زن در قرآن – 1

در خدمت برادران و خواهران در دانشكده پرستاري و به مناسبت تولد حضرت زينب(سلام الله) كه روز پرستار است، هستيم. بحث ما سيماي زن در قرآن است.

ارزش شغل پرستاري و پزشكي؛ قرآن مي‌فرمايد كه «وَ مَنْ أَحْياها فَكَأَنَّما أَحْيَا النَّاسَ جَميعاً»(مائده/32) كسي يك نفر را از مرگ نجات بدهد، گويا مردم كره زمين را زنده كرده است. كه اين شامل هم پزشك و هم پرستار مي‌شود. بگذريم از اينكه در بيمارستان‌ها نقش اصلي با پرستارها هست و تناسب خوبي است، چون زينب كبري هم در كربلا پرستار بود. ارزش شغل را در نظر بگيريد كه شغل ارزش انساني دارد.

يك حديث: كارواني رفت مكه، در مكه يك نفرمريض شد. يك نفر هم پهلوي اين حاجي آقا ايستاد و بقيه رفتند مدينه كه حرم پيغمبر را زيارت كنند. اين ماجرا را به امام صادق گفتند. امام صادق (ع) فرمود: ثواب كسي كه براي اين بيمار پرستاري كرد، بيش از كسي است كه رفت و قبر پيغمبر را زيارت كرد.

پزشكان و پرستاراني كه تلاش كردند و امام عزيز را پرستاري كردند، بعد از سلامتي امام هر خير و بركتي كه از امام سر بزند، در تمام كارها و عبادات امام آنها هم شريك هستند. پس شما سرمايه گذاري مي‌كنيد در نجات و تمام كارهايي كه هر يك از اين مريض‌ها انجام بدهند.

موارد زيادي است كه زن و مرد در قرآن دوش به دوش همديگر هستند. امروز مي‌گوييم كارهاي مخصوص به زن، يك روز هم مي‌گوييم كارهاي مربوط به مرد. ولي امروز مشتركات را مي‌گوييم.

بد نيست كه اينجا يك قصه برايتان بگويم. مسلمان‌ها دو مورد هجرت داشتند. يك هجرت به مدينه و يك هجرت به حبشه. يك خانمي به اسم اسماء بنت عميس با جعفر طيار به حبشه رفت. بعد از مدتها كه آمدند، اين خانم وقتي برگشت، گفت: «در اين مدتي كه ما نبوديم آيه‌اي براي ذكر خير زنها نازل نشده است؟ » گفتند: نه! اسماء هم ناراحت شد و گفت كه ما هم هجرت كرديم و سختي كشيديم چطورقرآن فقط براي مردها مي‌گويد. نزد پيغمبر آمد و گفت: «يا رسول الله! چطور كه زن‌ها در زحمت دوش به دوش مردها هستند، اما هيچ ذكر خيري از آن‌ها نيست؟ » آنوقت اين آيه نازل شد. قرآن مي‌فرمايد: «إِنَّ الْمُسْلِمينَ وَ الْمُسْلِماتِ وَ الْمُؤْمِنينَ وَ الْمُؤْمِناتِ وَ الْقانِتينَ وَ الْقانِتاتِ وَ الصَّادِقينَ وَ الصَّادِقاتِ وَ الصَّابِرينَ وَ الصَّابِراتِ وَ الْخاشِعينَ وَ الْخاشِعاتِ وَ الْمُتَصَدِّقينَ وَ الْمُتَصَدِّقاتِ وَ الصَّائِمينَ وَ الصَّائِماتِ وَ الْحافِظينَ فُرُوجَهُمْ وَ الْحافِظاتِ وَ الذَّاكِرينَ اللَّهَ كَثيراً وَ الذَّاكِراتِ أَعَدَّ اللَّهُ لَهُمْ مَغْفِرَةً وَ أَجْراً عَظيماً»(احزاب/35). مغفرت و اجر عظيم شامل همه مي‌شود. مردان و زنان با ايمان متواضع در راه خدا، صادق، صابر، خوشدل، خوش قلب، ايثارگر، روزه دار، حافظ خودشان در مسائل جنسي هستند. ياد خدا هستند. زن و مرد دوش به دوش هم خود را آماده كرده و مغفرت و اجر عظيم داريد.

حالا من يك چيز ديگر اينجا بگويم «وَ الْمُؤْمِناتِ وَ الْقانِتينَ وَ الْقانِتاتِ» در هر جا بگويند مرد شامل زن هم مي‌شود. يعني اگر مومنين هم بگويند، شامل زن‌ها مي‌شود. مثلا رئيس شهرباني تابلو مي‌زند مي‌گويد عابرين محترم از پياده رو عبور كنيد. در اينجا زن بايد بپرد وسط خيابان؟ رئيس شهرداري كه گفته «عابرين» يعني هم زن و هم مرد. گاهي وقت‌ها زن و مرد مطرح نيست مي‌خواهد بگويد اين كار را نكند. كمال و كمال است.

در اينكه زن و مرد هيچكدام در مقابل فرمان خدا دخالت نبايد بكنند، اگر خداوند دستوري داد، بدون چون و چرا قبول كنند. قرآن مي‌فرمايد: «وَ ما كانَ لِمُؤْمِنٍ وَ لا مُؤْمِنَةٍ إِذا قَضَى اللَّهُ وَ رَسُولُهُ أَمْراً»(احزاب/36) خدا و پيغمبر كه فرمان صادر كردند زنان و مردان با ايمان دخالت نكنند.

در مسائل جنسي قرآن مي‌گويد: «هُنَّ لِباسٌ لَكُمْ»(بقره/187) و بعد هم مي‌گويد «وَ أَنْتُمْ لِباسٌ لَهُنَّ»(بقره/187) زن براي مرد لباس است و مرد هم براي زن لباس. خدا رحمت كند دكتر شهيد پاك نژاد. 20، 30 لطيفه از اين بيرون آورد و در كتاب اولين دانشگاه و آخرين پيامبر مطرح كرد. زن و مرد مي‌توانند همديگر را بپوشانند. هوا سرد شد لباس ضخيم مي‌شود. هوا گرم شد لباس نازك مي‌شود. تا مرد عصباني شد زن بايد خوش اخلاق بشود. يعني زن و مرد بايد حب و بغض همديگر را بدانند.

قرآن مي‌فرمايد: زن و مرد هر دو محرم هستند. «وَ الَّذينَ يُؤْذُونَ الْمُؤْمِنينَ وَ الْمُؤْمِناتِ بِغَيْرِ مَا اكْتَسَبُوا فَقَدِ احْتَمَلُوا بُهْتاناً وَ إِثْماً مُبيناً»(احزاب/58) اگركسي مرد يا زن را تهمت بزند دچار گناه بزرگي شده است.

در مسخره كردن اينطور نيست كه آدم بتواند مرد يا زن را مسخره كند. قرآن همانطور كه مي‌فرمايد: «لا يَسْخَرْ قَوْمٌ مِنْ قَوْمٍ»(حجرات/11) مردم همديگر را مسخره نكنند، پشت سر آن در سوره حجرات مي‌گويد: «وَ لا نِساءٌ مِنْ نِساءٍ»(حجرات/11) مسخره به زن، تهمت به زن، آزار به زن و. . .

يك دختر نه ساله در حكومت اسلامي به رئيس جمهور مي‌تواند حرف بزند. چون دختر نه ساله به تكليف مي‌رسد و يكي از چيزهايي كه در كنار نماز و روزه واجب مي‌شود، امر به معروف و نهي از منكر است. يعني يك دختر نه ساله حق نظارت دارد. و مي‌تواند پيشنهاد و انتقاد كند.

در قرآن چند مرتبه مي‌فرمايد: «مَنْ عَمِلَ صالِحاً مِنْ ذَكَرٍ أَوْ أُنْثى‌‌»(نحل/97)و(غافر/40) مرد يا زن هر كار شايسته‌شان حساب دارد. خداوند زماني كه وعده مي‌دهد، به هر دو وعده مي‌دهد. «وَعَدَ اللَّهُ الْمُؤْمِنينَ وَ الْمُؤْمِناتِ»(توبه/72) وعده بهشت «لِيُدْخِلَ الْمُؤْمِنينَ وَ الْمُؤْمِناتِ جَنَّاتٍ تَجْري مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ»(فتح/5) اگر به زن تكليفي و باري است، در عوض براي زن حقي هم هست. مي‌فرمايد: «وَ لَهُنَّ مِثْلُ الَّذي عَلَيْهِنَّ»(بقره/228) براي خانم‌ها مثل همان حقي است كه برضرر خانم‌ها است. يعني اگر جايي به ضرر خانم‌ها شد، در عوض يك جايي هم پاداش دارد. بارداري مشكل است. حاملگي و مديريت خانه، بچه داري، آرايش، شير دادن مشكل است، چون زن چند تا كار اضافي دارد در عوض قرآن گفته «وَ عَلَى الْمَوْلُودِ لَهُ رِزْقُهُنَّ وَ كِسْوَتُهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ»(بقره/233) رزق و لباس خانم به خاطر اينكه اين مشكلات بر دوشش هست، در عوض بار اقتصادي از دوشش برداشته مي‌شود. «أَسْكِنُوهُنَّ مِنْ حَيْثُ سَكَنْتُمْ»(طلاق/6). يعني همانجايي كه مي‌نشيني مسكن خودت با خانمت بايد مثل هم باشد.

زن و مرد در عذاب الهي يك جور هستند. قرآن مي‌گويد: «لِيُعَذِّبَ اللَّهُ الْمُنافِقينَ وَ الْمُنافِقاتِ وَ الْمُشْرِكينَ وَ الْمُشْرِكاتِ وَ يَتُوبَ اللَّهُ عَلَى الْمُؤْمِنينَ وَ الْمُؤْمِناتِ وَ كانَ اللَّهُ غَفُوراً رَحيماً»(احزاب/73)

در نفاق هم يك جور هستند. درتوبه هم يك جور هستند. «وَ يَتُوبَ اللَّهُ عَلَى الْمُؤْمِنينَ وَ الْمُؤْمِناتِ». توبه‌شان يك جور است.

زن و مرد مشورت هم بايد بكنند. در غذاي بچه در متن قرآن است كه حتما بايد مشورت كنند. چون مي‌فرمايند: زن و شو هر اگر خواستند بچه‌شان را از شير بگيرند بايد با هم مشورت كنند. «فَإِنْ أَرادا فِصالاً عَنْ تَراضٍ مِنْهُما وَ تَشاوُرٍ فَلا جُناحَ عَلَيْهِما»(بقره/233) اگر خواستند بچه را از شير جدا كنند. «عَنْ تَراضٍ مِنْهُما وَ تَشاوُرٍ» بايد هر دو راضي باشند و هر دو مشورت كنند. يعني در مسئله سرپرستي كودك و غذاي كودك حتما بايد هر دو با هم مشورت كنند.

درمالكيت هر دو يك جور مالك مي‌شوند. «لِلرِّجالِ نَصيبٌ مِمَّا اكْتَسَبُوا وَ لِلنِّساءِ نَصيبٌ مِمَّا اكْتَسَبْنَ»(نساء/32) مردها براي هر چه تلاش كنند، مالك آن مي‌شوند. «وَ لِلنِّساءِ نَصيبٌ مِمَّا اكْتَسَبْنَ» زن‌ها هم هر چه تلاش كنند مالك آن مي‌شوند. زن در مسائل سياسي مي‌تواند دخالت كند. بيعت با رهبر يك مساله سياسي است. قرآن به پيغمبر مي‌گويد: خانم‌هايي كه مي‌آيند با شما بيعت كنند شما با آن‌ها بيعت كن. «يا أَيُّهَا النَّبِيُّ إِذا جاءَكَ الْمُؤْمِناتُ يُبايِعْنَكَ عَلى‌‌ أَنْ لا يُشْرِكْنَ بِاللَّهِ شَيْئاً وَ لا يَسْرِقْنَ وَ لا يَزْنينَ وَ لا يَقْتُلْنَ أَوْلادَهُنَّ وَ لا يَأْتينَ بِبُهْتانٍ يَفْتَرينَهُ بَيْنَ أَيْديهِنَّ وَ أَرْجُلِهِنَّ وَ لا يَعْصينَكَ في‌‌ مَعْرُوفٍ فَبايِعْهُنَّ وَ اسْتَغْفِرْ لَهُنَّ اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحيمٌ»(ممتحنه/12) بيعت خانم‌ها اينطور بود كه يك لگن آب مي‌آوردند، رسول خدا دستش را توي لگن مي‌گذاشت. بعد خانم‌ها نوك انگشتان خود را در آب مي‌زدند. اين بيعت بود. يا روي پارچه در بهشت زن و مرد جفت هستند. «ادْخُلُوا الْجَنَّةَ أَنْتُمْ وَ أَزْواجُكُمْ تُحْبَرُونَ»(زخرف/70)

در جامعه الگو كيست؟ هر دو! يك آيه داريم كه از مرد درس بگيريد و يك آيه داريم از زن درس بگيريد. «قَدْ كانَتْ لَكُمْ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ في‌‌ إِبْراهيمَ»(ممتحنه/4) به ابراهيم نگاه كنيد و از ابراهيم درس بگيريد. «وَ ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلاً لِلَّذينَ آمَنُوا امْرَأَتَ فِرْعَوْنَ»(تحريم/11) خدا مثل زد براي يك زن نمونه و آن زن فرعون است. طلا بود، زور بود، كاخ بود، جذب نشد. همه مردها و همه زنها بايد از زن فرعون ياد بگيرند. نفوذ ناپذيري را بايد از زن فرعون ياد بگيريم. قرآن وقتي ستايش مي‌كند مي‌گويد: «وَ اذْكُرْ فِي الْكِتابِ إِبْراهيمَ»(مريم/41) تاريخ ابراهيم را بخوان و مي‌گويد: «وَ اذْكُرْ فِي الْكِتابِ مَرْيَمَ»(مريم/16) يعني هردو الگو هستند. قرآن مي‌گويد: «إِنَّ اللَّهَ اصْطَفى‌‌ آدَمَ وَ نُوحاً وَ آلَ إِبْراهيمَ وَ آلَ عِمْرانَ عَلَى الْعالَمينَ»(آل عمران/33). خدا آدم و نوح و ابراهيم را انتخاب كرد و در يك آيه ديگر مي‌گويد: «إِنَّ اللَّهَ اصْطَفاكِ وَ طَهَّرَكِ وَ اصْطَفاكِ عَلى‌‌ نِساءِ الْعالَمينَ»(آل عمران/42) مريم خدا تو را هم انتخاب كرد. اگر خلاف كردند هر دو كيفر مي‌شوند «وَ السَّارِقُ وَ السَّارِقَةُ»(مائده/38)

و خلاصه پيغمبر وقتي دعا مي‌كند خدا به پيغمبر مي‌گويد همانطور كه براي مردها دعا مي‌كني براي زن‌ها هم دعا كن «وَ اسْتَغْفِرْ لِذَنْبِكَ وَ لِلْمُؤْمِنينَ وَ الْمُؤْمِنات»(محمد/19). به همه يك جور دعا كن.

در قيامت صحنه‌هايي كه زنان و مردان و با ايمان جلوي راهشان نور هست يعني در فضاي نور زندگي مي‌كنند. در بدجنسي، زن ومرد مي‌توانند دوش به دوش هم بد جنس باشند. قرآن يك زن و شوهر بد جنس را گفته و آن ابولهب است كه دوش به دوش هم بد جنس بودند. اول مي‌گويد: «تَبَّتْ يَدا أَبي‌‌ لَهَبٍ وَ تَب‌‌» (مسد/1) آخرش هم مي‌گويد «وَ امْرَأَتُهُ حَمَّالَةَ الْحَطَبِ»(مسد/4). زنش هم آتش بيار قصه بود.

پيوند زن و مرد يك جوري است كه سعادت هر كدام، پيوند به ديگري خورده است. مثلا مي‌گويد «إِنَّ الْخاسِرينَ الَّذينَ خَسِرُوا أَنْفُسَهُمْ وَ أَهْليهِمْ يَوْمَ الْقِيامَة»(زمر/15) چه كسي باخت؟ قرآن مي‌گويد: كساني خسارت كردند كه خودشان و زن و بچه‌شان با هم عمرشان را تباه كردند. يعني تباه كردن عمر خانم پاي حساب مرد گذاشته مي‌شود و بالعكس. و سرنوشت اين دو به هم بند است. وقتي پيغمبر مي‌خواهد دعا كند (در ماجراي مباهله) مي‌گويد: شما زنها وبچه هايتان را بياوريد و ما هم زن‌ها و بچه هايمان را مي‌آوريم. كه فاطمه زهرا در آنجا نقش داشت.

در مورد نگاه كردن؛ به مردها مي‌گويد نگاه به خانم‌ها نكن و به خانم‌ها مي‌گويد نگاه به مردها نكن. «قُلْ لِلْمُؤْمِنينَ يَغُضُّوا مِنْ أَبْصارِهِمْ»(نور/30) براي اينكه محيط سالم باشد زنان ومردان هر دو بايد چشمشان را پاك كنند.

به هر حال زن و مرد در بسياري از آيات شريك هستند. و انقلاب ما مقام زن را ثابت كرد به خصوص در مسائل پرستاري. مسائل پرستاري كه نياز به عاطفه دارد، بيشتر با خانم‌ها بايد باشد. در صدر اسلام هم همينطور بود.

يك خانمي بود به نام «رفيده» پيغمبر ديد كه ايشان در پانسمان تخصص و در پرستاري تخصص دارد. فرمود شما درمسجد يك خيمه بزنيد. در جبهه‌ها كه كسي مجروح مي‌شد پيغمبر مي‌فرمود: «اجعلوها في خيمه رفيده» يعني اين مجروح را ببريد در خيمه خانم رفيده. خود فاطمه زهرا در پرستاري حضرت علي نقش داشت. در مسائل پرستاري نقش زن نقش بسيار مهمي است.

در ايران و در اين انقلاب معلوم هست كه زن‌ها بايد چه كار كنند. در اقتصاد ايران توليد قالي كه براي زن هاست. برنج شمال كه بسياري از آن براي زن هاست. چايكاري براي زنها و در روستاها گندم و. . . اقتصاد ايران غير از مساله نفت، با زن‌ها است. در اقتصاد، در انقلاب، خانواده شهدا در نگه داشتن بچه‌هاي شهدا نقش دارند. در تاريخ زنها نقش بسيار دارند.

اين انقلاب استعدادهايي را شكوفا كرد. در ايلام روز راهپيمايي بمب افتاد خانه يك نفر كه 5 نفر از بچه‌هايش شهيد شدند. اين زن آمد نگاه كرد سوخت و بعد گفت: «الحمدلله» گفتند: چرا «الحمدلله» گفتي؟ گفت: اگر اين بمب افتاده بود روي سرمردمي كه راهپيمايي مي‌كنند 500 نفر شهيد مي‌شدند. پس خوب شد افتاد خانه من و پنج نفر از بچه‌هاي من شهيد شدند. اين انقلاب و اسلام بود كه زنها را به اينجا رساند.

خدايا دختران و پسران ما را در دامن اسلام با تقوا و تخصص تربيت بفرما. توطئه‌هايي كه عليه دختران و پسران ما مي‌شود توطئه‌ها را خنثي و توطئه گران نابود بفرما.