موضوع: ثروت در اسلام
تاریخ پخش: 72/02/16
بسم الله الرحمن الرحیم
«الهی انطقنی بالهدی و الهمنی التقوی»
در خدمت خواهران و برادرانی هستیم که در آموزش و پرورش مسئول بهداشت اطفال و نسل نو هستند از دختر و پسر، گرچه اطلاعات من نسبت به این عزیزان کم است ولی بحث من بحث دیگری خواهد بود اما چون مستمعین ما مسئولین بهداشت هستند دو سه حدیث می‌‌خوانم اما بحث من درباره مال است.
1- بهداشت در اسلام
یکی از کارهای پیغمبر این بود که «وَیُحَرِّمُ عَلَیْهِمْ الْخَبَائِثَ» (اعراف/157) تحریم خبائث کنند در قدیم که میکرب نبود به میکرب شیطان گفته شده است چون شیطان غیر از ابلیس است ابلیس همان موجودی است که به آدم سجده نکرد ولی به هر موذی‌‌ای شیطان می‌‌گویند روایت داریم که پیغمبر تابستان که هوای حجاز داغ بود لباسهایش را توی دیگ می‌‌جوشاند و شاید هیچ پزشکی الآن لباسهایش را توی دیگ نجوشاند و وقتی می‌‌خواست مرغ بخورد جوجه‌‌اش را توی خانه دانه می‌‌داد می‌‌گفت نگرانم این مرغ توی کوچه‌‌ها چیز بدی بخورد.
وقتی خداوند می‌‌خواهد فاطمه(س) را به پیغمبر بدهد می‌‌فرماید که تا چهل روز این غذاهای عادی مصرف نکن یک غذای ویژه‌‌ای باید بخوری چون بناست که از آن غذای ویژه حضرت زهرا(س) درست بشود و زهرا مریم عیسی بشود. ما روایت داریم که پیغمبر ما مسواکش را مثل نجارهایی که قلم‌‌شان را پشت گوش می‌‌گذارند مسواک را پشت گوشش می‌‌گذاشت و وقتی حضرت از دنیا رفت او را از جایش بلند کردند دیدند زیر متکایش مسواک است و فرمود اگر با مسواک نماز بخوانید یک رکعت نماز شما ثواب هفتصد رکعت نماز دارد.
ما درباره لباس خیلی روایات داریم از تولد تا کفن اسلام روی لباس نظر دارد. به ما گفته‌‌اند که اگر می‌‌خواهید وضو بگیرید حداقل ده سیر آب مصرف کنید می‌‌خواهد بگوید که آب وضو باید یکبار مصرف باشد روایت داریم که در غسل سه کیلو آب مصرف کنید وگرنه اگر آدم برود توی حوض و بیرون بیاید سه کیلو آب به بدنش نمی‌‌چسپد معنایش این است که آب یکبار مصرف باشد. پیغمبر پولی را که برای عطر می‌‌داد بیش از پولی بود که برای غذا می‌‌داد و لباس سرخ مکروه است برای اینکه رنگ قرمز برای چشم مضر است به ما گفته‌‌اند که رابطه‌‌تان با گیاهان زیاد باشد و حدیث داریم که امام رضا(ع) در سر سفره‌‌ای که سبزی نبود نمی‌‌نشست داریم کاهو بخورید که خون بدنتان را صاف می‌‌کند ما بیش از سه هزار حدیث داریم راجع به اینکه چه بخوریم و چگونه بخوریم داریم.
2- کنز از گناهان کبیره است
موضوع بحث ما مال است، البته حالا نگو که ما پول نداریم این چه بحثی است شما که پول نداری این بحث را گوش بده که لااقل برای آنهایی که پولدار دارند آه نکشی «وَالَّذِینَ یَکْنِزُونَ الذَّهَبَ وَالْفِضَّهَ وَلَا یُنفِقُونَهَا فِی سَبِیلِ اللَّهِ فَبَشِّرْهُمْ بِعَذَابٍ أَلِیمٍ» (توبه/34) کسانی که طلا و نقره را پنهان می‌‌کنند و در راه خدا انفاق نمی‌‌کنند به آنها بشارت بده عذاب دردناک را، اصولاً کنز از گناهان کبیره است «یَوْمَ یُحْمَى عَلَیْهَا فِی نَارِ جَهَنَّمَ فَتُکْوَى بِهَا جِبَاهُهُمْ وَجُنُوبُهُمْ وَظُهُورُهُمْ هَذَا مَا کَنَزْتُمْ لِأَنفُسِکُمْ فَذُوقُوا مَا کُنتُمْ تَکْنِزُونَ» (توبه/35) ما روز قیامت آهن داغ روی پیشانی و پهلوی او می‌‌گذاریم و می‌‌گوئیم که این پولی است که جمع کرده‌‌ای خلاصه آنهایی که پس انداز دارند باید مواظب باشند.
چرا چهارده تا استان ما سیل می‌‌آید؟ این پولی که خرج سیل شد اگر خرج آموزش و پرورش می‌‌کردند شاید دو سوم معلمین ما خانه دار می‌‌شدند، آقایان کشاورز ما گندم را می‌‌آورند و می‌‌فروشند و اصلاً کسی به فکر زکات نیست قرآن قول داده است که اگر مردم زکات ندهند مال ایشان را دود می‌‌کنیم.
3- بهترین اموال در زبان روایات
امام علی(ع) می‌‌فرماید: «أَفْضَلَ الْمَالِ مَا وُقِیَ بِهِ الْعِرْضُ» (بحارالأنوار/ ج 75/ ص7) بهترین مال اینست که آدم آبرویش را حفظ کند اگر کسی مال دارد ولی چون بخل می‌‌کند بی آبرو است باید گفت مرگ بر مال چون تو با اینکه پول داری اما توی جامعه محبوبیت نداری، آبرویش حفظ بشود معنایش این نیست که توی هر عروسی یک پیراهن بپوشد که من آبرو دارم! آبرو داری این نیست که آدم ریخت و پاش کند.
«أفضل المال ما قضیت به الحقوق» (غررالحکم/ص 367) بهترین مال این است که آدم حقوقش را بدهد شب عید تقریباً نود و نه درصد خانه‌‌ها خانه تکانی کرده‌‌اند چند نفر هستند که بگویند ما شب عید حساب کارمان را هم کردیم حقوق سادات را دادیم حقوق محرومین را دادیم «وَفِی أَمْوَالِهِمْ حَقٌّ لِلسَّائِلِ وَالْمَحْرُومِ» (ذاریات/19) مؤمنین کسانی هستند که در اموالشان حقی برای سائل و محروم می‌‌گذارند «أفضل المال ما استرق به الأحرار»(غررالحکم/ص367) بهترین مال این است که آدم بتواند افراد را جذب خودش کند دل بدست بیاورد می‌‌شود با هزار تومان و دو هزار تومان یک سور درست کند و چهار نفر که قهر هستند آشتی بدهد این بهترین پول است حدیث داریم که اگر دو نفر را آشتی دادی از تمام نماز شب‌‌ها و تمام روزه‌‌های مستحبی ثواب آن بیشتر است بهترین مال این است که دلی را بدست بیاوری دلی را نرم کنی. بهترین مال آنست که آثار خوبی در تو بگذارد «خیر مال المرء ذخائر الصدقه» بهترین مال آنست که در راه خدا بدهی. بعضی‌‌ها می‌‌گویند اگر ما خمس بدهیم از مال ما کم می‌‌شود نه اینطور نیست.
«إن خیر المال ما کسب [أکسب] ثناء و شکرا و أوجب ثوابا و أجرا»(غررالحکم/ص 367) بهترین مال آنست که با خرج کردن آن مردم را وادار کنیم به اینکه تشکر کنند از خداوند و از شما «خیر اموالک ما کفاک» بهترین مال آن مالی است که تو را کفاف بدهد حدیث داریم که حضرت رسید به کسی که شیری خواست غذایی خواست ندادند گفت خدا خیلی به تو بدهد به دیگری که به او شیر داده بود گفت خدا باندازه کفاف به تو بدهد گفتند یا رسول الله چرا همچین کردی؟ فرمود آن کسی را گفتم خدا خیلی به تو بدهد آنرا نفرین کردم «إِنَّمَا یُرِیدُ اللَّهُ لِیُعَذِّبَهُمْ بِهَا» (توبه/55) گاهی به افرادی پول می‌‌دهیم که آنها را بسوزانیم چون اگر پول نداشته باشد زندگی او راحت است پولش می‌‌دهیم تا بسوزانیمش بنابراین هر مالی ارزش ندارد کما اینکه هر علمی ارزش ندارد.
4- بدترین اموال در زبان روایات
«شر الاموال ما لم یخرج منه حق الله»(غررالحکم/ص 367) بدترین مال این است که حق خدا توی آن باشد و داده نشود خدا به شما چهل تا گوسفند داده است و گفته یکی از آنها را بده فرق ما و فقرا یک گوگرد و کبریت است که خانه ما آتش بگیرد همه چیزی می‌‌سوزد ما با افراد قطع نخاعی دو ثانیه فرق می‌‌کنیم پایمان برود روی پوست خیار می‌‌افتیم و قطع نخاعی می‌‌شویم زمان دو ثانیه است حالا که خدا داده گفت تو هم یک مقداری از آن را بده.
«شر المال ما لم ینفق فی سبیل الله منه و لم تؤد زکاته» (غررالحکم/ص369) پیغمبر یک روز آمد توی مسجد که نماز بخواند نه نفر را از مسجد بیرون کرد بعد رفت سر نماز گفتند چرا این کار را کردی؟ فرمود اینها نماز می‌‌خوانند اما زکات نمی‌‌دهند. «الَّذِینَ إِنْ مَکَّنَّاهُمْ فِی الْأَرْضِ أَقَامُوا الصَّلَاهَ وَآتَوْا الزَّکَاهَ» (حج/41) مؤمنین همینکه به حکومت رسیدند نماز و زکات را به جا می‌‌آورند. دامداران ما راحت گوسفندشان را به کشتارگاه می‌‌دهند و اصلاً توی ذهنشان نیست که این گوسفندها زکات هم دارند به ذهن‌‌اش نیست مثل اینکه بنده تا حالا فکر نکرده‌‌ام که کراوات بزنم.
گاهی وقتها به قدری پرت هستیم که اصلاً توی ذهنمان هم نیست آنوقت ما گندم بی زکات می‌‌خوریم چهارده استان سیل می‌‌آید حالا التماس می‌‌کنیم به کشورهایی که هیچ ارادتی به آنها نداریم که اگر کمک کنید ما می‌‌گوئیم خدا سایه‌‌ات را از سر ما کم نکند این جزای زکات ندادن است حدیث داریم امتی که زکات ندهند مالشان دود می‌‌شود. از نیم کیلو نمک آشپزخانه تا پانصد کیلو گندم همه خمس و زکات دارد حق حق است امام جمعه شهر کرد می‌‌گفت در یک سالنی نشسته بودیم منتظر امام بودیم که بیاید و نماز بخواند وقتی امام آمد دید پشت سالن مقداری کفش است آمد و یک خورده نگاه کرد و برگشت گفتیم آقا بیا تو گفت اینجا کفش زیاد است من نه می‌‌توانم بپرم آنطرف و نه می‌‌توانم پایم را روی کفش‌‌ها بگذارم گفتیم آقا کفش‌‌ها را کنار می‌‌زنیم گفت آخر وقتی اینها را کنار بزنیم آنها بر می‌‌گردند باید دنبال کفش هایشان بگردند لنگه به لنگه می‌‌شود باز یک رقم آزار مسلمانهاست خیلی ما راحت دوبله پارک می‌‌کنیم خیلی راحت بازار و خیابان را سد معبر می‌‌کنند. امام علی(ع) به یک خرما فروش فرمود اینجا چادر می‌‌زنی برای خرما فروشی راه مسلمانها تنگ می‌‌شود سه بار دستور داد او عمل نکرد روز چهارم فرمود خیمه‌‌اش را آتش بزنید.
اسلام خوب دینی است حیف که به اسلام عمل نشد ما گاهی وقتها یک خودباختگی‌‌ها عجیب و غریبی داریم، بدترین مال مالی است که حق خدا از آن خارج نشود.
5- مال در قیامت در آیات قرآن
مال در قیامت، آیات زیادی داریم که مال در قیامت به درد نمی‌‌خورد «یَوْمَ لَا یَنْفَعُ مَالٌ وَلَا بَنُونَ» (شعراء/88) «یَقُولُ أَهْلَکْتُ مَالًا لُبَدًا» (بلد/6) افرادی می‌‌گویند مالهای زیادی داشتم تاراج رفت و به دردم نمی‌‌خورد اگر کسی یک اتاق خالی داشت و به کسی که خانه نداشت اجاره نداد خدا به فرشته‌‌ها می‌‌گوید که این یک اتاق خالی داشت و به کسی که آنرا اجاره می‌‌خواست نداد شاهد باشید که روز قیامت به او مکان نمی‌‌دهم حتی دیگ و نردبان و سماور اینها اسمش در قرآن ماعون است «وَیَمْنَعُونَ الْمَاعُونَ» (ماعون/7) و کسانی که از دادن این چیزها منع می‌‌ورزند من یکوقت رسیدم به دو تا ماشین که گیر یک زنجیر بودند گفتم من یک عمامه دارم حاضرم آنرا زنجیر کنم اگر می‌‌شود که بدهم ولی جان ندارد یک کسی گفت آقای قرائتی خواهش می‌‌کنم گفتم می‌‌ترسم که روز قیامت همین عمامه من که کار طناب می‌‌کند و مشکل مسلمان را حل می‌‌کند شاید همین یک ساعت ثواب داشته باشد شاید باقی وقتها که عمامه سرم است دکان من است چه می‌‌دانیم یکوقت می‌‌بینی همان قبول شد ما مراعات همدیگر را نمی‌‌کنیم.
6- در محیط خانه نباید ترس از یکدیگر حاکم باشد
ما هنوز محیط خانه‌‌مان اسلامی نیست بسیاری از زنها از مردها می‌‌ترسند بسیاری از مردها از زنها می‌‌ترسند ما فضای سالم نداریم یک حالت دغدغه دارند. شخصی وارد خانه امام صادق(ع) شد دید حضرت ناراحت است گفت چی شده؟ فرمود من بارها به زنم گفته بودم که روی پشت بام نروید تا وارد خانه شدم دیدم دارد از پله‌‌ها با بچه بالا می‌‌رود چون من چند بار گفته بودم زنم ترسید و لرزید بچه هم از دستش افتاد و مرد من برای بچه ناراحت نیستم برای این ناراحتم که چرا زنم را ترساندم.
می‌‌گویند مرد توی خانه باید یک هیبتی داشته باشد پس گرگ خیلی مرد است، ما خیال می‌‌کنیم مدیر خوب مدیری است که تا وارد شد بچه‌‌ها از او بترسند قرآن می‌‌فرماید «لَوْ کُنْتَ فَظًّا غَلِیظَ الْقَلْبِ لَانْفَضُّوا مِنْ حَوْلِکَ» (آل عمران/159) پیغمبر اگر تو آدم خشنی بودی از تو فرار می‌‌کردند. عشق به امام حسین(ع) برای چی است؟ سرباز باید به بالاتر از خودش از روی ادب احترام بگیرد نه اینکه چون جریمه‌‌ام می‌‌کند ادب بدهم.
7- آموزش و پرورش باید اسلامی شود
سیستم آموزش و پرورش ما اسلامی است یا غیر اسلامی؟ ادب دبستانی‌‌ها از راهنمایی‌‌ها بیشتر است راهنمایی‌‌ها از دبیرستانها ادبشان نسبت به معلم بیشتر است هر چه بچه‌‌های ما باسوادتر بشوند ادبشان هم کمتر بشود معلوم می‌‌شود که سیستم اسلامی نیست سیستم مطهری اسلامی بود وقتی اسم امام(ره) را که می‌‌برد می‌‌گفت امام(ره) خدا جان من را قربانش کند ولی بنده چون سوادم کم است نمی‌‌گویم روحی له الفداء شاگردان امام صادق(ع) به امام صادق می‌‌گفتند: «بنفسی انت» خدا جان من را قربانت کند. الآن توی پادگان سرباز نمی‌‌گوید خدا جان من را قربان افسر کند آن سیستم‌‌هایی که باید باشد نیست فضای ترس و وحشت همدیگر را دوست نداریم.
8- خرج تربیت کنیم تا محیط سالم شود
جاهایی که ما به حساب زرنگی است خرابش می‌‌کنیم الآن پدرهای ما خرج تربیت نمی‌‌کنند مثلاً چند نفر را سراغ دارید که بگوید آقا من این ده هزار تومان را می‌‌دهم برای تربیت بچه‌‌ام البته پول برای کفش و شلوار می‌‌دهد چون پول برای فکر و مخ بچه‌‌مان کم می‌‌دهیم آنوقت بعداً بچه‌‌مان که فاسد شد برای زندانش پول می‌‌دهیم بعد آنوقت باید پول بدهیم به افسری که زندانبان است به امید روزی که فکر اسلامی باشد فکر بد توی سرم نباشد دل اسلامی باشد کینه کسی توی دلم نباشد تازه اگر محیط سالم شد با دل چه می‌‌کنی؟ آدمهایی هستند که سی سال است کینه دارند دامادی را من سراغ دارم که می‌‌گفت بیست و یک سال است که با پدر زنم حرف نزده‌‌ام اینرا باید گفت موزه لرد فرانسه چون کهنه ترین چیزها… باغ وحش اینجاست محیط زیست اول تو است فکر آزاد زبان سالم حرف بد نمی‌‌زنم چشم سالم نگاه بد نمی‌‌کنم بازار سالم به امید روزی که سالم سازی فقط مال بهداشت نباشد مال دل هم باشد علت اینکه خدا به بعضی‌‌ها الهام می‌‌کند چون دلشان پاک است ظرف شسته را خدا شیر توی آن می‌‌ریزد. محیط باید سالم باشد.
«والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته»
