کیست تا کشتی جان را ببرد سوی نجات دست ما را برساند به دعای عرفات ،موسی من تو به دنبال کدامین خضری گوشه ی چشم تو ابری است پر از آب حیات ،خوش به حال شهدایی که نمردند هنوز که دلی دارند بشکسته تر از پیر هرات، یا حسین بن علی عشق دعای عرفه است عشق آن عشق که بیرون بَرَدَم از ظلمات، تو کدامین غزلی عطر کدامین ازلی از تو گفتن نتوانند چرا این کلمات، جبل الرحمه همین جاست همین جا که تویی پای این سفره که نور است و سلام و صلوات.
سوال- امام حسین (ع) در روز عرفه از خدا چه چیزی می خواستند؟
پاسخ – کلمه ی عرفه از معرفت می آید. زمینی در بیرون از شهر مکه است که عرفات نام دارد. در روز نهم ذیحجه یعنی شب عید قربان، حاجیان باید از صبح تا غروب در سرزمین عرفه باشند. روایت داریم که اگر کسی از صبح تا غروب در عرفات باشد و شک کند که خدا او را بخشیده یا خیر، این شک کردن هم گناه است. یعنی باید یقین کند که خدا او را بخشیده است. اگر کسی ماه رمضان بخشیده نشود راهی دیگر ندارد جز در عرفات. عرفات آخرین ایستگاه بخشش است. معرفت حرف اصلی را می زند. داریم که امام را با معرفت زیارت کنید .یعنی باید امام را بشناسیم. در سال بهترین روز دعا کردن روز عرفه است. همان طور که بهترین شب، شب قدر است. امام دید که فقیری از مردم سوال می کند،امام فرمود که امروز روز عرفه است و تو از مردم سوال می کنی؟ برو دعا کن. دعا کردن عربی بهتر است ولی اگر کسی نمی تواند دعای عربی کند، فارسی دعا کند. دعای عرفه دعای طولانی است. امام باقر(ع) ظهر زیر آسمان آمد، دستهایش را بالا برد و تا غروب دستش بالا بود یعنی خواندن دعا از ظهر تا غروب طول کشید. این دعا مثل گنج است و همه باید کیسه هایشان را پُر کنند. دعای عرفه اوج های زیادی دارد. در قرآن داریم :اینجا بود که دعای زکریا مستجاب شد. پس زمان و مکان در دعا کردن تاثیردارد. در سحر، ساعت آخر روز جمعه، بعد از خطبه های نماز جمعه و قبل از شروع نماز جمعه دعا مستجاب می شود. آه مظلوم ،دعای پدر و مادر در حق اولاد و دعای اولاد در حق پدر و مادر مستجاب است.
روز عرفه را عید می گیرند و عرفه جزو اعیاد است. شب عید قربان در عرفه ،همه حاجی ها با لباس احرام اشک می ریزند و غروب همه باید از این بیابان به بیابان دیگر(مشعر) بروند. آنجا اردوی شبانه است و وقتی آفتاب زد به منا می روند سرزمینی که در کنار مکه است. در آنجا باید گوسفند بکشند. مستحب است که حاجی خودش گوسفند بکشد یا دستش را روی دست قصاب بگذارد. چینش این کار خیلی قشنگ است. در قرآن داریم که به خلقت آسمان نگاه کنید و به خلقت شتر هم نگاه کنید. خدا می فرماید که در کهکشان ها میزان هایی است پس شما هم در هنگام وزن کردن مواظب ترازو باشید. عالم دارای مهندسی خاصی است. دعاها ریتم های خاص و موزون دارد.
سوال- ارتباط امام حسین(ع) با عرفه در چیست؟
پاسخ – امام حسین(ع) با عرفه گره خورده است. روز قبل از عرفه امام حسین(ع) از مکه خارج شد زیرا اگر در آنجا می ماند یزید خون او را در مکه می ریخت و امام بخاطر حفظ احترام خانه ی کعبه از مکه خارج شد. همه ی حاجیان در شب عرفه به سوی مکه می آیند ولی امام باید از مکه برود یعنی از زادگاه پدرش برود. امام حسین(ع) در عرفه خیلی اشک ریخت مثل فقیری که نان می خواست. اشک تمام صورت امام را گرفته بود. در این روز دعا اولویت دارد و داریم که اگر می ترسید که ضعف روزه شما را بگیرد، روزه نگیرید و دعا بخوانید. در جمهوری اسلامی همه به روز عرفه نگاه خاصی دارند و همه دعا می خوانند. در این روز باید به محرومین دعا کنید. بعد به خودتان دعا کنید. حضرت زهرا(س) از سر شب تا صبح به دیگران دعا می کرد. خیلی از مردم در خطر هستند، به آنها دعا کنید. در دعاها دیگران را شریک کنیم. در نماز داریم که خدا حمد همه ی ستایش کنندگان را می شنود.
فراز اول دعای عرفه ،تشکر از خداست. از حکمت، مقدرات، رأفت و کتاب آسمانی خدا تشکر می کند. روایت داریم :اگر می خواهید دعای تان مستحباب بشود، تشکر کنید. آیا شما تابحال بخاطر غلطیدن در خواب تشکر کرده اید؟ اگر خدا این نعمت را از بشر بگیرد همه ی انسانها صبح که از خواب بیدار می شوند فلج هستند. اگر گوش ما مثل پیشانی صاف بود وچین و چروک نداشت، ما نمی توانستیم تشخیص بدهیم که صدا از کدام طرف است. آیا شما بخاطر نعمت چین و چروک های گوش تشکر کرده اید؟ آیا شما از خدا تشکر کرده اید بخاطر اینکه در لب تان استخوان وجود ندارد یا چشمهای تان در گودی است ؟آیا بخاطر سایبان بودند ابرو تشکر کرده اید؟ ما باید به خاطر چیزهایی که نمی فهمیم الحمدالله بگوییم.
خوب است که تعبیرها ما الهی باشد مثلا وقتی هواپیما می خواهد بنشیند بگوییم :انشاءالله تا لحظات دیگر هواپیما به زمین می نشیند. در هنگام خوردن نگوید :بفرمایید، بگویید :بسم الله . در هنگام نشستن رو به قبله بنشینید و هنگام شستن صورت قصد وضو کنید تا برای شما عبادت بحساب بیاید.
فراز دوم دعای عرفه، اقرار به ربوبیت خداست. به تعبیری امام حسین(ع) فرمود که ما را از خاک آفریدی و ما را در تاریکی رحم نقاشی کردی( به فرموده ی قرآن)و وقتی به دنیا آمدیم هیچ چیزی نمی دانستیم. این انسان وقتی چند سالی درس می خواند می گوید که فلسفه ی نماز چیست ؟ اگر خدا بخواهد شما نام خودتان را هم فراموش خواهید کرد.
پس در فراز دوم از تکامل خودش می گوید که از تک سلولی بوجود آمد. دعا برای این است که انسان گردن کلفت نشود. و خشوع کند. کسانی که نماز نمی خوانند خشوع ندارند. خشوع یعنی نرم. شمردن نعمت ها، انسان را نرم می کند. اگر پدر نعمت های خودش را به فرزند بگوید ،فرزند نرم می شود. دعا انسان را نرم می کند. اول عظمت خدا و بعد ضعف خودمان را می گوییم.
در فراز سوم امام حسین (ع)به شکر، ذکر، عبادت ،اطاعت ،ایمان و رضا اشاره می کند. در ضمن نعمت ها روی نعمت هاست یعنی قدرت داشتن علم هم دادی و بعد از علم ،قدرت هم دادی یعنی خدا چیزی را از ما نمی گیرد و بعد نعمت دیگر را بدهد. امام می فرماید که نعمت ها روی نعمت به من دادی. قرآن می فرماید:حتی شما نمی توانید یک نعمت را هم بشمارید. نان یک نعمت است و (به گفته دکتری)268 گروه روی آن کار کرده اند تا نان بدست آمده است. ما می گوییم کشاورز گندم تولید کرد و نانوا هم نان پخت. و به مراحل آن توجهی نداریم.
افرادی که فقط گِله می کنند، آیا می توانند نعمت هایی که خدا به آنها داده بشمارند؟ خدا نعمت هایی به شما داده که به کس دیگری نداده است. اگر پلک ما می خواست با تصمیم ما باز و بسته بشود، کار سخت بود. اگر نعمت ها جابجا بود، باز کار سخت می شد. آیا شما برای اینکه پوست بدن تان بو نمی دهد از خدا تشکر کرده اید؟ آیا شما بخاطر نهنگ ها از خدا تشکر کرده اید؟
فراز چهارم در مورد نعمت هایی است که از لابلای خطرها می گذرد. در قرآن داریم :هر کره ی زمین در مدار خودش در نظم است. و ما می توانیم حتی دقیقه و ثانیه سال تحویل را مشخص کنیم .یعنی خطرهایی از ما رد می شود .این نفسی که ما می کشیم از لابلای هزاران نعمت است که بدون خطر از آنها رد می شود. هستی مدیریت می شود تا ما راحت زندگی کنیم.
سوال – در مورد فرازهایی از دعای عرفه امام حسین (ع) توضیحاتی بفرمایید.
پاسخ – دعا اتصال بی نهایت کوچک با بینهایت بزرگ است. یعنی اتصال قطره به اقیانوس. شیرجه زدن در استخر لذت دارد. مگر هر کس که در استخر شیرجه می زند می خواهد چیزی از استخر بیرون بیاورد؟ افرادی که نماز نمی خوانند محروم هستند زیرا خدا به نماز ما نیازی ندارد. ما نیاز داریم که با خدا حرف بزنیم. اگر اولادی عروسی کند و به پدر و مادرش نگوید که در عروسی بیاید ،این پدر و مادر چه احساسی دارد؟ این پدر و مادر نمی گوید که تو از من نان خوردی و همه را دعوت کرده ای ولی ما را دعوت نکردی ؟ فردی که با همه حرف می زند و با ماهواره و اینترنت کارمی کند ولی با خدا حرف نمی زند چه احساسی دارد؟ چه انصافی دارد؟ بعضی ها هنوز بالغ نشده اند. دعا نیاز به بلوغ دارد.
عرفه با امام حسین(ع) گره خورده است. امام حسین (ع) می فرماید: خدایا به حقیقت ایمان، خطوط پیشانی ، فک دهان و دندان ها ،پوست ،گوشت و خون خودم .انسان عشق واقعی را در این دعا می بیند. بعد می فرماید که من با تمام وجودم نمی توانم شکر یکی از این نعمت ها را بکنم. این لبی که این دعاها از آن بیرون آمد ،بعد از شهادت ،در شام چوب می خورد .
امام در دعا بالاترین درجه ی خشیَّت،تقوا، تسلیم، یقین ،اخلاص ،نور و بصیرت را از ما خدا می خواهد .انسان باید بالاترین هر چیز را از خدا بخواهد. ما باید به نمره ی بیست قانع بشویم. ما باید حق علمای قدیم را بجا بیاوریم. باید حق شهدا و نسل آینده را بجا بیاوریم.
فردی که میلیارد است نباید صدقه ای به کمیته ی امداد بدهد، او باید سالی چندین جهیزیه بدهد. خدا به پیامبر فرمود: چون به تو زهرا داده ام باید شتر بکشی .
امام حسین(ع) حدود ده بار از نعمت ها یاد می کند. در دعا می فرماید که اگر رحمت تو نبود نابود شده بودم و از پوشش تو نبود رسوا شده بودم و اگر عنایت تو نبود…
خدایا تو همان کسی هستی که یوسف را از بردگی به حکومت رساندی، چشم نابینای یعقوب را نور رساندی ،تو از مریم بدون شوهر عیسی را خلق کردی،تو کسی هستی …
امام قسمتی از قدرت های خدا را مانور می دهد. در بخش دیگر می فرماید که من بدی می کنم ولی تو خوبی می کنی .امام سجاد(ع) در دامن امام حسین (ع) تربیت شده است که چنین دعاهایی می خواند و امام حسین(ع) در دامن علی تربیت شده است. امام می فرماید: ای خدایا، اگر می خواهی مرا بسوزانی بسوزان ولی من دلتنگ تو می شوم.و پسرش می فرماید که من در جهنم به مردم می گویم که خدا را دوست دارم. این عشق امام است. الان عشق دختر و پسرها این طوری است که با یک سیلی از هم طلاق می گیرند. امام می فرماید :اگر عذاب من در خدایی تو اثر دارد من را عذاب کن ،می دانم که عذاب من در خدایی تو اثر ندارد. یا مرا می بخشی یا نمی بخشی، اگر مرا ببخشی پیامبر شاد می شود اما اگر من را نبخشی شیطان خوشحال می شود. این طور حرف زدن فوق عقل انسان است.امام با تک تک اعضای بدنش شکر می کند.
امام در این دعا 27 بار انت الذی(تو هستی که)می گوید. و ده بار می گوید: ان الذی(من بودم )، تو بودی که چشم سالم دادی و من بودم که با چشم سالم گناه کردم. تو به من زبان گویندگی دادی ولی من بجای اینکه با تو حرف بزنم ، حرف بد زدم. تو بودی که …
امام در یک صفحه می گوید : سبحانک سبحانک. می فرماید : خدایا زمانی هم که من غنی هستم ، فقیرم. خوبی های من بدی است وای به حال بدی هایم. گاهی در خوبی های ما ده تا بدی پیدا می شود. مثلا عزاداری می کنیم و وسط راه گوسفند می کشیم، راه بندان می کنیم، زمین را آلوده می کنیم ،صدای بلندگو دیگران را اذیت می کند. امام می فرماید: خدایا حقیقت های من پوچ است ، پوچی های من …
این دعاها بخاطر نور زیادی است. امام معصوم که گناه نمی کند پس چرا این قدر گریه می کند ؟ اگر شما با چراغ قوه وارد سالن بشوی فقط بشکه ی بزرگ را می بینی ولی اگر نور پروژکتور در سالن بیندازی حتی پوست تخمه ها را هم می بینی. پس چون نور ما کم است ،گناهان مان را نمی بینیم. ما گناه را در دزدی و آدم کشی می بینیم. زیرا ما چراغ قوه هستیم. اگر انسان پر نور بشود کارهای مباح را هم حرام می داند. وقتی ما پای مان را جلوی کسی دراز می کنیم معذرت خواهی می کنیم. امامان ما گناه نکرده اند ولی چیزی را هم که گناه نیست احساس می کنند که نباید انجام بدهند.
بهترین دعا این است که خدا ما را ببخشد. برای بخشیده شدن ،شما مردم را ببخشید. اگر به شما ظلمی شده است ببخشید تا خدا هم شما را ببخشد. خدا می فرماید :اگر می خواهی تو را ببخشم، تو هم مردم را ببخش.
