موضوع بحث: معلم و كارگر
تاريخ پخش: 10/02/66
بسم الله الرحمن الرحيم
در ميان برادران كارگر هستيم. من در اين چند سال بيشترين سخنراني‌ها را در ميان عزيزان كارگر كرده ام. بحث ما در اول ماه رمضان پخش مي‌شود. كه اين روز هم روز معلم است و هم درآستانه روز كارگر هستيم و ضمناً بحث هم بايد حال و هواي ماه رمضان را داشته باشد.
1- اهميت علم و معلم و تشكر از معلم
چقدر خوب است كه پدران و مادرها يك نامه‌اي براي معلم‌ها بنويسند و تشكر كنند. آخر مگر ما شيعه نيستيم؟ امام رضا جبه خودش را به يك شاعر داد. بنابراين تشويق معلمين خيلي خوب است. قرآن مي‌فرمايد: «وَ صَلِّ عَلَيْهِمْ إِنَّ صَلاتَكَ سَكَنٌ لَهُمْ»(توبه/103) پيغمبر تو بر مردم درود بفرست. درود تو بر مردم اثر دارد. برادران و خواران روز معلم به معلمين درود بفرستيد. با هر نحو از زحماتشان اظهار تشكر كنيد.
و اما من چند تا حديث درباره مقام معلم بخوانم. قال عيسى(ع): «من علم و عمل عد في الملكوت عظيما»(إرشادالقلوب، ج1، ص14) كسي كه چيزي ياد بگيرد و به آن چه ياد گرفته عمل كند و به ديگران ياد بدهد، در عالم ملكوت به او بزرگ مي‌گويند.
«أَفْضَلُ الصَّدَقَةِ أَنْ يَعْلَمَ الْمَرْءُ عِلْماً ثُمَّ يُعَلِّمَهُ أَخَاهُ»(منيةالمريد، ص105) بالاترين صدقات آن است كه انسان چيزي را ياد بگيرد و به ديگران بياموزد. امام حسين(ع) به معلم فرزندش كه سوره حمد را ياد بچه او داده بود هزار دينار و هزار حله (لباس با ارزش) به او جايزه داد. «زَكَاةُ الْعِلْمِ نَشْرُهُ»(غررالحكم، ص44) زكات علم اين است كه به ديگران ياد بدهيم.
اگر كسي كه كار خيري را ياد كسي بدهد تا مادامي كه راه خير را ياد گرفته و انجام مي‌دهد اجرش با آن آقايي كه ياد داده است. «الدَّالُّ عَلَى الْخَيْرِ كَفَاعِلِه»(كافى، ج4، ص27) معلمي كه بچه را به كاري راهنمايي مي‌كند، تا آخر عمر بچه آن كار را كه انجام مي‌دهد ثوابش براي معلم هم هست. معلم كار خير كليدي مي‌كند.
اما در مورد مرحوم شهيد مطهري بايد بگويم كه خود بنده به آقاي مطهري بدهكار هستم. و همه اين‌هايي كه پاي تلويزون از من حديث شنيده اند، بايد بدانند كه باعثش مرحوم مطهري است. چون مؤسس و كسي كه من را به تلويزيون معرفي كرد و من را وادار كرد كه در تلويزيون بروم، مرحوم شهيد مطهري است. شايد ايشان ميليون‌ها كار كرده باشند كه يكي از كار هايش نصب من در تلويزيون بوده باشد و من شايد هزار‌ها حديث درتلويزيون گفته ام. مرحوم مطهري مقام شهيد، مقام معلم، مقام عالم، مقام عارف، مقام مفسر، مقام فيلسوف، مقام روضه خوان، و در مجموع تمام مقام‌ها را داشت.
سلام خدا بر او و بر ساير شهداء و سلام بر 60 شهيد اين كارخانه. برادران عزيز! ما الآن در هر وادي شهيد داريم. شما كارگران عزيز كه 60 نفر از عزيزانتان پرپر شده اند، اگر به مرغوبيت كار عنايت نكنيد، پاسداري از خون شهدا نيست، ما بايد برتعهدمان اضافه شود.
2- اهميت ماه رمضان
بحث ما بحث دعا است. هركس مي‌خواهد بداند ماه رمضان چه ماهي است، بايد دعاي وداع امام سجاد با ماه مبارك رمضان را بخواند. ارزش ماه رمضان را از خداحافظي امام سجاد از ماه رمضان مي‌شود فهميد. امام سجاد در صحيفه سجاديه يك دعا دارد و خيلي عجيب خداحافظي مي‌كند و پيغمبر هم يك استقبال از ماه رمضان دارد.
حضرت رسول(ص) قبل از آنكه ماه رمضان بيايد مي‌فرمايد: مردم! «قَدْ أَقْبَلَ إِلَيْكُمْ شَهْرُ اللَّهِ بِالْبَرَكَةِ وَ الرَّحْمَةِ وَ الْمَغْفِرَةِ شَهْرٌ هُوَ عِنْدَ اللَّهِ أَفْضَلُ الشُّهُورِ وَ أَيَّامُهُ أَفْضَلُ الْأَيَّامِ وَ لَيَالِيهِ أَفْضَلُ اللَّيَالِي وَ سَاعَاتُهُ أَفْضَلُ السَّاعَاتِ هُوَ شَهْرٌ دُعِيتُمْ فِيهِ إِلَى ضِيَافَةِ اللَّهِ وَ جُعِلْتُمْ فِيهِ مِنْ أَهْلِ كَرَامَةِ اللَّهِ أَنْفَاسُكُمْ فِيهِ تَسْبِيحٌ وَ نَوْمُكُمْ فِيهِ عِبَادَةٌ وَ عَمَلُكُمْ فِيهِ مَقْبُولٌ وَ دُعَاؤُكُمْ فِيهِ مُسْتَجَاب»(عيون أخبارالرضا، ج1، ص295) ماه رمضان با رحمت و با لطف مي‌آيد. ماه رمضاني مي‌آيد كه «أَنْفَاسُكُمْ فِيهِ تَسْبِيحٌ» و «وَ نَوْمُكُمْ فِيهِ عِبَادَةٌ» كه نفس كشيدنتان در آن ثواب تسبيح و خوابتان ثواب عبادت دارد. ماه رمضاني مي‌آيد كه شيطان در آن غل و زنجير مي‌شود و در‌هاي رحمت خداوند باز مي‌شود. ماهي كه عبادات قبول مي‌شود. اخلاقتان را خوب كنيد، به كارگر هايتان انفاق كنيد و به بچه هايتان لطف كنيد.
برنامه ريزي جمهوري اسلامي بايد طوري باشد كه افرادي كه كارشان سنگين است يك تخفيفي اضافه داده شود. ما مي‌توانيم براي شغل‌هايي كه سخت است مثل نانوايي يك فكري كنيم كه كار هايشان سبك شود. پيغمبر اسلام براي ماه رمضان سخنراني مفصلي كرد. كساني كه بحث را گوش مي‌دهيد بياييد و تصميم بگيريد كه امسال يك عملي انجام بدهيد. خيلي‌ها در مملكت ما بلد نيستند قرآن بخوانند. بياييد آموزش قرآن بدهيم. ماه، ماه قرآن است.
يك خداحافظي هم امام سجاد وقت خروج از ماه رمضان دارد كه مي‌گويد: خداحافظ اي ماه رمضاني كه نيامده، زين العابدين منتظرت بود. و خدا حافظ اي ماهي كه نرفته سيد سجاد درغم تو به سوگ نشسته است. خداحافظ اي ماهي كه در تو گناهان ما بخشيده شد. خداحافظ اي ماهي كه در تو چشم ما تر شد. خداحافظ اي ماهي كه ملائكه در تو به زمين نازل شدند. خداحافظ اي شب قدر.
3- توجه به اهميت دعا و مسجد
آن تجليل پيغمبر و اين خداحافظي امام سجاد(ع) سيماي عجيبي از ماه رمضان را به ما نشان مي‌دهد. حضرت در يكي از جملات مي‌گويد: خداحافظ اي ماهي كه براي اولياي خدا عيد بودي و براي افرادي كه اولياي خدا نبودند شرّ بودي.
در قرآن و روايت در مورد دعا زياد داريم. «ادْعُوني أَسْتَجِبْ لَكُمْ إِنَّ الَّذينَ يَسْتَكْبِرُونَ عَنْ عِبادَتي سَيَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ داخِرينَ»(غافر/60) قرآن مي‌گويد: «دعا كنيد من مستجاب مي‌كنم» بعد مي‌گويد: «إِنَّ الَّذينَ يَسْتَكْبِرُونَ عَنْ عِبادَتي» كساني كه اين عبادت را انجام ندهد به جهنم مي‌رود. يعني دعا اينقدر مهم است؟ كساني كه بادعا رابطه ندارند تهديد مي‌شوند.
اميرالمؤمنين مرد دعا بود در نهج البلاغه بسياري از خطبه‌ها جا مانده است. يك نويسنده ديگر آمده چيز‌هايي كه مانده را جمع كرده و هفت جلد كتاب نوشته به نام «نهج السعاده». جلد ششم اين كتاب مربوط به دعا است. يك كتاب دعاي ديگر به نام «صحيفه علويه» است كه تمامش دعا است. و در اين دعا‌ها چه معارفي نهفته است!
يك كتاب ديگر «صحيفه سجاديه» است كه تماماً دعا‌هاي امام سجاد است. ولي كتاب دعايي كه در خانه ما است فقط مفاتيح الجنان است. خدا حاج شيخ عباس قمي را رحمت كند. گفتند: «چرا همه دعا‌ها را در اين كتاب نياوردي؟ گفت: «مخصوصا نياوردم». گفتند: «چرا؟ » گفت: «اگر همه دعا‌ها را در مفاتيح بنويسم مردم كتاب‌هاي دعاي قديمي را فراموش مي‌كنند.»
انقلاب ما از مسجد است. اوليا خدا وقتي وارد مسجد مي‌شدند مسجد را مي‌بوسيدند. مسجد اينقدر احترام دارد كه مادر مريم وقتي حامله هست نذر مي‌كند كه بچه‌اش خادم مسجد شود. يعني خدمت در مسجد به قدري اجر دارد و مهم است كه مادر مريم نذر مي‌كند كه بچه‌اش خادم مسجد باشد.
يك روز پيغمبر به مسجد آمد و گفت: اين پيرزني كه مسجد را جارو مي‌كرد كجاست؟ گفتند: او مرده است. پيغمبر گفت: چرا به من نگفتيد؟ و همه اصحاب را برداشت و بالاي قبر آن پيرزن رفت و از او تجليل كرد. «إِنَّما يَعْمُرُ مَساجِدَ اللَّهِ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ»(توبه/18) به مسجد‌ها بايد رونق داد.
درباره دعا مسئله ديگر اشكالاتي است كه بر دعا هست. درباره دعا يك اشكال فلسفي، يك اشكال كلامي و يك اشكال اجتماعي وجود دارد.
4- ارزش گفتگو با خدا
اول اينكه درباره اشكال كلامي گفته مي‌شود كه آيا دعا فضولي در كار خداست؟ اين حرف اشتباه است، چون خود خدا گفته است كه از من بخواه! مي‌گويند يك كسي در دريا افتاده بود، هر چه گفتند: «دستت را بده» دستش را نداد، وقتي گفتند: «دست من را بگير» گرفت و بيرون آمد.
خدا مي‌خواهد ما را بالا ببرد، مي‌گويد: «با من رابطه داشته باش» اصلاً حرف زدن با خدا ارزش است، گيرم كه مستجاب نشود. ملاقات امام در جماران ارزش است، گيريم براي ما سخنراني نكند. اصلاً زيارت امام ارزش است. شما براي ملاقات مدير كل بايد در صف بروي. براي گوشت يخي بايد در صف بروي. اما تا بگويي «يا الله» گوشي را وصل مي‌كنند. تا بگويي «يا الله» مي‌گويد: «لبيك» يك شماره اشاره اي دارد كه: «الَّذينَ يَذْكُرُونَ اللَّهَ قِياماً وَ قُعُوداً وَ عَلى جُنُوبِهِمْ»(آل عمران/191) ايستاده، نشسته، خوابيده و حتي در رختخواب اگر ده مرتبه يا الله بگويي، فوري گوشي وصل مي‌شود. خداوند كه بي نياز است «تجبب علي منحصو غني العظيم» خدايا! تو به من نياز نداري، اما به من محبت مي‌كني.
ديگران ما را براي خودشان مي‌خواهند، اما خدا ما را براي خودمان مي‌خواهد. ديگران كه ناز مي‌كشند مثل نازي است كه ما از انار مي‌كشيم. تا وقتي كه آب دارد، دستش مي‌ماليم و آنرا مي‌بوسيم، ولي وقتي آبش تمام شد پرت مي‌كنيم. عربستان صعودي تا نفت دارد، نازش مي‌كنند وقتي نفتش تمام شد مثل تفاله انار كنار مي‌اندازندش. من گناه مي‌كنم، خدا گناه را مي‌پوشاند. عوض اينكه من حيا بكنم «حَتَّى كَأَنَّكَ اسْتَحْيَيْتَنِي»(مصباحالمتهجد، ص587) انگار خدا حيا مي‌كند و مي‌پوشاند. در دعاي ماه رمضان دارد: «أُنَادِيهِ كُلَّمَا شِئْتُ لِحَاجَتِي» (بلدالأمين،ص205) خداي من! هر وقت مي‌خواهم صدايت مي‌زنم.
يك وقت در يكي از كشور‌هاي بت پرست در بتخانه رفتيم. رفتي در را زديم، مسئول آنجا آمد. گفتيم: «آمديم خدا را ببينيم» گفت: «خدا الان خواب است» گفتيم: «تا كي؟ » گفت: «تا شش ساعت ديگر» خلاصه رفتيم ديديم اين خدا چيست؟ ديديم يك مجسمه كه يك برگ هم در دهانش است، خداست. سلام خدا و صلوات خدا بر انبياء و اولياء و علمايي كه ما را با خدا آشنا كردند و خدا به ما توفيق بدهد ما هم بچه هايمان را با خدا آشنا كنيم.
هر لحظه مي‌خواهي، دعا كن! نه ساعت نه روز نه لباس فرم و در هر زمان و هر مكان وهر سنخ و هر جا از من بخواه. چقدرخدا ما را دوست دارد. اولياي خدا در طول سال با خدا رابطه دارند. ماه رمضان براي ما گنهكار‌ها است و الا اولياي خدا هر وقت بخواهد، با او رابطه دارند.
حديث داريم كه اگر ماه رمضان بيايد و برود و خداوند كسي را مورد رحمت قرار ندهد، اوضاعش خيلي خراب و خيلي روسياه است.
5- شرايط استجابت دعا
لطف خدا نفوذ مي‌كند، مگر اينكه كسي خودش خشت باشد. اگر شيشه باشد لطف خودش نفوذ مي‌كند. منتها اگر خواستيم دعايمان مستجاب شود بايد لقمه ما حلال باشد. در دنيا تمام اين‌ها كه در مورد مسائل تربيتي و علوم تربيتي صحبت مي‌كنند، همه‌شان روي شاخه و برگ صحبت مي‌كنند. مثل يك باغداري كه بيايد و بگويد: سمپاشي، آبياري، درختكاري، حفظ محصول و. . . كه همه اين‌ها از روي زمين است. ولي هيچ كس نمي‌آيد در مورد اصلاح تخم و بذر بحث كند.
اسلام بيشترين عنايتش در تربيت روي نطفه است. مي‌گويد: هركس مي‌خواهد نطفه بچه‌اش را تربيت كند، لقمه حلال بدست بياورد.
امام صادق(ع) فرمود: «كَسْبُ الْحَرَامِ يَبِينُ فِي الذُّرِّيَّةِ»(كافى، ج5، ص124) لقمه حرام در بچه‌ات تاثير مي‌گذارد. امام حسين روز عاشورا خيلي تلاش كرد كه بلكه يزيدي‌ها آدم شوند اما در آخر فرمود: «فَقَدْ مُلِئَتْ بُطُونُكُمْ مِنَ الْحَرَامِ»(بحارالأنوار، ج45، ص8) بذرتان فاسد است و نطفه شما حرام است. وقتي خدا مي‌خواهد فاطمه زهرا را به پيغمبر بدهد، مي‌گويد: از اين غذا‌ها نخور! بعد يك ميوه خاصي براي پيغمبر مي‌آورد و مي‌فرمايد: از اين ميوه بايد فاطمه درست شد. بنابراين روي لقمه حلال اثر دارد.
6- چرا دعاي ما مستجاب نمي‌شود؟
از امير المومنين(ع) پرسيدند: چرا دعاي ما مستجاب نمي‌شود؟ البته من خدمت شما گفتم كه اگر دعا هم مستجاب نشد، خود حرف زدن با خدا لذت است. مثلاً اگر در استخر استكان و لنگ كفش نبود، خود شيرجه رفتن كيف دارد. همينكه من با خدا صحبت كنم، اين بهترين لذت است و از همه گذشته آيا بچه شما هرچه از شما مي‌خواهد، شما به او مي‌دهي؟ خوب خدا هم همينطور است.
يك وقت حرف جنگ بود، گفتم: «ما اگر سال اول پيروز مي‌شديم، اين همه بسيجي در دنيا نداشتيم. درست است عزيزاني را از دست داديم. اما كل جامعه ما در حال رشد است و شما از رشد كل غافل نشويد. اگر بچه ما گفت: «بابا اين را بخر! » اگر پول هم داشته باشيم مي‌بينيم شايد به صلاحش نيست و نمي‌خريم. خدا هم حكيم است. وقتي خدا مي‌گويد: «دعا كن، مستجاب مي‌كنم» پس وقتي دعا كرديم و مستجاب نشد، معلوم مي‌شود كه يك حكمتي در آن است. خود شما ممكن است دعا‌هايي كرده باشيد كه مستجاب نشده اند. بعداً با خود گفته‌ايد كه خدا را شكر كه مستجاب نشد. مَثَل ما مَثَل كسي است كه پشت يك ديوار رفته و از يك روزنه كوچك يك قافله شتر را مي‌بيند. اول سر شتر، بعد گردن شتر، پاي شتر و. . . ما يك ذره، يك ذره مي‌بينيم و كسي كه بيرون ديوار است قافله را يك جا مي‌بيند. علم ما محدود است. از روزنه خودمان مي‌بينيم و بنابراين گاهي دعا مستجاب نمي‌شود و حكمتي دارد. اما ممكن است دلايلي هم داشته باشد. و بعضي از دلايلش از ما است.
از اميرالمومنين(ع) پرسيدند: «چرا دعاي ما مستجاب نمي‌شود؟ » فرمود: «به هشت دليل»
1- «أَنَّكُمْ عَرَفْتُمُ اللَّهَ فَلَمْ تُؤَدُّوا حَقَّهُ»(أعلام الدين، ص269) براي اينكه خدا به تو يك حرفي را زد و تو گوش ندادي. حالا تو به خدا حرف مي‌زني و خدا گوش نمي‌دهد. چون قرآن مي‌گويد: «أَوْفُوا بِعَهْدي أُوفِ بِعَهْدِكُمْ»(بقره/40) شمابه پيمان خود عمل كنيد، من هم عمل مي‌كنم.
2- «آمَنْتُمْ بِرَسُولِهِ ثُمَّ خَالَفْتُمْ سُنَّتَهُ»(أعلام الدين، ص269) يكي اينكه پيغمبر را مي‌شناسيد ولي حرف هايش را گوش نمي‌دهيد. سنت پيغمبر بايد احياء بشود.
3- «أَنَّكُمْ قَرَأْتُمْ كِتَابَهُ الْمُنْزَلَ عَلَيْكُمْ فَلَمْ تَعْمَلُوا بِهِ»(أعلام الدين، ص269) قرآن مي‌خوانيد، ولي به آن عمل نمي‌كنيد
4- «[أَنَّكُمْ] قُلْتُمْ إِنَّكُمْ تَخَافُونَ مِنَ النَّارِ»(أعلام الدين، ص269) مي‌گوييد: «از جهنم مي‌ترسيم» اما عملتان به طرف جهنم مي‌رود. مي‌گوييد: «حزب اللهي ام» اما زن داري‌ات اينطوري و بچه داري‌ات يك جور ديگر است. پارتي بازي، چشم و هم چشمي و. . . .
5- «إِنَّكُمْ تَرْغَبُونَ فِي الْجَنَّةِ»(أعلام الدين، ص269) مي‌گوييد: «ما عاشق بهشت هستيم» اما يك كار‌هايي مي‌كنيد كه بهشتي نيست. قَالَ رَسُولُ اللَّهِ(ص): «مَنْ سَرَّهُ أَنْ يُسْتَجَابَ دَعْوَتُهُ فَلْيُطَيِّبْ كَسْبَهُ»(الجعفريات، ص65) كسي كه مي‌خواهد دعايش مستجاب شود بايد لقمه‌اش حلال باشد. ماه رمضان است برادران و خواهران بياييد اگر پولي داريد ولو صدتوماني، اگر سال به آن خورده يك پنجم آن را بدهيد. نگوييد كم مي‌شود چون بركتش از خداست. ماه رمضان وقت اين كار است.
6- «أَنَّكُمْ جَعَلْتُمْ عُيُوبَ النَّاسِ نُصْبَ عُيُونِكُمْ»(أعلام الدين، ص269) براي اينكه عيب مردم را در فاش مي‌كنيد و عيب خودتان را فراموش مي‌كنيد.
7- «فَاتَّقُوا اللَّهَ وَ أَصْلِحُوا أَعْمَالَكُمْ وَ أَخْلِصُوا سَرَائِرَكُمْ وَ أْمُرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَ انْهَوْا عَنِ الْمُنْكَرِ فَيَسْتَجِيبَ اللَّهُ لَكُمْ دُعَاءَكُمْ»(أعلام الدين، ص269) عملتان را صالح كنيد «وَ أَخْلِصُوا سَرَائِرَكُمْ» باطنتان را پاك كنيد «وَ أْمُرُوا بِالْمَعْرُوف وَ انْهَوْا عَنِ الْمُنْكَرِ» و با امر به معروف و نهي از منكر جلوي فساد را بگيريد «فَيَسْتَجِيبَ اللَّهُ لَكُمْ دُعَاءَكُمْ» پس دعايتان مستجاب مي‌شود. و هر كس مي‌خواهد دعايش مستجاب شود بايد خوش قلب باشد قلبي كه در آن كينه است دعايش مستجاب نمي‌شود.
اگر مي‌خواهي خدا تورا ببخشد، تو هم ديگران را ببخش. «فَاعْفُوا وَ اصْفَحُوا حَتَّى يَأْتِيَ اللَّهُ بِأَمْرِهِ»(بقره/109) كساني كه نهي از منكر نمي‌كنند، مغازه‌هايي كه زن‌هاي بدحجاب به آنجا مي‌روند. اعتصاب كنند و بگويند كه «به بد حجاب نمي‌فروشيم» به خدا رزمنده‌ها مي‌آيند اين زن‌ها را مي‌بينند، مي‌گويند: «ما براي چه كسي جنگ مي‌كنيم؟ » اين جوان‌ها براي چه كسي پرپر مي‌شوند؟ بايد وزارتخانه اي جلوي كسي را كه مي‌خواهد جوراب نازك توليد كند بگيرد.
ماه رمضان است. عزيزان ما در جبهه در تابستان هم روزه مي‌گيرند و هم مي‌جنگند. جنگ بدر و جنگ تبوك هم در ماه رمضان بود. عزيزان ما در خوزستان روزه مي‌گيرند. با هم كمك كنيد. كارگري كه در كارخانه‌اي كه جوراب نازك توليد مي‌كنند، كار مي‌كند، بايد اعتصاب كند. اگر كارگر خواست، دعايش مستجاب شود، بايد جوراب نازك توليد نكند. بايد عملتان را صالح كنيد. كسي كاري خلاف مقررات جمهوري اسلامي نكند.
ماه رمضان ماه دعا است و دعا در آن مستجاب است. اما به چند شرط! با همسايه‌ات آشتي كن. پدر و پسري كه با هم قهر بودند، آشتي كنند. ماه رمضان ماه صفاست و ما بايد در‌هايي كه قفل است، باز كنيم تا رحمت خدا شامل ما بشود. همه ما كمك كنيم مسجد‌ها پر شود. ترا به حضرت عباس صداي بلندگو‌ها را كم كنيد. همگي بايد با هم جمع شويم و جامعه را اصلاح كنيم.
خدايا خدايا تا انقلاب مهدي خميني را نگه دار.
«والسلام عليكم و رحمة الله و بركاته»
