددان و کارشناس ارشد، بخاطر «عِلْمٍ عِنْدي» به خاطر تخصص اين پولها را پيدا کردم، عقلم کار مي‎کند، خداوند مي‎گويد اين آقايي که مي‎گويد عقلم کار مي‎کرد خودش و پولهايش را به زمين و گل فرو برديم.

«فَخَسَفْنا بِهِ وَ بِدارِهِ الْأَرْضَ» (قصص/81) هيچ کس نبايد احساس امنيت بکند، من را مي‎بينيد. من حقوق، بيمه، حقوق بازنشستگي و… همه چيز جور است. هيچ کس نمي‎تواند من را تکان بدهد. قرآن مي‎گويد: اينقدر نگو، يک استخدامي‎ رسمي‎اينقدر پز ندارد، خيلي از تو بزرگترهايش به زمين کوبيده شدند به هيچ چيز ايمان نکنيد، يک کسي مزرعه داشت آمد و يک سري تکان داد و گفت: «ما أَظُنُّ أَنْ تَبيدَ هذِهِ أَبَداً» (كهف/35) فکر نکنم که ديگر من گرسنگي بکشم. اين مزرعه ديگر از بين نمي‎رود، کسي بنام ريشه دار وجود ندارد پيش خداوند البته هر لحظه ممکن است محبوبترين آدم را، منفورترين آدم بکند. صبح مي‎گويد زنده باد، غروب مي‎گويد مرده باد. براي اينکه کارشان آسان بشود و براي اينکه خودمان گرفتار نشويم و دولت گرفتار نشود و مردم گرفتار نشوند و براي اينکه دستمان پيش سازمانهاي بين المللي براي کمک دراز نشود بياييم خودمان هر چه داريم مقداري که خداوند گفته بدهيم «وَ في‌ أَمْوالِهِمْ حَقٌّ لِلسَّائِلِ وَ الْمَحْرُومِ» (ذاريات/19) آن کسي که سائل است يا آن کسي که محروم است و آن کسي که سؤال مي‎کند براي فقرش يا محروم است و سؤال نمي‎کند. بايد آن کسي که دارد در مالش حقي براي سائل و محروم کنار بگذارد در آمد زياد داشتي و خمس ندادي از شما گرفتيم، در سوره نون و القلم خداوند قصه‌اي را تعريف مي‎کند که شخص باغ خوبي داشت ميوه‎هايش را مقداري به فقرا داد اين شخص مرد وارثين گفتند ما به فقرا نمي‎دهيم، سر شب هم زود خوابيدند که سحر بروند ميوه‎ها را بار کنند و تا فقرا از خواب بيدار بشوند کار از کار گذشته باشد. قرآن مي‎گويد: آمدند ديدند که باغشان سوخته، تصميم گرفتيد ندهيد، خداوند نمي‎دهد.

موضوع بحث: (قربت) و(قرباني) ما با کلمه قصد قربت آشنا هستيم. يعني براي خداوند، چشمداشتي به ديگران ندارم. اول که مي‎گويند مقرب درگاه خدا است يعني چه؟ قرب يعني نزديکي، منظور از نزديکي، از نظر مکاني، يا فيزيکي نيست. قرب به خدا يعني بالا رفتن از نردبان وجود. اين کلمه از شهيد مطهري(ره) است. خداوند خالق وجود است و هر کس بتواند با عبادت به خدا نزديک بشود از نردبان وجود بالا رفته و هستي در دست اوست. مي‎گويند(خاک را به نظر کيميا کنند) يعني معجزه، مس را طلا مي‎کند يعني عصا بر سنگ مي‎زند آب بيرون مي‎آيد. معجزه مي‎کند. يعني ولايت تکويني است حرفش به دل مي‎نشيند چون دل مال خداست.

نشانه قصد قربت چه هست؟ اين است که در عمق جانش هيچ هدفي جز خدا نداشته باشد. يکي مي‎آيد مي‎گويد ما 16 سال براي انقلاب قربهً الي الله کار کرده‎ايم حالا در اين فروش ماشينهاي دولتي يکي از آنها را به ما ندادند مي‎گوئيم شما که بنا بود قربهً الي الله باشد سراغ ماشين مي‎گيرد. قربة الي الله يعني از هيچ کسي هيچ انتظاري نداشته باشيد و اين خيلي مشکل است گاهي افرادي از پول مي‎گذرند ولي انتظار يک تشکر دارند اين هم مخلص نيست علامت مخلص قرآن مي‎فرمايد: اين است که: «لا نُريدُ مِنْكُمْ جَزاءً وَ لا شُكُوراً» (دهر/9) اهل بيت عصمت و طهارت روزه بودند در آستانه افطار بودند سه شب رفتند افطار کنند. شب اول يتيم، شب دوم مسکين، شب سوم اسير لحظه افطار در را زدند چه کسي است اسير هستيم، چيزي نداريم بخوريم سه شب غذاشان را دادند با آب افطار کردند. يک سوره هل اتي آمد که در دنيا وصف سنانش رد شد از آخرت هم وصف سنانش رد شد چون سنان يعني شمشير. چون شمشيرش تاريخ را شکست رفت جلو و آن سناني که سه شب داد يعني شمشير. سه تا نان دادند اما چون اخلاص داشتند «لا نُريدُ مِنْكُمْ» يعني نه به زبان، در دلش هم مي‎گويد و در واقع مي‎خواهد بگويد هستم گاهي وقتها يکي مي‎گويد کم هستم ولي بزرگ هستم ما دو تا «الاحقر» داريم انسان در بينش به جاي رسيده واقعاً خودش چيزي نمي‎داند، يعني نسبت به هستي کوچک مي‎داند ولذا امضاء مي‎کند مي‎گويد «الاحقر» مثلاً فلاني و اين نسبت به معرفت امضاء مي‎کند يکي نه چون براي اينکه ژست بزرگان بگيرد امضاء مي‎کند «الاحقر» ولي وقتي از آن مي‎پرسيد شما «الاحقر» هستيد مي‎گويد جدّ و آبائت «الاحقر» هستند. معلوم است اين آرم است.

گاهي انسان با زبانش چيزي مي‎گويد ولي چيز ديگري در درونش است. «لا نُريدُ» يعني در دلمان هم قصد قربت هم باشد، خيلي وقتها من کار کرده‎ام ولي پول نگرفته‎ام ولي توقع تشکر هم داشتم. ديده‎ام که از «لا نُريدُ مِنْكُمْ جَزاءً» گذشته‎ام ولي از پل تشکر نتوانستم بگذرم. مخلص کسي است که از هر دو پل بگذرد. يک نفر در جبهه کشته شد و لذا گفتند برادر عزيزم شهادتت مبارک. حضرت فرمود: اين شهيد نيست، اين شهيد راه خر شده و گفتند اين حرفها چيه. فرمودند ايشان براي خدا جبهه نرفته است. دشمن سوار يک خر خوبي شده بود. گفت مي‎روم آن را مي‎کشم خرش را به غنيمت مي‎گيرم رفت نتوانست آن را بکشد. اصلاً انگيزه‎اش براي جنگ در راه خدا نبوده و لذا «قتيل الحمار» يعني شهيد در راه الاغ شد. بعضي وقتها آدم فکر مي‎کند آدم با اخلاص است ولي اينطور نيست. از حرم بيرون مي‎آيد درهاي طلايي را مي‎بوسد در حرم امام رضا(ع) مي‎آِيد در صحن درهاي چوبي را حال ندارد ببوسد مي‎بيند که اين امامش با طلا مخلوط هست. حديث هست که مي‎گويد: ريا چنان وارد مي‎شود در زندگي که آدم نمي‎فهمد مثل اينکه مورچه سياه در شب تاريک روي سنگ سياه راه برود. آدم بفهمد گاهي چنان در انسان غير خدا هست که آدم توجه ندارد که کارش براي خدا نيست، جايي بودم قرار بود که يک پولي به کسي داده بشود گفتم اين پول حلال است يا حرام. گفتند حلال است. گفتم اگر بنا باشد امشب شما بميريد حاضر هستي از اين پول کفن بخريد. گفت اينقدر حلال نيست. نيت به قدري مهم است که اگر آن کار را نتواند انجام بدهد ولي نيت داشته باشد خدا ثوابش مي‎دهد، شما پول نداريد افطاري بدهيد آهي مي‎کشيد و مي‎گوئيد که‌اي کاش خانه‌اي داشتيم اتاقي داشتيم، پولي داشتيم، بالاخره ما هم يک افطاري مي‎داديم. حديث داريم اگر آه تو صادقانه باشد به اين آه ثواب افطاري مي‎دهند دو دفتر داريم 1- دفتر مردم، 2- يک دفتر الهي. در دفتر مردمي‎ دو کار نوشته مي‎شود:

1- کارهاي بزرگ نوشته مي‎شود. 2- کارهايي که از انسانهاي بزرگ است. کار بزرگ يعني کسي 100 ميليون، 200 ميليون داده، يا نه کار بزرگ نيست آدم بزرگي است و اين کار را انجام داده مثلاً فلاني يک کلنگ زد براي يک کاري، يک کلنگ کار بزرگي نيست ولي چون شخصيت مهم بود اين را در تاريخ فيلمبرداري مي‎کنند.

مثلاً يک جبه قندي امام صادق(ع) داده به شما، حبه قند ارزشي ندارد ولي شخصيتي که اين حبه قند را به شما داده مهم است و بزرگ است.

2- اما در دفتر خدا، نه نگاه به کار مي‎کنند نه نگاه به آدم. نه مي‎گويند چقدر داد و نه مي‎گويند چه کسي داده. مي‎گويند نه به آدمش کار داريم مثلاً رئيس جمهور يا گمنام. نه کار به آدم دارند مي‎گويند به چه نيتي داد و لذا قرآن مي‎گويد: «أَيُّكُمْ أَحْسَنُ عَمَلاً» (هود/7) خدا شماها را آزمايش مي‎کند، کدام يکي از شما عملتان بهتر است. نمي‎گويد «أَيُّكُمْ أَكْثَرُ عَمَلاً» کدام يکي از شما عملتان بيشتر است. خدا کار به عمل زياد ندارد. کار به عمل خوب دارد. ممکن است يک کار کوچک خوب باشد صد تا کار بد باشد. حديث داريم روز قيامت مردم بر اساس نيتهايشان معرفي و محشور مي‎شوند هر کسي هرنيتي دارد با همان نيت محشور مي‎شود. نيت مهم است، نتيجه مهم نيست. قرآن مي‎گويد: «وَ مَنْ يُقاتِلْ في‌ سَبيلِ اللَّهِ فَيُقْتَلْ أَوْ يَغْلِبْ فَسَوْفَ نُؤْتيهِ أَجْراً عَظيماً» (نساء/74) کسي که برود در راه خدا بجنگد بعد مي‎گويد: «فَيُقْتَلْ أَوْ يَغْلِبْ» خيلي مهم است، چه کشته بشود يا پيروز بشود هيچکدام مهم نيست ما اجر عظيم به او مي‎دهيم چون نيتش خوب بوده ما اجرش مي‎دهيم نيت مهم است بارها امام مي‎فرمود ما وظيفه دفاع داريم حالا پيروز شديم يا شکست خورديم. پيغمبر(ص) در جنگ تبوک فرمود کساني که نيتشان خوب باشد و درشهر هستند ولي دوست دارند در جبهه باشند خدا ثواب جبهه را به آنها مي‎دهد. قصد قربت بايد تا پايان کار باشد نه فقط تا وسط کار مثل هواپيمايي که يک دقيقه موتورش خاموش شود، سقوط مي‎کند.

ما در يکي از هواپيماها در يک مسافرتي پرواز عقب افتاد همه مسافرها بار را پياده کردند گفتند چهار ساعت تأخير دارد. گفتيم چرا؟ گفتند يک سوسکي رفته توي هواپيما. گفتيم چهار صد تا مسافر براي يک سوسک. گفتند چون ممکن است يکي از سيمهاي ارتباطي توسط اين سوسک قطع شود. گاهي يک هواپيما با يک سوسک عقب مي‎افتد گاهي يک کار بزرگ بخاطر يک لحظه شرک و غير خدا از بين مي‎رود عيد قربان يعني دل کندن. خداوند به ابراهيم فرمود: بچه را بکش. او دل نبست نگفت به چه دليل. وقتي ما پزشک مي‎رويم خودمان را در اختيار او قرار مي‎دهيم هر نوع معاينه را مي‎پذيريم يا ماشينمان را در اختيار مکانيک قرار مي‎دهيم به چه دليل نمي‎پرسيم. ولي حالا دو رکعت نماز مي‎خواهيم بخوانيم فلسفي شديم مي‎گوئيم به چه دليل حالا سواد هم ندارد ديپلم است. ديپلم مثل جوراب و يپراهن است داشتن آن پز ندارد ولي نداشتنش عيب است، ليسانس هم سوادي ندارد. قرآن مي‎فرمايد: همه شما بيسواد هستيد «وَ ما أُوتيتُمْ مِنَ الْعِلْمِ إِلاَّ قَليلاً» (اسراء/85) همه شما با هم بيسواد هستيد اصلش اين است که شما هزار تا کتاب مطالعه کرديد، صدها ميليون کتاب است که شما رنگش هم به چشم نديديد. اينهايي که مي‎گويند باسواديم چون کتابهايي که خواندند مي‎بينند ولي نخوانده‌ها را نمي‎بينند. شما مي‎خواهيد بدانيد باسواديد کتابهايي که خوانديد توي يک قفسه بگذار و کتابهايي که نخوانديد در مقابل آن اصلاً خجالت مي‎کشي بگوئيد من باسواد هستم. اينکه امامان ما گريه مي‎کنند مي‎گويند خدايا ما عبادت نکرده‌ايم، شب تا صبح حضرت علي(ع) هزار رکعت نماز مي‎خواهند باز هم گريه مي‎کرد براي اينکه نگاه به هزار رکعتش نمي‎کرد. نگاه به عظمت خداوند مي‎کرد هزار رکعت برايش هيچي نيست.

بگذاريد از قرباني بگويم زينب کبري(س) عصر عاشورا آمد بالاي سر امام حسين(ع) قربان شده، چه کسي قربان شده، امام حسين(ع) دستش را زير بدن امام حسين(ع) برد يک کمي‎بدن را، آورد بالا، گفت «رَبَّنَا تَقَبَّلْ مِنَّا هَذَا القَلِيل» حسين(ع) کم است قليل است ولي بپذير. زينب کبري(س) حسين(ع) را مي‎گويد کم، کسي که خدا پيش او بزرگ است برادرش در پيش روي او بزرگ نيست. به يک نفر مي‎گوييد خمس مي‎دهي مي‎گويد من شب عيد سي کيلو برنج به فقرا داده‌ام، خيلي زحمت کشيدي، تو بايد سي ميليون بدهي مي‎داني چقدر پول داري همانطور براي چهار جفت جوراب، صد هزار تومان پول مي‎دهد به کميته امداد و صبح به صبح صدقه مي‎دهد تو ميليونها تومان خمست است خودت کلاه سر خودت نگذار. يکي از اولياء خدا گريه مي‎کرد وقت مردنش گفتند چرا گريه مي‎کني تو همه عمرت خدمتگزار بودي به اسلام و مردم بودي گفت بله. من آبرو داشتم ولي مي‎شد بيشتر از اين از آبرويم استفاده کنم، ممکن بود يک تلفن بکنم يک مريض را مجاني پيش دکتر ببرم، ممکن بود واسطه بشوم يک وامي ‎براي يک نفر بگيرم من از همه آبرويم استفاده نکردم.

عيد قربان بود يکي خانه ما زنگ زد، آقاي قرائتي يک گوسفند دارم دعاي قرباني چه هست. دعاي قرباني اين است که گوشتهاي کبابي را براي خودت در يخچال نگذاري همه را تقسيم مي‎کنيم بين کساني که با آنها رودربايستي داريم اين که همه‌اش قربان خودت و شکمت شد قرباني يعني دل بکن، بعضي حاجي‎ها در خانه کعبه، خانه خدا جان مي‎کنند قرباني کنند چون بايد آنجا براي گوشت يخ زده رفت توي صف ولي اينجا گوسفند چاق را سر بريد و دور انداخت.

 يک آيه داريم مي‎گويد: «لَنْ يَنالَ اللَّهَ لُحُومُها وَ لا دِماؤُها» (حج/37) من که مي‎گويم قرباني بکن احتياج به گوشت و پوست که نيست مي‎خواستم که دل را از دلار بکني، چيزي که مهم است دل کندم است در دعا و روايات داريم که «صِلْ» يعني متصل شو «صِلْ مَنْ قَطَعَكَ» (من‌لايحضره‌الفقيه/ ج‌4/ ص‌177) يعني آن کسي را که با شما قطع رابطه کرده برو و سلامش کن، اگر آن که رفيق توست را دعوت کردي هنر نکردي آن کس را که دوستت ندارد دعوتش کن. مرد و زن کرامت دارد آن کسي را که با تو قهر است دعوت کن و رابطه بر قرار کن، نگو که آن عيدي به بچه من نداده من هم اين کار را مي‎کنم يا آن به خانه ما نيامد من هم به خانه آن نمي‎روم. کار براي نفس، نفس پرستي است، کار براي مردم بت پرستي است، کار براي خدا و مردم دوگانه پرستي است. کار براي خدا، اگر براي مردم هم کاري مي‎کنيد فقط براي خدا باشد. شما وقتي براي مسلمان خطري باشد شما بايد برويد و کمک آن را بکنيد و نجات يک کار خداپسندانه است، چه هلال احمر ثبت نام بکند چه نکند، چه اضافه کار بدهد چه ندهد، مرخصي بدهد يا ندهد، مأموريت بدهد يا ندهد. اينها نبايد در ذهن شما باشد. درجات هم فرق مي‎کند،

زبيده زن هارون بود؛ يک چاه آبي در مکه زد، خوب مکه محل تشنگي و هواي گرم؛ ميليونها آدم در طول قرنها از اين آب خوردند يک کسي گفت: خواب زبيده را ديد، تو چقدر ثواب کردي، قناتي زدي قرنها، ميليونها حاجي‌هاي تشنه از اين آب چاه خوردند. زبيده گفت ثوابش را به من نمي‎دهند چون من اين پولها را از مردم گرفتم و ثوابش را براي مردم مي‎نويسند من آنجا رابط بودم. اخلاص گاهي از پول مردم کار خوب کردن. بايد مردم خودشان رشد کنند، پول بدهند، به زور پول گرفتن فايده ندارد، فرق بين ماليات و خمس همين است، ماليات را مي‎آيند مي‎گيرند، خمس را مي‎دهيد، دادن رشد است نه گرفتن وگرنه هر بخيلي را به درخت ببندندش، دست کنند در کيسه‎اش مي‎توانند پولهايش را ببرند اين واقعاً آدم سخاوتمندي است. آخر بعضي‎ها مي‎گويند اين مالياتي را که مي‎دهيم جاي خمس نيست، نه، براي اينکه نرفتي بدهي آمدن از شما گرفتند. بايد به قصد قربت باشد. آن کسي را که به کارها رأي مي‎دهد، قصد قربت است يک مثل را بزنم که يک ليوان به سه نفر مي‎دهيم بخورند 1، 2، 3 نمي‎خورند هيچ کس نمي‎خورند به اولي مي‎گويند چرا نمي‎خوري مي‎گويد قهر هستم، دومي‎مي‎گويد ميل ندارم سومي‎مي‎گويد نمي‎خورم، چرا؟ مي‎گويد: چهارمي ‎تشنه‌تر است. 1، 2، 3 نخوردند اما زنده باد سومي. پس آن چيزي که به کارها ارزش مي‎دهد نيت است، اين مهم است.