دعای مکارم الاخلاق – 31، رستگاری در قیامت

دعای مکارم الاخلاق را ترجمه می‌‌کنیم یعنی اخلاق کریمه، چیزی که در دنیا کم است، پیامبر(ص) عقل کل بود «مِنْ لَدُنَّا عِلْماً» (کهف/65) علم او «لدنی» یعنی از جانب خدا بود، اما نفرموده «وَ إِنَّکَ لَعَلى‌ علمٍ عَظیمٍ» می‌‌فرماید: «وَ إِنَّکَ لَعَلى‌ خُلُقٍ عَظیمٍ» (قلم/4) با اینکه پیامبر (ص) هم علم وهم عقلش بی نهایت بود، اما خداوند در قرآن از علم و عقلش نمی‌‌فرماید، بلکه از خلق ان حضرت…

دانشمندی بررسی وتحقیق کرده آنهاکه از اسلام و خدا مرتد و بریده و آنها که به اسلام گرویده‌‌اند، جاذبه‌‌ها ودافعه‌‌های اسلام، بعد تمام جاذبه هاودافعه‌‌های اسلام، از اخلاق آن حضرت بود.

آنها هم که بریده‌‌اند به واسطه اخلاق‌‌های نامناسب دیگران بوده، هم اخلاق خوب باعث جذب وهم اخلاق بد مایه جدایی میشود، و در این باره کاروتحقیق دانشگاهی شده است.

از دعای مکارم اخلاق رسیدیم به این جمله که حضرت می‌‌فرماید: «وَ ارْزُقْنِی فَوْزَ الْمَعَادِ، وَ سلَامَهَ الْمِرْصَادِ»(صحیفه سجادیه، دعای 20) روزی من کن رستگاری درقیامت را «رزق» فقط رزق مادی نیست که خوراک، پوشاک، مسکن، ، رزق معنوی هم رزق است. «للهم ارزقنی علم» «اللهم ارزقنی حج» عقل و اخلاق هم رزق است. «فوز» یعنی رستگاری، جمله‌‌ای که علی(ع) به هنگام شهادت فرمود: «فُزْتُ وَ رَبِّ الْکَعْبَهِ»(خصائص‌الأئمه، ص‌63) رستگاری در قیامت

در دنیا می‌‌گوییم فلانی خوشبخت است چون قسط ماشینش تمام شد و در کنکور قبول شد، و خانه‌‌اش نبش خیابان است، دلار وسکه ارزان خرید، و رستگاری رادر خوراک و پوشاک ومسکن وماشین وتلفن. دنیا موقت و تمام شدنی است، ولی رستگاری قیامت مهم است که آن حضرت از خداوند طلب می‌‌کند.

آیاتی از قرآن در باره رستگاری در قیامت: «إِنَّ لِلْمُتَّقینَ مَفازاً» (نبأ/31) رستگاری از برای متقین است. تقوی یعنی خود نگهداری از گناه از کلمه «وقی» آمده یعنی خودداری، که در دعای نماز هم می‌‌خوانیم «وَ قِنا عَذابَ النَّارِ» (بقره/201) «قِ» نگه دار «قِنا» ما را نگه دار از عذاب دوزخ و«متقی» از گناه دوری کننده از گناه و «وَ سلَامَهَ الْمِرْصَادِ»، قَالَ الصَّادِقُ (ع): «الْمِرْصَادُ قَنْطَرَهٌ عَلَى الصِّرَاطِ لَا یَجُوزُهَا عَبْدٌ بِمَظْلِمَهٍ»(بحارالأنوار، ج‌8، ص‌64) و آن راه و پلی است در قیامت که همه باید از آن عبور کنیم، واین راه باریک وسخت در دنیا هم هست، در انتخاب حلال و حرام، و دوست خوب با انسان پاک وصالح، دست وچشم و اخلاق و لقمه او پاک است، در قیامت آنجا از ما سؤال می‌‌کنند، از خون شهدا و فرزندان، اطلاعاتی که داشته‌‌ایم، فامیل واز نماز وچرا نماز نخواندی، و چرا وصله نا همرنگ هستی بودی، قران می‌‌فرماید: «کُلٌّ لَهُ قانِتُونَ» (بقره/116) هستی در مقابل خداوند در حال قنوت است «یُسَبِّحُ لِلَّهِ ما فِی السَّماواتِ وَ ما فِی الْأَرْض» (جمعه/1) هستی داردبرای خداوند تسبیح می‌‌گوید.

ای انسان تو چرا غافل شدی؟ من هم که نماز می‌‌خوانم احساس شرمندگی می‌‌کنم چون قران می‌‌فرماید: نماز یک گنجشک ازشما بهتر است در باره آنها می‌‌فرماید: «کُلٌّ قَدْ عَلِمَ صَلاتَهُ وَ تَسْبیحَه» (نور/41) پرندگان می‌‌دانند نمازوتسبیح خود را و می‌‌فهمند چه می‌‌گویند درباره انسان می‌‌فرماید: شراب نخورید و مست بر نماز نایستید تا بفهمید چه می‌‌گویید. کاری که به ما گفته زمینه فهمش را فراهم کن پرنده قبلا می‌‌فهمد. مثال: می‌‌گوییم بچه‌‌ها دستها را شسته به سر سفره نشسته بسم الله گفته غذا را خوب جویده وبا ادب غذا خوردند شماهم که پدر آنها هستی اینچنین کن.

مثال: به پدری بگویند فرزندان شمادیپلم گرفتند تو هنوز کلاس نهضت هم نرفته، خواندن و نوشتن نمی‌‌دانی.

حدیث داریم امام صادق(ع) می‌‌فرماید: صراط دو نوع است یکی در دنیا و آن انتخاب امام و رهبر است و در آخرت از آن امام و رهبر می‌‌پرسند. (بحارالأنوار، ج‌8، ص‌66) باز می‌‌فرماید «وَ قِفُوهُمْ إِنَّهُمْ مَسْؤُلُونَ» (صافات/24) همه را نگه دارید و از آن‌‌ها سوال می‌‌شود.

این آیه که می‌‌فرماید سوال می‌‌شود، از ولایت علی بن ابی طالب(ع) است. حدیث داریم قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص): «أَثْبَتُکُمْ قَدَماً عَلَى الصِّرَاطِ أَشَدُّکُمْ حُبّاً لِأَهْلِ بَیْتِی»(فضائل‌الشیعه، ص‌6) هر کس محبت واقعی به اهل بیت(ع) داشته باشد از پل صراط می‌‌گذرد و لذا امام سجاد(ع) می‌‌فرماید: من می‌‌خواهم از «مرصاد» سالم عبور کنم.

امام احمد حنبل که یکی از پیشوایان چهار فرقه اهل سنت شافعی، مالکی، حنفی، حنبلی است و او از مهمترین است و یکی از علمای بزرگ دیگر آن‌‌ها به نام ابن ابی الحدید هردو نقل کرده‌‌اند که: پیامبر(ص) فرمود: «یَا عَلِیُّ أَنْتَ قَسِیمُ الْجَنَّهِ وَ النَّار»(أمالی صدوق، ص‌46) بهشت را تو تقسیم می‌‌کنی. یعنی هر کسی رابطه‌‌اش با تو قوی است رد شده و آن که رابطه‌‌اش قطع است سقوط خواهد کرد. کمی توجه کنید در باره پل صراط خداوند قسمت کند مسجد سهله، یک فرسخی نجف مسجدی است به نام «زید و صعصعه» دو رکعت نمازی دارد و بعد از آن دعایی که در آن می‌‌فرماید: «قِیلَ لِلْمُخِفِّینَ جُوزُوا وَ لِلْمُثْقِلِینَ حُطُّوا مَعَ الْمُخِفِّینَ»(المناقب، ج‌4، ص‌151) رای آن‌‌ها که جنایتی و گناهی نکرده و سبک بال و پاکدامن هستند می‌‌گویید حرکت بر افرادی که بار سنگین دارند سقوط می‌‌کنند، نمی‌‌دانم من از سبک‌‌بالان یا از سقوط کنندگان هستم.

پس پلی است که می‌‌فرماید «وَ إِنْ مِنْکُمْ إِلاَّ وارِدُها» (مریم/71) پل روی جهنم کشیده شده که همه باید وارد شوند. بعدمی فرماید «ثُمَّ نُنَجِّی الَّذینَ اتَّقَوْا» (مریم/72) متقین اهل نجات هستند و در جای دیگر می‌‌فرماید «إِنَّ رَبَّکَ لَبِالْمِرْصادِ» (فجر/14) پروردگار تو در کمین است. پل صراط آن قدر مهم است که اولیای خدا و بزرگان درباره عبور از آن گریه می‌‌کردند.

هر چه داریم از خداوند است، بذر گندم و کاشتن از انسان ولی نور خورشید از خداوند و آب و عقل و دفع آفت آن خبری از تلویزیون داشتیم که در چین زنبورها جلو حرکت را گرفته و در تایوان هزار رقم پروانه است، که با آن‌‌ها کلکسیون درست کرده و از آن‌‌ها دلار به دست می‌‌آورند. و آن هم پروانه‌‌ای که انسان هیچ نقشی در آفرینش آن ندارد، یک طراح خیلی خوب و هنرمند چند تابلو نقاشی می‌‌توانند داشته باشند، ده، بیست تا، حال عکس پروانه نقاش می‌‌خواهد، خود پروانه خدا نمی‌‌خواهد، ای انسان تو از پروانه در هوا دلار گرفتی، نمی خواهی یک الله اکبر بگویی، و چرا با خدا رابطه نداشتی، چه کسی رفیق‌‌تر از خدا «نعم الرفیق » آن وقت که یک اسپرم و نطفه در شکم مادر بودی و پدر و مادر نه به فکر تو و نه به قصد تو کنار هم رفتند بلکه برای شهوت و خوشگذرانی، نیت بچه نداشتند. من از تک اسپرم گرفته و همه چیز در اختیار تو گذاشتم و همه امکانات، صبح تا شب حرف می‌‌زنی و یک «الحمدلله» نمی گویی. انسان با هرکس و ناکسی حرف زده ولی با خدا حال ندارد، چه گناهی داریم که بعضی از این سعادت محروم هستیم. در قیامت از فقرا و فامیل و رهبری سوال می‌‌کنند.

خداوندا به حق محمد و آل محمد(ع) عبور ما را از صراط راحت قرار بده. خداوندا: رفتار و گفتار و کردار و روش ما راجوری قرار ده که در قیامت رستگار شویم.

جمله بعد «اللَّهُمَّ خُذْ لِنَفْسِکَ مِنْ نَفْسِی مَا یُخَلِّصُهَا، وَ أَبْقِ لِنَفْسِی مِنْ نَفْسِی مَا یُصْلِحُهَا، فَإِنَّ نَفْسِی هَالِکَهٌ أَوْ تَعْصِمَهَا»(صحیفه سجادیه، دعاى 20) آن چه در نفس خطرناک به صلاح من است برایم باقی بگذار، چون نفس لوامه و مطمئنه داریم تمام مشکلات از نفس است که دلم می‌‌خواهد و دوست داشتم، تریاک را دوست دارد و همه زندگی را در راه این دوستی به آتش می‌‌کشد، دوست دارد با موتور چرخ جلو را بلند کرده اگر سقوط کرده خود و فامیل را به زحمت و چقدر بودجه مملکت و امکانات را ونسل و دودمانی را، من هم مثل خیلی‌‌ها گرفتار و باید کسی را پیدا کرده و به او مراجعه کنیم.

حدیث داریم پیامبر (ص) فرمود: در باره شما می‌‌ترسم که دنبال نفستان بروید. به مجرد این که این دختر و پسر از همدیگرخوششان می‌‌آید ازدواج می‌‌کنند، کمالی از او دیده بودی؟ همدیگر را در پارک دیدیم خوشمان آمد، رابطه با یک بستنی و یک نامه که تو را دوست دارم.

حدیث داریم دختر و پسری که بدون این که ریشه‌‌ای در کمال و اخلاق داشته باشند مثل گلی است که در محل زباله بزرگ شده است.

در یکی از مناجات‌‌های پانزده گانه(خمسه عشر) در کلام حضرت آمده «إِلَهِی إِلَیْکَ أَشْکُو نَفْساً بِالسُّوءِ أَمَّارَهً وَ إِلَى الْخَطِیئَهِ مُبَادِرَهً وَ بِمَعَاصِیکَ مُولَعَهً وَ بِسَخَطِکَ مُتَعَرِّضَهً تَسْلُکُ بِی مَسَالِکَ الْمَهَالِکِ وَ تَجْعَلُنِی عِنْدَکَ أَهْوَنَ هَالِکٍ کَثِیرَهَ الْعِلَلِ طَوِیلَهَ الْأَمَلِ إِنْ مَسَّهَا الشَّرُّ تَجْزَعُ وَ إِنْ مَسَّهَا الْخَیْرُ تَمْنَعُ مَیَّالَهً إِلَى اللَّعْبِ وَ اللَّهْوِ مَمْلُوَّهً بِالْغَفْلَهِ وَ السَّهْوِ تُسْرِعُ بِی إِلَى الْحَوْبَهِ وَ تُسَوِّفُنِی بِالتَّوْبَهِ»(بحارالأنوار، ج‌91، ص‌143) خدایا شکایت می‌‌کنم به تو از نفس خود که مرا زیاد به بدی دستور می‌‌دهد به خوردن حرص دارد ولی برای نمازمستحبی حال ندارد، خوب می‌‌گیرد بد پس می‌‌دهد، «وَ إِلَى الْخَطِیئَهِ مُبَادِرَهً» خدایا نفس من به سوی خطا هل می‌‌دهد «وَ بِمَعَاصِیکَ مُولَعَهً وَ بِسَخَطِکَ مُتَعَرِّضَهً» با ولع به سوی خطاها می‌‌خواند و مرا به قهر توعرضه می‌‌کند. «تَسْلُکُ بِی مَسَالِکَ الْمَهَالِکِ وَ تَجْعَلُنِی عِنْدَکَ أَهْوَنَ هَالِکٍ کَثِیرَهَ الْعِلَلِ طَوِیلَهَ الْأَمَلِ» مرا به راه هلاکت وغریزی که مرا نزد تو پست کرده «کَثِیرَهَ الْعِلَلِ طَوِیلَهَ الْأَمَلِ» درد و عیب‌‌ها و آرزوهای زیاد دارد. آرزوهای طولانی در ازدواج و زندگی سبب شد که من از تو غافل شوم.

«إِنْ مَسَّهَا الشَّرُّ تَجْزَعُ وَ إِنْ مَسَّهَا الْخَیْرُ تَمْنَعُ مَیَّالَهً إِلَى اللَّعْبِ وَ اللَّهْوِ» کم صبر است و دائما دنبال عیاشی است. «مَمْلُوَّهً بِالْغَفْلَهِ وَ السَّهْوِ تُسْرِعُ بِی إِلَى الْحَوْبَهِ» پر شده از غفلت و سهو و به سوی خطرات مرا هل می‌‌دهد «تُسَوِّفُنِی بِالتَّوْبَهِ» به هنگام توبه به بهانه‌‌هایی مرا منصرف می‌‌کند.

امام سجاد(ع) در این دعا و مناجات عیب‌‌های نفس را می‌‌شمارد. دونمونه از آن‌‌هایی که چه در جوانی یا پیری مواظب نفس خود بوده‌‌اند: نوجوانی در جبهه که معروف بود به خنثی کردن مین و فداکاری‌‌های زیاد حاضر نشد در مصاحبه بگوید چند مین را خنثی کرده هر چه اصرار کردند گفت کمک خداوند بوده، پرسیدند چرا نمی‌‌گویی؟ گفت: ممکن است بگویم مرا غرور بگیرد. یکی هم من من می‌‌گوید و می‌‌خواهد به شکل‌‌های مختلف خود را مطرح کند و دیگر این که: یکی از مراجع تقلید که قبل از امام خمینی (ره) مرجع بود به نام سید عبدالهادی شیرازی در جلسه درس ایشان طلبه‌‌ای اشکال کرده و بر اشکال خود تا آخر جلسه اصرار ورزید و ایشان هم با متانت فقط می‌‌فرمود: آقا من جواب شما را دادم، بعد از درس اورا کناری برد و بر اشکالش جواب داد، پرسیدند چرا در جلسه درس این جواب‌‌ها را مطرح نفرمودید؟ فرمود: جواب‌‌ها را داشتم ولی فکر کردم اگر بگویم او به اشکال کردنش خجالت بکشد و مرا هم غرور بگیرد.

امام خمینی (ره) می‌‌فرمود: جبهه و جنگ بچه‌‌های شانزده ساله را به پیر مردهای نود ساله نزدیک کرد و رساند هم نوجوان شانزده ساله و هم پیر مرد می‌‌گویند می‌‌ترسم مرا غرور بگیرد، هر چه مطالب کتمان شود بهتر است فردی بانی شدقبل از انقلاب شاگردهای ممتاز کلاس مرا با هواپیما به مشهد ببرد، خواستند به عنوان فردی خیر اسم او را درروزنامه بنویسند، اجازه نداد و گفت: می ترسم اسم مرا در روزنامه بنویسند ولی ماموران الهی اسم مرا از پرونده حذف کنند. هر چه این جا اصرار به نوشتن شود آن جا پاک می‌‌شود وگاهی می‌‌گوید فلانی نفهمید و متوجه نشد، ممکن است همین مطلب نوشته و ثبت شد. (در منزل یکی از مراجع مطرح شد.)

شخصی خیر که خدمات زیادی هم به جامعه کرده و ساختمان‌‌های مهمی ساخته و وقف کرده ولی با کاشی کاری آن رابه نام خود ثبت کرد، بعد از مرگ خواب او را دیدند گفت همه آن‌‌ها که نام خود را نوشتم خداوند پاک کرده و گفتندمردم فهمیده و پزش را در دنیا دادی و مزدش را گرفتی، فقط یک مورد که ثبت نکردی قبول شد و آن کمک به دامادی یک جوان و آن هم مقداری کم، فراموش کردی ثبت کنی و بگویی و این را خداوند نوشت، تا می‌‌توانید مخفیانه کمک کنید، من اطمینان ندارم که جلسات تلویزیونی من به درد قیامتم بخورد چون مطرح می‌‌شوم، ولی اگر حدیثی به دیگری داده و او با واسطه در مجلسی خواند مورد قبول واقع شود. افرادی در قیامت به بهشت می‌‌روند که در دنیاگمان به بهشتی بودن آن‌‌ها نمی‌‌کردیم و عده‌‌ای به جهنم که چنین فکری نمی‌‌کردیم قرآن می‌‌فرماید: «وَ قالُوا ما لَنا لا نَرى‌ رِجالاً کُنَّا نَعُدُّهُمْ مِنَ الْأَشْرارِ» (ص/62) ما نمی‌‌بینیم آن‌‌هایی که در دنیا جزء اشرار بودند. هستند افرادی که بین خود و خدا رابطه‌‌ای دارند و مخفیانه کارهایی انجام می‌‌دهند که موجب رضای خداست. دامادی به نزد من آمد که من شب اول متوجه شدم عروس من دختر نیست می‌‌خواهم بگویم و مقداری از مهریه او را کم کنم، گفتم: بیا یک معامله باخدا کن، چون اول این که دختر نبوده معلوم نمیشود که بد بوده، بسیار ممکن است عوارض دیگری بوده، در بچگی ترسیده، از جایی پریده، جای تهمت نیست باز هم کاری برای قیامت خود بکن و شتر دیدی ندیدی برای رضای خدا آبروی او را حفظ و تا آخر عمر مخفی بدار. گاهی انسان می‌‌بیند فلان کاسب نداردجنس را از او گران‌‌تر بخرد و اینچنین انسان‌‌هایی بوده و هستند میوه و کاهوی ارزان را به قیمت گران میخرد تا طرف به نان برسد، در جهازیه دادن و. . . یکی از مراجع تقلید که شاید راضی نباشد اسمش را ببرم در جوانی پای درس استاد خوب درس خوانده و اشکال می‌‌کردیکی او را شناخت و گفت: تو به خرج من برو نجف و آن جا درس بخوان تا آینده بهتری داشته باشی. گاهی انسان می‌‌بیند دختر و پسری استعداد خوبی دارند و ممکن نابغه هم باشند ولی در خانواده فقیری هستند انسان خرجی درس و رشد آن‌‌ها را برای رضای خدا بدهد.

یکی از کارهای خوب کمیته امداد همین است که خوش استعدادها را شناسایی و تا دانشگاه هم پشتیبانی می‌‌کند، لذاقرآن می‌‌فرماید: «سِرًّا وَ عَلانِیَهً» (بقره/274) مخفیانه و علنی، اول فرموده مخفیانه و این از علنی بهتر است. علتی هم که امیرالمومنین(ع) به هنگام کمک به فقرا سر و صورت خود را می‌‌پوشاند، چون آن‌‌ها خجالت نکشند و بله قربان گو بار نیایند.

پزشک شبی از هفته به مسجد برود و بعد از نماز چند مریض فقیر را مداوا کند و مردم هم بدانند و آقایی که ورزش و هنری و خطاطی می‌‌داند در ایام فراغت چنین کند، این برای رضای خدا باشد، اگر 50هزار دکتر هفته‌‌ای یک ساعت برای خدا در مسجد بیمار ببیند می‌‌شود50 هزار ساعت و دیگر هنرمندان، دیر یا زود می‌‌رویم همه کارها نبایدبرای دنیا باشد و خوشا به حال کسی که کاری برای قیامت خود کرده باشد. لذا امام سجاد(ع) می‌‌فرماید: «سلَامَهَ الْمِرْصَادِ» جوری تربیت شوم که قیامت در سلامت باشم و از پل سالم بگذرم.

خدایا نوری به ما عطا فرما که لابه لای ظلمات خط واقعی را گم نکنیم.

خدایا اول مرگ اول راحتی و روز قیامت را روز سر افرازی ما قرار بده.