موضوع بحث: نماز، قبله
تاریخ پخش: 73/11/19
بسم الله الرحمن الرحیم
«الهی انطقنی بالهدی و الهمنی التقوی»
1- قبله محور کارها باشد
در دهه فجر و ماه مبارک رمضان قرار داریم و ببیننده‌ها این بحث را می‌بینند. لطف خدا در هم آمیخته شده است. زمان‌های مقدس با هم تلفیق شده است. بحث ما درباره‌ی احکام است. این هفته می‌خواهیم درباره‌ی قبله صحبت کنیم. از مقدمات نماز بعد از وضو قبله است. در قرآن چند بار کلمه‌ی قبله آمده است. داریم که خدا به کسانی که خانه می‌سازند می‌گوید: «وَ اجْعَلُوا بُیُوتَکُمْ قِبْلَهً»(یونس/87). قبله باید محور باشد. محور شهرسازی باید قبله باشد. اول باید مسجد بسازیم و بعد براساس قبله، خوابگاه را بسازیم. نه مثل شهرک‌هایی که الان ساخته شده‌اند. مهندسین این شهرک‌ها اول خانه‌ها را ساخته‌اند ولی حالا نمی‌دانند که مسجد را کجا بسازند. «إِنَّ أَوَّلَ بَیْتٍ وُضِعَ لِلنَّاسِ لَلَّذی بِبَکَّهَ مُبارَکاً»(آل عمران/96). خداوند اول کعبه را خلق کرد و بعد با محوریت کعبه، بقیه چیزها را آفرید. انقلاب ما یک محور داشت که آن هم امام بود. ما طبق آن محور چرخیدیم. قبله محور ما است. کسی که راهش به طرف قبله و کعبه باشد، همه‌ی کارهایش درست می‌شود. حتی اگر می‌خواهیم از گوشت گوسفندی استفاده کنیم، باید سر او رو به قبله باشد. روایاتی داریم که شخصیت‌ها قبله هستند. «یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ أَنْتَ الْقِبْلَهُ»(أعلام‌الدین، ص269). یکی از عاشقان امیرالمومنین گفت: یا علی تو قبله‌ی ما هستی. هر کاری که تو بگویی ما انجام می‌دهیم. داریم وقتی که می‌خواهید دعا کنید «تَرْفَعُ یَدَیْکَ إِلَى السَّمَاءِ مُسْتَقْبِلَ الْقِبْلَهِ عِنْدَ الْمَشْهَدِ»(تهذیب‌الأحکام، ج6، ص116). رو به قبله دعا کنید. حتی درباره‌ی بذر پاشیدن کشاورزها از امام باقر(ع) روایت داریم: «فَخُذْ قَبْضَهً مِنْ ذَلِکَ الْبَذْرِ ثُمَّ اسْتَقْبِلِ الْقِبْلَهَ»(کشف‌الغمه، ج2، ص122) یک مشت از بذر را بردار و به طرف قبله بایست و بگو: خدایا این بذر را از آفات حفظ کن و آن را مبارک کن.
قبله امان است. امیرالمومنین(ع) فرمود: «لَا یُصَلِّی أَحَدُکُمْ وَ بَیْنَ یَدَیْهِ سَیْفٌ فَإِنَّ الْقِبْلَهَ أَمْنٌ»(علل‌الشرائع، ج2، ص353). یعنی اگر کسی شمشیر دارد، وقتی می‌خواهد نماز بخواند شمشیر خود را کنارش بگذارید. چون قبله امن است. حتی اگر مجرم فرار کرد و به مکه رفت، هیچ کس حق ندارد با او کار داشته باشد. چون منطقه امن است.
قبله باید در تمام زندگی باشد. یعنی ما هرگز نباید خط را گم کنیم. امیرالمومنین(ع) فرمود: «الْمُؤْمِنُ یَنَامُ عَلَى یَمِینِهِ مُسْتَقْبِلَ الْقِبْلَهِ»(علل‌الشرائع، ج2، ص596) وقتی مومن می‌خواهد بخوابد، روی دنده راست طوری که رو به قبله باشد، بخوابد. پیغمبر غذای خود را به طرف قبله می‌خورد. وقتی امام صادق می‌خواست قرآن بخواند، به طرف قبله قرآن می‌خواند. اما آمیزش با همسر نباید رو به قبله باشد.
از یک نفر خیلی خوشم آمد. در مشهد بودیم و رو به حرم ایستاده بودیم. آن شخص می‌خواست آب دهان خود را به وسیله‌ی دستمال کاغذی بگیرد. روی خود را از حرم برگرداند و آب دهانش را با دستمال پاک کرد.
روایت داریم که سه چیز نزد خدا مقدس است. 1- کتاب 2- کعبه 3- اهل بیت
2- چیزهای مقدس
کعبه همان قبله است. چرا به طرف قبله می‌ایستیم؟ ماجرای قبله در سوره‌ی بقره آمده است. «سَیَقُولُ السُّفَهاءُ مِنَ النَّاسِ ما وَلاَّهُمْ عَنْ قِبْلَتِهِمُ الَّتی کانُوا عَلَیْها قُلْ لِلَّهِ الْمَشْرِقُ وَ الْمَغْرِبُ یَهْدی مَنْ یَشاءُ إِلى صِراطٍ مُسْتَقیمٍ»(بقره/142). پیغمبر ما چهل سالگی به پیغمبری رسید. در کعبه بت بود. دید اگر به طرف کعبه نماز بخواند، بت پرستها فکر می‌کنند که ایشان به بت‌ها احترام گذاشته است. ایشان 13 سال در مکه بود و در تمام این مدت به طرف بیت المقدس می‌ایستاد. پیامبر از مکه هجرت کرد و به مدینه آمد. در مدینه دیگر بتی وجود نداشت. در مدینه افراد یهود زیاد بودند. پیغمبر در مدینه یکی دو سال به طرف بیت المقدس می‌ایستاد. یهودی‌ها دیدند که قبله‌ی پیغمبر با قبله‌ی آنها یکی است. می‌گفتند: پیغمبر خیلی مودب بود. گاهی با خدا با ابرو حرف می‌زد. پیغمبر سحرها می‌آمد و به آسمان نگاه می‌کرد. آیه نازل شد: «قَدْ نَرى تَقَلُّبَ وَجْهِکَ فِی السَّماءِ فَلَنُوَلِّیَنَّکَ قِبْلَهً تَرْضاها فَوَلِّ وَجْهَکَ شَطْرَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ»(بقره/144). یک قبله‌ای به تو می‌دهم که راضی شوی. پیغمبر داشت در مسجدی در مدینه نماز می‌خواند. رکعت اول و دوم را به طرف بیت المقدس خواند. در رکعت سوم جبرئیل آمد و گفت: به آن طرف برگرد. پیغمبر در رکعت سوم جهت قبله را تغییر داد.
البته این هم یک دلیل روانشناسی دارد. می‌گویند: اگر خواستید یک عملی در ذهن بماند باید در یک حالت خاص و یک توجهی انجام داده شود. قرار بود قبله در یک حالتی عوض شود که تا آخر عمر در ذهنها بماند.
3- اهمیت کعبه
یهودی‌ها آمدند و گفتند: سند افتخار از دست ما رفت. تا حالا می‌گفتیم: اینها به طرف قبله‌ی ما هستند اما حالا دیگر قبله‌ی مستقلی پیدا کرده‌اند. گفتند: چطور شد که از آن قبله دست برداشتند؟ آیه نازل شد: «سَیَقُولُ السُّفَهاءُ مِنَ النَّاسِ ما وَلاَّهُمْ عَنْ قِبْلَتِهِمُ الَّتی کانُوا عَلَیْها». به آنها بگو: چشمتان کور شود. «لِلَّهِ الْمَشْرِقُ وَ الْمَغْرِبُ»، مشرق و مغرب برای خدا است. «فَأَیْنَما تُوَلُّوا فَثَمَّ وَجْهُ اللَّهِ»(بقره/115) هر طرف بایستیم برای خداست. دیدیم اگر این طرف بایستیم باید ناز بکشیم. گفتیم: نه! مسلمان نازکش نیست. این استقلال است. قبله مرز استقلال است. ما در دهه فجر مستقل شدیم. یکی از مقدمات نماز قبله است. قبله کعبه است. کعبه کجاست؟ کعبه یادگار مبارزات ابراهیم و اسماعیل و هاجر است. کعبه فرودگاه جبرئیل است. کعبه قتلگاه اسماعیل است. کعبه شکنجه گاه بلال است. کعبه مرکز قیام حضرت مهدی است. کعبه محل تولد امیرالمومنین است. کعبه اولین جایی است که روی کره زمین به وجودآمد. کعبه جایی است که کفار حق ندارند به آنجا بیایند. «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا إِنَّمَا الْمُشْرِکُونَ نَجَسٌ فَلا یَقْرَبُوا الْمَسْجِدَ الْحَرامَ بَعْدَ عامِهِمْ هذا»(توبه/28). کعبه جایی است که اگر کسی تصمیم بگیرد که کعبه را خراب کند خدا او را نابود می‌کند. لشکر فیل سوار آمدند تا کعبه را خراب کنند. «وَ أَرْسَلَ عَلَیْهِمْ طَیْراً أَبابیلَ تَرْمیهِمْ بِحِجارَهٍ مِنْ سِجِّیلٍ فَجَعَلَهُمْ کَعَصْفٍ مَأْکُولٍ»(فیل/5-3). یک گروه آمدند تا کعبه را خراب کنند، اما خدا آنها را نابود کرد.
چطور شد که یزید کعبه را خراب کرد؟ یک فردی از مخالفین امام حسین بود. زمانی که یزید می‌خواست کعبه را خراب کند، او گفت: نه یزید! نه حسین! برای اینکه آن مرد زیر بار امام حسین و یزید نرود، رفت و در کعبه مخفی شد. یعنی کعبه را خانه‌ی تیمی کرد. وقتی یزید این موضوع را فهمید، خانه‌ی کعبه را خراب کرد. خدا هم با او هیچ کاری نداشت. از این مطلب می‌فهمیم که اگر خانه کعبه ضد ولایت شود، اگر خراب هم شود، خدا غضب نخواهد کرد. کعبه‌ای مقدس است که دشمن امام در آنجا رخنه نکرده باشد.
منبر مقدس است، اما اگر آخوندی بالای منبر برود و از شاه تعریف کند، آن منبر مقدس نیست. در مسجد شام آخوند درباری بنی امیه بالای منبر رفت و از یزید تعریف کرد. امام سجاد فرمودند: من هم می‌توانم از این چوب‌ها بالا بروم. چون تا مادامی که واعظ حرف بیهوده می‌گوید، آن منبر، منبر نیست و چوب است. امام سجاد بالای منبر رفت. داریم «فَصَعِدَ الْمِنْبَرَ»(بحارالأنوار، ج45، ص137). آن منبر، منبر خوبی شد.
خداوند یک جا غضب می‌کند و یکجا غضب نمی‌کند. قبله رمز استقلال است. اما این قبله احکامی دارد. نماز واجب باید رو به قبله باشد. آدم مریض باید چگونه نماز بخواند؟ امام می‌فرماید: آدمی که مریض است، طوری بخوابد که به سمت چپ باشد ولی باز هم سینه‌اش به طرف قبله باشد. اگر دو پهلوی او را گچ گرفته‌اند و نمی‌تواند از پهلو بخوابد، آن وقت یک طوری بخوابد که پایش به طرف قبله باشد.
اگر جایی هستیم و نمی‌دانیم که قبله به کدام طرف است باید به چهار طرف نماز بخوانیم. اگر وقت نداشتیم می‌توانیم به یک طرف هم نماز بخوانیم.
با مقام معظم رهبری به آفریقا رفته بودیم. آن زمان ایشان رئیس جمهور بودند. رئیس جمهور آن کشور به ایشان گفت: آقا شما پول نفت را نمی‌دهید؟ فردی یک آیه‌ی قرآن خواند که اگر کسی ندارد، حق نداری او را در زندان بیندازی. نمی‌شود بدهکار را در زندان انداخت. باید صبر کرد تا پولدار شود. فوری آقا فرمود: خواهش می‌کنم بقیه‌ی آن را نخوانید. چون حتما بقیه‌‌اش این است که اگر ندارد، به او ببخشید.
قبله احکامی دارد. قبله به معنی استقلال است. قبله به معنی این است که زیر بار ننگ ملت نرویم. کشور ما باید مستقل باشد. دهه‌ی فجر، دهه‌ی نجات و استقلال است. بچه‌ها خوب درس بخوانند. یک زمانی همه‌ی دکترهای ما هندی و پاکستانی بودند. چرا باید ناموس ما زیر دست مرد اجنبی برود؟ الحمدلله دانشگاه پزشکی راه افتاده است. ارتش ما، دانشگاه ما، خانه ما، کارگر ما، طوری باشد که واقعاً هیچ نیازی به هیچ کشوری نداشته باشیم. مغز ایرانی و هوش ایرانی از هوش‌های متوسط به بالا است.
ما باید در سایه‌ی عبادت و در سایه‌ی تهذیب مشکلات مملکت را حل کنیم.
«والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته»
