موضوع بحث: معلم و کارگر
تاریخ پخش: 10/02/66
بسم الله الرحمن الرحیم
در میان برادران کارگر هستیم. من در این چند سال بیشترین سخنرانی‌ها را در میان عزیزان کارگر کرده ام. بحث ما در اول ماه رمضان پخش می‌شود. که این روز هم روز معلم است و هم درآستانه روز کارگر هستیم و ضمناً بحث هم باید حال و هوای ماه رمضان را داشته باشد.
1- اهمیت علم و معلم و تشکر از معلم
چقدر خوب است که پدران و مادرها یک نامه‌ای برای معلم‌ها بنویسند و تشکر کنند. آخر مگر ما شیعه نیستیم؟ امام رضا جبه خودش را به یک شاعر داد. بنابراین تشویق معلمین خیلی خوب است. قرآن می‌فرماید: «وَ صَلِّ عَلَیْهِمْ إِنَّ صَلاتَکَ سَکَنٌ لَهُمْ»(توبه/103) پیغمبر تو بر مردم درود بفرست. درود تو بر مردم اثر دارد. برادران و خواران روز معلم به معلمین درود بفرستید. با هر نحو از زحماتشان اظهار تشکر کنید.
و اما من چند تا حدیث درباره مقام معلم بخوانم. قال عیسى(ع): «من علم و عمل عد فی الملکوت عظیما»(إرشادالقلوب، ج1، ص14) کسی که چیزی یاد بگیرد و به آن چه یاد گرفته عمل کند و به دیگران یاد بدهد، در عالم ملکوت به او بزرگ می‌گویند.
«أَفْضَلُ الصَّدَقَهِ أَنْ یَعْلَمَ الْمَرْءُ عِلْماً ثُمَّ یُعَلِّمَهُ أَخَاهُ»(منیهالمرید، ص105) بالاترین صدقات آن است که انسان چیزی را یاد بگیرد و به دیگران بیاموزد. امام حسین(ع) به معلم فرزندش که سوره حمد را یاد بچه او داده بود هزار دینار و هزار حله (لباس با ارزش) به او جایزه داد. «زَکَاهُ الْعِلْمِ نَشْرُهُ»(غررالحکم، ص44) زکات علم این است که به دیگران یاد بدهیم.
اگر کسی که کار خیری را یاد کسی بدهد تا مادامی که راه خیر را یاد گرفته و انجام می‌دهد اجرش با آن آقایی که یاد داده است. «الدَّالُّ عَلَى الْخَیْرِ کَفَاعِلِه»(کافى، ج4، ص27) معلمی که بچه را به کاری راهنمایی می‌کند، تا آخر عمر بچه آن کار را که انجام می‌دهد ثوابش برای معلم هم هست. معلم کار خیر کلیدی می‌کند.
اما در مورد مرحوم شهید مطهری باید بگویم که خود بنده به آقای مطهری بدهکار هستم. و همه این‌هایی که پای تلویزون از من حدیث شنیده اند، باید بدانند که باعثش مرحوم مطهری است. چون مؤسس و کسی که من را به تلویزیون معرفی کرد و من را وادار کرد که در تلویزیون بروم، مرحوم شهید مطهری است. شاید ایشان میلیون‌ها کار کرده باشند که یکی از کار هایش نصب من در تلویزیون بوده باشد و من شاید هزار‌ها حدیث درتلویزیون گفته ام. مرحوم مطهری مقام شهید، مقام معلم، مقام عالم، مقام عارف، مقام مفسر، مقام فیلسوف، مقام روضه خوان، و در مجموع تمام مقام‌ها را داشت.
سلام خدا بر او و بر سایر شهداء و سلام بر 60 شهید این کارخانه. برادران عزیز! ما الآن در هر وادی شهید داریم. شما کارگران عزیز که 60 نفر از عزیزانتان پرپر شده اند، اگر به مرغوبیت کار عنایت نکنید، پاسداری از خون شهدا نیست، ما باید برتعهدمان اضافه شود.
2- اهمیت ماه رمضان
بحث ما بحث دعا است. هرکس می‌خواهد بداند ماه رمضان چه ماهی است، باید دعای وداع امام سجاد با ماه مبارک رمضان را بخواند. ارزش ماه رمضان را از خداحافظی امام سجاد از ماه رمضان می‌شود فهمید. امام سجاد در صحیفه سجادیه یک دعا دارد و خیلی عجیب خداحافظی می‌کند و پیغمبر هم یک استقبال از ماه رمضان دارد.
حضرت رسول(ص) قبل از آنکه ماه رمضان بیاید می‌فرماید: مردم! «قَدْ أَقْبَلَ إِلَیْکُمْ شَهْرُ اللَّهِ بِالْبَرَکَهِ وَ الرَّحْمَهِ وَ الْمَغْفِرَهِ شَهْرٌ هُوَ عِنْدَ اللَّهِ أَفْضَلُ الشُّهُورِ وَ أَیَّامُهُ أَفْضَلُ الْأَیَّامِ وَ لَیَالِیهِ أَفْضَلُ اللَّیَالِی وَ سَاعَاتُهُ أَفْضَلُ السَّاعَاتِ هُوَ شَهْرٌ دُعِیتُمْ فِیهِ إِلَى ضِیَافَهِ اللَّهِ وَ جُعِلْتُمْ فِیهِ مِنْ أَهْلِ کَرَامَهِ اللَّهِ أَنْفَاسُکُمْ فِیهِ تَسْبِیحٌ وَ نَوْمُکُمْ فِیهِ عِبَادَهٌ وَ عَمَلُکُمْ فِیهِ مَقْبُولٌ وَ دُعَاؤُکُمْ فِیهِ مُسْتَجَاب»(عیون أخبارالرضا، ج1، ص295) ماه رمضان با رحمت و با لطف می‌آید. ماه رمضانی می‌آید که «أَنْفَاسُکُمْ فِیهِ تَسْبِیحٌ» و «وَ نَوْمُکُمْ فِیهِ عِبَادَهٌ» که نفس کشیدنتان در آن ثواب تسبیح و خوابتان ثواب عبادت دارد. ماه رمضانی می‌آید که شیطان در آن غل و زنجیر می‌شود و در‌های رحمت خداوند باز می‌شود. ماهی که عبادات قبول می‌شود. اخلاقتان را خوب کنید، به کارگر هایتان انفاق کنید و به بچه هایتان لطف کنید.
برنامه ریزی جمهوری اسلامی باید طوری باشد که افرادی که کارشان سنگین است یک تخفیفی اضافه داده شود. ما می‌توانیم برای شغل‌هایی که سخت است مثل نانوایی یک فکری کنیم که کار هایشان سبک شود. پیغمبر اسلام برای ماه رمضان سخنرانی مفصلی کرد. کسانی که بحث را گوش می‌دهید بیایید و تصمیم بگیرید که امسال یک عملی انجام بدهید. خیلی‌ها در مملکت ما بلد نیستند قرآن بخوانند. بیایید آموزش قرآن بدهیم. ماه، ماه قرآن است.
یک خداحافظی هم امام سجاد وقت خروج از ماه رمضان دارد که می‌گوید: خداحافظ ای ماه رمضانی که نیامده، زین العابدین منتظرت بود. و خدا حافظ ای ماهی که نرفته سید سجاد درغم تو به سوگ نشسته است. خداحافظ ای ماهی که در تو گناهان ما بخشیده شد. خداحافظ ای ماهی که در تو چشم ما تر شد. خداحافظ ای ماهی که ملائکه در تو به زمین نازل شدند. خداحافظ ای شب قدر.
3- توجه به اهمیت دعا و مسجد
آن تجلیل پیغمبر و این خداحافظی امام سجاد(ع) سیمای عجیبی از ماه رمضان را به ما نشان می‌دهد. حضرت در یکی از جملات می‌گوید: خداحافظ ای ماهی که برای اولیای خدا عید بودی و برای افرادی که اولیای خدا نبودند شرّ بودی.
در قرآن و روایت در مورد دعا زیاد داریم. «ادْعُونی أَسْتَجِبْ لَکُمْ إِنَّ الَّذینَ یَسْتَکْبِرُونَ عَنْ عِبادَتی سَیَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ داخِرینَ»(غافر/60) قرآن می‌گوید: «دعا کنید من مستجاب می‌کنم» بعد می‌گوید: «إِنَّ الَّذینَ یَسْتَکْبِرُونَ عَنْ عِبادَتی» کسانی که این عبادت را انجام ندهد به جهنم می‌رود. یعنی دعا اینقدر مهم است؟ کسانی که بادعا رابطه ندارند تهدید می‌شوند.
امیرالمؤمنین مرد دعا بود در نهج البلاغه بسیاری از خطبه‌ها جا مانده است. یک نویسنده دیگر آمده چیز‌هایی که مانده را جمع کرده و هفت جلد کتاب نوشته به نام «نهج السعاده». جلد ششم این کتاب مربوط به دعا است. یک کتاب دعای دیگر به نام «صحیفه علویه» است که تمامش دعا است. و در این دعا‌ها چه معارفی نهفته است!
یک کتاب دیگر «صحیفه سجادیه» است که تماماً دعا‌های امام سجاد است. ولی کتاب دعایی که در خانه ما است فقط مفاتیح الجنان است. خدا حاج شیخ عباس قمی را رحمت کند. گفتند: «چرا همه دعا‌ها را در این کتاب نیاوردی؟ گفت: «مخصوصا نیاوردم». گفتند: «چرا؟ » گفت: «اگر همه دعا‌ها را در مفاتیح بنویسم مردم کتاب‌های دعای قدیمی را فراموش می‌کنند.»
انقلاب ما از مسجد است. اولیا خدا وقتی وارد مسجد می‌شدند مسجد را می‌بوسیدند. مسجد اینقدر احترام دارد که مادر مریم وقتی حامله هست نذر می‌کند که بچه‌اش خادم مسجد شود. یعنی خدمت در مسجد به قدری اجر دارد و مهم است که مادر مریم نذر می‌کند که بچه‌اش خادم مسجد باشد.
یک روز پیغمبر به مسجد آمد و گفت: این پیرزنی که مسجد را جارو می‌کرد کجاست؟ گفتند: او مرده است. پیغمبر گفت: چرا به من نگفتید؟ و همه اصحاب را برداشت و بالای قبر آن پیرزن رفت و از او تجلیل کرد. «إِنَّما یَعْمُرُ مَساجِدَ اللَّهِ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَ الْیَوْمِ الْآخِرِ»(توبه/18) به مسجد‌ها باید رونق داد.
درباره دعا مسئله دیگر اشکالاتی است که بر دعا هست. درباره دعا یک اشکال فلسفی، یک اشکال کلامی و یک اشکال اجتماعی وجود دارد.
4- ارزش گفتگو با خدا
اول اینکه درباره اشکال کلامی گفته می‌شود که آیا دعا فضولی در کار خداست؟ این حرف اشتباه است، چون خود خدا گفته است که از من بخواه! می‌گویند یک کسی در دریا افتاده بود، هر چه گفتند: «دستت را بده» دستش را نداد، وقتی گفتند: «دست من را بگیر» گرفت و بیرون آمد.
خدا می‌خواهد ما را بالا ببرد، می‌گوید: «با من رابطه داشته باش» اصلاً حرف زدن با خدا ارزش است، گیرم که مستجاب نشود. ملاقات امام در جماران ارزش است، گیریم برای ما سخنرانی نکند. اصلاً زیارت امام ارزش است. شما برای ملاقات مدیر کل باید در صف بروی. برای گوشت یخی باید در صف بروی. اما تا بگویی «یا الله» گوشی را وصل می‌کنند. تا بگویی «یا الله» می‌گوید: «لبیک» یک شماره اشاره ای دارد که: «الَّذینَ یَذْکُرُونَ اللَّهَ قِیاماً وَ قُعُوداً وَ عَلى جُنُوبِهِمْ»(آل عمران/191) ایستاده، نشسته، خوابیده و حتی در رختخواب اگر ده مرتبه یا الله بگویی، فوری گوشی وصل می‌شود. خداوند که بی نیاز است «تجبب علی منحصو غنی العظیم» خدایا! تو به من نیاز نداری، اما به من محبت می‌کنی.
دیگران ما را برای خودشان می‌خواهند، اما خدا ما را برای خودمان می‌خواهد. دیگران که ناز می‌کشند مثل نازی است که ما از انار می‌کشیم. تا وقتی که آب دارد، دستش می‌مالیم و آنرا می‌بوسیم، ولی وقتی آبش تمام شد پرت می‌کنیم. عربستان صعودی تا نفت دارد، نازش می‌کنند وقتی نفتش تمام شد مثل تفاله انار کنار می‌اندازندش. من گناه می‌کنم، خدا گناه را می‌پوشاند. عوض اینکه من حیا بکنم «حَتَّى کَأَنَّکَ اسْتَحْیَیْتَنِی»(مصباحالمتهجد، ص587) انگار خدا حیا می‌کند و می‌پوشاند. در دعای ماه رمضان دارد: «أُنَادِیهِ کُلَّمَا شِئْتُ لِحَاجَتِی» (بلدالأمین،ص205) خدای من! هر وقت می‌خواهم صدایت می‌زنم.
یک وقت در یکی از کشور‌های بت پرست در بتخانه رفتیم. رفتی در را زدیم، مسئول آنجا آمد. گفتیم: «آمدیم خدا را ببینیم» گفت: «خدا الان خواب است» گفتیم: «تا کی؟ » گفت: «تا شش ساعت دیگر» خلاصه رفتیم دیدیم این خدا چیست؟ دیدیم یک مجسمه که یک برگ هم در دهانش است، خداست. سلام خدا و صلوات خدا بر انبیاء و اولیاء و علمایی که ما را با خدا آشنا کردند و خدا به ما توفیق بدهد ما هم بچه هایمان را با خدا آشنا کنیم.
هر لحظه می‌خواهی، دعا کن! نه ساعت نه روز نه لباس فرم و در هر زمان و هر مکان وهر سنخ و هر جا از من بخواه. چقدرخدا ما را دوست دارد. اولیای خدا در طول سال با خدا رابطه دارند. ماه رمضان برای ما گنهکار‌ها است و الا اولیای خدا هر وقت بخواهد، با او رابطه دارند.
حدیث داریم که اگر ماه رمضان بیاید و برود و خداوند کسی را مورد رحمت قرار ندهد، اوضاعش خیلی خراب و خیلی روسیاه است.
5- شرایط استجابت دعا
لطف خدا نفوذ می‌کند، مگر اینکه کسی خودش خشت باشد. اگر شیشه باشد لطف خودش نفوذ می‌کند. منتها اگر خواستیم دعایمان مستجاب شود باید لقمه ما حلال باشد. در دنیا تمام این‌ها که در مورد مسائل تربیتی و علوم تربیتی صحبت می‌کنند، همه‌شان روی شاخه و برگ صحبت می‌کنند. مثل یک باغداری که بیاید و بگوید: سمپاشی، آبیاری، درختکاری، حفظ محصول و. . . که همه این‌ها از روی زمین است. ولی هیچ کس نمی‌آید در مورد اصلاح تخم و بذر بحث کند.
اسلام بیشترین عنایتش در تربیت روی نطفه است. می‌گوید: هرکس می‌خواهد نطفه بچه‌اش را تربیت کند، لقمه حلال بدست بیاورد.
امام صادق(ع) فرمود: «کَسْبُ الْحَرَامِ یَبِینُ فِی الذُّرِّیَّهِ»(کافى، ج5، ص124) لقمه حرام در بچه‌ات تاثیر می‌گذارد. امام حسین روز عاشورا خیلی تلاش کرد که بلکه یزیدی‌ها آدم شوند اما در آخر فرمود: «فَقَدْ مُلِئَتْ بُطُونُکُمْ مِنَ الْحَرَامِ»(بحارالأنوار، ج45، ص8) بذرتان فاسد است و نطفه شما حرام است. وقتی خدا می‌خواهد فاطمه زهرا را به پیغمبر بدهد، می‌گوید: از این غذا‌ها نخور! بعد یک میوه خاصی برای پیغمبر می‌آورد و می‌فرماید: از این میوه باید فاطمه درست شد. بنابراین روی لقمه حلال اثر دارد.
6- چرا دعای ما مستجاب نمی‌شود؟
از امیر المومنین(ع) پرسیدند: چرا دعای ما مستجاب نمی‌شود؟ البته من خدمت شما گفتم که اگر دعا هم مستجاب نشد، خود حرف زدن با خدا لذت است. مثلاً اگر در استخر استکان و لنگ کفش نبود، خود شیرجه رفتن کیف دارد. همینکه من با خدا صحبت کنم، این بهترین لذت است و از همه گذشته آیا بچه شما هرچه از شما می‌خواهد، شما به او می‌دهی؟ خوب خدا هم همینطور است.
یک وقت حرف جنگ بود، گفتم: «ما اگر سال اول پیروز می‌شدیم، این همه بسیجی در دنیا نداشتیم. درست است عزیزانی را از دست دادیم. اما کل جامعه ما در حال رشد است و شما از رشد کل غافل نشوید. اگر بچه ما گفت: «بابا این را بخر! » اگر پول هم داشته باشیم می‌بینیم شاید به صلاحش نیست و نمی‌خریم. خدا هم حکیم است. وقتی خدا می‌گوید: «دعا کن، مستجاب می‌کنم» پس وقتی دعا کردیم و مستجاب نشد، معلوم می‌شود که یک حکمتی در آن است. خود شما ممکن است دعا‌هایی کرده باشید که مستجاب نشده اند. بعداً با خود گفته‌اید که خدا را شکر که مستجاب نشد. مَثَل ما مَثَل کسی است که پشت یک دیوار رفته و از یک روزنه کوچک یک قافله شتر را می‌بیند. اول سر شتر، بعد گردن شتر، پای شتر و. . . ما یک ذره، یک ذره می‌بینیم و کسی که بیرون دیوار است قافله را یک جا می‌بیند. علم ما محدود است. از روزنه خودمان می‌بینیم و بنابراین گاهی دعا مستجاب نمی‌شود و حکمتی دارد. اما ممکن است دلایلی هم داشته باشد. و بعضی از دلایلش از ما است.
از امیرالمومنین(ع) پرسیدند: «چرا دعای ما مستجاب نمی‌شود؟ » فرمود: «به هشت دلیل»
1- «أَنَّکُمْ عَرَفْتُمُ اللَّهَ فَلَمْ تُؤَدُّوا حَقَّهُ»(أعلام الدین، ص269) برای اینکه خدا به تو یک حرفی را زد و تو گوش ندادی. حالا تو به خدا حرف می‌زنی و خدا گوش نمی‌دهد. چون قرآن می‌گوید: «أَوْفُوا بِعَهْدی أُوفِ بِعَهْدِکُمْ»(بقره/40) شمابه پیمان خود عمل کنید، من هم عمل می‌کنم.
2- «آمَنْتُمْ بِرَسُولِهِ ثُمَّ خَالَفْتُمْ سُنَّتَهُ»(أعلام الدین، ص269) یکی اینکه پیغمبر را می‌شناسید ولی حرف هایش را گوش نمی‌دهید. سنت پیغمبر باید احیاء بشود.
3- «أَنَّکُمْ قَرَأْتُمْ کِتَابَهُ الْمُنْزَلَ عَلَیْکُمْ فَلَمْ تَعْمَلُوا بِهِ»(أعلام الدین، ص269) قرآن می‌خوانید، ولی به آن عمل نمی‌کنید
4- «[أَنَّکُمْ] قُلْتُمْ إِنَّکُمْ تَخَافُونَ مِنَ النَّارِ»(أعلام الدین، ص269) می‌گویید: «از جهنم می‌ترسیم» اما عملتان به طرف جهنم می‌رود. می‌گویید: «حزب اللهی ام» اما زن داری‌ات اینطوری و بچه داری‌ات یک جور دیگر است. پارتی بازی، چشم و هم چشمی و. . . .
5- «إِنَّکُمْ تَرْغَبُونَ فِی الْجَنَّهِ»(أعلام الدین، ص269) می‌گویید: «ما عاشق بهشت هستیم» اما یک کار‌هایی می‌کنید که بهشتی نیست. قَالَ رَسُولُ اللَّهِ(ص): «مَنْ سَرَّهُ أَنْ یُسْتَجَابَ دَعْوَتُهُ فَلْیُطَیِّبْ کَسْبَهُ»(الجعفریات، ص65) کسی که می‌خواهد دعایش مستجاب شود باید لقمه‌اش حلال باشد. ماه رمضان است برادران و خواهران بیایید اگر پولی دارید ولو صدتومانی، اگر سال به آن خورده یک پنجم آن را بدهید. نگویید کم می‌شود چون برکتش از خداست. ماه رمضان وقت این کار است.
6- «أَنَّکُمْ جَعَلْتُمْ عُیُوبَ النَّاسِ نُصْبَ عُیُونِکُمْ»(أعلام الدین، ص269) برای اینکه عیب مردم را در فاش می‌کنید و عیب خودتان را فراموش می‌کنید.
7- «فَاتَّقُوا اللَّهَ وَ أَصْلِحُوا أَعْمَالَکُمْ وَ أَخْلِصُوا سَرَائِرَکُمْ وَ أْمُرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَ انْهَوْا عَنِ الْمُنْکَرِ فَیَسْتَجِیبَ اللَّهُ لَکُمْ دُعَاءَکُمْ»(أعلام الدین، ص269) عملتان را صالح کنید «وَ أَخْلِصُوا سَرَائِرَکُمْ» باطنتان را پاک کنید «وَ أْمُرُوا بِالْمَعْرُوف وَ انْهَوْا عَنِ الْمُنْکَرِ» و با امر به معروف و نهی از منکر جلوی فساد را بگیرید «فَیَسْتَجِیبَ اللَّهُ لَکُمْ دُعَاءَکُمْ» پس دعایتان مستجاب می‌شود. و هر کس می‌خواهد دعایش مستجاب شود باید خوش قلب باشد قلبی که در آن کینه است دعایش مستجاب نمی‌شود.
اگر می‌خواهی خدا تورا ببخشد، تو هم دیگران را ببخش. «فَاعْفُوا وَ اصْفَحُوا حَتَّى یَأْتِیَ اللَّهُ بِأَمْرِهِ»(بقره/109) کسانی که نهی از منکر نمی‌کنند، مغازه‌هایی که زن‌های بدحجاب به آنجا می‌روند. اعتصاب کنند و بگویند که «به بد حجاب نمی‌فروشیم» به خدا رزمنده‌ها می‌آیند این زن‌ها را می‌بینند، می‌گویند: «ما برای چه کسی جنگ می‌کنیم؟ » این جوان‌ها برای چه کسی پرپر می‌شوند؟ باید وزارتخانه ای جلوی کسی را که می‌خواهد جوراب نازک تولید کند بگیرد.
ماه رمضان است. عزیزان ما در جبهه در تابستان هم روزه می‌گیرند و هم می‌جنگند. جنگ بدر و جنگ تبوک هم در ماه رمضان بود. عزیزان ما در خوزستان روزه می‌گیرند. با هم کمک کنید. کارگری که در کارخانه‌ای که جوراب نازک تولید می‌کنند، کار می‌کند، باید اعتصاب کند. اگر کارگر خواست، دعایش مستجاب شود، باید جوراب نازک تولید نکند. باید عملتان را صالح کنید. کسی کاری خلاف مقررات جمهوری اسلامی نکند.
ماه رمضان ماه دعا است و دعا در آن مستجاب است. اما به چند شرط! با همسایه‌ات آشتی کن. پدر و پسری که با هم قهر بودند، آشتی کنند. ماه رمضان ماه صفاست و ما باید در‌هایی که قفل است، باز کنیم تا رحمت خدا شامل ما بشود. همه ما کمک کنیم مسجد‌ها پر شود. ترا به حضرت عباس صدای بلندگو‌ها را کم کنید. همگی باید با هم جمع شویم و جامعه را اصلاح کنیم.
خدایا خدایا تا انقلاب مهدی خمینی را نگه دار.
«والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته»