فرزند و نسل در قرآن
موضوع بحث: فرزند و نسل در قرآن
تاریخ پخش: 11/08/68
بسم الله الرحمن الرحیم
در خدمت برادران و خواهران دبیرستانی هستیم و من افتخار میکنم که 20 سال است در کنار تخته سیاه هستم و درآستانه آبان و روز دانش آموز و هفته تربیت هستیم و بحثمان درباره نسل و قرآن است که قرآن راجع به پسر و دخترچه میگوید به خصوص دبیرستانها و بچههای انجمن اسلامی و بچه حزب اللهیها ارزش دارد که آیاتی را که خداونددرباره نسل فرموده است حفظ کنیم.
1- مسائلی که در تربیت دخترها و پسرها مهم است
در کشاورزی و هر کاری اصلاح بذر بخشی از تربیت است و اصلاح زمین و نحوه آبیاری و چگونگی نظارت همگی مهم است و برای میوه خوب همه اینها لازم است و جهان هستی هم میوهای بهتر از دختر و پسرها ندارد و قرآن هم دراین باره بسیار مایه گذاشته است. من پیرامون این موضوعها میخواهم صحبت کنم.
1- انتخاب مادر که مثل همان انتخاب زمین است. 2 – ارتباط با خدا که خدا کمک کند بچه صالح باشد. 3 – حاملگی دورانی است که این بذر در رحم مادر رشد میکند. مسائلی برای دختر و پسر پیش میآید که ریشه آن در دوران حاملگی است. 4 – وقتی فرزندی به دنیا میآید برخی سپاسگزارند و برخی ناسپاس. پسر و دختر فرقی ندارند. کدام فرزند نزد کدام پدر و مادر است. مسأله شیر مادر و تغذیه بعد از تولد. استعاذه یعنی بچه را به خدا سپردن. دلسوزیهای بجا و نابجا. آینده نگری برای فرزند. رهبر شدن فرزند. سفارشاتی که انسان باید به فرزند خودش بکند. برخی بچهها در خط پدر و مادر خوب هستند ولی برخی از این خط خارج میشوند. مواردی پدر و مادر بچه را خراب میکنند و در مواردی هم برعکس است.
2- انتخاب همسر در تربیت فرزند از نظر قرآن
و اما انتخاب همسر
قرآن در انتخاب مادر میفرماید به اصل فکر و عقیده توجه کنید. قرآن میفرماید: «وَ لَأَمَهٌ مُؤْمِنَهٌ خَیْرٌ مِنْ مُشْرِکَهٍ» (بقره/221) کنیزی که فکرش سالم باشد بهتر از زن آزادی است که عقیده و فکرش سالم نباشد. پس اصل اعتقاد خیلی مهم است همانطورکه اصل عقل بسیار مهم است. مادر دیندار با اعتقادات درست در مقابل مادری که کج فکر میکند و این مسأله خیلی مهم است.
کسی فرمود من میخواهم با یک دختر دیوانه ازدواج کنم که دختر زیبایی است. امام فرمود: نه. بعد که خیلی این فرد اصرار کرد امام فرمود پس اگر ازدواج کردی مواظب باش بچه دار نشوی. یا همین طور دختری که از خانواده بد است چون فردا این دختر باید مادر بشود و دختر زیبایی که شیر مادر خوب نخورده باشد و پدر و مادر خوبی نداشته باشد به گل زیبایی تشبیه شده است که ریشه هایش در زبالهها باشد و در این زمینه روایات بسیار است.
در جایی از قرآن داریم: «یَسْئَلُونَکَ عَنِ الْأَنْفالِ» (انفال/1) از انفال میپرسند(انفال را) یعنی معادن و کوه و دشت و. . . جایی داریم «یَسْئَلُونَکَ عَنِ الْأَهِلَّه» (بقره/189) از هلال ماه میپرسند. یا «یَسْئَلُونَکَ عَنِ الرُّوح» (اسراء/85) از روح میپرسند. «یَسْئَلُونَکَ عَنِ الْخَمْرِ» (بقره/219) یعنی ازشراب میپرسند. گاهی «وَ یَسْئَلُونَکَ عَنِ الْمَحیضِ» (بقره/222) از ایام عادت زنانگی میپرسند. در مورد همه اینها گفته شده است «یَسْئَلُونَکَ» و این نشان میدهد که دین جامع دینی است که همه مسائل را در برمی گیرد و در مورد همه مسائل حرف دارد و تک بعدی نیست.
و همین طور اسلام در مورد نسل هم که تربیت آن مسأله مهمی است حرف دارد.
3- دعا برای نسل صالح و طیب در قرآن
دعا برای نسل
قرآن میفرماید پیامبران دعا میکردند: «فَهَبْ لی مِنْ لَدُنْکَ وَلِیًّا یَرِثُنی وَ یَرِثُ مِنْ آلِ یَعْقُوب» (مریم/6-5) خدایا بچه میخواهم و به من هبه کن.
حضرت زکریا (ع) «هُنالِکَ دَعا زَکَرِیَّا رَبَّهُ قالَ رَبِّ هَبْ لی مِنْ لَدُنْکَ ذُرِّیَّهً طَیِّبَهً إِنَّکَ سَمیعُ الدُّعاءِ» (آل عمران/38) بچه را باید از خدا خواست و برخی پیامبران که بچه نداشتند از خدا میخواستند و اولاد و نسل چیزی است که پیامبران و اولیای خدا هم به خاطر آن به زانو درمی آیند. بعد میگوید: «وَ اجْعَلْهُ رَبِّ رَضِیًّا» (مریم/6) یعنی نه هر بچهای، بلکه بچهای میخواهم که مورد رضایت تو باشد یا داریم که میگوید: «وَ أَصْلِحْ لی فی ذُرِّیَّتی» (احقاف/15) یعنی بچه و ذریه اصلاح شده میخواهم.
پس همه پدر و مادرها بچه دارند ولی مهم این است که آیا این فرزندان طیب، رضی و. . . هستند یا خیر. پس اگر بچهات همه کار میکند ولی نماز نمیخواند نگو 3 تا بچه دارم، بگو 3 تا لاشه دارم. بزرگ میشود درست میشود نداریم. چرخ خیاطی یا ملامین را وقتی کارخانهای میسازد از آن قطعه بزرگ تا کوچکترین قطعه را آرم کارخانه را روی آن میزند. خانه خدایی هم، همهشان باید آرم خدایی داشته باشند و دیس و بشقاب فرقی ندارد و همه باید آرم کارخانه را داشته باشد و بچه مسلمان باید اعمال و فکر و خنده و گریه و همه رفتارش باید جهت الهی داشته باشد.
پس باید دید بچه شما طیب و صالح هست و مورد رضایت خدا هست یا خیر و اینها باید اصول جهت فکری خداباشد.
4- حاملگی باید هدف داشته باشد
و اما مسأله حاملگی
قرآن در این باره میفرماید: «وَ قَدِّمُوا لِأَنْفُسِکُمْ» (بقره/233) یعنی برای خودتان پیش بفرستید چون بچه غیر از نر و ماده حیوان است. جفت گیری حیوان یک عمل طبیعی است اما انسان حتی شهوت و آمیزش جنسیش طوری باشد که به فکر آینده و آخرتش باشد. پس حاملگی هم باید هدف داشته باشد.
5- حمد و سپاس خدا به خاطر فرزند دار شدن
سپاس
اولیای خدا وقتی بچه دار شدند میگفتند: «الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذی وَهَبَ لی عَلَى الْکِبَرِ إِسْماعیلَ وَ إِسْحاقَ إِنَّ رَبِّی لَسَمیعُ الدُّعاءِ» (ابراهیم/39) حضرت ابراهیم درپیری بچه دار شد و آنگاه فرمود: «الْحَمْدُ لِلَّهِ» یعنی از خدا تشکر کرد.
اما حیوانی داشت که گم شده بود فرمود اگر حیوانم پیدا شود شکر خوبی خواهم کرد. حیوانش که پیدا شد گفت «الْحَمْدُ لِلَّهِ» فرمود این از بهترین شکرهاست.
و اما ناسپاسی. در این مورد آیه داریم عروس و داماد قبل از بچه دار شدن «فَلَمَّا تَغَشَّاها حَمَلَتْ حَمْلاً خَفیفاً فَمَرَّتْ بِهِ فَلَمَّا أَثْقَلَتْ دَعَوَا اللَّهَ رَبَّهُما لَئِنْ آتَیْتَنا صالِحاً لَنَکُونَنَّ مِنَ الشَّاکِرینَ» (اعراف/189) مادر حامله میشود «فَلَمَّا أَثْقَلَتْ» کم کم مادر سنگین میشود «دَعَوَا اللَّهَ رَبَّهُما لَئِنْ آتَیْتَنا صالِحاً لَنَکُونَنَّ مِنَ الشَّاکِرینَ» اگر بچه سالم به ما بدهی تو را شکر میکنیم. «لَمَّا آتاهُما صالِحاً جَعَلا لَهُ شُرَکاءَ فیما آتاهُما فَتَعالَى اللَّهُ عَمَّا یُشْرِکُونَ» (اعراف/190) ولی همین که صاحب فرزند صالحی میشوند برای خدا شریک قائل میشوند. یعنی به بچه میگویند اگر میخواهی سعادتمند بشوی برو دنبال فلان کار. نمیگویند برو دنبال خدا. مثل این که تا مریض است میگوید خدا ولی وقتی خوب شد میگوید چه دکتر خوبی بود. (تکرار مطالب)
دختر و پسر فرقی ندارد خداوند میفرماید: «لا تَدْرُونَ أَیُّهُمْ أَقْرَبُ لَکُمْ نَفْعاً» (نساء/11) یعنی تو چه میدانی دختر بهتر است یا پسر.
حدیث داریم به امام چهارم گفتند: خانمتان بچه دار شده است. امام پرسید سالم است و خدا را شکر کرد. گفتند نمیپرسید که پسر است یا دختر؟ و امام فرمود نه نمیپرسم چون فرقی ندارد. چون قرآن میفرماید شما نمیدانید کدام بیشتر به دردتان میخورد.
قرآن به بچه دار شدن میگوید: «یَهَبُ لِمَنْ یَشاءُ إِناثاً وَ یَهَبُ لِمَنْ یَشاءُ الذُّکُورَ» (شورى/49) یعنی خدا به هر کس بخواهد دختر و به هرکس بخواهد پسر میدهد. و دختر دادن را اول گفته است و حدیث داریم کسی که فرزند اولش دختر باشد نشان دهنده این است که انسان سعادتمندی است. و اگر کسی بچه دار شد و بین دختر و پسر خود فرق گذاشت نشان دهنده این است که توحید ضعیفی دارد چون «لا تَدْرُونَ أَیُّهُمْ أَقْرَبُ لَکُمْ نَفْعاً»
«وَ إِذا بُشِّرَ أَحَدُهُمْ بِالْأُنْثى ظَلَّ وَجْهُهُ مُسْوَدًّا وَ هُوَ کَظیمٌ» (نحل/58) یعنی وقتی در جاهلیت به کسی خبر میدادیم که فرزند دختر به دنیا آمده صورتش سیاه میشد. میگوید: «یَتَوارى مِنَ الْقَوْمِ» یعنی از شهر فرار کنیم و متواری بشویم. «یَتَوارى مِنَ الْقَوْمِ مِنْ سُوءِ ما بُشِّرَ بِهِ أَ یُمْسِکُهُ عَلى هُونٍام یَدُسُّهُ فِی التُّرابِ» (نحل/59) با ذلت آن را نگه داریم یا او را زیر خاک کنیم ولی قرآن میفرماید پسر و دختر فرقی ندارد.
قرآن به پیامبر میفرماید «إِنَّا أَعْطَیْناکَ الْکَوْثَرَ» (کوثر/1) چون کفار میگفتند پیامبر پسر ندارد و میمیرد و ابتر است اما خداوندمی فرماید من چنین دختری به تو دادم و دشمن تو خودش ابتر است. «إِنَّ شانِئَکَ هُوَ الْأَبْتَرُ» (کوثر/3) قرآن میفرماید: «أَمَدَّکُمْ بِأَنْعامٍ وَ بَنینَ» (شعراء/133) یعنی خدا به شما به وسیله خرها و پسرها کمک کرد.
خدا اگر پدر و دختر خوب بودند میگوید «إِنَّا أَعْطَیْناکَ الْکَوْثَرَ» ولی اگر پدر و پسر بد بودند میفرماید: «أَمَدَّکُمْ بِأَنْعامٍ وَ بَنینَ» پس اگر اولاد در خط نبود خدا پسر را کنار خر و گاو قرار میدهد.
آیه شیر دادن در این مورد آیه بزرگی است. «وَ الْوالِداتُ یُرْضِعْنَ أَوْلادَهُنَّ حَوْلَیْنِ کامِلَیْنِ» (بقره/233) یعنی دو سال کامل باید شر بدهند ولی شیر دادن را نمیخواهیم در این جا مطرح کنیم.
6- بچه را به خدا سپردن
مادر مریم همین که خدا مریم را به او داد گفت: «وَ إِنِّی أُعیذُها بِکَ وَ ذُرِّیَّتَها مِنَ الشَّیْطانِ الرَّجیمِ» (آل عمران/36) یعنی خدایا من این بچه خودم را به تو میسپارم و او را حفظ کن.
حضرت ابراهیم میفرماید: «وَ اجْنُبْنی وَ بَنِیَّ أَنْ نَعْبُدَ الْأَصْنامَ» (ابراهیم/35) خدایا من و بچههای من را حفظ کن از این که مشرک بشویم. پس ازوظایف پدر و مادر این است که فرزند خود را به خدا بسپارند.
و اما برای عقیقه سفارش شده وقتی انسان بچه دار شد گوسفندی را بکشد ولی پدر و مادر از آن گوشت نخورند و آن راپخته یا نپخته بین دیگران تقسیم کنند و برای سلامتی بچه خوب است.
امام دو لقب عجیب به آل سعود داد: 1 – احمق ملحد
قبل از آن که این مسلمانان آمریکایی، مکه را ببندند مسلمانان به هم میرسیدند در مکه(حجاج) و از هم میپرسیدند کجا آمدی و با کدام کاروان آمدی.
7- دلسوزی نسبت به فرزندان و درک سنی آنها
قرآن میفرماید در بهشت از همدیگر میپرسند که شما چه کردی که آمدی بهشت و آنها میگویند «قالُوا إِنَّا کُنَّا قَبْلُ فی أَهْلِنا مُشْفِقینَ» (طور/26) یعنی ما نسبت به فرزندانمان دلسوزی داشتیم ولی برخی برای این که ظهر راحت بخوابند بچهشان را درکوچه رها میکنند و برایشان هم مهم نیست با چه کسی رفیق میشود. البته نباید طوری هم باشیم که بچه گمان کند پدرو مادر جاسوس هستند. «من کان له صبی فلیتصاب له»(عوالیاللآلی، ج3، ص311) کسی که بچه دارد خودش هم باید بچه بشود. یعنی پدر و مادر خودش رابیاورد در حد بچه. مثلاً بچه بازی میخواهد. آیهای در این خصوص داریم. برادران یوسف میخواستند یوسف راببرند در بیابان و او را بکشند. فکر کردند و به این نتیجه رسیدند که بگویند یوسف نوجوان است و احتیاج به بازی داردو یعقوب پدرشان هم در مقابل این دلیل چیزی نخواهد گفت چون قویترین دلیل همین بود. «أَرْسِلْهُ مَعَنا غَداً یَرْتَعْ وَ یَلْعَبْ» (یوسف/12) یعنی یوسف را با ما بفرست تا بگردد و بازی کند.
«إِذْ قالَ لِبَنیهِ ما تَعْبُدُونَ مِنْ بَعْدی» (بقره/133) حضرت یعقوب فرمود پسران من بگویید بعد از من خط فکریتان چگونه است خداپرست هستید یا کافر میشوید؟ «یا بَنِیَّ إِنَّ اللَّهَ اصْطَفى لَکُمُ الدِّینَ فَلا تَمُوتُنَّ إِلاَّ وَ أَنْتُمْ مُسْلِمُونَ» (بقره/132) مواظب باشید از خط تسلیم خدا بیرون نروید.
8- توجه به تربیت اسلام شناس
پدرها و مادرها ما صدهزار طلبه میخواهیم. تمام دنیا متوجه اسلام شدهاند ولی ما اسلام شناس برای فرستادن به اطراف دنیا نداریم. قرآن به اکثر زبانها ترجمه نشده است. انجیل به زبان ترجمه شده است ولی قرآن به زبان ترجمه شده است.
ما نسبت به کلیسا و مسیحیت خیلی عقب هستیم ولی ما گاهی پروارها و جهشهایی میکنیم که دنیا تحت تأثیر قرار میگیرد. مثل نامه امام به گورباچف یا اعدام سلمان رشدی ولی اصولاً از نظر تبلیغات ضعیف هستیم. پس پدر ومادرهایی که پسرهای خوش استعداد دارید یکی را بفرستید را طلبه بشود. ما پزشک هم کم داریم، قاضی، امام جمعه و. . . هم همین طور و هر هزار جوان یک طلبه نداریم. البته هر شغلی فراز و نشیب دارد و طلبگی هم همین طور است. پیامبر هم روزی مجبور بود در غار پنهان شود وعنکبوت تار ببافد و روز دیگر آب وضوی پیامبر را برای تبرک میبردند. و بدانید اگر ما مبلغ نفرستیم آل سعود میفرستد چون بخش مهمی از بودجه نفت خود را به طلبه سازی اختصاص داده است. ولی خوشبختانه طلبههای سعودی بی سواد هستند و بهترینشان چند سال درس خوانده است در حالی که من که چند سال درس خواندهام اینجا عادی هستم. و آخوندهایشان پولکی هستند و میروند بالای منبر و در مسجدالحرام میگویند اگر خوب باشید خیلی خوب است و اگر بد باشید خیلی بد است و حتی یک مگس هم از این خطبهها نمیترسد. البته قرآن و حدیث هم در آن هست.
پس طرفداران اسلام ناب باید مثل مطهری و بهشتی بشوند و لیسانسیههای ما هم مثل چمران و رجاییها بشوند وگرنه اسلام آمریکایی دنیا را زیر پوشش خود خواهد گرفت.
9- اگر دلسوز فرزندت هستی مال یتیم را نخور
و اما آینده نگری
چرا مال یتیمها را خوردی «وَ لْیَخْشَ الَّذینَ لَوْ تَرَکُوا مِنْ خَلْفِهِمْ ذُرِّیَّهً ضِعافاً خافُوا عَلَیْهِمْ فَلْیَتَّقُوا اللَّهَ وَ لْیَقُولُوا قَوْلاً سَدیداً» (نساء/9) قرآن میفرماید کسی که مال یتیم را میخورد حواسش باشد که ممکن است مال یتیم خودش را هم بخورند.
پس اگر دلت برای فرزند خودت میسوزد مال یتیم را نخور.
10- دعای حضرت ابراهیم درباره رهبر شدن فرزند
درباره رهبر شدن فرزند
از دعاهای حضرت ابراهیم این بود که «وَ مِنْ ذُرِّیَّتی» (بقره/124) یعنی خدایا همین طور که خودم را رهبر قرار دادی بچه هایم را هم رهبر قرار بده.
اصولاً میگویند اگر میخواهید ببینید بچهای رهبر میشود یا نه بچه اگر آمد توی میدان و گفت بچهها بیایید بازی این رهبر میشود ولی اگر گفت بچهها من را هم به بازی بگیرید این دنباله رو است و رهبر نمیشود.
11- فرزندان را به نماز سفارش کنید
سفارشات به فرزند «وَ أْمُرْ أَهْلَکَ بِالصَّلاهِ وَ اصْطَبِرْ عَلَیْها» (طه/132) پدر و مادرها فرزندانتان را به نماز سفارش کنید.
من غصه میخورم که برخی پدر و مادرها صبح که فرزندانشان را صدا میزنند میگویند مدرسهات دیر شد ونمی گویند نمازت قضا شد.
و اگر اینطور باشد پدر، پدر شکست خوردهای هستی و مادر هم همین طور. یعنی پدر و مادر به قدری بی عرضه هستند که نتوانستهاند خدا و نماز را در خود و فرزندانشان طوری جا بیندازند که بچهات عاشق خدا و نماز باشد. یا میگوید بلند شو غذا سرد میشود و این نشان میدهد تلقینات غذا و آب گوشت بیشتر از نماز بوده است.
وقت ما تمام شد ولی حرفهای ما تمام نشد.
ممکن است عدهای بپرسند آقای قرائتی امشب چی گفته است و برق نبوده و حالا آمده است! بحث را در 2 دقیقه خلاصه میکنم.
پدر و مادر شکست خورده پدر و مادری هستند که برای این که فرزندانشان را از خواب بیدار کنند میگویند غذا سردشد، مدرسه دیر شد نه نماز قضا شد. نماز تشکر از خداست. پدر و مادر باید برای فرزندانشان در این مورد صحبت کنند. به یک سگ اگر غذا بدهی دم تکان میدهد و از خانه حفاظت میکند و حال ما نباید در مقابل اینهمه نعمت نمازبخوانیم؟ اگر انسان گفت الله اکبر دیگر آمریکا برایش بزرگ نیست. وقتی میگوید «إِیَّاکَ نَعْبُدُ وَ إِیَّاکَ نَسْتَعینُ» (فاتحه/5) بنده تو هستم، دیگر پس بنده شهوت نیست. «وَ إِیَّاکَ نَسْتَعینُ» یعنی فقط از تو کمک میخواهم پس جلوی دیگران دست دراز نمیکند و وقتی میگوید «اهْدِنَا الصِّراطَ الْمُسْتَقیمَ» (فاتحه/6) خطهای انحرافی را نمیپذیرد و الحمد لله به این معناست که ستایش غیر خدا و تملق دیگری را نمیگوید.
پس نماز سازنده است و همان مقدار که به کفش و لباس و. . . بچه دقت میکنید باید به معنویات فرزندتان نیز توجه کنید. همکاران امور تربیتی و پدران و مادران باید باهم همکاری کنند و به یکدیگر کمک کنند و پدر و مادرهایی که هنری دارند به امور تربیتی کمک کنند. وشما برادران و خواهران که مسؤولین انجمن اسلامی دبیرستانها هستیدسعی کنید نماز را محور قرار دهید.
اگر خواستید فساد در دبیرستانها کم شود قرآن فرموده: «إِنَّ الصَّلاهَ تَنْهى عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْکَرِ» (عنکبوت/45) بچهای که نماز خواند یامنحرف نمیشود و یا اگر هم شد متوجه میشود و برمی گردد. نماز – نماز – نماز
هفته گذشته ما کسی را از دست دادیم که در ایران ناشناخته بود.
12- شرح حال مختصری از آیت الله میرزا جواد آقای تهرانی(ره)
من 3 سال پیش خواستم کمالاتی از ایشان بگویم و چیزهایی گفتم ایشان از من ناراحت شد و گفت راضی نیستم. ولی حال که ایشان از دنیا رفته است میگویم. آیت الله میرزا جواد آقای تهرانی انسانی فوق العاده بود. عالم لباس بسیجی پوشید و رفت جبهه خمپاره انداخت. کمرش خم بود از شدت پیری مثل حالت رکوع ولی فرمود اگرمن شهید شدم من را همانجا دفن کنید و میخواهم اسمی از من نباشد و اجازه نمیداد از او عکس بگیرند و الان هم وصیت کرده است که مردم، سنگ قبر برای من نگذارید و توی بیابانها کنار بقیه مسلمانها دفن کنید و در جای اشرافی دفن نکنید.
ایشان شب آمد مشهد. شب زمستانی خواست در را بزند دید حدیث داریم که شب خانم خود را از خواب بیدار نکنیدو پیرمرد تا صبح پشت در ماند تا همسرش را از خواب بیدار نکند. همسر او خواب میبیند که شوهر شما از مسافرت آمده است و برای این که به حدیث عمل کند پشت در نشسته است، بلند شو برو در را باز کن. و او هم میرود در را باز کند. یعنی اگر به خاطر خدا کاری کردی خدا تو را فراموش نخواهد کرد و تو را حمایت میکند.
خانهای اجاره کرده بود که درخت توت داشت ولی از توت آن نمیخورد و میگفت ما خانه اجاره کردهایم نه درخت توت را.
حجره ایشان طبقه بالا بود. برای این که صدای پایش در پلهها حجره مربوطه را ناراحت نکند کفش هایش را از توی حیاط درمی آورد.
کتابش باز بود و مورچه روی آن آمده بود میخواست برود صبر کرد تا مورچه برود بیرون و گفت اگر آن را دور بیندازم ممکن است راه خود را گم کند.
در نجف رفت تحصیل کند شنید مادرش در تهران مریض شده چون شنیده است که آب و هوای نجف به تو نساخته است و مریض شدهای. او هم گفت اگر مادر من ناراحت است من قید نجف و امیر المؤمنین را میزنم تا دل مادرش رابدست بیاورد.
می خواست برود مسجد، مسجدی میرفت که او را نشناسند. جبهه رفت و برمی گشت و پولش را میداد برای جبهه ومی پرسیدند چرا؟ او میگفت من که سرباز نیستم که غذای سربازها را خوردم و هرچه به ایشان اصرار میکردندنمی پذیرفت و پول غذای خود را میداد و ما هفته گذشته چنین عالمی را از دست دادیم.
او از نجف برگشت تا مادرش را ناراحت نکند پس پسر و دخترها مادرتان را ناراحت نکنید.
کفش خود را میکند و پابرهنه میرفت پس همسایهها همدیگر را اذیت نکنید.
خانه اجاره کرده از درخت خانه استفاده نمیکند. مستأجرها و صاحب خانهها همدیگر را اذیت نکنید.
به امید روزی که این صفات الهی در ما به وجود بیاید.
چقدر ایشان عاشق انقلاب و رهبر انقلاب و امام و حامی انقلابیون بود.
برای شادی روح ایشان صلواتی بفرستید.
«والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته»