رساله حقوق امام سجاد علیه السلام(5)، حق چشم

موضوع: رساله حقوق امام سجاد علیه السلام(5)، حق چشم
تاریخ پخش: 04/09/1400
عناوین:
1- دوری از نگاه‌های ناروا
2- خطر نگاه‌های خیانت‌آمیز
3- چشم، نعمت و امانت الهی
4- زکات چشم، عبرت‌گرفتن از گذشتگان
5- نگاه در عظمت آفرینش الهی
6- حفظ حریم چشم در چارچوب دستورات الهی
7- مطالعه‌ی کتاب‌های مفید از نویسندگان متعهد

اعوذ بالله من الشیطان الرجیم، بسم الله الرحمن الرحیم
الحمدلله رب العالمین بعدد ما أحاط به علمه، الهی انطقنی بالهدی و الهمنی التقوی

امام زین العابدین علیه السلام یک رساله‌ی حقوق دارد، بیش از پنجاه حق نقل کرده است. حق زمین، حق خورشید، حق پدر، مادر، همسایه، دوست، فرزند و از جمله حقوقی برای اعضاء. حق نفس را گفتیم در یک جلسه، حق گوش را گفتیم در یک جلسه. امروز تو این جلسه می‌خواهیم حق چشم را بگوییم.
«وَ أَمَّا حَقُّ بَصَرِکَ» (تحف العقول، ص 257)، حق چشم این است که بیخود این طرف و آن طرف چشم‌چرانی نکنی، نگاهت نگاهی باشد که یا علمی، یا حکمتی، یا تجربه‌ای، یک بار داشته باشد، بیخودی وقتت را، چشمت را هدر نده.
به هر جا نگاه می‌کنید باید یک چیزی توش باشد، یا یاد بدهیم، یا یاد بگیریم، یا تذکری بدهیم، رشدی توش باشد، حالا رشد بدنی، رشد اخلاقی، رشد سیاسی، رشد اقتصادی، یک رشدی باید توش باشد. یعنی واقعاً اگر مثلاً یک چیزی را می‌رویم تو بازار یا پاساژی نگاه می‌کنیم، می‌خواهیم بخریم، معامله کنیم، گاهی وقت‌ها یکی نمی‌خواهد بخرد هان، می‌پرسد آقا کیلویی چند است؟ ببینم می‌خواهی بخری، بپرس هر جا ارزان‌تر است بخر، اما اگر نمی‌خواهی بخری، برای چی مثلاً وقتت را صرف می‌کنی، عمرت را تلف می‌کنی؟! چشمت را «لَا یَحِلُّ لَکَ» (تحف العقول، ص 257): چیزهایی که حلال نیست، ببند، الکی نگاه نکن.
1- دوری از نگاه‌های ناروا
«قُلْ لِلْمُؤْمِنینَ یَغُضُّوا» (نور/ 30) قرآن می‌گوید به مؤمنین بگو، به مردان بگو چشمتان را پایین بکشند، «یَغُضُّوا» یعنی چشمتان را ببند، خب چشممان را ببندیم، می‌افتیم در خیابان؟! یعنی وقتی نگاهت به این خانم خورد، این نامحرم است، چشمت را پایین بینداز، کوتاه کن. زن‌ها هم چشمشان را خیره نکنند، پیش کشند. خب بعد فرمود: «وَ یَحْفَظُوا فُرُوجَهُمْ» (نور/ 30)، کلمه‌ی «یَحْفَظُوا فُرُوجَهُمْ»، کنار چشم است، چشمت را ببند، شهوتت را حفظ کن، این پیداست که بسیاری از گناهان شهوی از راه چشم است. اصلاً وقتی انسان تحریک می‌شود یک چیزی را ببیند دلش بخواهد، پس این دروازه‌ی قلب، چشم است، از این راه می‌بیند، علاقه می‌رود توی قلب، آن وقت این علاقه‌ی قلبی را برایتان بگویم به کجا کشیده می‌شود.
بسم الله الرحمن الر حیم پناه بر خدا. خدایا هر چه چشممان خطا کرده، ببخش.
بحث ما در این جلسه [پای تخته] حق چشم. چشم‌ها باز است. اگر این چشم باز بود، یعنی بگویی چشمت را پیش کش، می‌گوید: نه، می‌خواهم باز باشد، آن خانم و آقا هم می‌گویند: آزادم، با هر فرم لباسی، با هر فرم آرایشی، این چشم باز، به این شخص آزاد که افتاد، این علاقه پیدا می‌کند، حالا دنبال علاقه، یک، دو، سه، چهار، پنج، شش، هفت، هشت، نه و … .
علاقه پیدا می‌کند چه می‌شود؟ اولین فسادش، فکرش تمرکز پاره می‌شود. یعنی حواسش جمع بود، تا نگاه خورد، حواسش پرت می‌شود.
خب این تمرکز خیلی مسئله‌ی مهمی است. می‌گویند اگر قاضی کفشش تنگ است، قضاوت نکند، ممکن است فشاری که به پایش می‌آید، در مغزش اثر کند. این است که علاقه پیدا می‌کند. علاقه، حضرت آمد نماز بخواند، فرمود: فاطمه جان، این پرده گل دارد، گلش حواس من را پرت می‌کند. گل به پارچه حواس پیغمبر را پرت می‌کند، آن وقت این خانم با آرایش آزاد می‌آید در اتاق اداره و خودش را عرضه می‌کند، بالأخره مردم که معصوم نیستند، علاقه‌مند می‌شوند. چه از طرف مرد، چه از طرف زن، ممکن است مرد به زن، زن به مرد.
چشمت را پایین بکش. «قُلْ لِلْمُؤْمِنینَ یَغُضُّوا مِنْ أَبْصارِهِمْ وَ یَحْفَظُوا فُرُوجَهُمْ» این جمله‌ی «یَحْفَظُوا فُرُوجَهُمْ» کنار چشمتان را پیش کشید، شهوتتان را حفظ کنید، این دو تا کلمه پهلوی هم آمده در قرآن: «یَغُضُّوا مِنْ أَبْصارِهِمْ» (نور/ 30) برای مردها، «یَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصارِهِنَّ» (نور/ 31) برای زن‌ها، چشمتان را پایین بکش، نه این‌که ببند، نه، ببندی که می‌افتی توی جوب، می‌روی زیر ماشین، نه، نگاه کردی، چشمت را بیاور پایین. حالا این یکی.
2- خطر نگاه‌های خیانت‌آمیز
مسئله‌‌ی دیگر این‌که بعد می‌فرماید که: «أَزْکى‏ لَهُم‏» (نور/ 30)، اگر «یَغُضُّوا»، «یَغْضُضْنَ»، بعد می‌فرماید: «أَزْکى»، این برای رشد شما، برای معنویت شما، برای تقوای شما بهتر است.
جمله‌ی دیگر. قرآن می‌فرماید: «یَعْلَمُ خائِنَهَ الْأَعْیُنِ وَ ما تُخْفِی الصُّدُور» (غافر/ 19)، «خائِنَهَ الْأَعْیُنِ» خدا خیانت چشم را می‌داند، خیانت چشم این است که آدم سرش را پایین می‌اندازد، زیر چشمی آن را می‌بیند. نگاهش که می‌کنی فکر می‌کنی نگاه نمی‌کند، ولی از زیر چشم دارد نگاه می‌کند. می‌گوید زیر چشمی تو فکر می‌کنی مردم نمی‌فهمند، خدا می‌داند، «یَعْلَمُ خائِنَهَ الْأَعْیُنِ»، امام فرمود: زیر چشمی نگاه می‌کند. (بحار الأنوار، ج ‏4، ص 80)
خب گاهی وقت‌ها انسان فکر می‌کند مثلاً پنجره‌ی اتاق را باز می‌کند، هوا بگیرد، ولی خانه‌ی همسایه‌ها را می‌بیند. همسایه ممکن است نفهمد ولی شما، زن و بچه‌ات هم ممکن است نفهمند، شما چشم‌چرانی می‌کنی، خانه‌های مردم را می‌بینی، جایی که نباید نگاه کنی، نگاه می‌کنی، فکر هم می‌کنی کسی نمی‌فهمد، خدا می‌گوید: خدا می‌داند.
3- چشم، نعمت و امانت الهی
حالا مسئله‌ی دیگر راجع به چشم. چشم هم نعمت است، هم امانت. چشم امانت است، به چه دلیل؟ پیغمبر فرمود: «الْعَیْن أَمَانَهٌ»: چشم امانت است. شما اگر به من گفتی: ماشینت را بده من می‌خواهم بروم بیمارستان، مریض دارم، ماشین را کلیدش را دادم، رفتی مسافرکشی کردی، من بفهمم چی؟ می‌گویم: تو به من گفتی: مهمان دارم، مریض دارم، گفتم: چشم. اما می‌خواستی کاسبی کنی.
چشم امانت است، خدا گفته این امانت را کجا خرج کن، چه چی ببین: «انْظُرُوا» (انعام/ 11 و 99 ، اعراف/ 86 و یونس/ 101)، چه چی نبین: لا تَنظُر. چه چی بگو: «قُولُوا» (بقره/ 58 و 104 …)، چه چی نگو: «لا تَقُولُوا» (بقره/ 104 و …). چشم امانت است یک. و وقتی امانت هست، نعمت هم هست. قرآن می‌گوید: «وَ جَعَلَ لَکُمُ السَّمْعَ وَ الْأَبْصارَ وَ الْأَفْئِدَهَ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ» (نحل/ 78)، «جَعَلَ لَکُمُ»: خداوند چشم به شما داد، گوش به شما داد، «لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ»، «تَشْکُرُونَ» یعنی نعمت است، «الْعَیْن أَمَانَهٌ»، یعنی هم امانت است، هم نعمت است. ممکن است چیزی امانت باشد. بله.
بعضی از این چشم استفاده نمی‌کنند. قرآن بارها گفته: «لَهُمْ أَعْیُنٌ لا یُبْصِرونَ بِها» (اعراف/ 179)، چشم دارد، ولی استفاده نمی‌کند. بعضی روی چشمشان پرده است، قرآن می‌فرماید که: «وَ عَلى‏ أَبْصارِهِمْ غِشاوَه» (بقره/ 7): نگاه می‌کند، ولی انگار یک پرده‌ای روی چشمش است حقیقت را نمی‌بیند.
در قیامت بعضی‌ها کور هستند، قرآن می‌فرماید: «وَ مَنْ کانَ فی‏ هذِهِ أَعْمى‏ فَهُوَ فِی الْآخِرَهِ أَعْمى» (إسراء/ 72)‏. کسی که در اینجا حق را ندید، قیامت هم کور می‌شود. می‌گوید: خدایا من در دنیا چشم داشتم، چرا اینجا «قالَ رَبِّ لِمَ حَشَرْتَنی‏ أَعْمىً» (طه/ 125)، عربی‌هایی که می‌خوانم قرآن است. روز قیامت افراد می‌گویند: خدایا چرا ما کور هستیم، ما توی دنیا چشم داشتیم؟ می‌گوید: کورباطن بودی، چشم داشتی، حقیقت را ندیدی. کسی که چشم داشته باشد، حقیقت را نبیند، قیامت کور محشور می‌شود. «وَ الْعَیْنُ … بَرِیدُ‏» (مصباح الشریعه، ص 9)
«الْعَیْنُ رَائِدُ [الْقَلْبِ‏] الْفِتَنِ.» (تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص 60): فتنه‌ها که سر می‌زند، به خاطر همین چشم‌چرانی‌هاست. با چشم نگاه می‌کنی، علاقه‌مند می‌شود، آن وقت دنبال علاقه، چه فضاحتی به بار می‌آید. الْعَیْنُ رَائِدُ [الْقَلْبِ‏] الْفِتَنِ: یعنی چشم فتنه‌ها را جذب می‌کند به سمت شما.
«جَاسُوسُ الْقَلْبِ»، «الْعَیْنُ جَاسُوسُ الْقَلْبِ» (مصباح الشریعه، ص 9)، حدیث داریم عین، جاسوس قلب است، یعنی ناخنک می‌زند، یک چیزی را کشف می‌کند، می‌فرستد برای قلبت.
امام سجاد فرمود: «حَقُّ بَصَرِکَ» (تحف العقول، ص 257)، ما داریم حق چشم را می‌گوییم، حق چشمت این است که: «فَغَضُّهُ عَمَّا لَا یَحِلُّ لَکَ» (تحف العقول، ص 257)، هر چه حرام است را نگاه نکنی. ما همه‌مان مسئله‌ی حیا را باید دقت کنیم.
4- زکات چشم، عبرت‌گرفتن از گذشتگان
«زَکَاهُ الْعَیْنِ النَّظْرَهُ بِالْعِبْرَهِ» (مصباح الشریعه، ص 51): چشم نعمت است، گندم و جو زکات دارد، شتر و گاو و گوسفند زکات دارد، چشم هم زکات دارد، زکات العین این است که امام صادق فرمود: «زَکَاهُ الْعَیْنِ النَّظْرَهُ بِالْعِبْرَهِ»، این است که با نگاه‌هایت چیزی یاد بگیری. جهان‌گردی سفارش شده، منتها می‌گوید: «سیرُوا … فَانْظُروا» (نحل/ 36، نمل/ 69، عنکبوت/ 20، روم/ 42، آل عمران/ 137): بروید بگردید چیزی یاد بگیرید، نه بروید برگردید، یک بار سوار فیل بشوید، یک بار سوار شتر بشویم، عکس بگیریم و بستنی بخوریم و بگوییم و بخندیم و هیچی به هیچی. یک نگاهی که انسان، بازدید از کتابخانه نه برای این‌که آمار این کتابخانه چند تا هزار تا کتاب خطی دارد، چی شده، چی شده، چی شده، بازدیدها باید بار داشته باشد.
«زَکَاهُ الْعَیْنِ» حدیث دیگر داریم دنباله‌ی این حدیث «الْغَضُّ عَنِ الشَّهَوَات‏» (مصباح الشریعه، ص 51) زکات چشم این است که نگاه کردی، دیدید ممکن است در تو اثر بگذارد، چشمت را پایین بکش.
چند تا چیز را گفتند نگاه کن:
«النَّظَرَ فِی الْمُصْحَفِ» (الکافی، چاپ الإسلامیه، ج ‏2، ص 614)، نگاه کردن به قرآن، نگاه به امیرالمؤمنین، نگاه به امام عادل، این‌ها سفارش شده، نگاه به کعبه عبادت است، نگاه به صورت عالم عبادت است. نگاه به دریا، نگاه به سبزی. نگاه به آفرینش، «إِلَى الْإِبِلِ کَیْفَ خُلِقَت‏» (غاشیه/ 17)، «وَ إِلَى السَّماءِ کَیْفَ رُفِعَتْ» (غاشیه/ 18)، نگاه کن به آسمان، نگاه کن به شتر، ما چون با این‌ها عادت کردیم، نمی‌دانیم یعنی چه.
شخص حکیمی بود، نابینا بود، ولی شتر ندیده بود. گفت: خب شتر چه حیوانی است که من نمی‌بینم، شما که می‌بینید شتر چه هست؟ گفتند: حیوانی است که می‌خوابد، بار سنگینی را روی دوشش می‌گذاریم، یک جا خودش را از زمین می‌کَند، این مرد حکیم که چشم نداشت یک خورده فکر کرد، گفت: پس باید گردنش دراز باشد. گفتند: از کجا فهمیدی؟ گفت: شما می‌گویید می‌خوابد، بار بار می‌کند، اگر یک باری را خواستیم از زمین بلند کنیم، یک اهرم می‌خواهد، یعنی مثل چوبی، دسته بیلی، بکنیم زیرش، از این طرف فشار دهیم، آن بار بلند شود. اگر بار سنگین بار می‌کند، و یک مرتبه خودش را می‌کند، باید یک گردن درازی باشد با سرش، اهرم کند، تا آن بار را بکشد. گفتند: کف پایش پهن است. گفت: پس باید زندگی‌اش در ریگستان باشد، چون اگر سُمّ داشته باشد، توی ریگ نمی‌تواند زندگی کند. باید کَفَش پهن باشد، که فرو نرود.
5- نگاه در عظمت آفرینش الهی
نگاه کنیم به خلقت. هر چی فیل دارد، پشه هم دارد. پشه دو تا بال دارد، فیل ندارد، خرطوم و نمی‌دانم. نگاه کنیم به آفرینش. بچه‌ها را هم سرگرم کنیم، آفرینش را نشان بدهیم. کارهایی که در آفرینش هست. نگاه کن به مورچه، «فِی صِغَرِ جُثَّتِهَا وَ لَطَافَهِ هَیْئَتِهَا» (نهج‌البلاغه، خطبه‌ی 185): به مورچه نگاه کنید، گاهی یک مورچه‌هایی قدّ یک سر سوزن‌اند، قدّ یک سر سوزن، نگاه می‌کنی، پر هم دارد، یعنی هم روی زمین راه می‌رود، هم پر. گاهی آدم نگاه می‌کند این مورچه‌ی ریز این چه‌قدر شکم دارد، قلب دارد، کلیه دارد، پا دارد، رگ دارد، استخوان‌بندی دارد، یک میلی‌متر است این، بعد تا می‌روی بگیری‌اش، می‌بینی پرید رفت جای دیگر، جوری هم می‌پرد که آدم با چشمش نمی‌تواند دنبال کند آن را. ذره ذره نمی‌پرد، یک مرتبه قیژ می‌رود یک جایی که نیست شد. نگاه کنید به حیوان‌های ریز، خدا را بشناسید.
به غذایتان نگاه کنید: «فَلْیَنْظُرِ الْإِنْسانُ إِلى‏ طَعامِهِ» (عبس/ 24). یک غذایی که می‌خوری، یک خورده نگاهش کن، چیزهایی که من اینجا نوشتم، حالا شما هم چیزهایی را اضافه کنید:
1- آیا حلال است یا حرام؟ این یک.
2- نگاه کن آیا بهداشتی است یا خدای نکرده غیر بهداشتی است؟ یک وقت مویی، استخوانی لایش نباشد.
3- دیگران دارند بخورند یا نه؟ فکر کن.
4- قدرت‌نمایی: زمین که ترش نبود، لیمو‌ترش، ترشی‌اش از کجاست؟! زمین که شیرین نبود، شیرینی خرما و توت از کجاست؟! زمین که سبز نبود، این سبزی‌ها از کجاست؟! گاو علف سبز می‌خورد، شیر سفید می‌دهد. این رنگ‌آمیزی‌ها کجا می‌شود؟!
5- خب «فَلْیَنْظُرِ الْإِنْسانُ إِلى‏ طَعامِهِ» (عبس/ 24)، یک معنایش این است نگاه کن به غذایت، یعنی نگاه به غذای مردم نکن، سر سفره‌ نگاه نکن که کی چه چی خورد، نگاه کن به غذای خودت، چشم‌چرانی نکن سر سفره که کی چه چی خورد، چه‌قدر خورد.
6- این قدرتی که از این غذا به دست می‌آید، کجا مصرف کنی؟ خب این غذای خوب را خوردی، نتیجه‌ی، این انرژی که از این غذا به دست می‌آید، کجا مصرف می‌شود؟ خیلی بی‌انصافی است که انسان رزق خدا را بخورد، از انرژی‌اش برای همه کار بکند، جز خدا. با زبانش دائماً با هر کس و ناکسی حرف می‌زند، پنج دقیقه با خدا حرف نزند.
حق چشم. نگاه کنید به خودتان. حالا. «زَکَاهُ الْعَیْنِ النَّظْرَهُ بِالْعِبْرَهِ» (مصباح الشریعه، ص 51)، این حدیث را داشتیم در کنار علم.
مسئله‌ی دیگر سفارش شده نگاه کنید، نگاهتان عبرت باشد، نگاه مهرآمیز باشد، نگاه غضب نکنید، نگاه به والدین، نگاه به فرزند، نگاه به همسر، همه‌اش حدیث دارد، نگاه به برادر دینی، نگاه به طبقه‌ی محروم.
6- حفظ حریم چشم در چارچوب دستورات الهی
یک سری نگاه‌ها هم ممنوع است. این نگاه‌هایی که گفتیم حلال است، نگاه به امام عادل، نگاه به امیرالمؤمنین، به کعبه، به دریا، عرض کنم به قرآن، به والدین، به سید، این‌ها نگاه‌هایی که مثبت بود. اما نگاه‌های حرام:
نگاه حرام این است که نگاه شهوت‌آلود، یعنی نگاهی که دنبالش شهوت تحریک بشود، یعنی خود نگاه، بستر برای گناه می‌شود، ممنوع.
نگاه به داخل خانه‌ی دیگری، ممنوع. حدیث داریم پیغمبر فرمود: «مَنِ اطَّلَعَ فِی بَیْتِ جَارِهِ فَنَظَرَ إِلَى عَوْرَهِ رَجُلٍ أَوْ شَعْرِ امْرَأَهٍ أَوْ شَیْ‏ءٍ مِنْ جَسَدِهَا کَانَ حَقّاً عَلَى اللَّهِ أَنْ یُدْخِلَهُ النَّار» (ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، ص 282) پیغمبر فرمود: کسی حق ندارد نگاه کند به خانه‌ی همسایه.
نگاه داریم که اگر کسی نگاه کند کسی را بترساند ما می‌گوییم سیاه سیاه می‌رود، یعنی چشم‌هایش را جوری کند که طرف بترسد، «مَنْ نَظَرَ إِلَى مُؤْمِنٍ نَظْرَهً لِیُخِیفَهُ بِهَا أَخَافَهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ یَوْمَ لَا ظِلَّ إِلَّا ظِلُّهُ» (الکافی، چاپ الإسلامیه، ج ‏2، ص 368) کسی اگر با چشمش کسی را بترساند، خداوند روز قیامت آن را می‌ترساند، می‌گوید تو با چشمت او را ترساندی.
نگاه مسخره‌آمیز، یک نگاهی می‌کند که، جوری نگاه می‌کند که تو کی بودی، به چه درد می‌خوری، تو را با ما چه ربطی داشت.
نگاه به نوشته‌ی دیگران، یک کسی یک کتابی، یادداشتی، جزوه‌ای دارد، شما هم داری کتابش را می‌خوانی، «مَنْ نَظَرَ فِی کِتَابِ أَخِیهِ بِغَیْرِ إِذْنِهِ فَکَأَنَّمَا یَنْظُرُ فِی النَّار.» (مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج ‏9، ص 59): پیغمبر فرمود: نگاه به نوشته‌ی دیگران نباید بکنید. در نگاه، نگاه اولی که خورد، حلال است، اما بعد که فهمیدی زیباست، نگاه دومی که به او می‌کنی، نگاه دومی ممنوع است.
داریم اگر نگاه حرام را انجام ندادی، به کجا می‌رسید؟ می‌رسید به اینجایی که: « غُضُّوا أَبْصَارَکُمْ تَرَوُا الْعَجَائِب» (مصباح الشریعه، ص 9)‏، اگر کسی با نگاهش گناه نکرد، خداوند یک عجائبی را به او می‌دهد، یعنی یک الهاماتی، یک القائاتی به او می‌شود، یک چیزهایی را می‌بیند که دیگران از او غافل هستند. این هم مزد دنیایی‌اش هست. اگر به گناه، به نگاه حرام رسیدید، گناه نکردید، خداوند عجائب را به شما نشان می‌دهد.
حدیث دیگری داریم امام صادق فرمود که: «لِأَنَّ الْبَصَرَ لَا یُغَضُّ عَنْ مَحَارِمِ اللَّهِ تَعَالَى إِلَّا وَ قَدْ سَبَقَ إِلَى قَلْبِهِ مُشَاهَدَهُ الْعَظَمَهِ وَ الْجَلَالِ» (مصباح الشریعه، ص 9): اگر شما نگاه حرام را انجام ندادید، خداوند یک چیزهای دیدنی دیگری را نشان می‌دهد.
مزه‌ی عبادت را می‌چشید. کسی اگر نگاه کند به حرام، چشمش را پایین بیندازد، عبادت برایش شیرین می‌شود. (جامع الأخبار، شعیری، ص 145)
«النظر سهم من سهام إبلیس مسموم من ترکها لله لا لغیره اعقبه الله ایمانا» (الوافی، ج 22، ص 859)، تو که نگاه حرام چشمت را پایین کشیدی، خداوند ایمان شما را تقویت می‌کند.
حدیث داریم نگاه تیری است از طرف ابلیس که می‌خورد به افراد، مواظب سپر باشید، برای خودتان سپر داشته باشید.
همه‌ی چشم‌ها روز قیامت گریان است، جز سه تا چشم: «چشمی که حرام دید، چشمش را انداخت پایین، چشمی که از خوف خدا گریه می‌کند، چشمی که سحرخیز است در راه خدا.» (من لا یحضره الفقیه، ج ‏1، ص 318). لب مرز می‌ایستد، تو کتابخانه تحقیق می‌کند.
خب این چند تا حدیث و آیه‌ای که گفتیم، بنشینیم خودمان را بررسی کنیم، به چه چیزی نگاه می‌کنیم؟ چرا نگاه می‌کنیم؟ این خانم وضع زندگی‌اش ضعیف است، می‌رود دکّان‌های لوازم خانوادگی، طلافروشی، انواع زرق‌وبرق‌ها را در مغازه‌ها و پاساژها می‌بیند، این وقتی می‌آید خانه، دیگر با زندگی شوهرش دلگرم نیست، می‌گوید: ببین، مردم چه چیزهایی خانه‌شان است، ما نداریم! خیلی زندگی‌ها به هم خورده. شده افرادی با یک مهمانی رفتند، یک لباسی را بدن یک کسی دیدند، برگشته زندگی‌اش به هم خورده. این نگاه‌ها طلاق دنبالش هست، این نگاه‌ها اعتیاد به دنبالش هست، نگاه‌ها غفلت دنبالش هست، جوانی‌ام را دادم، چشمم را دادم، ولی چیزی نگرفتم.
7- مطالعه‌ی کتاب‌های مفید از نویسندگان متعهد
ما می‌توانیم از چشممان استفاده کنیم بیش از این، به خصوص شب‌های زمستانی، پنج غروب می‌شود، ده می‌خوابند میانگین، پنج ساعت، یک ساعتش به مطالعه نمی‌رسد؟ دو ساعتش نمی‌رسد؟ نیم ساعتش نمی‌رسد؟ یک ربعش نمی‌رسد؟ کتاب‌های کوتاه، قصه می‌نویسند ولی کلی باید پول جلد و کاغذ و چاپ و نشر و این‌ها داد، یک کتابی را با این بی‌پولی موجود خیلی از خانواده‌ها، کتاب می‌خرد، بعد می‌بیند همه‌اش حرف است، خیلی خلاصه، کوتاه گفتن.
خدا رحمت کند یکی از کسانی که تو این کار سهم دارد، مرحوم شهید مطهری بود. این داستان و راستانش چه‌قدر چاپ شد. قصه‌های کوتاه و آموزنده. منتها راست باشد، داستان راستان، نه داستان دروغان. یعنی قصه راست باشد. ما می‌توانیم.

«و السلام علیکم و رحمه الله و برکاته»

«سؤالات مسابقه»

1- خداوند در سوره نور چه کسانی را به کنترل نگاه فرمان داده است؟
1) مردان با ایمان
2) زنان با ایمان
3) مردان و زنان با ایمان
2- قرآن در آیه 30 سوره نور، به کدام فایده کنترل نگاه اشاره کرده است؟
1) پاکی دل
2) پاکی مال
3) پاکی دست
3- آیه 19 سوره غافر به کدام خطر هشدار می‌دهد؟
1) خیانت زنان
2) خیانت چشم
3) خیانت دل
4- بر اساس قرآن، چه کسانی در قیامت کور محشور می‌شوند؟
1) کسانی که در دنیا کور بوده‌اند
2) کسانی که در دنیا حق را ندیده و نپذیرفته‌اند
3) کسانی که نگاه به نامحرم کرده‌اند
5- در روایات نگاه به چه چیزهایی سفارش شده است؟
1) نگاه به قرآن
2) نگاه به دانشمند
3) هر دو مورد