تفسیر سوره ناس – 3

موضوع: تفسیر سوره ناس – 3
تاریخ پخش: 75/10/25

بسم الله الرحمن الرحیم

«قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ النَّاسِ» (ناس/1) بگو پناه می‌برم به خدا «مَلِکِ النَّاسِ» (ناس/2) خداوندی که حکومت مردم در اختیارش است ملک واقعی است همه چیز دست اوست «إِلهِ النَّاسِ» (ناس/3)، «مِنْ شَرِّ الْوَسْواسِ الْخَنَّاسِ» (ناس/4) پناه می‌برم به خدایی که رب است و ملک است و اله از شر وسوسه گری که هی می‌رود و می‌آید تا مرا بشکند «الْخَنَّاسِ» خیز می‌گیرد آدم تا غافل شد می‌پرد تا متوجه شد پس می‌رود «الَّذی یُوَسْوِسُ فی‌ صُدُورِ النَّاسِ» (ناس/5) شیطانی که هی می‌رود و می‌آید تا مرا گول بزند و در سینه مردم رخنه می‌کند وسوسه می‌کند در روح مردم. کار به افکار و عقائد مردم دارد خیلی کار به مال و مقام ندارد فکر را عوض می‌کند تهاجمش تهاجم اعتقادی است حالا نژاد این وسوسه گر می‌تواند جن باشد و می‌تواند مردم باشد. (وسواس) هم بمعنای وسوسه می‌آید هم بمعنای وسوسه گر.
1- عمل وسواسی قبول نیست
من بارها گفته‌ام که خدا می‌داند ده‌ها هزار مرد از خانم وسواسی‌اش ناراحت است اینقدر به من گفتند که خانم من وسواسی است خانم‌هایی که گفته‌اند شوهر ما وسواسی است عمل وسواسی قبول نیست دوای وسواسی هم همین است که بگویی آقا من می‌خواهم نماز باطل بخوانم می‌گوید دلم نچسبید خوب اگر دل باشد خدا نیست. دل منتهی وسواسی‌ها کلماتی می‌گویند که نگویند ما وسواسی هستیم مثلاً می‌گویند نظافت، احتیاط به مابقی مردم می‌گویند آدمهای لاابالی به دیگران سوءظن دارند. اگر با یک لیوان آب وضو گرفتی وسواسی نیستی کسی که بیش از یک لیوان آب برای وضو مصرف می‌کنند وسواسی است. حالا جالب اینجاست که وسواسی‌ها در خمس و زکات وسواسی نیستند یکی بگوید والله من شک دارم که خمس دادم یا نه یک مرتبه دیگر 2000 هزار تومان به یک فقیر بدهم ما وسواسی در خمس ندیدم ولی وسواسی در آب دیدیم. یک مقدار هم بخاطر اینکه ما وضعمان خوب است وسواسی می‌شویم.
خدا رحمت کند شهید مطهری را می‌گفت مراجعی که در نجف فتوا دادند چون نجف قبلاً آب نبود کوزه گلی می‌خریدند می‌گفتند یک خورده آب بریزی پاک است آقایانی که در سامرا فتوا دادند کنار رودخانه هی گفته‌اند بزن توی رودخانه یک مقدار هم چون محیط در ما اثر می‌کند یعنی وسائل ما را خواب می‌کند.
2- از خدا نباید غافل شد
وزیر احمق کشاورزی زمان شاه رفته بود جایی صحبت کند می‌گفت این قدیمی‌ها بودند که می‌گفتند نماز باران نماز باران چیه؟ اعلیحضرت دستور می‌دهند چاه عمیق می‌زنیم خوب اگر باران نیاید زمین هم آب ندارد یعنی گیج می‌شوند زود خدا را فراموش می‌کنند. خانم در هواپیما گفت تا چند لحظه دیگر هواپیما روی زمین می‌نشیند گفتند بگو ان‌شاالله گفت ان‌شاالله لازم نیست کامپیوتر نشان داد گفتم همه هواپیماهایی که سقوط می‌کند کامپیوتر دارد این خانم نگاهش به کامپیوتر افتاده بود از خدا غافل شده بود خیال می‌کرد اگر کامپیوتر نشان بدهد… اگر خدا بخواهد دیگر منتظر کامپیوتر نیست. ما زود مست می‌شویم.
3- هرکسی در هر مقامی باید پناه به خدا ببرد
هر کسی هستی بگو پناه می‌برم. به سوادت تکیه نکن که چقدر باسوادها سقوط کردند. در قرآن داریم «مِنْ بَعْدِ ما جاءَهُمُ الْعِلْمُ» (آل‌عمران/19) کلی آیه در قرآن داریم یعنی با اینکه باسواد بود سقوط کرد به سوادت نناز به عبادتت نناز بگو «أَعُوذُ». امام علی(ع) در نهج البلاغه می‌فرماید شیطان 6 هزار سال عبادت کرد بعد می‌فرماید من نمی‌دانم 6 هزار سال سالش دنیایی است یا آخرتی سال‌های آخرتی «وَ إِنَّ یَوْماً عِنْدَ رَبِّکَ کَأَلْفِ سَنَهٍ مِمَّا تَعُدُّونَ» (حج/47) یک روز قیامت به اندازه هزار سال دنیاست اگر سال عبادتی شیطان قیامتی باشد سر از کجا در می‌آورد؟ !
می‌گفت آب رود نیل قدرت من است *** خواب اصحاب کهف چرت من است
من رفتم خانه 2-3 مرجع یکی آخوند ملا علی همدانی. آیت الله معصومی از هم دوره‌های امام(ره) هم دوره آقای گلپایگانی و اراکی و مراجع تقلید بود رفتم خانه دیدنش گفتم شما عالم آیت الله العظمی 90 ساله اگر یک دعای مستجاب داشته باشی چه می‌گویی گفت دعا می‌کنم خدا عاقبتم را به خیر کند دیدم مرجع تقلید هم از عاقبتش می‌ترسد رفتم خانه آیت الله اراکی گفتم اگر شما خواسته باشید برای کسی دعا بکنید چه می‌گوئید گفت می‌گویم خدا عاقبتش را به خیر کند.
وسواس هیچوقت آدم را ول نمی‌کند «یُوَسْوِسُ» دائماً وسوسه می‌کند عمل وسواسی باطل. وسواسی دائماً گناه کبیره می‌کند چون اسراف از گناهان کبیره است و گناه کبیره آدم را از عدالت سقوط می‌دهد یعنی اسراف آدم را فاسق می‌کند. صرفه جویی کنیم.
4- وسوسه شیطان نسبت به پیامبران و غیر پیامبران
«صُدُور» سینه. شیطان 4 رقم برخورد می‌کند پرتاب، تماس، فرود، همنشین. نسبت به پیغمبرها شیطان وسوسه را پرتاب می‌کند چون نمی‌تواند نزد آنها برود و لذا می‌گوید «وَ ما أَرْسَلْنا مِنْ قَبْلِکَ مِنْ رَسُولٍ وَ لا نَبِیٍّ إِلاَّ إِذا تَمَنَّى أَلْقَى الشَّیْطانُ فی‌ أُمْنِیَّتِهِ» (حج/52) «أَلْقَى» یعنی چیز بغلش می‌رود و او را هل می‌دهد منتهی متوجه می‌شود که شیطان بود می‌ایستد. آدمهایی مثل ما را فرو میرود «فی‌ صُدُورِ النَّاسِ» آدمهای بدجنس و خبیث را که فرو کرد بیرون نمی‌آید «فَهُوَ لَهُ قَرینٌ» (زخرف/36) می‌ایستد یعنی شیطان با هر کسی یک جور برخورد میکند. حریف انبیاء نمی‌شود «أَلْقَى» آرزویی که انبیاء دارند القاء میکند بلکه طرح انبیاء شکست بخورد. هم شیطان دائمی داریم هم شیطان دوره گرد «مَسَّهُمْ طائِفٌ مِنَ الشَّیْطانِ» (اعراف/201) طائف یعنی دوره گرد یعنی نمی‌تواند دائماً پیش مؤمنین بایستد همینطور عبوری می‌آید او را هل میدهد یک عده افراد هم در روحشان «یُوَسْوِسُ فی‌ صُدُورِ النَّاسِ» (ناس/5).
5- جن در آیات قرآن
«مِنَ الْجِنَّهِ وَ النَّاسِ» (ناس/6) جن چیست؟ «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ» بلد نیستم ولی ده‌ها آیه راجع به جن داریم موجودی است مثل ما خداوند به او خطاب می‌کند «یا مَعْشَرَ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ» (انعام/130)، «مِنَ الْجِنَّهِ وَ النَّاسِ أَجْمَعینَ» (هود/119)، «و أن تخلد فیها المعاندین» (مصباح‌المتهجد/ص‌847) جن مثل انسان است در اینکه 1- عقل دارد 2- مومن و کافر دارد «وَ أَنَّا مِنَّا الْمُسْلِمُونَ وَ مِنَّا الْقاسِطُونَ» (جن/14) و غیره. . . اینها همه از متن وحی است یعنی حدیث و اینها نیست شیطان از جن است «فَسَجَدُوا إِلاَّ إِبْلیسَ کانَ مِنَ الْجِنِّ» (کهف/50) 3- می‌تواند به انسان ضربه بزند 4- شهوت دارد چون وقتی خدا می‌خواهد از زنهای بهشت تعریف کند می‌فرماید «لَمْ یَطْمِثْهُنَّ إِنْسٌ قَبْلَهُمْ وَ لا جَانٌّ» (الرحمن/74) نه انسان با اینها تماس گرفته و نه جن پیداست که جن شهوت هم دارد 5- مورد خطاب است 6- پیغمبر به آنها مبعوث می‌شود 7- کاربرد دارند 8- صنعت دارند هنر دارند «یَعْمَلُونَ لَهُ ما یَشاءُ مِنْ مَحاریبَ وَ تَماثیلَ وَ جِفانٍ کَالْجَوابِ وَ قُدُورٍ راسِیاتٍ» (سبأ/13) برای حضرت سلیمان(ع) جنی‌ها کار می‌کردند «وَ الشَّیاطینَ کُلَّ بَنَّاءٍ وَ غَوَّاصٍ» (ص/37) بنایی و غواصی بلد نبودند جن هم یک موجودی است یکی از آن موجودها شیطان است که ما را وسوسه می‌کند
6- سیاست شیطان گام به گام است
راه‌های نفوذ شیطان: سیاست شیطان سیاست گام به گام است امیرالمؤمنین(ع) سیاست شیطان را می‌فرماید «اتَّخَذُوا الشَّیْطَانَ لِأَمْرِهِمْ مِلَاکاً وَ اتَّخَذَهُمْ لَهُ أَشْرَاکاً فَبَاضَ وَ فَرَّخَ فِی صُدُورِهِمْ وَ دَبَّ وَ دَرَجَ فِی حُجُورِهِمْ فَنَظَرَ بِأَعْیُنِهِمْ وَ نَطَقَ بِأَلْسِنَتِهِمْ فَرَکِبَ بِهِمُ الزَّلَلَ وَ زَیَّنَ لَهُمُ الْخَطَلَ فِعْلَ مَنْ قَدْ شَرِکَهُ الشَّیْطَانُ فِی سُلْطَانِهِ وَ نَطَقَ بِالْبَاطِلِ عَلَى لِسَانِهِ» (نهج‌البلاغه/خطبه 7)، «بَاضَ» یعنی بیضه تخم گذاشت. شیطان اول تخم میگذارد در روح دانه می‌پاشد «فَرَّخَ» یعنی جوجه داد «دَبَّ» یعنی چهار دست و پا به راه می‌افتد «دَرَجَ» یعنی در آغوش مادرش هی رشد پیدا می‌کند بعد انسان به جایی می‌رسد «فَنَظَرَ بِأَعْیُنِهِمْ» اصلاً نگاهش شیطانی می‌شود اصلاً هر کاری می‌کند بر اساس شیطان است. می‌گویی برویم فاتحه می‌گوید پلو هم هست اصلاً یک «قُلْ هُوَ اللَّه» برای مرده نمی‌خواند اصلاً یک کسی کار می‌کند، چقدر به او می‌دهند اینقدر جان می‌کند اصلاً فکر نمی‌کنند که یک آدم برای خدا کار بکند می‌گوید حتماً به او پول داده‌اند. دیدها، دیدهای عجیب و غریب فکر قاطی شده هر کسی هم بر آن اساسی که خودش هست می‌گوید «وَ نَطَقَ بِأَلْسِنَتِهِمْ» حرفهایش شیطانی است «فَرَکِبَ بِهِمُ الزَّلَلَ وَ زَیَّنَ لَهُمُ الْخَطَلَ» تخم مرغ دزد کشتی دزد می‌شود ذره ذره فساد رشد می‌کند.
7- تهدید یکی از راه‌های نفوذ شیطان
راه‌های نفوذش تهدید است توی جبهه می‌آمدند می‌گفتند بابا شما حریف آمریکا نمی‌شوید مثل همان لیبرال‌ها «إِنَّ النَّاسَ قَدْ جَمَعُوا لَکُمْ فَاخْشَوْهُمْ» (آل‌عمران/173) این را در جبهه به رزمندگان پیغمبر(ص) می‌گفتند(دشمن شما زیاد است نمی‌توانید حریف آنها بشوید بترسید) اینها گوش نمی‌دادند.
8- تطمیع و تسویف از راه‌های نفوذ شیطان
گاهی راه نفوذ تطمیع است. فرعون به ساحران گفت اگر شما آبروی موسی(ع) را بریزید من به شما اجر می‌دهم پول می‌دهم «أَ إِنَّ لَنا لَأَجْراً» (شعراء/41) گاهی تسویف است می‌گوید بابا حالا تا بعد فعلاً نقد را با نسیه… قرآن می‌فرماید وقتی می‌خواستند حضرت یوسف(ع) را بدزدند و او را داخل چاه بیاندازند گفتند ببین «اقْتُلُوا یُوسُفَ أَوِ اطْرَحُوهُ أَرْضاً یَخْلُ لَکُمْ وَجْهُ أَبیکُمْ وَ تَکُونُوا مِنْ بَعْدِهِ قَوْماً صالِحینَ» (یوسف/9) یوسف(ع) را بگیریم و او را در بیابانها بکشیم، یا در یک زمینی طرحش کنیم که دیگر پدر، یوسف(ع) نداشته باشد عشق پدر منحصر در شما بشود بعد می‌گوید «وَ تَکُونُوا مِنْ بَعْدِهِ قَوْماً صالِحینَ» بعد هم توبه می‌کنید و آدم خوبی می‌شوید چون یعقوب(ع) یوسف(ع) را بیشتر دوست دارد او را از پیش چشم یعقوب(ع) ببریم یا پرتش کنیم یا در جایی دور از چشم پدر سر به نیستش کنیم بابا وقتی یوسف(ع) را ندارد عشقش متوجه ما می‌شود بعد هم بخاطر غلطی که نسبت به یوسف(ع) کردیم توبه می‌کنیم این تسویف است تسویف یعنی سوف سوف یعنی حالا فعلاً… بابا حالا بخور بعداً اجازه‌اش را می‌گیریم چی چی بخورم؟ حالا فعلاً روزه‌ات را باطل کن بعد قضای آنرا بگیر. ‌ای بابا نمی‌شود این تسویف است. یکی از راه‌های شیطان این است که می‌گوید فعلاً استفاده کن بعد یک جوری می‌شود.
9- توجیه یکی از راه‌های نفوذ شیطان
توجیه: بعضی وقتها توجیه می‌کنند این‌ها راههای شیطان است. پیغمبر(ص) در جنگ تبوک فرمود مسلمانها جنگ جبهه. یک مشت از این مسلمانها آمدند و گفتند یا رسول الله اجازه بده ما جبهه نیائیم فرمود چرا؟ گفتند این جنگ تبوک جنگ با رومی هاست راستش را می‌خواهید ما ازدواج نکردیم شهوت داریم دخترهای رومی هم خیلی خوشگلند ممکن است وقتی می‌آئیم جبهه توی راه دختری را ببینیم حواسمان پرت بشود «وَ مِنْهُمْ مَنْ یَقُولُ ائْذَنْ لی‌ وَ لا تَفْتِنِّی أَلا فِی الْفِتْنَهِ سَقَطُوا وَ إِنَّ جَهَنَّمَ لَمُحیطَهٌ بِالْکافِرینَ» (توبه/49) بعضی از این فراریهای ترسو می‌گفتند اجازه بدهید که ما جبهه نیائیم، ما می‌ترسیم به فتنه بیفیم قرآن می‌فرماید «أَلا فِی الْفِتْنَهِ سَقَطُوا» همین که فرمان پیغمبر(ص) را نمی‌شنید همین بزرگترین فتنه است.
این شامل بعضی از ما طلبه‌ها هم میشود به بعضی از روحانی‌ها می‌گویند فلان روستا روحانی ندارد می‌گوید جوار امام رضا(ع) حضرت معصومه(علیها السلام) نجف اشرف حوزه علمیه قم. بابا فلان شهر 20 هزار نفرند روحانی ندارد فلان روستا آخوند ندارد این عین همانهایی که می‌گفتند جبهه نمی‌رویم چون یکبار دختری را می‌بینیم. بابا زیارت امام مستحب است خود امام حسین(ع) کعبه را رها کرد و به کربلا آمد. جوار امام رضا(ع) و امام علی(ع) اینها بازی است. تا مادامی که یک تارک الصلاه در جمهوری اسلامی هست آنهایی که تکان نمی‌خورند، جواب تهیه کنند بگویند آقا چه کردی؟ بنده 85 سال الحمدلله زیارت جامعه را فراموش نکردم قرآن می‌فرماید کسانی که هجرت نمی‌کنند از گردونه بیرون کنید «وَ الَّذینَ آمَنُوا وَ لَمْ یُهاجِرُوا ما لَکُمْ مِنْ وَلایَتِهِمْ مِنْ شَیْ‌ءٍ حَتَّى یُهاجِرُوا» (انفال/72) کسانی که ایمان دارند ولی هجرت نمی‌کنند، اینها هیچ رقم ولایتی نباید بر شما داشته باشند یعنی هیچ پستی به آنها ندهید چون دین دارد ولی تکان نمی‌خورد.
حیوانها هجرت دارند انسانی که هجرت نمی‌کند روز قیامت چه خواهد کرد؟ پناه می‌برم از اینکه توجیه کنم. چرا نرفتی مسافرت؟ والله قبر حضرت معصومه(علیها السلام) چرا نرفتی جبهه؟ دختران رومی چرا این گناه را کردی؟ قضایش را می‌گیریم توی جلسه عروسی که نمی‌شود نماز خواند حالا یک خورده عقب ماشین عروس بوق می‌زنیم صبح نمازمان را قضا می‌کنیم این بوق خدا را فراموش می‌کند بوق عروس را گرفته.
10- روزه و نماز شب اجرش با خود خداست
تو که پسر عذب داری دخترت جهازیه ندارد چرا می‌خواهی بروی مکه و پولت را به این عربها بدهی اینها راههای شیطان است. طلبه آمد پیش استادش گفت آقا سحر بلند می‌شوم نمی‌دانم مطالعه کنم یا نماز شب بخوانم نمی‌داند که اگر نماز شب بخواند مطالعه‌اش فایده دارد علم خالی فایده ندارد نماز شب نور است از برکات ماه رمضان نماز شب است. دو رقم نماز شب داریم نماز شب‌هایی که مثل تق تق رادیو است مثلاً 7 ثانیه داریم به اذان صبح تق تق… می‌کند تا اذان بگوید نماز شب‌های ما تق تقی است یعنی سحری می‌خوریم آروغ می‌زنیم بعد هم می‌بینیم 7 دقیقه وقت است 2 رکعت نماز می‌خوانیم تا صبح شود. 2 تُن از این نماز شب‌ها یک قران نمی‌ارزد ولی حالا باز هم بخوانید. آن نماز شبی که قرآن می‌فرماید «تَتَجافى‌ جُنُوبُهُمْ عَنِ الْمَضاجِعِ» (سجده/16) از رختخواب خودش را بکند این را دیگر نمی‌فرماید بهشت می‌دهم می‌فرماید «فَلا تَعْلَمُ نَفْسٌ ما أُخْفِیَ لَهُمْ مِنْ قُرَّهِ أَعْیُنٍ جَزاءً بِما کانُوا یَعْمَلُونَ» (سجده/17) نرخ باقی اعمال را تعیین کرده اما دو چیز را فرموده(هیس) یکی فرموده قَالَ الصَّادِقُ (ع): «إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى یَقُولُ الصَّوْمُ لِی وَ أَنَا أَجْزِی عَلَیْهِ» (کافی/ج‌4/ص‌63) روزه مال خودم است هیچکس حرف نزند فضولی موقوف یکی هم فرمود آنهایی که خودشان را از رختخواب بکنند برای نماز شب «فَلا تَعْلَمُ نَفْسٌ ما أُخْفِیَ لَهُمْ » هیچکس هیچی نگوید بحث «جَنَّاتٍ تَجْری» (بقره/25) نیست این بحث مربوط خودم است.
دو جا در روایات و قرآن تا آنجایی که من بلدم به عقل ناقص بنده آمده حالا به عقل ناقص بعضی… مرحوم آیت الله طالقانی تفسیر که می‌گفت، می‌گفت این به عقل ناقص بنده آمده تا ببینم به عقل ناقص شما چه می‌آید با شاگردهایش شوخی می‌کرد. دو ثواب را خدا گفته هیچکس حرف نزند اجرش با خود من 1- روزه 2- نماز شب. هرچه رفتند پاریس و با امام(ره) صحبت کردند که با آمریکا نمی‌شود…
11- آرزو از راه‌های نفوذ شیطان
آرزوها: اینقدر جوان هست می‌تواند با دختر فامیل، بستگان، هم شاگردیها ازدواج کند ولی دنبال یک آرزو است. به یک جوان گفتم چرا داماد نمی‌شوی رفیقش بغلش نشسته بود گفت این دنبال یک دختر می‌گردد که سه شرط داشته باشد 1- پدرش میلیاردر باشد 2- پدرش پیر باشد 3- دو دفعه هم سکته ناقص کرده باشد این آرزو است.
البته ممکن است شیطان در خودم هم نفوذ کند یعنی ممکن است همین حرفهایی که من می‌زنم… خدا سلامت بدارد یکی از علمای 90 ساله گفت آقای قرائتی اگر روز قیامت بفهمی حرفهایی که در تلویزیون می‌زنی برای خدا نباشد تو و میمون یک جور هستید یعنی میمون برقصد مردم ایران او را نگاه می‌کنند تو هم سخنرانی کنی نگاهت می‌کنند یک بار نگویی چون 20 – 30 میلیون پای تلویزیون به حرفهای من گوش می‌کنند پس آدم حسابی هستی اگر خدا را از قرائتی برداری قرائتی مساوی با میمون است واقعاً باید به خدا پناه برد.

«والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته»