تربیت، سیمای انسان منهای تربیت

دو جلسه قبل بحث درباره تربیت بود این جلسه هم ادامه آن است. انسان اگر تربیت نداشته باشد چه می شود؟ مثال: اگر می خواهی قدر نور را بدانی چند لحظه چراغها را خاموش کنید، و اگر قدر چشم دو دقیقه آن را ببندید که چه مشکلاتی دارد، قدر نور و چشم مشخص می شود. یکی از دلائلی که انسان مریض می شود غیر از عواملی مثل مراعات نکردن بهداشت، وجود میکروب و. . . آثاری هم دارد که انسان قدر سلامت را دارد. فردی از سربازی آمده حال او را پرسیدم گفت: هنوز گفته ای الحمدلله که مگس رد شد. گفتم چطور، گفت: در سربازی در جایی باید مؤدب ایستاده و دستم را هم تکان ندهم در همان موقع مگس روی بینی من و هر کار کردم که خواستم بدون تکان دادن دست و حرکت ویژه نرفت.

تا حالا نگفته ایم الحمدلله که ما می غلطیم، اما اگر امشب بخوابیم و در خواب نغلطیم تا صبح همه بدنها خرف است دکتری هم نیست مداوا کند چون خود دکتر هم گرفتار شده، همه با هم. همانطور انسان منهای تربیت تصور کنید چه می شود لذا:

*سیمای انسان منهای تربیت

خلبان داره پرواز می کند ولی برای بمباران، کنفرانس دارد اما برای توطئه علیه محرومین، انگور می کارد برای شراب، عقل بکار می برد برای حیله، ثروت برای عیاشی و قدرت برای ظلم، تحصیل برای مدرک و رفاه و زندگی بهتر و راحتی. خیلی جلسه درست کردند که علت وقوع و پیروزی انقلاب اسلامی چه بود و بسیاری از تحصیل کرده‌ها رساله دکترای آنها شیعه شناسی بود، ببینیم ماجرای ایران چیست؟ بخشی از بودجه آن را هم اسرائیل داد. به این نتیجه رسیدند که در ایران سه موتور است که هر چراغ روشن به آن وصل است.

1- موتور عاشورا:

2- موتور انتظار: که ایرانیها و هیچ حکومتی را قبول ندارند مگر حکومت آقا امام زمان (ع) ؟ ؟ و هر کس هم شعار بدهد می گویند: بگذارید 4 روز این رئیس شود. و اگر حکومتی را هم دوست دارند به خاطر جرقه‌ها و تشابهاتی که با آن حکومت دارد مثلاً امام خمینی (ره) را دوست دارند چون زندگی او ساده است و حرفهای او فتوکپی حرفهای امیرالمؤمنین (ع) است و مرجع تقلید را هم برای اینکه روی تشک امام زمان (ع) نشسته و او را به عنوان قائم مقام او قبول دارند و دلشان به جای دیگر است ولی این جانشین اوست و مسئله تبصره و آئین نامه نیست.

3- ولایت فقیه: کا اگر همه قانونها تصویب شود می گوید: نه این حکم خدا نیست، همه آنها متوقف می شود.

گفتند: کدام را می شود شکست، عاشورا را نمی شود، چون همه مخالفت می کنند، انتظار هم هنوز نیامده که با کسی دعوا کنیم، در دل به او عشق دارد. ولی ولایت فقیه را می شود، تشکلّی که آن را تضعیف کرد. و تمام توطئه‌ها و برنامه‌ها و تشکلها به خاطر همین است ما که عقب‌تر از کشورهای دیگر نیستیم هر چه آنها از رئیس جمهور و قانون داریم و چیزی اضافه و مثل ما و مسیحی ها، ایمانی که آنها به حضرت عیسی (ع) دارند ما هم داریم و اضافه بر آن پیامبر حضرت محمد(ص) هم داریم، موسی و عیسی (علیها السلام) را قبول و اضافه داریم، همه را داریم و ولایت فقیه اضافه بر آن، و آن قدرت مجتهد عادلی که هوس ندارد و سوپاپ اطمینان است، اگر می خواهیم عمل کرده و جوان در جبهه کشته شود، می گوید: امام خمینی (ره) گفته که او جانشین پیامبر(ص) و خون خود را پای خدا حساب می کنم، ولی تبصره فلان طبق آئین‌نامه فلان، از ماده فلان از کجا درست باشد نمی رود آن کسی که می تواند جبهه را پر کرده و شاه باید برود و آمریکا هیچ غلطی نمی تواند بکند ولایت فقیه است که مرم با گذاشتن دست در دست او قوی می شوند.

مغزش: «لا یَعْقِلُونَ» (بقره/171) درست فکر نمی کند.

چشمش: «لا یُبْصِرُونَ» (بقره/17)

گوشش: «وَ لَهُمْ آذانٌ لا یَسْمَعُونَ بِها» (اعراف/179) گوش دارد حق را نمی شنود.

قلبش: «کَالْحِجارَهِ» (بقره/74) مثل سنگ است.

شکمش: «وَ یَأْکُلُونَ کَما تَأْکُلُ الْأَنْعامُ» (محمد/12) مثل چهار پا می خورد.

علمش: «کَمَثَلِ الْحِمارِ یَحْمِلُ أَسْفاراً» (جمعه/11) کتاب بار کرده.

مثال: لوله سیمانی آب را از خود رد کرده ولی آب در او نفوذ نمی کند و این عالم بی عمل است.

مثال: سوزن برای همه لباس می دوزد ولی خودش لخت است.

کارش: «کَلاَّ إِنَّ الْإِنْسانَ لَیَطْغى‌» (علق/6) «إِنَّ الْإِنْسانَ لَفی‌ خُسْرٍ» (عصر/2)

امیدش: «یا لَیْتَ لَنا مِثْلَ ما أُوتِیَ قارُون‌» (قصص/79) چشم داشت به این و آن، فلان خانه و زرق و برق، زمانی که نگاهشان به مال قارون خود گفتند ای کاش ما هم جای او بودیم کیف می کند.

دلخوشی اش: «فَرِحُوا بِما عِنْدَهُمْ مِنَ الْعِلْم» (غافر/83) «وَ فَرِحُوا بِالْحَیاهِ الدُّنْیا» (رعد/26) «فَرِحُوا بِما أُوتُوا» (انعام/44) انسان بدون تربیت، یاوه سرا و غافل است و از این معلوم می شود که نقش تربیت چیست؟

چه کسی می تواند برای بشر طراحی کند؟ همه هستی برای بشر و اگر انسان تربیت نشود خطرش بیشتر است مثل دزدی که چراغ داشته باشد. قدیم با چماق و امروز با دعوا می کنند، انسان بهتر نشده وسیله دعوا بهتر شده، شیوه جنگ بدتر و خطرناکتر شده، یکی یکی می کشتند، حالا یک شهر را بمباران می کنند پس علم تنها و پول و شهرت و برج و کاخ و باغ انسان را تربیت نمی کند، مگر ایمان و تربیت انسان را می سازد.

سؤال: طرح تربیت را از چه کسی بگیریم؟ مربی کیست؟

جواب: طرح را باید از خدا گرفته و مربی اوست، کسی می تواند برای ما قانون وضع کند که: شرایط ما را شناخته باشد و اطلاعات کامل داشته باشد اینکه سازمان برنامه و بودجه چند سالی یکبار همه پرسی می کند برای آمار زن و مرد و کودک، باسواد و بی سواد و خانه دار و بی خانه، و چند درصد بیکار و یا کارمند دولت، تا بر اساس آمار برنامه ریز کند.

باید سوز داشته باشد.

باید از طوفان غرائز آزاد باشد.

آینده را ببینید و از علم غیب خبر داشته باشد.

گاهی تبلیغات به جای شیر مادر از شیر خشک تبلیغ می کنند، قوطی های قشنگ با عکس دختر و پسر توپول چشمهای زاغ و موهای بور، هر زنی به هوس اینکه بچه من هم اینطوری، بله از این قوطی باید استفاده کنی. سالها برای شیر خشک تبلیغ و حالا در جمهوری اسلامی بارها کنگره برای ضررهای شیر خشک که من چند جلسه آن را رفته‌ام در چشم و لثه و اعصاب و. . . اینها به دلیل این است که از آینده خبر ندارند. تجربه موفق داشته باشید.

می توانیم قانون از شرق و غرب بگیریم؟ نه چون آیا آنها در آدم سازی موفق هستند؟ و انسانهای عالم امروز با وضعیت نابهنجار فلسطین کدام کشور غربی یک آخ می گوید. و آمریکا و علم و صنعت برای آنها چه کرده؟ به همین دلیل نیاز به پیامبر هم ثابت می شود چون به دلائل گذشته بشر حق قانونگذاری ندارد، و نبوت همین است که خدا باید قانونگذاری کند.

سؤال: آیا انسان می شود تربیت شود؟ جواب: دو نظریه در اینجا هست.

الف: انسان همین است که هست و قابل تربیت نیست.

ب: قابل تربیت است. چون انسانها به همدیگر سفارش می کنند یعنی قابل تربیت می دانند، ما که به سنگ سفارش نمی کنیم، انسان حق پذیر است. همچنین انتقاد از همدیگر برای روشن شدن و انسان انتخابگر است چون می تواند راه خیر یا شر را انتخاب کند و مجبور نیست و چنین ادعایی هم نمی تواند بکند، انسان مجبور را کسی انتقاد نمی کند. مثال: اگر کسی را حل دادند کسی به او انتقاد نمی کند که چرا افتادی؟ ولی در جامعه همه به هم انتقاد می کنند و همچنین پشیمانی برای انسان دلایل انتخابگری و تربیت اوست. و توبه هم دلیل بر این است که انسان می توانست انجام ندهد و همه اینها نشان دهنده این است که انسان قابل تربیت است.

الگو برای تربیت:

قرآن برای تربیت هم می گوید: این رقمی باش و هم می گوید: مثل فلانی، بایدها، نبایدها مثل چه کسی؟ قرآن میفرماید: ایثار کن مثل علی (ع) و غدیر خم حضرت فراموش نشود. از هر قبیله ای یک چاقوکش قرار گذاشتن که از سر خانه پیامبر (ص) بر خیزند و حضرت را بکشند و امیرالمؤمنین (ع) جای حضرت خوابید، ریختند دیدند علی(ع) است. این ایثار است که: «وَ یُؤْثِرُونَ عَلى‌ أَنْفُسِهِمْ وَ لَوْ کانَ بِهِمْ خَصاصَهٌ» (حشر/9) نمونه‌اش علی (ع).

و در پاکدامنی نمونه‌اش یوسف (ع). و جذب دنیا نشدن مثل زن فرعون: در کاخ و طلا و پول بود ولی جذب نشد. میفرماید: «وَ ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلاً لِلَّذینَ آمَنُوا امْرَأَتَ فِرْعَوْنَ» (تحریم/11) همه مردها و زنها باید از او یاد بگیرند، این آیه برای مقام زن خوب است. این زن رهبر همه مردان و زنان مؤمن است. پدر و مادر و دبیر و علمای متقین الگوهای خوبی هستند. و اینکه می گویند: در هر جلسه ای نشستید یاد علی فراموش نشود به دلیل این است که الگوها فراموش نشود اگر بگویی یک دور تاریخ ایران حفظ هستم می گویند مرسی، اما اگر در ورزش، الان از فوتبال چقدر تبلیغ می شود و آیا از فیلسوف اینقدر تبلیغ می شود؟

من نمی گویم ورزش نکنید، بد است می گویم آن مقدار که به ورزش بها می دهیم به مخ هم بدهید آیا کسی تاریخ ایران را حفظ باشد ارزشش بیشتر است یا گل بزند؟ زیاد و کم تبلیغ نشود. باید تبلیغ‌ها و ترویج‌ها مثل هم باشد، نگذاریم یکی خیلی در بورس باشد. حدیث: اگر برای نماز جمعه از یک خیابان رفتی، برگشتن از خیابان دیگر بیا. مثال: نه اینکه یک کوچه سرقفلی دکانها 50 میلیون و یک کوچه مشتری نداشته باشد، تمام شهر در جریان می‌فرماید: «فَإِنَّ لِلْأَقْصَى مِنْهُمْ مِثْلَ الَّذِی لِلْأَدْنَى»(نهج‌البلاغه، نامه 53) علی (ع) می‌فرماید: منطقه دور هم مثل نزدیک باشد.

تربیت مثل شکری است در همه شیرینی‌ها و آب در همه میوه‌ها در همه چیز اثر دارد. ایام عید است، نزدیک می شویم، بر همه مبارک باشد. یک سال بر عمر ما گذشت، بعضی از کارها را عنایت بیشتری داشته باشیم. اصولاً چند بار دیگر هم گفته‌ام و نمی دانم این بحث اینطرف عید یا آن طرف عید پخش می شود نمی دانم در سفرها مراعات کنیم، و اگر بناست شیرینی دو کیلو کمتر و مقداری به خانه اقوام فقیر بفرستیم و مقداری لباس ارزانتر تا به چند نفر دیگر لباس بدهیم، دیدن فامیلهای فقیر رفته و به آنها اعتنا کنیم در رانندگی و جاده های شلوغ توجه و مراعات بقیه را داشته باشیم. خیلی از مراسم غلط است یکی نامه نوشته و فرار کرده بود که پدر من مرده و مردم از خانه ما بیرون نمی روند و من نان ندارم به آنها بدهم و مقداری برنج و روغن گرفت رفت.

حدیث: یکی که مرد نروید غذا بخورید

حالا باید از 40 سالگی پول جمع کرد برای مردن، چند میلیون خرج مردن شده، دید و بازدیدها کم خرج‌تر باشد و سفره‌ها و لباسها، می توانیم مشکلات خود را حل کنیم، منتظر دولت هم نباشیم، هر کس هم رئیس جمهور شود مشکلات را باید بسیجی حل کنیم، به هر کاری در مملکت بسیج شدیم حل شد، سواد آموزی را دادند دست نهضت سواد آموزی موفق بود ولی حل نشد باید همه بیسوادها را از خود بدانند و فقر و کار را. عید همه مبارک و انشاءالله سال خوشی را داشته باشید و سال خوشی را در جلو داشته باشیم

خدایا تو را به حق محمد و آل محمد کسانی که سال قبل بودند و امسال نیستند همشان را بیامرز.

 خدایا باران رحمتت را بر همه مناطق خشکسالی نازل بفرما. در عید یک عنایتهایی باید بشود.

زمان تربیت: گفتیم مربی کیست و بشر نمی تواند چون اطلاعات کامل ندارد و غرائز حاکم و از آینده هم خبر ندارد پس بشر نمی تواند قانون وضع کند. زمان تربیت از چند سالگی؟ اگر بچه خوب می خواهی از مادر او باید شروع کنی.

حدیث داریم امیرالمؤمنین می خواست ازدواج کند گفت: از فامیلی زن بگیر که ترسو نباشد، بچه شجاع باشد.

حدیث داریم علی (ع) یکی را در جبهه دید می پرد به جلو و عقب فرمود: مادرت ترسو است تو هم ترسو شده ای.

حدیث داریم اگر زنی زیبا بود ولی فامیلش خوب نیست مثل گل زیباست که ریشه‌اش در پهن است و مادر چه غذایی خورده نه اینکه پدرش تاجر است. از چیزهایی که در دنیای تعلیم و تربیت سوت و کور شده لقمه است. تمام کتابهای تربیتی شرق و غرب را ببینی بحث لقمه حلال در آن نیست. همه‌اش روانشناسی و روانکاوی.

مثال: همه گفته‌اند هواپیما، و خلبان گوشش و قلبش چنین و چنان ولی کسی به فکر بنزین نیست. که اگر گازوئیل به آن ریختیم هر چه هم مجهز باشد پرواز نمی کند. آنها کافی نیست بلکه لقمه حلال البته عوامل تربیت زیاد است مثل پدر و مادر و استاد، کتاب، دوست، همسایه، حتی موقعی خواب یکی را تربیت می کند، و حوادث، اگر زمینه تربیت داشته باشد از همه جرقه‌ها می تواند استفاده کند. من این داستان را از شخصیتی همه شما او را می شناسید بگویم که می گفت:

شخص جانبازی که روی ویلچر نشسته بود و من رفتم او را ببوسم، گفت: فلانی چه عطر خوبی زده ای می شود شیشه‌اش را به من بدهی؟ گفتم: من این را دوست دارم یکی برای شما می خرم، گفت: اگر می خواهی همین را بده با اصرار هم ندادم و رد شد، آقای وزیر نیاز به دستشویی پیدا کرد می گفت: تا رفتم در دستشویی خم شود شیشه افتاد سوراخ مستراح و رفت. درب مستراح را بسته یکساعت آنجا گریه کردم و یعنی کلاس تربیت در مستراح، و کنگره و کنفرانس و سیمنار نمی خواهد. اگر کسی بخواهد تربیت شود می گوید: چیزی که در راه خدا ندادی جایش آنجاست. بسیاری از افراد با حادثه ای که برای آنها پیش می آید(جرقه ای برای تذکر و تربیت آنها می شود) مرحوم مطهری میگوید: با استادم رفتم یک جلسه شب نشینی، اشعاری می خواندند و ما هم خندیدیم در راه برگشت استاد فرمود: ما امشب توفیق نماز شب نداریم برای اینکه این اشعار در فکر ما اثر گذاشت. گاهی دیدن یک فیلم و دیدن یک نگاه، رفت و برگشت از منزل فامیل خداوند توفیق را می گیرد باید مراعات کنیم در دید و بازدیدها به گناه کشیده نشویم. مسئله حیاء مهم است.

امام حسن و امام حسین (علیها السلام) کوچولو بود. با شلوار رفتند در نهر آب. یکی گفت: شلوار شما بزرگ است لباس کوتاه بپوشید. لباس خراب می شود، امام حسن (ع) فرمود: لباس من خراب شود بهتر از این است که حیاء من خراب شود. چرا گفته‌اند بچه با پدرش حمام نرود مسئله حیاء است و چرا گفته‌اند دختر 6 ساله شد او را نبوسید و زمانی که هفت ساله شد رختخواب او را جدا کنید؟

پس تربیت باید از انتخاب مادر شروع شود و از لقمه و یکی از عناصر تعلیم و تربیت حیاء است. مادری که می گوید: فرزندم هنوز کوچک است و در 7، 8 سالگی با پای باز، چه انتظاری داری که اگر بزرگ شد حیاء کاملی داشته باشد؟

خدایا تو را به حق محمد و آل محمد این سال را برای ما مبارک بدار. کشور و رهبر و دولت و ملت و نسل و ناموس و مرز و بوم و آب و خاک ما حفظ بفرما. تو را به حق محمد و آل محمد ساعتهایی که بر عمر ما می گذرد ساعتهایی که بر عمر می گذرد ساعتهای حسرت و خسارت قرار نده. دل همه مسلمین جهان خشنود بفرما و همه مشکلات را از همه مسلمین برطرف بفرما. روح امام خمینی(ره) شهدا، پدران و مادران و مربیان و کسانی که سالها قبل بوده و در انقلاب و مسلمانی مؤثر بوده‌اند روحشان را از ما راضی و ما را پاسدار خونها و خدمات آنها قرار بده.