موضوع: قرآن در نهج البلاغه
تاریخ پخش: 74/11/19
بسم الله الرّحمن الرّحیم
بیینده‌های عزیز بحث را در شب نوزدهم می‌شنوند. راجع به شب نوزدهم چند مسئله باید مطرح کنم.
1- خبر شهادت امام علی(ع)
شب نوزدهم شب وعده‌ای است که امام علی(ع) منتظر آن است. وعده‌ای که پیغمبر(ص) به او داده بود. پیغمبر در جمعه آخر ماه شعبان خطبه مفصلی راجع به ماه رمضان داشت که از این ماه تمجیدهای فراوانی کردند سخنرانی تمام شده یا نشده حضرت امیر وسط سخنرانی بلند شد گفت: یا رسول الله این ماه رمضان که اینقدر خوب است بهترین کار چیست؟ فرمود ورع و تقوا، بعد پیغمبر گریه کرد، گفتند آقا چرا گریه می‌کنی؟ شما از ماه رمضان تجلیل کردی، و علی سوالی کرد و جواب دادی، فرمود همین علی در همین ماه رمضان او را شهید می‌کنند، بعد حضرت نپرسید که کی من را شهید می‌کند و نپرسید که چرا من را شهید می‌کنند، فرمود: آیا وقتی من شهید بشوم دینم سالم است؟ فرمود: بله. دین تو سالم است.
علی از خدا می‌خواست که شهید بشود، ببینید. چقدر مظلوم بود حق هم دارد. امامی که باید سرش را توی چاه بکند و حرف بزند امامی که مردم تحمل عدالت او را نکردند امامی که حق‌اش را غصب کردند. امامی که همسرش را زدند. امامی که می‌فرماید من به آسمانها آگاهترم از زمین. امامی که اولین شخصی بود که به پیغمبر ایمان آورد امامی که هفتاد کمال دارد و کسی روی کره‌ی زمین اینها را ندارد. امامی که علم غیب دارد. در شرایط اجتماعی و سیاسی‌ای قرار گرفت وقتی شهید شد فرمود راحت شدم، رستگار شدم، به آرزویم رسیدم.
2- قرآن معجزه خداوند
امام می‌فرماید قرآن چراغی است که نورش خاموش شدنی نیست تمام فرضیه‌های علمی دیر یا زود فریضه هایش یا کم رنگ می‌شود یا باطل می‌شود. دیر یا زود نظریه بهتری می‌آید نظریه اول رد می‌شود قرآن کتابی است که رو دست آن نیامد و نخواهد آمد در همین قرآن آمده است که هر کس مثل قرآن آورد من دست از حرفهایم برمی‌دارم اگر ده سوره مثل آن بیاورید من پیغمبر نیستم، بعد نه سوره را می‌بخشد. می‌فرماید: یک سوره مثل قرآن بیاورید، من بساطم را جمع می‌کنم هنوز هم آن فریاد هست و شما می‌دانید که قرآن چقدر دشمن دارد. عرب زبانهایی که هم باسواد هستند و هم ضد اسلام و چقدر عوامل نفوذی دارند در این عربها اما تا حالا نتوانسته اند.
قرآن همین الفبا است منتها ما روی خاک می‌توانیم خشت و آجر درست کنیم. فوقش روی آن هنرنمایی کنیم یعنی هنر انسان همین است ولی خدا از همین خاک هزارها رنگا رنگ در می‌آورد. الفبا همین الفبا است. ما با همین الفبا حرفهای عادی می‌زنیم اما خدا با آن قرآن می‌فرستد.
«بَحْرٍ لَا یُدْرَکُ قَعرُهُ» (بحارالانوار/ج89/ص21) دریایی است که قعر آن درک نمی‌شود. وقتی به مردم می‌گویی: نفت چیست؟ می‌گوید: نفت همین است که توی چراغ است، اما در دنیای پتروشیمی صدها وسیله می‌سازند. علامه طباطبایی فرمود: تفسیر قرآن باید دو سال به دو سال عوض بشود بخاطر اینکه هر چه علم پیشرفت می‌کند. قرآن شکوفا‌تر می‌شود و معنایش روشن‌تر می‌شود.
«وَ فُرْقَاناً لَا یُخْمَدُ بُرْهَانُهُ» (بحارالانوار/ج89/ص21) چنان دلیل می‌آورد و حق و باطل را روشن می‌کند که هیچوقت برهان آن کم رنگ نمی‌شود. یک سخنران درجه یک در یک زمان گل می‌کند. بعد از رده خارج می‌شود. قرآن استدلالهایش تمام شدنی و خاموش شدنی نیست ارکان قرآن شل شدنی نیست.
هر دارویی یک مرضی را خوب می‌کند اما ممکن است یک مرض دیگری را بوجود بیاورد(الدواء کالصابون) دوا مثل صابون است لباس را سفید می‌کند اما استحکام لباس را کم می‌کند، دواها مرضی را خوب می‌کنند مرضی دیگر را به وجود می‌آورند اما قرآن شفائی است که… قرآن شفاست یعنی چه؟ قرآن شفاست یعنی دردهای اجتماعی را شفا می‌دهد.
3- مشکلات اجتماعی با مراجعه به قرآن حل می‌شود
مثلاً قرآن مشکل اجتماعی زندان را حل کرده است می‌فرماید این آقا چرا زندانی است؟ چاقو کشیده؟ او را از زندان بیرون بیاورید یا یک چاقو به او بزنید یا اینکه او را عفو کنید «وَجَزَاءُ سَیِّئَهٍ سَیِّئَهٌ مِثْلُهَا» (شورى/40) جزای چاقو چاقو است، چون این آقایی که چاقو کشیده می‌رود زندان آنوقت من که چاقو نکشیده‌ام باید خرج این چاقو کش را بدهم، دولت از بی گناهکاران می‌گیرد خرج گناه‌ها می‌کند. آقا تصادف کرده؟ قرآن می‌فرماید چرا او را زندان می‌کنی؟ آدم کشت چون خطایی بوده از او دیه بگیرید «مَنْ قَتَلَ مُؤْمِنًا خَطَأً فَتَحْرِیرُ رَقَبَهٍ مُؤْمِنَهٍ» (نساء/92) یک جا ندارد بدهد، قسطی بدهد، چرا زندان برود؟ چک‌اش برگشت خورده؟ چرا برود زندان، قرآن می‌فرماید «فَنَظِرَهٌ إِلَى مَیْسَرَهٍ وَأَنْ تَصَدَّقُوا خَیْرٌ لَکُمْ» (بقره/280) اگر ندارد صبر کنید تا پولدار شود، اگر دارد با زور از او بگیرد. به هر حال آیه‌های قرآن این مشکل اجتماعی، به نام زندان را حل می‌کند ما اگر برویم سراغ قرآن خیلی از مشکلاتمان حل شده است. قرآن شفایی است که مرضی تولید نمی‌کند.
«فَهُوَ مَعْدِنُ الْإِیمَانِ» (بحارالانوار/ج89/ص21) معدن ایمان در قرآن است، «وَ یَنَابِیعُ الْعِلْمِ» (بحارالانوار/ج89/ص21) چشمه‌های علم در قرآن است در مجمع البحرین می‌فرماید: اگر کسی علم واقعی می‌خواهد سراغ قرآن برود، قرآن را زیر و رو کنید یعنی به آیات قرآن دقت کنید از آن نکته در می‌آید.
ما به قرآن کم اهیمت می‌دهیم ولذا گفته خیر من را نبینید، قرآن به ما لعنت کرده ما قرآن را برای شب بیست و یکم گذاشته‌ایم. قرآن نزد ما جدی نیست. امام علی از طرفداران قرآن شکایت دارد. می‌فرماید آنهایی که طرفدار من هستند آنها هم من را فراموش کرده‌اند.
تنها علمی که آدم را سیر می‌کند قرآن است، علم‌های دیگر سیر نمی‌کند، علم ریسمان است. قرآن از طرف خداست می‌فرماید که اگر از طرف غیر خدا بود اختلافات زیادی در آن بود هر هنرمندی کارهای بعدی او کاملتر می‌شود اما قرآن اولین آیه‌ای که نازل شد با آخرین آیه‌ای که نازل شد یک جور است قرآن می‌فرماید همین که اختلافی در آن نیست این پیداست که از یک منبع است(تفقه فیه) قرآن بخوانید و در آن تدبر کنید.
می فرماید یا تدبر کنید و از قرآن چیزی یاد بگیرید یا معلوم می‌شود که قلب شما قفل است «أَفَلَا یَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ‌ام عَلَى قُلُوبٍ أَقْفَالُهَا» (محمد/24) ما باید تدبر کنیم البته نه تدبر یک بار مصرف آقایان مفسر هم باید بنویسند، علامه فرمود دو سال به دو سال باید تفسیر قرآن عوض بشود.
«مَا لِلْقَلْبِ جِلَاءٌ غَیْرُهُ» (بحارالانوار/ج89/ص23) هر کس می‌خواهد قلب او نورانی شود راهی جز قرآن ندارد، در بهشت می‌گویند هر درجه‌ای می‌خواهی بگیری باید قرآن بخوانی، حضرت در جنگ احد فرمود: هر شهیدی که بیشتر قرآن حفظ است اول به جنازه او نماز می‌خوانم. همینطور که پدر بر پسر حق دارد اولاد هم به گردن پدر و مادر حق دارند. امام علی(ع) در نامه‌ای به امام حسن(ع) می‌فرماید حقی که تو به گردن من داری این است که من قرآن به تو یاد بدهم قرآن آموزی وظیفه پدر و مادر است.
4- هر آنچه برای تعالی انسان نیاز باشد در قرآن هست
اخبار گذشته در قرآن است. اخبار آینده در قرآن است، جمهوری اسلامی باز خیلی خوب است به قرآن عمل کرد. بالاخره انقلاب ما جلوی مستکبر را گرفت حداقل به چند آیه عمل کرد. کشورهای دیگر پوچ هستند به الفاظ و طرز قرائت می‌پردازند. آنوقت اسرائیل در آستین آنهاست آمریکا توی حلقوم آنهاست. فکرشان را می‌سازد. امام پیش بینی می‌کند که زمانی خواهد آمد از قرآن… هر حاجی‌ای که به مکه می‌رود یک قرآن به او می‌دهند به یکی از این آیات عمل نکرده است آخوندهای مزدور و بدبخت‌شان می‌گویند دین از سیاست جداست در صورتی که حدود پانصد آیه سیاسی توی قرآن است و آنکه می‌گوید دین از سیاست جداست باید این پانصد تا آیه را نادیده بگیرد. یعنی قرآن منهای سیاست.
زمانی می‌آید که قرآن مظلوم می‌شود، امام وقتی ضربت خورد فرمود: «الله الله فی القرآن» شما را به خدا شما را به خدا به قرآن برسید. یعنی تجوید و تواشیح ظاهر قرآن است آنچه مهم است انس با قرآن است. هر چیزی برای تعالی انسان بخواهی قرآن دارد. قرآن برای فکر آیه دارد برای چشم برای پیشانی برای زبان برای راه رفتن برای دست برای پا برای همه اعضا آیه دارد برای انتخاب همسر آیه دارد عقد چه جور باشد مهریه چه جور باشد حاملگی چه جور باشد حتی برای مسائل آمیزش جنسی برای دوران حاملگی برای زایمان برای نام گذاری بچه غذای بچه ارث بچه شغل بچه آیه دارد.
قرآن برای چگونگی حکومت آیه دارد. رهبر کی باشد. تمام آیات «لا تُطِع» و «لا تَتَّبِع» معلوم می‌شود که رهبر کی باید باشد رهبر باید کافر نباشد گناهکار نباشد رهبر نباید مسرف باشد رهبر نباید مفسد باشد.
برای اقتصاد، برای داد و ستدد، با کی قهر کنیم با کی آشتی کنیم، با کی بجنگیم، چه جور بجنگیم، چطور جامعه سقوط می‌کند؟ چطور جامعه عزیز می‌شود؟ تمام این امورات توی قرآن هست ما هنوز قرآن را نشناخته‌ایم.
در نهج البلاغه یک جا داریم که حضرت امیر به خودش سیلی زد و فرمود قرآن غریب است و هنوز هم قرآن از غربت بیرون نیامده است. به امید روزی که سخنرانی‌ها حذف شود و بجای آن قرآن خوانده شود، یعنی دست مردم را در دست قرآن بگذارد ولی ما الان قرآن می‌خوانیم تا مردم سرگرم شوند، تا مردم جمع شوند مثل تق تق رادیو ما، قرآن را جدی نگرفته ایم. مسئله توجه به قرآن شده است اما هنوز قرآن مظلوم است. به امید روزی که در جامعه ما یک فضه پیدا بشود، فضه کنیز حضرت زهرا(علیها السلام) بود بیست سال هر چه از او سوال کردند با قرآن جواب داد و بنده که آخوند هستم یک بیستم کنیز زهرا بر قرآن تسلط ندارم حالا ما نمی‌توانیم امام صادق(ع) باشیم اما… بنده که آخوند هستم یک صدم کنیز حضرت زهر نمی‌توانم باشم؟ به امید روزی که انس با قرآن زیاد بشود. آن هم نه به ظاهر قرآن بلکه در آن تدبر کنیم.
«والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته»
