الهی انطقنی بالهدی والهمنی التقوی
در تفسیر دعای مكارم الاخلاق از امام سجاد(علیه السلام) رسیدیم به جمله: (أَوِ اغْتِیَابِ مُؤْمِنٍ غَائِبٍ أَوْ سَبِّ حَاضِرٍ).
امام سجاد(علیه السلام) لغزش از زبان را كه البته بیش از این است لغزشهای مربوط به زبان و لذا فرموده از زبان حدود 30 گناه سر می‌زند كه: سخن نشینی و استهزاء و فحش و گواهی باطل، غیبت و مسخره كه از آن جمله است.
نكته: خیلی دنیا درباره حقوق بشر حرف می‌زند و جلسات و كمیسیونها، و این مهم است كه اسلام فرموده: كسی كه نیست باید آبرویش محفوظ بماند. و این ممنوع بودن غیبت در هیچكدام از كتابهای حقوق بشر وجود ندارد، پس زنده باد اسلام. این حقوق بشر است كه می‌فرماید كسی كه نیست و نمی‌تواند از خودش دفاع كند حق نداری برای او حرفی بزنی تمام مغزهای متفكر در مقابل حرفهای ساده ما دست به هوا هستند. همه چیزی به همین شكل است مثلاً برای حقوق حیوان چقدر قوانین وضع وپولها خرج كرده‌اند. باز زنده باد اسلام كه می‌گوید: اگر یك حاجی زودتر از بقیه رسید به مكه شهادتش را قبول نكنید. سؤال می‌كنیم چرا؟ می فرماید: معلوم می‌شود اسب و شترش را در راه دوانده و اذیت كرده، پس عادل نیست تابتواند شهادت بدهد. در این مسایل كسی مطلب تازه‌ای ندارد.
غیبت و گناه آن در قرآن: «وَ لا یَغْتَبْ بَعْضُكُمْ بَعْضاً أَ یُحِبُّ أَحَدُكُمْ أَنْ یَأْكُلَ لَحْمَ أَخیهِ مَیْتاً» الحجرات(12)غیبت نكند بعضی از شما بعض دیگر را آیا دوست دارد از اینكه بخورد گوشت مرده برادرش را… این غیبت نكردن كلی است یعنی هیچ كس از زن و مرد و كوچك و بزرگ و. . . حق غیبت كردن را ندارد و غیبت خوردن است چون گوشت كم كم روییده و یك دفعه انسان می‌خورد، آبرو هم به مدت، 40 سال می‌آید و یك دفعه با غیبت از بین می‌رود.
یك انسان جدای از پوست و استخوان و رگ و پی و دندان و. . . چند كیلو دارد و این چند ساله آمده، تا انسان یك دفعه آن را بخورد.
می فرماید: «اخیه »برادر توست عاطفه تو كجا رفته كه آبروی او را می‌ریزی. می فرماید: «میتا»اگر زنده باشد دفاع كند ولی مرده است و توان دفاع ندارد. «میتا»: زنده را اگر گوشت از آن جدا كنی پر و روییده می‌شود ولی اینچنین نیست آبرو هم جای آن پر نمی‌شود.
سایر گناهان دوست داشتن تنها گناه نیست مثل دزدی و. . . ولی غیبت دوست داشتن آن هم گناه است گر چه انجام ندهد.
قرآن: «إِنَّ الَّذینَ یُحِبُّونَ أَنْ تَشیعَ الْفاحِشَةُ فِی الَّذینَ آمَنُوا لَهُمْ عَذابٌ أَلیمٌ» النور(19) همین كه دوست دارد آبروریزی كند برای او عذاب دردناك است. در غیبت (لا فرق بین الحی و المیت و الصغیره و الكبیره) فرقی بین مرده و زنده و بزرگ و كوچك نیست.
مفاسد غیبت
1- مانع قبول عبادات:
غیبت مانع قبول عبادات است برای اینكه اگر یك لیوان آب یك پشه داخل آن باشد كسی قبول نمی‌كند
2- عبادات گذشته محو می‌شود: «تاكل الحسنات »
3- خارج شدن از حمایت الهی
حدیث: كسی كه غیبت می‌كند از ولایت خدا بیرون و تحت ولایت شیطان می‌رود
4- از بین رفتن اعتماد
اعتماد مردم به هنگام غیبت از كسی كه غیبت او شده سلب می‌شود
5- بروز اختلافات
6- جرأت بر گناه
زمانی كه مردم ندانند از تكرار آن حیا می‌كند ولی زمانی كه بداند همه می‌دانند بر تكرار جرأت پیدا می‌كند. حال كه آبروی او رفته چرا زنگ دوچرخه، دوچرخ را می‌دزدد و نسبت به سایر گناهان هم جرأت می‌كند
چون قامت ما برای غرق است در كم و زیاد او چه فرق است. و آب كه از سر گذشت چه یك نی و یا صد نی، و حال كه روزه ما باطل شد چرا یك لقمه …
7- آلوده شدن محیط
زمانی كه در جمعی یك خطا و غیبتی شد و دیگران هم مشغول و آلوده می‌شوند او یكی می‌گوید دیگری یك مطلب درباره فلانی.
8- ایجاد حس انتقام
حال كه او آبرو ریزی كرد من هم آبروی او را می‌ریزم. سال آخر عمر پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) به مكه رفته و اسمش را گذاشتند«حجة الوداع »حضرت فرمود: ای مردم، خون و مال و آبروی شما حرام است، مثل احترام این ماه.
حدیث: بهشت بر كسی كه شراب خوار و دائماً غیبت می‌كند حرام است. غیبت كننده و شرابخوار را در كنار هم قرار داده.
ریشه‌های غیبت:
1- عصبانی بودن
2- حسادت: چون از خوبی گفتن برای دیگران ناراحت می‌شود غیبت كرده بدی می‌گوید كه آن خوبی را از بین ببرد
3- سرگرمی
4- بالا بردن خود: با غیبت او را پایین می‌آورد كه خود را بالا ببرد، فلانی سوادی ندارد یعنی من باسواد هستم.
5- رحم: دلم به حال فلانی سوخت دختر كچل دارد شغل هم ندارد بیچاره فلانی زن گرفته خل درآمده.
6- هماهنگی با دیگران: می خواهد از قافله عقب نماند، مثل طوماری كه همه امضاء می‌كنند او هم می‌خواهد امضاءكند، هل می‌خورد.
7- عاجز است: نمی تواند با منطق حرف بزند غیبت می‌كند، انسان منطقی بد نمی‌گوید.
حدیث: (الْغِیبَةُ جُهْدُ الْعَاجِزِ)
انواع غیبت:
الف: زبانی: كه بیشتر از این راه است
ب: نوشتن:
ج: اشاره: كله‌اش كار نمی‌كند
د: تقلید: به زبان و راه و روش او
ه: برخورد منفی: فلانی را می‌گویی حیف كه زبانم بسته است.
این جمله شامل هزار غیبت است چون با هر عیب سازگاری دارد كه فلانی چه كرده و چه كاره است كه
و: با ذكر: می گوید نمی‌دانی فلانی او در جواب می‌گوید سبحان الله، یا فلانی چقدر می‌گوید «الله اكبر»یعنی بقیه‌اش رابگو
البته جاهایی هم غیبت جایز است.
1- شهادت دادن: برای دزدی، جنایت و. . .
2- دفاع از مظلوم و یا دفع از ظلم: بگوید فلانی در حق من چنان كرده. مرگ بر شاه و آمریكا كه غیبت ندارد چون جنایت كرده.
3- مشورت: درباره ازدواج و سؤال از طرف مقابل درباره دختر و پسر، و یا برای شریك شدن با فلانی.
4- كسی كه حد بر او جاری شده: فلان كار را كرده و شلاق خورده.
5- نسبت به خود می‌دهد كه خلاف است: مثلاً می‌گوید من سید هستم و شما می‌دانی كه او سید نیست. مجتهد و دكترو راننده نیست و ادعا می‌كند كمالی را كه ندارد.
6- برای بقیه: حضرت برای یكی از یارانش پیغام فرستاد كه برای اینكه مأموران حكومت بنی عباس تو را تحت تعقیب قرار ندهد در بعضی از جلسات من از تو غیبت می‌كنم، تا صحبتی می‌شود نه فلانی حرفش را نزنید. برای رد گم كردن كه ما گاهی در اسلام داریم.
یكی از سیاستهای بنی عباس این بود كه بعد از شهادت امام كاظم(علیه السلام) امامت كسی مشخص نشده و بروز نكندیكی از دلیلهایی كه با ولایت فقیه هم مخالفت شده و استكبار دوست دارد آن را بشكند چون می‌بیند وقتی میرزای شیرازی فتوا به حرمت تنباكو می‌دهد در دربار ناصرالدین شاه هم اثر خود را می‌گذارد. و لذا می‌گویند نگذاریم كسی برای مردم مشخص شده تا اینچنین صاحب نفوذ گردد.
آیة الله بروجردی رحمت الله علیه كه بود شاه از او حساب می‌برد و گاهی ایشان او را امر و نهی می‌كرد و لذا بعد از فوت ایشان شاه پیام تسلیت به علمای نجف داد كه یعنی ما در ایران كسی را نداریم كه مرجع شود و به این صورت راه را گم كند.
و در زمانی كه امام(خمینی) قیام می‌كند آیة الله صدر را در عراق شهید می‌كنند چرا كه او دیگر مثل امام(خمینی)قیام نكند و همچنین شهید بهشتی و مطهری، كه زمینه امام شدن را دارند تا امام نشده‌اند ما آنها را از بین ببریم.
در زمان امام كاظم(علیه السلام) بعد از آنكه حضرت را شهید كرده و با چهار حمال به بغداد آورده و با آن وضع دفن كردند و بعد حكومت فرزندان امام كاظم(علیه السلام) مثل احمد بن موسی كه در شاهچراغ دفن است و امام رضا(علیه السلام) را تحت كنترل قرار داده و رمز امامت آنها را بررسی می‌كردند تا چگونه اینها در میان مردم محسوب شده وبر علیه ظلم می‌شورند.
اطلاعات حكومت خبر داد امام رضا(علیه السلام) مدتی است از خانه بیرن نمی‌آید، بعد یكروز حضرت از خانه بیرون آمد او را تعقیب كرده حضرت به میدان گوسفند فروشها رفته و تعدادی گوسفند و میش و قوچ خرید و به طرف منزل آمد، به دستگاه حكومتی این مسأله را خبر دادند. خلاصه آنها به این نتیجه رسیدند كه نه این دیگر امام شدنی نیست. لذاامام(علیه السلام) را رها كردند. زمانی كه اینچنین شد حضرت كار و حركت خود را شروع فرمودند. گاهی هم امامان ما(علیهم السلام) این چنین برخورد می‌كردند.
امام هادی(علیه السلام) برای فردی می‌خواست نامه‌ای بفرستد او طوماری نوشته و داخل عصا قرار داده و عصا را دادبه یك نفر كه فلان شهر بده به فلانی او هم در میان راه با فردی دعوا كرده و از عصا به جای چوب استفاده كرد و عصاشكست و نامه افشا شد. به حضرت گفت به من نفرمودی كه چیست؟ حضرت فرمود: تو ظرفیت نداشتی كه من بگویم.
و از این نمونه: یوسف می‌خواست برادر خود را نگه دارد قبلاً هم به او گفته بود. برادرها آمده بودند در زمان قحطی ازدربار چیزی بگیرند لیوانی را در بار آن برادر گذاشت و بعد گفتند لیوانی گم شده برادرها گفتند ما كه دزد نیستیم گفتندما كه دزد نیستیم گفتند حال اگر در بار شما پیدا شود. گفتند در بار هر كس پیدا شد او را به گروگان بگیرید و نگه دارید. بااینكه می‌دانست لیوان كجاست برای اینكه رد گم كند شروع كرد از اول بارها را گشتن.
می فرماید: «فَبَدَأَ بِأَوْعِیَتِهِمْ قَبْلَ وِعاءِ أَخیهِ» یوسف(76)از اول شروع كرد.
حدیث:(السامع شریك القائل) از امیر المؤمنین كه شنونده غیبت مثل غیبت كننده است. اگر غیبت شنیدی باید آنرامنع كنی. و اگر از كسی ناراحتی داریم نگوییم تهرانی‌ها، یزدی‌ها، كاشانی‌ها و اصفهانی‌ها، اگر بگوییم بعضی از آنهاغیبت نمی‌شود، بعضی بازاریها و روحانی‌ها ولی به صورت كلی غیبت است. گناه غیبت، اگر كسی غیبت كند عباداتش قبول نمی‌شود.
اگر غیبت كسی را كردیم به او گوییم بگو خدایا من غیبت كرده‌ام، لازم نیست بگویی آقای قرائتی من غیبت شما راكرده‌ام، بگو استغفر الله ربی و اتوب الیه، و به فارسی بگو خدایا مرا ببخش، و برای او هم استغفار كن، به او نگو من غیبت شما را كرده‌ام. چون گاهی می‌گویی او ناراحت می‌شود، فتنه اضافه می‌شود و می‌گوید چه حقی داشتی غیبت كردی. توبه و از خدا عذر خواهی كنیم.
سؤال: چطور با یك غیبت چند سال عبادت از بین می‌رود؟
جواب: او هم سالها آبرو جمع كرده و با غیبت از بین رفت.
خدایا: تقوایی به ما عطا فرما كه به هنگام گناه ما را حفظ كند.
ضمناً هر كسی غیبت مرا كرده من راضی هستم و چون ما در تلویزیون حرف می‌زنیم یكی اه و به آن زمان كه به نفع زن صحبت می‌كنم به همسرش می‌گوید بیا ببین قرائتی چه می‌گوید و زمانی كه به ضرر او می‌گوید اه این شیخ چه می‌گویدهر جا به نفع خوب و هر جا به ضرر بد می‌شود اینچنین قضاوت می‌كنند. به هر حال ما با مردم مسأله‌ای نداریم. آنقدر مردم گرفتاری دارند دیگر گرفتار ما نباشند پس از الان صیغه‌اش را می‌خوانیم كه: بسم الله الرحمن الرحیم، خدایا هر كس غیبت ما را كرده ما راضی هستیم ببخشید تا خدا هم ببخشد.
والسلام علیكم و رحمة الله و برکاته
