موضوع: رمضان و قرآن
تاریخ پخش: 75/10/22
بسم الله الرحمن الرحیم
1- فرق «یا ایها الناس» با «یا ایها الذین آمنوا»
«یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا کُتِبَ عَلَیْکُمُ الصِّیامُ کَما کُتِبَ عَلَى الَّذینَ مِنْ قَبْلِکُمْ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ» (بقره/183) ای کسانی که ایمان آوردهاید معمولاً هر جا «یا أَیُّهَا النَّاسُ» است در مکه نازل شده «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا» در مدینه نازل شده و این آیه هم در مدینه سال دوم نازل شد یعنی 13 سال در مکه و 2 سال در مدینه نازل نشده بود 15 سال که از بعثت گذشت آمد کهای مومنین روزه بگیرید این برای مربیها هم درس خوبی است کارهایی که در آن زور و پول و جان هست زود به کسی نگوئید چون جان دادن و پول دادن کار آسانی نیست مثلاً آیات روزه و زکات و خمس چون در اینها پول و زور است 13 سال مکه خداوند در مورد اینها چیزی نگفت تقریباً 15- 16 سال از اسلام گذشت که فرمود حالا پول و جان بدهید ساعات اول تکلیف نباید کارهای سخت را گفت کد «یا أَیُّهَا النَّاسُ» با «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا» فرق میکند و باز خودش یک شیوه تربیت و تبلیغ است که از کسی که میخواهید کار بکشید قشنگ او را صدا بزنید اگر بگویی احمد آب بده فرق میکند با اینکه بگویی احمد جان پاشو آب بیاور احمد جان انگیزهاش برای کار بیشتر است اگر یک سوال کردی جناب استاد و اگر گفتی برادر عزیز پول خرد داری برادر عزیز اجازه میدهی تلفن کنم اگر یک عزیزم گفتی گوش میدهد این «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا» یعنیای کسانی که با من گره خوردیدای کسانی که ایمان آوردهاید این خودش لطیف است «یا أَیُّهَا النَّاسُ» یعنی آهای! ! یعنی عمو. کرامت و شرافتی در «یا أَیُّهَا النَّاسُ» نیست.
فرق میکند که آدم بگوید جوان یا دانشجو. جوان باری ندارد خوب جوان است اما اگر بگویی دانشجو یعنی جوانی که مشغول تحصیل دانش هستی و لذا حدیث داریم که در «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا» شیرینی هست که سختی روزه را حل میکند. «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا کُتِبَ»، «کُتِبَ» یعنی نوشته شد ثابت شد قطعی شد شوخی نیست واجب است وظیفه است. وظیفه شما اینست مستحباتی هم که خیلی مستحب است اسلام با «کُتِبَ» آورده مثلاً «کُتِبَ عَلَیْکُمْ إِذا حَضَرَ أَحَدَکُمُ الْمَوْتُ إِنْ تَرَکَ خَیْراً الْوَصِیَّهُ» (بقره/180) وصیت مستحب است اما مستحبی که فتوکپی واجب است یعنی بار واجب روی دوش آن است.
2- تمام دستورات اسلام را پیامبران قبل هم داشتهاند
ای کسانی که ایمان آوردهاید «کُتِبَ عَلَیْکُمُ الصِّیامُ» واجب است بر شما روزه بعد برای اینکه سختی را کم کند میفرماید خیال نکنید روزه بر شما واجب است «کَما کُتِبَ» همچنان که واجب شد بر کسانی که قبل از شما هستند یعنی دینهای قبلی هم روزه داشتند اصولاً تمام دستورات اسلام قبل از اسلام هم بوده نماز قبل از اسلام بوده «وَ أَوْصانی بِالصَّلاهِ وَ الزَّکاهِ ما دُمْتُ حَیًّا» (مریم/31) مال عیسی و یحیی(ع) است «رَبِّ اجْعَلْنی مُقیمَ الصَّلاهِ» (ابراهیم/40) مال ابراهیم(ع) است که قبل از عیسی و یحیی(علیهما السلام) بوده حج هم همینطور بوده «وَ أَذِّنْ فِی النَّاسِ بِالْحَجِّ» (حج/27) حج مال قبل از موسی و عیسی(علیهما السلام) است جهاد هم مال ادیان دیگر بوده «ابْعَثْ لَنا مَلِکاً نُقاتِلْ فی سَبیلِ اللَّهِ» (بقره/246) مال قبل از اسلام بوده امر به معروف هم مال قبل از اسلام بوده لقمان به پسرش میگوید «یا بُنَیَّ أَقِمِ الصَّلاهَ وَ أْمُرْ بِالْمَعْرُوفِ وَ انْهَ عَنِ الْمُنْکَرِ» (لقمان/17) نهی از منکر هم مال قبل از اسلام بوده «کانُوا لا یَتَناهَوْنَ عَنْ مُنکَرٍ فَعَلُوهُ» (مائده/79)، «لُعِنَ الَّذینَ کَفَرُوا مِنْ بَنی إِسْرائیلَ عَلى لِسانِ داوُدَ وَ عیسَى ابْنِ مَرْیَمَ ذلِکَ بِما عَصَوْا وَ کانُوا یَعْتَدُونَ» (مائده/78) نهی از منکر نمیکردند. تمام خطوط اصلی اسلام… اصلاً هر چه ما داریم انبیاء قبل هم داشتهاند «قُلْ ما کُنْتُ بِدْعاً مِنَ الرُّسُلِ» (احقاف/9) پیغمبر(ص) فرمود من آدم نوی نیستم همان حرفهایی که قبلاً بوده من آدم ابتدائی نیستم «شَرَعَ لَکُمْ مِنَ الدِّینِ ما وَصَّى بِهِ نُوحاً وَ الَّذی أَوْحَیْنا إِلَیْکَ وَ ما وَصَّیْنا بِهِ إِبْراهیمَ وَ مُوسى وَ عیسى أَنْ أَقیمُوا الدِّینَ وَ لا تَتَفَرَّقُوا فیه» (شورى/13) حرفهایی که من زدهام همان حرفهای نوح و ابراهیم(ع) است. چون خدا همان خداست نیاز هم همان نیاز.
3- نیازهای طبیعی جوانان یکسان است
خدا رحمت کند مرحوم شهید مظلوم بهشتی را از آلمان آمده بود سال اولی بود که من جوانهای کاشان را جمع کرده بودم برای آنها صحبت کنم رفتم خدمتشان و گفتم آقا شما برای جوانهای آلمان چه میگفتید؟ گفت چطور؟ گفتم من هم میخواهم برای جوانهای کاشان بگویم همه کسانی که آنجا بودند خندیدند و گفتند جوانهای آلمان چه ربطی دارد به جوانهای کاشان فقط خود شهید بهشتی نخندید گفت حرف قرائتی درست است نیازهای طبیعی جوانهای آلمان و نیازهای طبیعی جوانهای کاشان یکی است اینطور نیست که بگوئیم چون او در اروپا است باید جور دیگری باشد. نیاز طبیعی نیاز طبیعی است ارشاد، ارشاد است هدایت، هدایت است البته طبق سطح معلومات باید حرفها فرق کند اما نیازها فرقی نمیکند.
4- روزه برای تقوا و تقوا برای رستگاری
هر چیزی دلیل میخواهد دلیل روزه چیه؟ «لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ» میخواهم تقوا داشته باشید تقوا چیست؟ همانکه امام جمعه احتیاط واجب است که در خطبهاش بگوید احکام برای تقواست و تقوا برای چیست؟ «وَ اتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ» (بقره/189) روزه برای تقوا، تقوا برای فلاح و رستگاری همانکه میگوئیم «حَیَّ عَلَى الْفَلَاحِ» یعنی آخرین سر منزل رستگاری است. واجبات برای تقوا و تقوا برای رستگاری. تقوا یعنی اینکه به گناه رسیدیم خودمان را نگه داریم.
چطور روزه عالم عامل تقواست؟ بیشتر جنایتها از شکم پر است یا از شهوت یا از غضب. آدم وقتی گرسنگی کشید شهوت و غضبش پائین میآید وقتی این دو ریشه خشک شد شاخ و برگهایشان هم خشک میشوند. مسئله اصلی مسئله ازدواج است هر کس دوست دارد گناه کم شود باید زود دخترش را عروس کند هر کس دوست دارد پسرش گناه نکند باید زود پسرش را داماد کند همکلاسی هایش زن نگرفتهاند، هنوز دهانش بوی شیر میدهد، هنوز دیپلم نگرفته، هنوز لیسانس نگرفته همهاش از بتهای زمان ما است ازدواج سریع «لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ»، قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص): «مَنْ تَزَوَّجَ أَحْرَزَ نِصْفَ دِینِهِ» (کافی/ج5/ص328) ازدواج کنید 50 درصد فساد کم میشود نصف بودجه تهاجم فرهنگی باید خرج ازدواج بشود آسیب پذیری دختر و پسر از شهوت است و اگر نصف بودجه تهاجم فرهنگی خرج ازدواج بشود تازه طبق خط کش امام صادق(ع) است و نصف دیگرش خرج بحثهایی که «تَنْهى عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْکَرِ» (عنکبوت/45) میشود.
استخر سر پوشیده و اردو و کامپیوتر خوب است در حدی که اوقات فراغت را پر کند آمار گناه را کم نمیکند آمریکا بیش از ما کامپیوتر دارد در همه خانههای آمریکا کامپیوتر هست اما فساد در آمریکا بیش از همه جا است فضای سبز و اردو و خطاطی و طراحی کشورهای دیگر بیش از ما است و آمار جنایتشان هم بیشتر است و این دلیل اینست که این چیزهایی که ما بودجه صرف آن میکنیم خیلی درست نیست نمیگویم نباشد اصل ازدواج اصل اعتقاد بعد از اینها علم و کنار اینها سرگرمیهای مفید یعنی آنهایی که خرج خط اول است باید خرج خط سوم باشد.
5- روزه برای این است که اغنیاء مزه گرسنگی را بچشند
روزه برای اینست که اغنیاء مزه گرسنگی را بچشند. تا آدم مزه را نچشد احساساش شکوفا نمیشود خداوند به پیغمبر(ص) میفرماید «أَ لَمْ یَجِدْکَ یَتیماً فَآوى» (ضحى/6) پس «فَأَمَّا الْیَتیمَ فَلا تَقْهَرْ» (ضحى/9) تو که خودت مزه یتیمی را چشیدی پس قدر یتیم را داشته باش «وَ وَجَدَکَ عائِلاً فَأَغْنى» (ضحى/8) تو که مزه فقر را چشیدی پس «وَ أَمَّا السَّائِلَ فَلا تَنْهَرْ» (ضحى/10). آنهایی که خانه دارند و به مستأجر نمیدهند چون خیلی از آنها آقا زاده و تاجر زاده بودهاند و آقاشان برای آنها خانه خریده اصلاً مزه اسباب کشی را نچشیدهاند. داماد ما آمد و گفت آقای قرائتی ما پنج سال است که داماد شما شدهایم و پنج خانه عوض کردهایم همه هم میگویند چرا آقای قرائتی به تو پول نمیدهد گفتم بگو 1- اول که پول ندارم 2- بر فرض همه هم میگویند چرا آقای قرائتی به تو پول نمیدهد گفتم بگو 1- اول که پول ندارم2- بر فرض که داشته باشم سخاوت ندارم 3- پول و سخاوت هم داشته باشم روز اول به صلاح نیست خانه دربست بنشینی چون فردا اگر کسی بگوید من مستأجرم متوجه نیستی چی چیه؟ بگذار دختر آقای قرائتی هم 5 سال پنج بار اسباب کشی بکند پنج دفعه هم به او دزد بخورد تا فردا که به پزی رسیدی بفهمی کسی که میگوید مستأجرم یعنی چه. آدمی که یتیمی نکشیده میگوید؟ تا کسی مادر نشود تا کسی پدر نشود. چشیدن خوب است خدا میخواهد همه مزه گرسنگی را بچشند.
6- برخی اثرات روزه
در روایات داریم وقتی گرسنهتان شد،گفته از اینجا پل بزن به قیامت چیزها هدر نرود تا اینجا گرسنهات شد بگویی قیامت هم گرسنگی دارد یک اتصالی بین دنیا و آخرت هست بعضی اتصالها ما ربطش را میفهمیم و بعضی را هم نمیفهمیم از آنهایی که میفهمیم اینست که میگوید در اینجا(دنیا) گرسنگی بکش تا در قیامت هم یاد گرسنگیات باشی آنجا هم گرسنگی دارد گرسنگی دارا و گرسنگی گدا یکی است. از آنهایی که نمیفهمیم اینست که ایستاده ادار کردن فشار قبر میآورد آدم هر چه فکر میکند نمیفهمد چه ربطی بین ایستاده ادرار کردن و فشار قبر است امام صادق(ع) فرمود بعداً میفهمید. امام فرموده مسواک غیر از اینکه برای دندان و لثهها و… بعد نوشته ضمناً مسواک برای نور چشم هم مفید است خوب این را بعداً میفهمیم. روزه برای لمس گرسنگی روزه برای یاد قیامت روزه برای خشک کردن شهوت و غضب منتهی باید در ماه رمضان مصرف کم شود ولی برای ما مصرف زیاد میشود چون ما فقط یک ناهار نمیخوریم نیم کیلو در عوض سحر و افطار هر کدام یک کیلو اضافه میکنیم یک خورده باید مصرف پائین بیاید.
7- با برنامهریزی در برخی کارها روزه گرفتن آسان میشود
ماه رمضان ماه خوبی است یک نفس کشیدن ثواب(سبحان الله) بخواب انگار عبادت است یک آیه قرآن خواندن به اندازه یک ختم قرآن، دعا مستجاب، قرآن نازل، میزبان خدا، پذیرایی «إِنَّا أَنْزَلْناهُ فی لَیْلَهِ الْقَدْرِ» (قدر/1) قرآن سفره قرآن کارت دعوت «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا»… برای همه هم یکجور دخترهای 9 ساله روزه بگیرند بعضی مادرها میگویند بچهام رنگش زرد شد باسمه تعالی زرد بشود اصلاً خدا خواسته رنگ بچه شما زرد بشود مثل این میماند که آقا جبهه نرو چیه؟ یک بار میبینی ترکش میخوری! اصلاً من میروم ترکش بخورم روزه برای اینکه آدم ضعفش بگیرد منتهی اگر مریض شد حسابش جداست وگرنه ضعیف شده رنگش زرد شده اینها چیزی نیست. برنامه ریزیهای ماه رمضان طوری باشد که به ماه رمضان بخورد حدیث داریم به کارگرها کار کمتری بدهید از کارگرها توقع کار کمتر داشته باشید. حرفی هست که داشته باشید حرفی هست که 17 سال میگویم کسی گوش نکرده برای سال هیجدهم هم میگویم چون چوب سفت را تبر زنها هی میزنند تا چوب بشکند قند را هی میزنند تا بشکند اگر قندی سفت بود آنرا توی جوب نمیاندازند میگوید بزن هی میزند تا بشکند حرف حق را باید 100 بار تکرار کرد. بنده 17 سال گفتهام کسی گوش نداده سال هیجدهم هم میگویم کسی گوش ندهد از ما گفتن و از مردم گوش ندادن چه اشکال دارد ما برنامه ریزی نانواها را طوری کنیم که شب پخت کنند دهن روزه پیش تنور نایستد بعد از افطار نان بپزد هر که خواست بعد از افطار نان بگیرد روزها نانوا تعطیل باشد آخر بغل تنور که نمیشود آدم روزه بگیرد سخت است. آخر ایستاده بغل تنور؟ شرکت آرد و نان و فرمانداری میتوانند. یک سری کارهای سخت را میشود با برنامه ریزی عوض کرد که روزه گیر زیاد شود ایام ورزش را آموزش و پرورش تعطیل کند.
جوانها را دهان روزه ندوانید دختر و پسر با دهان روزه میدوند بعد تشنهشان میشود چیزهایی که تشنگی آور و گرسنگی آور است یک خرده فتیلهاش را پائین بکشند حالا این گلات را ده روز دیگر بزن حکم خدا را له میکنند که گلاش را بزند. یک مقداری نمیخواهیم به اسلام عمل کنیم وگرنه اگر بخواهیم همه کاری میشود. به امید روزی که وزیر با معاونانش بنشیند که چکار کنند کار و تولید کم نشود ضربه به اجتماع و منافع ملت وارد نشود اما فشار هم روی عدهای نیاید چون روزه (بِرّ) است «وَ تَعاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ وَ التَّقْوى» (مائده/2) کمک کنید در (بِرّ). قدر ماه رمضان را داشته باشید شاید ماه رمضان دیگر آدم نبود حدیث داریم نماز که میخوانی فکر کن نماز آخرت است با اینکه یکی دو ساعت دیگر نماز میخواند مغرب و عشاء حالا ماه رمضان سال دیگر معلوم نیست کی مرده و کی زنده است بنابراین هر ماه رمضان آدم این احساس را داشته باشد شاید ماه رمضان آخر باشد اینقدر ماه رمضان ماه خوبی است برای توجه به قرآن چون ماه رمضان با قرآن گره خورده «شَهْرُ رَمَضانَ الَّذی أُنْزِلَ فیهِ الْقُرْآنُ هُدىً لِلنَّاسِ وَ بَیِّناتٍ مِنَ الْهُدى وَ الْفُرْقانِ» (بقره/185).
8- در ماه رمضان همه اعضاء روزه باشند
شهر یعنی ماه. جالب اینست که کلمه «شهر» در قرآن 12 تا است و سال هم 12 ماه دارد این از معجزات قرآن است و کلمه «یوم» 365 بار در قرآن آمده و سال هم 365 روز است چشم و گوشاش روزه باشد از گناه قلباش روزه باشد از اینکه یاد غیر خدا در دلش نباشد همه اعضا روزه باشند. جالب اینست که از این 12 ماه اسم هیچکدام از آنها در قرآن نیامده الا ماه رمضان. به خاطر گناه سوزی. میگویند همه اعضا روزه باشد نه فقط شکم داریم که بعضی از ما ماه رمضان فقط گرسنگی و تشنگی را حس میکنند وگرنه دروغاش همان دروغ است غیبتاش همان غیبت است بد اخلاقیاش همان بداخلاقی است گران فروشیاش همان گران فروشی است به ما گفتهاند ماه رمضان از خط ویژه بروید آن کسی هم که بد اخلاق است ماه رمضان خوش اخلاق باشد.
9- ماه رمضان ماه قرآن است
ما ایرانیها میگوئیم ماه روزه. اما قرآن میفرماید ماه قرآن نمیفرماید «شَهْرُ رَمَضانَ الَّذی کُتِبَ عَلَیْکُمُ الصِّیامُ» نمیفرماید: ماه رمضانی که روزه نازل شد میفرماید ماه رمضان که قرآن نازل شد پیداست قرآن از روزه… پز ماه رمضان به قرآن است پز مشهد به امام رضا(ع) است نه به پیر پالان دوز حالا آن هم گنبد دارد داشته باشد. ماه رمضان امسال توفیقی است. شبها بلند برای مناجات و آموزش روزها کوتاه برای روزه گرفتن اینقدر در خوابگاههای دانشجویی، تربیت معلم و مسجدها یک نفر معلم شود و یک نفر شاگرد. پادگانها صدها هزار سرباز بلد نیستند قرآن بخوانند. میدانید چرا بعد از 17 سال گفتهاند دانشگاه را اسلامی کنیم شورای انقلاب فرهنگی تجدید نظر شد تغییراتی در افراد داده شد؟ چون زمان شاه در دانشگاه تفسیر قرآن نبود 17 سال هم در جمهوری اسلامی تفسیر نیست قرآن متن درسی نیست متون عربی دارند کلمات امرؤالقیس را میخوانند کج فکر میکنند. اگر بناست دانشجو متن عربی بخواند متن قرآن بخواند اگر بناست از کوه بالا بروی از کوهی برو بالا که بالای آن غار حراء ببینی اگر بناست قدم بزنی از آن خیابان برو که از در خانه پدر و مادر سلام بکنی و صله رحمی هم بکنی اگر بناست متن عربی بخوانی لااقل یک متن وحی باشد تا نورانی هم بشود متن عربی وارد دانشگاه شد اما قرآن نشد. اینقدر من مخالفم به اسم قرآن شناسی قرآن چند تشدید دارد؟ چند تنوین دارد؟ تاریخ قراء؟ اولین کسی که نوشت؟ کسی که وسط نوشتهها سرفه کرد؟ کسی که بین سرفهها عطسه کرد؟ آقا قاری در کجاست؟ اختلاف قرائت؟ مثل اینست که بگویم بوعلی سینا چند کیلو است؟ چند دندان دارد؟ بابا این حرفها چیه بوعلی سینا به کیلو و مو و دندانش نیست اخیراً چند دانشگاه قرآن شناسی هست که با اینها میروند بالاخره لیسانس میگیرد باز هم نور قرآن را لمس نمیکند در قرآن یک چیزی هست یکی چیزی هست که خود من هم نمیدانم چیه ولی میگویم در نماز چیزی هست که امام حسین(ع) 30 تیر به او میخورد و دل نمیکند. نمیدانم آن چیز چیه. در نماز چیزی است که وقتی امام موسی بن جعفر(ع) وارد زندان میشود نمیفرماید زندان تنگ است تاریک است غل و زنجیر است میفرماید اوه! ! عجب جایی است برای نماز. در نماز چیزی است که پیغمبر(ص) به معراج میرود خداوند میخواهد به او هدیه بدهد مسأله نماز را مطرح کرد همه دین آمد اما پیغمبر(ص) رفت و نماز را آورد. مثل اینکه همه پیرزنها میآیند عروس را میروند میآورند حالا در نماز چیه؟ نمیفهمم چیه در قرآن هم چیزی است که امام فرمود اگر من باشم و قرآن هیچوقت از تنهایی وحشت نمیکنم چون نگاه به آیه میکنم چیزی میفهمم دوباره نگاه میکنم چیز دیگری میفهمم. قرآن بیخ ندارد در تفسیر «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا» این نگاه میکند چیزی میفهمد آن یکی نگاه میکند. چیز دیگری میفهمد. بلا تشبیه مثل نفت که پیرزنها و پیرمردها توی چراغ میکنند در دنیای پتروشیمی هزاران مواد از نفت استخراج میکنند این باید دست کارشناس بیفتد ماه رمضان ماه قرآن است جلسات قرآن توجه به قرآن انس با قرآن آنهایی که سواد ندارند وقتی بیکارند بنشینند «قُلْ هُوَ اللَّهُ» بخوانند. زشت است بعد از 17 سال که از انقلاب گذشته بچههای 17 ساله ما که سال اول انقلاب متولد شدهاند قرآن را باز میکنند بلد نیست بخواند این ضعف آموزش و پرورش است دانشجویانی که بلد نیستند قرآن بخوانند ضعف دانشگاه است. چطور شما همه چیز یاد گرفتی اما قرآن یاد نگرفتی. تو عبد خدا هستی و قرآن کتاب خداست عبد خدا باید با کتاب خدا آشنا باشد. عارمان نشود. حتی اساتید دانشگاه 20 نفر 20 نفر جمع شوند یک نفر برای آنها سورهای بخواند تفسیر کند.
نیم ساعتی که من صحبت میکنم دل بدهید پای تلویزیون سه رقم آدم داریم دل ده گوش بده و تماشاچی آنکه دل میدهد خیلی چیزها گیرش میآید بعضیها دل نمیدهند گوش میدهند کمتر بعضیها نه دل میدهند و نه گوش میکنند فقط نگاه میکنند مثل خود بنده که چند هزار ساعت توی ماشین نگاه کردم هنوز رانندگی یاد نگرفتم اگر 30 ساعت دل میدادم رانندگی یاد میگرفتم.
«والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته»
