اللهم صّل علی محمّد و آل محمّد الهی انطقنی بالهدی والهمنی التقوی
بحث ما راجع به اعتدال است نه کند نه تند. در این جلسه اعتدال در تعلیم و تربیت را می‌خواهم بگویم. بحث خیلی خوبی است و من خواهشم این است که تمام معلمین، اساتید دانشگاه، همکاران طلبه و روحانی، پدر و مادرها این بحث را عنایت داشته باشند چون در تعلیم و تربیت نامیزانیها زیاد است. گاهی تعلیمات دینی خشک خشک گاهی آبکی آبکی. تعادل در نوشتن کتابها گاهی خشک خشک گاهی آبکی آبکی بحثها استدلال‌ها در تعلیم و تربیت کفههایش را باید میزان باشد بعضی جاها «یعلّمهم» فتیلهاش میرود بالا «یزکیهم» فتیلهاش میآید پائین. بعضی جاها فتیله «یزکیهم» میرود بالا «یعلمهم» میآید پائین این سهم علم سهم اخلاق سهم تعلیم سهم تزکیه بعضی از منبرها همهاش گریه نه کسی آدم چیزی یاد میگیرد نه استدلالی بعضی فقط موعظه بعضی فقط استدلال موعظه در آن نیست قرآن میگوید «ادع الی سبیل ربک» اگر میخواهی منبر بروی این رقمی منبر برو «بالحکمة» اول حکمت و استدلال توی آن باشد «والموعظة الحسنه» موعظه خوب توی آن باشد بعد «وجاد لهم بالتی هی احسن» یعنی جدال حکمت موعظه باید همه اعضای مثلث باشد «یعلمهم، یزکیهم» بعضی جاهمهاش تاریخ است بعضی جا همهاش تفسیر است بعضی جا همهاش روحنه بعضی جا همهاش نمیدانم منبرها سخنرانیها همهاش خواب است. کتابهای دانشگاه کتابهای آموزش و پرورش هر کس هر کار تعلیم و تربیتی میکند باید این تعادل را در نظر بگیرد حالا قرآن بخوانیم
اعتدال در بیم و امید، کیفر و پاداش
قرآن میگوید «بشیراً و نذیراً» هم بشارت هم اخطار همهاش بشارت بدهیم غلط همهاش اخطار غلط توی جامعه ما بعضی همهاش اخطار…
بابا جوانها از دست رفتند دین رفت مگر ندیدی چنین است چنین است چنین است 3 تا فساد 10 تا فساد 100 تا 2 میلیون میبینند مثلاً میگویند 50 میلیون امت اسلامی از انقلاب خبری نیست از اسلام خبری نیست نه اینطور نیست بعضی افراد هم مثلاً ممکن است که اصلاً واقعیت را نبینند یعنی مثلاً نگاه میکند اوضاع خودش خوب است خیال میکند همه دنیا خوب است اینکه هم بشیر هم نذیر هم بیم هم امید هم تشویق هم تنبیه در ماه رمضان دعایی هست بنام دعای افتتاح میفرماید «ارحم الراحمین» در یک جا «اشد المعاقبین» در یک جای دیگر هم «ارحم الراحمین» است رحمتش اوج دارد بالاترین درجه رحمت و لطف هم «اشد المعاقبین» است سختگیر است خداوند هم «ارحم الراحمین» است. خدا را به سختگیری… امام زمان (عجل اللّه تعالی فرجه الشریف) گاهی میگویند امام زمان بیا گل بلبل رفاه آزادی شیرینی صفا صمیمیت یک عده امام زمان را معرفی میکنند یک عده میگویند امام زمان بیاید نهرها از خون جاری میشود از دم میکشد یک امام زمان را معرفی میکنند که کشنده بشر یک عده آنطرف میروند یک عده اینطرف عرض کردم یا چهل ستون یا بی ستون یا چهل ستون…
اعتدال در آموزش بر اساس ظرفیت افراد
افراط و تفریط در تعلیم و تربیت یکی از اشکالاتی که کفار به پیغمبر (صلی اللّه علیه و آله و سلم) میکردند میگفتند چرا قرآن یک جا نازل نشد خوب این افراط است بابا یک جیزی که ظرفیت انسان محدود است قرآن میفرماید که میگفتند «لو لا نزل علیه جملة واحدة» چرا یکمرتبه قرآن نازل نشد قرآن میفرماید بابا اگر خواسته باشیم که شما را تربیت کنیم باید آیات تدریجاً نازل بشود سیل که بیاید آب که فرود نمیرود که اگر خواسته باشیم آب به عمق زمین برود باید قطره چکان باشد یکمرتبه بکوب میخوانند دانشجوها و دبیرستانیها و همه میخوانند شبها تا صبح زیر لامپ‌ها بخوان امتحان است کنکور است یاللّه میرود توی اتاق در را قفل میکند یا شبانه روز میخواند یکبار هم میبینی اصلاً سه ماه است هیچی نخوانده.
آموزش نماز یک کار تعلیمی است بنده الان از من میپرسند بچهمان را بفرستیم قرآن حفظ کند من جواب نمیدهم جواب مثبت نمیدهم جواب منفی هم نمیدهم چون اسلام، آنچه ما بلدین از دین اینست اسلام فرمود بچهات را تا 7 سال آزادش بگذار «دع ابنک سبع سنین» بچهات را تا 7 سال کاریش نداشته باش حالا به چه دلیل من بچه 4 ساله را تحمیل کنم که قرآن حفظ کند بله یک وقت یک بچه استعدادهای فوق العاده دارد تیزهوش است نابغه است خوب نابغه حسابش جداست مثل بیام وه میدود ولی ما هر بشکه و درشکهای را خواسته باشیم هی هلاش بدهیم خوب از پا میافتد تحمیل، حتی حدیث داریم اگر حال دعا نداری کم دعا بخوان لازم نیست دعا را بخوانی تا آخر اگر نشاط داری بخوان نشاط نداری نخوان حاجیها که میروند مکه خدا اعمال مکه را قیچی گذاشته و سطلش یک پنج تا عمل انجام بدهید چند روز استراحت لباس احرام بپوش 7 بار طواف 2 رکعت بخوان سعی و صفا و مروه یک خورده مو قیچی کن آزاد، آزاد که شد دو مرتبه اعمال حج شروع میشود یعنی بین عمره و حج واشِر گذاشته طرف میبرد «کفواً احد» که گفتی خدا خمات میکند دو رکعت که خواند میگوید بنشین «اشهد أن لا اله» خوب «اشهد ان لا اله الّا اللّه» را نمیشود ایستاده بگویم؟ نه بنشین خم شو دولا شو تنوع واشر گذاشتن بین حج عمره زمانی برای استراحت و بعضی از مسائل دیگر روایاتی داریم مومن ساعاتش را چند تقسیم کند که قبلاً خواندم ساعتی را برای لذت و تفریح بگذارد روایاتی داریم همه قرآن را یک جا یک ضرب نخوان یک کسی همه لباس‌هایش را سبز کرد جوراب سبز عبا سبز کفش سبز دستکش سبز ریشهایش را هم سبز کرد گفتند دیگر چرا ریشات را… گفت من می‌خواهم یک ضرب 14 معصوم شوم.
اعتدال در انفاق، وقف، وصیت
یکمرتبه مسجد شلوغ بعد از ماه رمضان دیگر کسی نمیآید همه مال را حق داریم یک جا وقف کنیم نه نمیتوانم اموالم را یکجا وصیت کنم در راه خیر… نه شما حق نداری شما اگر 9 میلیون پول داری 3 میلیونش را حق داری وصیت کنی آقا می‌خواهم بچه هایم کوفت بخورند تو حق نداری آقا من مالکم باسمه تعالی مالک هستی اما حق وقف نداری باید بچههایت اجازه بدهند حق نداری باید بچههایت اجازه بدهند حق نداری همه چیزی را وصیت کنی در راه… ثلث یعنی از 9 میلیون 3 میلیون از90 میلیون 30 میلیون حق داری ثلثات را حق داری آن 60 میلیون را اگر بچههایت اجازه دادند میتوانی اگر اجازه ندادند آقا بچههایم دارند؟ داشته باشند با اینکه دارند اسلام گفته با اینکه دارند باز هم به آنها بده بخورند چون افرادی هم که دارند باز اگر آنها محروم بشوند به اسلام بدبین میشوند میگویند این چه دینی است به پدرمان اجازه داد همه اموالش را بدهد… یک ریال به ما ندهد… اصلاً ما این دین را… بعضی آدمها با اینکه سیر هستند اما باز هم باید بخورند وگرنه بی دین میشوند اصلاً بعضیها اگر در رفاه باشند دین دارند والا شانه تخم مرغشان جابجا شود ضد انقلاب میشوند در مشهد نذری است که وقف است روز تولد امام حسین (علیه السلام) تمام میوههای این زمان را بخرید تمام غذاهای لذیذ را البته حالا اینکه تمام میگویم با آن مقداری که شنیدهام میگویم یعنی بهترین میوه به پولدارترین آدمها بدهید بخورند یعنی هرچه روز تولد امام حسن (علیه السلام) مثلاً اگر 13 رقم میوه هست 13 رقم را بخرید عالیترین غذا عالیترین میوه گرانترین میوه را تهیه کنید یک نهار بدهید به پولدارترین آدم‌های مشهد از امام هم سؤال کردند که آقا یک همچین وقفی است فرمود عمل کنید طبق وقف عمل کنید هستند آدم‌هایی که خیلی پولدارند باز هم به اسم امام حسین (علیه السلام) خوردند این با امام حسین (علیه السلام) البته حالا یک روز است باقی سال اینطور نیست باقی سال به فقراء و محرومین و اینها آدم‌های متوسط یا فقراء ولی یک روز را اینطور.
یک کسی میهمانی کرد گفت آقا فقراء را دعوت کردهام. فرمود نه هم اغنیاء را دعوت کن هم فقرا را همه اغنیاء غلط است همه فقرا هم غلط است فقیر و غنی باید با هم باشند مثل مسجد همه با هم باشند مثل مسجد همه با هم بروند همه مالش را کسی حق ندارد وقف کند و لذا یک کسی همه مالش را وقف کرده بود حضرت فرمود اگر به من گفته بودید نمیگذاشتم توی قبرستان مسلمانها خاکش کنند این حق ندارد کسی این رقمی افراط و تفریط است همه اطلاعات را حق نداریم به همه بگوئیم باید شفاف باشد چی چی شفاف باشد خیلی چیزها را اگر مردم بدانند امنیت عمومی به هم میخورد اصلاً گاهی وقتها بعضی مسائل را خانم نباید به شوهرش بگوید شوهر نباید به خانمش بگوید حساب هر چیزی جداست بله بعضی… بدنه زندگی باید شفاف باشد اما حالا مثلاً فرض کنید که بنده بیایم غصههای بیرون واداره و خانه و بازار است بیایم به… خانه… بگویم نه باید شفاف بگویم خانم فردا چک شوهرت برمیگردد احتمالاً بروم زندان حالا ممکن است تا فردا یک فرجی رسید چرا حال خانم را میگیری مردم ایران توجه کنید توی سیلوها گندم نیست سه روز دیگر گندم نیست روز چهارم دیگر نان نداریم بخوریم ای بابا خوب این سه روز یک فکری بکن گندم را از یک جایی تهیه کنیم چرا به مردم اطلاع میدهی که در دکانهای نانوایی هنوز قحطی نشد. قحطی بشود اجمالاً نباید به اسم شفافی همه چیزی را همه بدانند قرآن هم میگوید سانسور، یک آیه داریم برای سانسور آیهاش اینست «لا تسئلوا عن اشیاء ان تبد لکم تسؤکم» خیلی از خبرها را اگر همه بفهمند فتنه میشود. با کسی دوست شدید همه حرفهایت را نزن ممکن است فردا دشمن بشوید دشمن شدید هرچه میخواهید فحشاش ندهید ممکن است فردا خواسته باشید، راهی را باز بگذارید خیلی موعظه نکن لقمان وقتی میگوید «و هو یعظه» موعظه میکند چند سطر موعظه میکند گاهی وقتها میگوید بنشین دو ساعت موعظه میکند بابا بساش است موعظه دو کلمه «و هو یعظ» قرآن میگوید ببینید سوره لقمان موعظه کنید 5 دقیقه موعظه کنید.
هم به جسم برسید هم به روح توازن موضوع بحث را در جستجوی راه مستقیم بحث اعتدال اعتدال نه افراط نه تفریط نه تندروی نه کم روی حالا موضوع فرعی ما اعتدال در تربیت اعتدال در تعلیم و تربیت من یک نمونه داشتم قبلاً توی تلویزیون گفتهام میترسم بگویم تکراری باشد ولی حالا طوری هم نیست تکرار هم بد نیست من یک بحثی برای تکرار دارم بمناسبت آیه «فبأی آلاء» که دهها بار تکرار شده تکراریست و دو سه تا فایده دارد حالا یک دقیقه من می‌خواهم تکرار کنم اشکال دارد؟ اجازه بفرمائید
اعتدال در تربیت فرزند
در تعلیم و تربیت ببینید دو تا ماشین را فرض بکنید این یک ماشین است این هم یک ماشین یک ماشین سرازیری دارد میرود یک ماشین جادهاش سر بالایی است ماشینی که سرازیری میرود همهاش باید بگوئیم آهسته خطر آهسته حداکثر سرعت 20 کیلومتر احتیاط ببینید چون تند میرود این افراط را باید جلویش را گرفت آهسته خطر حداکثر 20 کیلومتر احتیاط آهسته آهسته آهسته پدر و مادر در علاقه به بچه تند میروند چون پدر و مادر نسبت به بچه تند میروند تمام آیات آهسته آهسته توی آن هست آیاتی که به پدر و مادر حرف میزند همهاش میگوید آهسته پدر و مادر والدین این ماشین والدین است والدین آهسته «لا تلهکم اولادکم» بچهها سرگرمات نکنند دین فروشی نکنی بخاطر بچهها «ان من ازواجکم و اولادکم عدو لکم» بعضی بچهها دشمن تو هستند همه، هرچی داری فدای بچهات نکن «یوم لا ینفع مال و لا بنون» بچهها روز قیامت به درد تو نمیخورند دین فروشی نکنی بخاطر بچهها «لن تغنی عنکم اموالکم و لا اولادکم» «لن تغنی عنکم» ببینید «لن تغنی، لا ینفع، عدو، لا تلهکم» همه آیاتی که مخاطبش پدر و مادر است همهاش گفته یواش یواش یواش چون پدر و مادر در علاقه سُر میخورند و لیز میشوند و افراطی هستند تمام آیات آیات ترمزی است همهاش ترمز کرده یواش کمتر اما پسر، دختر، فرزند باز زور باباش را دوست دارد همهاش ترمز کرده یواش کمتر اما پسر، دختر، فرزند با زور باباش را دوست دارد خدا همهاش گاز داده.
تمام آیات والدین ترمزی است تمام آیات فرزندی گازی است و لذا خدا اینجا گاز میدهد «وبالوالدین احسانا» میآید اینجا باز میایستد «ان اشکر لی و لوالدیک» تشکر کن باز میآید اینجا میایستد «لا تقل لهما اف» به پدر و مادر یکبار وه نگویی «لا تنهرهما» اینها را از خودت نرانی ببینید «و بالوالدین احسانا» گاز میدهد اینجا میایستد «أن اشکر لی و لوالدیک» شکر کن از… باز میآید اینجا و میایستد «ولا تقل لهما اف» به پدر و مادرت اف نگو اف یعنی وه «لا تنهرهما» «قل لهما قولاً کریما» با پدر و مادرت با کرامت حرف بزن پسر را هی گاز داده پدر را هی ترمز کرده این چرا؟ این برای اینکه اعتدال در تعلیم و تربیت جسم مرکب است روح راکب.
اعتدال در رسیدگی به جسم و روح
اسلام برای اعتدال هم گفته به جسمات برس هم گفته به روحات برس برای جسم تمام چند هزار حدیث داریم برای خوردنیها و آشامیدنیها.
اصلاً کتابی داریم بنام اطعمه و اشربه، اطعمه طعام، اشربه شراب، یعنی نوشیدنید اه! عدس داریم باقلا حدیث داریم کاهو حدیث داریم پیاز، سیر، نخود، لوبیا، خربزه، هندوانه، خیار، اسفناج عرض کنم خرما انگور عسل، انجیز، 2،3 هزار حدیث برای… بنده سوادی ندارم اما میتوانم 20 روز راجع به لباس حرف بزنم در اسلام با همین سواد کمی که دارم رنگ لباس جنس لباس دوختن لباس وصله کردن لباس، لباس شهرت، لباس تجمل، لباس احرام، لباس جنگ، شستن لباس، لباس دادن به برهنهها اسراف در لباس لباس غصبی اُه!! برای جسم بحث سیر و سیاحت داریم ورزش داریم تفریح داریم دستورات خوردنی دستورات نخوردنی مقدار خوردن نوع خوردن جنس خوردن برای مرکب… آنوقت برای روح برای روح هم داریم فکر، در شب بیست و سوم که شب قدر است مثلاً به ما میگویند که از کارهایی که شب قدر باید کرد خواند سوره روم و عنکبوت است در سوره روم و عنکبوت عرض کنم به حضور جنابعالی که چند تا «و من آیاته» قدم به قدم فکر تو را بالا میبرد مثلاً میگوید که «و من آیاته» از نشانههای خداست «ان خلق لکم من انفسکم ازواجاً» از آیات خدا اینست که برای شما همسر قرار داد «لتسکنوا الیها و جعل بینکم مودة و رحمة» بعد میگوید «لقوم یتفکرون» فکر غذای روح است دو مرتبه میگوید «و من آیاته خلق السموات والارض» علم غذای روح است دو مرتبه میگوید «و من آیاته بالیل و النهار لقوم یسمعون» شنیدن حق. شنیدن فکر کردن دانستن «و من آیاته، و من آیاته، و من آیاته» نشانه خدا، نشانه قدرت خدا، نشانه قدرت خدا نشانه قدرت خدا علم و فکر و مشورت و تحصیل اینها همه غذای روح است هم برای جسم هم برای روح این توازن. در تعلیم و تربیت داریم کمال در چیست «الکمال کل الکمال» بهترین تکامل این است «التفقه فی الدین» دینشناسی «و تقدیر المعیشه» اقتصاد «والصبر علی النّائبة» بردباری، اقتصاد، بردباری، شناخت عمیق دین، تکامل یعنی باز اعتدال بین دین و اقتصاد و کارها… اسلام برای اینکه ما معتدل باشیم یک دستوراتی داده. امام حسن (علیه السلام) کاروان راه میانداخت، اسب و شتر ولی پیاده میرفت میگفتند یعنی، چرا کاروان شتر راه میاندازی؟ گفت کاروان راه میاندازم برای اینکه در راه مکه پول خرج کنم اگر کسی مثلاً پیاده بود سوارش کنم اما خودم پیاده میروم می‌خواهم برای خدا عبادت کنم.
روز عید فطر میگویند بهترین لباسهایت را بپوش ولی روی خاک بایست و نمازت را بخوان بهترین لباس را بپوش برای اینکه عید است روی خاک نماز بخوان برای اینکه تواضعت نسبت به خدا بیشتر بشود توبه هم، توبه هر چیزی تناسب دارد با گناهی که کرده اگر دسته گل آب دادهای فساد کردهای قرآن پشت سر «تابوا» توی قرآن «تابوا» زیاد است «تابوا» یعنی توبه کند منتهی کنار «تابوا» یک جمله هم هست یک جا میگوید «تابوا و اصلحوا» یعنی هم از نظر قلبی توبه کردی دسته گلهایی هم که آب دادهای اصلاح کن یک آیه داریم «تابوا و بینوا» یعنی توبه کردی بیان کن این «بینوا» یعنی چه؟ یعنی آنجایی که کتمان کردهای حق را باید بگویی نگفتهای الان که توبه کردهای باید آن حق را بگویی «تابوا بینوا، تابوا اصلحوا» قرآن در کنار «آمنوا» میگوید: «و عملوا الصالحات» یعنی تعادل بین ایمان و عمل ایمان داشته باشی عمل نداشته باشی عمل داشته باشی ایمان نداشته باشی «آمنوا و عملوا الصالحات» یعنی باید هر دو باشد.
موعظه حضرت علی به امام حسنعلیهما السلام
امام علی (علیه السلام) یک موعظه دارد در نهجالبلاغه به پسرش چند صفحه است خیلی نامه مهمی است خیلی نامه مهمی است هر کلمهاش یک حکمت عمیقی است میفرماید قلب میمیرد زود قلبات را زنده کن چی؟ «احی قلبک بالموعظه» اگر قلبات مرد نیاز به موعظه دارید گاهی وقتها افراد تحصیلکرده افراد کارمند افراد بازاری باید بنشینند یک آدم وارسته اینها را موعظه کند کارهای اجرایی آدم را خَرَف میکند توی عروسی دیدهاید چه میکنند؟ توی عروسی افرادی که داریه و تنبک میزنند (صلواتی ختم کنید) من میروم اسم داریه و تنبک بیاورم یاد خاطرهای میافتم آیت اللّه العظمی بروجردی از مراجع درجه یک بود مسجد اعظم قم و… خیلی مهم بود قبل از حضرت امام (ره) مرجع تقلید، مرجعی باشد تقریباً یک مرجعی شده بود نسبت به مراجع دیگر خیلی مشهورتر بود آیت اللّه العظمی بروجردی بحث میکند با یکی از علمای یکی از شهرستانها یک بحث علمی میکند آن عالم هم بحث قشنگی میکند آیت اللّه العظمی بروجردی میگوید ماشاءاللّه در شهرستان مثلاً، اسم شهر آن آقا را میبرد در شهر شما یک رجال علمی یک مردان علمی ماشاءاللّه مثل شما هست ماشاءاللّه ماشاءاللّه آن آقا میگوید بله شما فکر میکنید همه علماء قم جمع شدهاند شما فکر میکنید علمای شهرستانها تنبک میزنند آنوقت دستش را همچین بالا میبرد تنبک میزنند تنبک میزنند ایشان میگوید نه ولی باور نمیکردم در شهرها هم غیر از قم و نجف یک همچین مردان علمی باشند دو مرتبه میگوید بله همه علماء که قم نیستند شما فکر میکنید علمای دیگر تنبک میزنند آیت اللّه بروجردی تا میبیند دستش را همچین بالا میبرد میگوید آقا جان ببین تنبک را همچین میزنند آنکه همچین میزنند داریه است!! عرض کنم به حضور شما که در داریه زدن توی عروسی اینهایی که شغلشان داریه زدن است اصلاً چشمشان… همینطور تند تند میزند عروس و دوماد و ما… میگویند میخندند کف میزنند شادی میکنند ولی این آقا هی دارد میزند چرا؟ این برایش کار اجرایی شده دیگر آدمی که کار اجرایی میکند خَرَف میشود یعنی کار اجرایی آدم… مثل مردهشور میکند مردهشور از مرده گریه نمیکند انسان گاهی قلبش میمیرد باید برود یک جایی گریه کند باید در را ببندد خودش خلوت کند با خدا امام…
امیرالمؤمنین (علیه السلام) به پسرش میگوید گاهی دل میمیرد مدرک و مطالعات بالست کار اجرایی و حقوق و علم مدیر کل و وزیر و وکیل سفیر کار به این لقبها نداشته باش دل میمیرد «احی قلبک بالموعظه» گاهی موعظه گاهی قلب طغیان پیدا میکند میگوید فوری فتیلهاش را بکش پائین «امته بالزّهادة» تا میبینی گردن کلفتی میکند بکش پائین قلب را با زهد همین که دیدی هر روز غذاهای رنگاورنگ به خانم بگو یک روز میخواهیم نان خالی بخوریم فردا نان و پنیر نان خالی نان و سبزی نگذارید جوری… خداوند حاجیها را لخت میکند کفنپوش میگوید روی خاک عرفه بنشین این برای اینکه یک خورده آن غرور بیاید پائین روزی 34 بار قله بدن که پیشانی است باید بگذاریم روی خاک توی نماز نگفتهاند اینجا را بمال به خاک یا پاشنه پا را گفته اینجا را یعنی بلندترین نقطه بدن را خاک مالی کن تا غرورت…
گاهی آدم فکرش ضعیف است میگوید برو دنبال تحصیل یقین گاهی ظلمات او را میگیرد میگوید «نوره بالحکمة» حکمت، یعنی تا دیدی ظلم تو را گرفته چراغ حکمت را روشن کن تا قلبت مرده چراغ موعظه را روشن کن تا تکبر تو را گرفته «ذلّله بذکر الموت» من باید من باید! دیدی داری گردن گلفتی میکنی برو یک خورده توی قبرستان فکر کن دو سه روز دیگر اینجا هستی ببین توی این قبرستان چقدر پهلوان خوابیدهاند چقدر دانشمند خوابیدهاند آیت اللّه، پهلوان، پولدار همه اینجا خوابیدهاند شما هم دو سه روز دیگر میآیی اینجا باد نکن یعنی خیلی آدم باید مواظب خودش باشد امام سجاد (علیه السلام) میگوید خدایا اگر توی جامعه عزیز شدم در درون من را ذلیل کن «لا ترفع فی الناس درجة» هرچه در مردم درجه من را بالا میبری تواضع من بیشتر باشد. امام (ره) که مرجع شد فرمود دست مراجع را میبوسم مرجعیتاش شعله کشید بالا رفت گفت دست بقالها را هم میبوسم رهبر شد فرمود رهبر من همان بچه سیزده سالهای است حسین فهمیده که به خودش نارنجک بست روح منی خمینی، بت شکنی خمینی، فرمود ای کاش یک پاسدار بودم هرچه عظمت اجتماعیاش بیشتر میشد تواضعاش بیشتر میشد یعنی آمپولزن بگوید سلام دکتر بگوید سلام علیکم رئیس بهداری بگوید سلام علیکم و رحمةاللّه یعنی هرچه… البته باید اینطور باشیم فعلاً اینطور هستیم یا نیستیم خودتان میدانید.
اعتدال در امور دنیا و آخرت
«لا تبع آخرتک بدنیاک» اعتدال حسن جان امیرالمؤمنین به امام حسن (علیه السلام) نصیحت میکند آخرتت را به دنیا نفروش من خیلی غصه میخورم اینهایی که توی… برای اینکه یکی دیگر پولدار شود زوردار شود مشهور بشود این آخرت خودش را میفروشد دروغ میگوید اسوه علم و تقوی ای دروغگو! حالا مثلاً میخواهد 4 تا رأی جمع کند برای مثلاً کاندیدای خودش نگو اسوه بگو آدم خوبی است بگو من این را لایق میدانم دیگر اسوه… بادش نکنید آخرتت را به دنیا نفروش «و لا تأخذک فی اللّه لومة لائم» اگر راه خدا بود مردم ملامت کردند بخاطر ملامت مردم خدا را رها نکن راه خدا را بگیر ولو مردم تو را ملامت کردند یکی از صفات امیرالمؤمنین (علیه السلام) این بود که علی جان! یا امیرالمؤمنین سلام بر تو که در راه خدا کار به نیش و نوشها نداشتی «وصیتی» وصیت من به تو امیرالمؤمنین به امام حسن میفرماید «وصیتی تقوا اللّه» یکی هم «والاقتصار علی ما فرض اللّه علیه» فقط واجبات را انجام بده این سیر و سلوک و عرفان… آخر بعضی از جوانها پناه میبرند به درویشی خانقاه سیر و سلوکی بابا همه را بریزید توی اقیانوس اطلس هرچی مجتهد عادل گفته این هم مجتهد باید دو تا شرط داشته باشد هم اسلامشناس عمیق باشد هم در عمرش از او گناهی ندیده باشی هم هوی و هوس نداشته باشد یک همچین آدمی را پیدا کن واجبات را انجام بده «والاقتصار علی» اکتفا کن به کارهای واجب بعضی از جوآنهامی زنند به کارهای مستحب یکمرتبه هم قیچی میشوند کارهای واجب را انجام بدهید سیر و سلوک را بگذارید برای اهلش «و لا تکن خازنا لغیرک» تو خزینهدار مردم نباش دین فروشی کنی برای اینکه مردم پولدار شوند «لا تحملن علی ظهرک فوق طاقتک» بیش از طاقتت کار نکن میبُری تعادل بله یک جاهایی که تحقیر میکنند آدم باید در مقابل عکسالعمل…
به پیغمبر (صلی اللّه علیه و آله و سلم) میگفتند ابتر یعنی پسر نداری یک دختر داری دو سه روز دیگر از دنیا میروی قیچی شدهای ابتر یعنی قیچی شده تو قیچی میشوی تو نسلی، تو پسر نداری که نامت را نگه دارد تا گفتند ابتر خدا گفت تو به اینها میگویی ابتر «انّا اعطیناک الکوثر» کوثر در مقابل ابتر یک جایی را که تحقیر میکنند. دختر جزو آدم نبود در صد… زمان جاهلیت قرآن میگوید «یهب لمن یشاء اناثا» هر کسی را خدا بخواهد دختر میدهد بعد میگوید «و یهب لمن یشاء الذکور» اول اسم دخترها را میبرد اول میگوید دختر چرا؟ چون میگفتید دختر پَست است اسلام اول اسم دخترها را میبرد حدیث هم داریم چیزی که آوردید توی خانه اول بدهید به دختر بعد بدهید به پسر. تکلیف هم اول خدا به دخترها گفته بیائید با من حرف بزنید تکلیف، چون گاهی دخترها میپرسند چرا دخترها زودتر به تکلیف میرسند تکلیف یکی از ارزشهاست مثلاً گربه که به تکلیف نمیرسد فیل که به تکلیف نمیرسد انسان به تکلیف میرسد. پس پیداست تکلیف یک مقامی است که خدا داده به انسان این مقام انسانیت را خدا اول به دخترها داده، مثل اینکه توی یک جلسه میخواهند پذیرایی کنند خوب پذیرایی کنند خوب یک ارزش است میگویند اول از خانمها پذیرایی کنید تکلیف یک ارزش است چون یک ارزش است خداوند این ارزش را اول به دخترها داده بس است.
خدایا! خیلی تند رفتهایم خیلی کند رفتهایم، یک پیرزن بود کاشان شاید 90 سالش بود از بستگان ما بود یک شعری میخواند خیلی شعر خوبی بود بچه بودم این شعر را از او شنیدم میگفت هر کاری کردم عبس، هر کاری نکرد عبس، یعنی چقدر کارهای بیخودی که نباید بکنیم انجام دادیم چه کارهای مهمی را که باید انجام بدهیم انجام ندادهایم هر کاری کردم عبس هر کاری نکردم عبس. پیرزن با خودش زمزمه میکرد چقدر افراط و چقدر تفریط. چه جاهایی بیخود غیض کردیم چه جاهایی باید غیض کنیم بی غیرتی کردیم، بی تفاوتی کردیم، چقدر از مرز اعتدال دور شدیم. خدایا تو را به… یک جاهایی باید محبت کنیم بی اعتنایی کردیم، یک جاهایی باید بی اعتنایی کنیم خودشیرینی کردیم یک جاهایی باید پول خرج کنیم، خمس، زکات واجب است ندادیم یک جایی بریز و بپاش کردیم میلیونها تومان بریز و بپاش کردیم بیخودی آنوقت آن واجب را انجام ندادیم، یک غسل واجب است انجام ندادیم صبح تا شب توی اقیانوسها شیرجه رفتیم یعنی خیلی افراط و تفریط توی ما بوده با یکی از فامیل جان جانی شدیم با یکی از فامیل قهر کردیم.
خدایا! تو را به حق محمد و آل محمد به همه ما توفیق بده راه حق را مستقیم، راهی که تو راضی هستی بشناسیم و آنی از آن راه جدا نشویم.
تا حالا هم هرچه از راه تو جدا شدهایم از راه مستقیم جدا شدهایم لغزش‌ها و انحراف‌های ما را هم ببخش و بیامرز.
رهبر و دولت و امت و نسل و ناموس، دین و دنیا و مرز و انقلاب و آبرو و هرچه که به ما دادهای حفظ و قلب آقا امام زمان (علیه السلام) را از ما راضی بدار.
«والسلام علیکم و رحمة اللّه و برکاته»
