موضوع بحث: یاد معاد عامل دوری از گناه
تاریخ پخش: 20/07/68
بسم الله الرحمن الرحیم
1- دلیل گناه قبول نداشتن قیامت یا فراموشی آن است
بحث این هفته پیرامون معاد است. گناه و جنایت و کم کاری و بدکاری و بی احترامی به زن و شوهر و کودک و همه خلافها وقتی از انسان سر می‌زند که «لا یُؤْمِنُ بِیَوْمِ الْحِسابِ» (غافر/27) یا «بِما نَسُوا یَوْمَ الْحِسابِ» (ص/26) یعنی یا روز قیامت را قبول ندارد یا نه ایمان دارد ولی فراموش کرده است.
اگر ما بدانیم پلیس ما را می‌بیند هرگز خلاف نمی‌کنیم ولی اگر پلیس بنا شد مثلاً در جاده‌ها نور بالا می‌رویم ولی همین که پلیس یا چراغ گردان ببینینم نور پایین می‌آوریم. وقبول داشتن قیامت هم به تنهایی کافی نیست و شاید به همین علت که فراموش نکنیم باید در هر نماز بگوییم «مالِکِ یَوْمِ الدِّینِ» (فاتحه/4).
انسان وقتی غافل شد خیلی کارها انجام می‌دهد. شما اگر در منزل صد بار سرفه کنی نمی‌گویی معذرت می‌خواهم ولی اگر جلوی تلویزیون یک بار سرفه کنی می‌گویی معذرت می‌خواهم و این به آن دلیل است که توجه داری که در مقابل وحضور خلق و مردم هستی. و اگر وقتی حرف می‌زنی یک ضبط صوت کنارت بگذارند خودت را جمع می‌کنی وحواست متوجه حرفهایی که می‌زنی می‌شود.
قرآن می‌گوید: «أَ رَأَیْتَ الَّذی یُکَذِّبُ بِالدِّینِ فَذلِکَ الَّذی یَدُعُّ الْیَتیمَ» (ماعون/2-1) کسی که قیامت را قبول ندارد به بچه‌های یتیم وخانواده‌های شهدا بی اعتنا می‌شود. «وَ لا یَحُضُّ عَلى طَعامِ الْمِسْکینِ» (ماعون/3) یعنی پولدار مکلف است از پول خودش بدهد ولی بی پول، بدون تکلیف نیست و واجب است دلالی کند و اگر به شما آبرو داده است ولی پول نداری باید بلند شوی مشکل دیگران را حل کنی از طریق دلالی. حض یعنی دیگران دلالی کن برای رفع مشکل طعام مسکین. مثل نهی ازمنکر که اگر خود شما هم منکر را انجام نمی‌دهی باید جلوی منکر را بگیری.
و همه ما مسلمان هستیم در نتیجه علت گناه و فساد در ما فراموش کردن قیامت است و الآن که اینجا شرکت مخابرات است. مخابرات برای ارتباطات است و همه تلاش شما رد این زمینه است اگرچه برخی مواقع خود مردم ارتباطات رابرهم می‌ریزند. چند روز پیش برای ما بین جاده قم تهران کار فوری برای پیش آمد و خواستیم از هر تلفنی استفاده کنیم دیدیم گوشی آن را دزدیده‌اند. بعد می‌گویند مسأله گرانی سیب زمینی را به دولت بگویید. خوب قبول است ولی گوشی تلفن را که دولت ندزدیده است و همه اینها بدین خاطر است که ما گاهی قیامت را فراموش می‌کنیم. کسی که دروغ می‌گوید و کلاهبرداری و گران فروشی می‌کند این لذتها چند روزی بیشتر لذت ندارد. علی(ع) می‌فرماید: «لَا خَیْرَ فِی لَذَّهٍ بَعْدَهَا النَّارُ»(من‌‌لایحضره‌‌الفقیه، ج4، ص392) یعنی «در لذتهایی که بعد از آن جهنم است، خیری نیست. »
2- برخی خطاب‌ها عمومی است
ما گفتیم بازاری به ما می‌گویند چرا بازاری می‌گویی. خوب می‌گوییم خیابانی. الآن که می‌آمدیم کسی نامه‌ای به ما داد که چرا شما می‌گویی آقایونی که دیر تلویزیون را روشن می‌کنید، بجای آن بگویید خانم ا. نمی‌دانم چرا اینقدر در این مسائل حساس هستند ما مثل رییس شهرداری هستیم که وقتی می‌گوید عابرین از پیاده رو عبور کنند منظورش عابرات نیز هست. در روایت هم وقتی می‌گوید مردی بین رکعت سوم و چهارم شک کرده است وباید بنا را بر 4 بگذارد و یک رکعت احتیاط بخواند منظورش این نیست که اگر زن شک کرد کار دیگری بکند و درفرهنگ ادبیات نباید خیلی روی الفاظ حساسیت داشته باشد.
وقتی خدا می‌خواهد بگوید چرا کلاه سر مردم گذاشتی می‌گوید: «لا تَبْخَسُوا النَّاسَ أَشْیاءَهُمْ» (اعراف/85) جنس خوب به مردم بده. بعد می‌فرماید «أَ لا یَظُنُّ أُولئِکَ أَنَّهُمْ مَبْعُوثُونَ لِیَوْمٍ عَظیمٍ» (مطففین/5-4) یعنی اینها گمان نمی‌کنند که روز قیامت مبعوث خواهند شد وباید جواب بدهند.
3- هرکس چاهی برای دیگری بکند خودش در آن افتد
روز قیامت خطرناک است. حضرت امیر(ع) شب جمعه وقتی مسأله قیامت را می‌گوید گریه می‌کند. امام سجاد برای قیامت گریه می‌کند. یک شب جمعه هم نشد که حضرت فاطمه بخوابد و هر شب جمعه احیا می‌گرفت و گریه می‌کرد. پس گناه نکن. به چه چیزی می‌خواهی برسی؟ تازه، «مَنْ حَفَرَ بِئْراً لِأَخِیهِ وَقَعَ فِیهَا»(تحف‌‌العقول، ص88) هرکس چاهی برای دیگران بکندخودش در آن می‌افتد. اگر شما پنچری را گرفتی در جاده و سنگ را برنداشتی، اگر سنگ خودت زیر چرخ ماشین خودت نرود بالاخره سنگ دیگری زیر ماشین تو خواهد رفت. پس برای چه دروغ می‌گوییم مگر دنیا چیست؟ ! فقیرخانه‌اش خشت است ولی غنی آجر است یا فقیر نخ زیلو دارد ولی غنی قالی پشمی دارد. فقیر دوچرخه دارد و غنی ماشین ولی بالاخره فرق بین نخ و پشم و دوچرخه و ماشین اینقدر نیست که انسان ابدیت خودش را خراب کند. ولی مسأله قیامت اصولاً در تلویزیون و نماز جمعه و. . . کم مطرح می‌شود.
روز قیامت یکسری ارتباطاتی که انسان دارد قطع می‌شود و ما چگونه حاضر می‌شویم؟
4- عدالت خدا دلیل بر قیامت
دلیل قیامت: قیامت هست چون خدا عادل است. مردم دو دسته هستند: خوب و بد. قرآن می‌فرماید: «فَمِنْکُمْ کافِرٌ وَ مِنْکُمْ مُؤْمِنٌ» (تغابن/2) «فَمِنْکُمْ کافِرٌ وَ مِنْکُمْ مُؤْمِنٌ» در دنیا جای جزا هم نیست. مثلاً به شهید که در دنیاست چگونه می‌خواهید پاداش بدهید یا به صدام چگونه می‌خواهید جزا بدهید یا به امام چه پاداشی می‌خواهید بدهید و در ثانی اگر کسی باهروئینی که درست کرده و هزاران جوان را نابود کرده شما او را بکشید فقط در مقابل یک جوان او را کشته‌اید، پس بقیه چه می‌شوند؟ !
در ضمن اگر من با دستم توی سر مظلوم بزنم و در نتیجه در این دنیا دستم فلج بشود اطرافیان و خانواده من هم از این حادثه متضرر خواهند شد و این ظلم است چون در دنیا یکسری علایق و رابطه‌ها وجود دارد. پس مردم دو دسته هستند: دنیا هم جای جزا نیست. خدا عادل هم هست. پس باید قیامت باشد.
5- حکیم بودن خدا دلیل بر قیامت
از طرف دیگر اگر قیامت نباشد آفرینش عبث خواهد بود.
چرخش زندگی و آفرینش انسان بدین ترتیب است که ریشه مواد غذایی را می‌گیرد از خاک و گندم و نان تولید می‌شودو انسان می‌خورد و می‌شود نطفه و انسان بوجود می‌آید و رشد می‌کند تا انسان کاملی می‌شود و رفته رفته پیر می‌شودو دوباره می‌میرد و به خاک بازمی گردد و دوباره همین چرخش ادامه پیدا می‌کند و این می‌شود یک چرخش بیهوده وبی هدف. لذا قرآن می‌گوید: «أَ فَحَسِبْتُمْ أَنَّما خَلَقْناکُمْ عَبَثاً» (مومنون/115) یعنی خیال می‌کنید ما شما را بیهوده آفریدیم و مسخره بازی است. یک کوزه گر مست حاضر نیست کوزه‌ای را که ساخته است بشکند آن وقت چطور ممکن است خدا انسان را اینطوری از خاک بوجود بیاورد و با این همه زحمت، دوباره به خاک بازگرداند و اگر قیامت نباشد معلوم می‌شود اصل آفرینش عبث است در حالی که خداوند حکیم کار بیهوده انجام نمی‌دهد.
هرچه در آفرینش وجود دارد از روی حکمت است. اگر ما اکسیژن می‌گیریم و کربن پس می‌دهیم درختان کربن می‌گیرند و اکسیژن پس می‌دهند.
پدر و مادر با سوز و عشق، ضعف طفل را جبران می‌کنند و اگر راه نمی‌رود مادر با عشق خود بچه را بغل می‌کند. از مژه چشم و موی ابرو و پیچش گوش و چاله‌های دندان آسیا و. . . و همه هستی سرشار از حکمت است. پس قیامت هست چون خدا هم عادل است و هم حکیم است.
حال ببینیم در قیامت چه خبر است و ما که مسلمانیم چرا خلاف می‌کنیم!
مقداری از صحنه‌های قیامت صحبت کنیم.
6- در قیامت تمام ذرات بدن که پخش شده جمع می‌شوند
از همین قبر بیرون می‌آییم. «قالُوا یا وَیْلَنا مَنْ بَعَثَنا مِنْ مَرْقَدِنا» (یس/52) چه کسی ما را از قبر بیرون آورد «وَ إِذَا الْقُبُورُ بُعْثِرَتْ» (انفطار/4) از قبر بیرون می‌آییم.
ذرات پخش شده چگونه جمع می‌شوند. ما یک مشک را پر از ماست می‌کنیم و تکان می‌دهیم. ذرات چربی که پخش است با حرکت مشک جمع می‌شود. خدا هم می‌فرماید: «إِذا زُلْزِلَتِ الْأَرْضُ زِلْزالَها» (زلزال/1) یعنی خدا زمین را می‌زند واستخوان پوسیده‌های شما هرجا هست جمع می‌شود. خدا اشک و مو و دندان را در بدن انسان از نان بیرون می‌کشد و حتی انسان نخ را از نفت بیرون می‌کشد.
پس مشکل اینجا نیست. خداوند می‌فرماید: «وَ ذلِکَ عَلَى اللَّهِ یَسیرٌ» (تغابن/7) یعنی آسان است و اگر بگوییم نمی‌تواند خدامی فرماید: «وَ هُوَ عَلى کُلِّ شَیْ‌‌ءٍ قَدیرٌ» (تغابن/1) و اگر بگوییم قاطی است و گیج می‌شود می‌فرماید: «وَ هُوَ بِکُلِّ شَیْ‌‌ءٍ عَلیمٌ» (بقره/29)
گاو، علف می‌خورد و شیر از بین پهن و خون بیرون می‌آید. «مِنْ بَیْنِ فَرْثٍ وَ دَمٍ لَبَناً خالِصاً سائِغاً لِلشَّارِبینَ» (نحل/66) یعنی شیر سفید را از علف سبز آنچنان از بین پهن و خون بیرون می‌آورد که بوی هیچکدام را ندارد. پس مشکل ما اینجاست. ما «لا یُؤْمِنُ بِیَوْمِ الْحِسابِ» (غافر/27) نیستیم بلکه ما «بِما نَسُوا یَوْمَ الْحِسابِ» (ص/26) هستیم و در اینجا گیر کرده‌ایم.
7- در قیامت نسبت‌ها و اسباب قطع می‌شود
در قیامت تمام ارتباطها قطع می‌شود و انسان مبعوث می‌شود. یکی از ارتباطات انسان در دنیا جایگزینی است و از این طریق مشکلاتمان را حل می‌کنیم مثل این که کار داریم ودیگری را بجای خودمان، کشیک می‌گذاریم. در دنیا وساطت و عذرخواهی هم امکان پذیر است. پس در دنیا هر کسی اسبابی دارد و در دنیا هر کسی اسباب و نسبهایی دارد که با چه کسانی نسبت دارد.
در دنیا می‌شود با پول مواردی را جبران کرد یا حتی حیله کرد و در دنیا اولاد و فرزند و مال به انسان کمک می‌کند یاقدرت دستش است و یا رفیق دارد. ولی در قیامت تمام این ارتباطها از بین می‌رود و تنها انسان می‌ماند و اعمالش. قرآن می‌فرماید: «وَ لا یُؤْخَذُ مِنْها عَدْلٌ» (بقره/48) یعنی ما جایگزین نمی‌گیریم. قرآن می‌فرماید: «یُبَصَّرُونَهُمْ یَوَدُّ الْمُجْرِمُ لَوْ یَفْتَدی مِنْ عَذابِ یَوْمِئِذٍ بِبَنیه» (معارج/11) مجرم به خدامی گوید و آرزو می‌کند که پسرش را جای او بگیرند و ببرند یا همسر و پدر و مادر و همه بستگانش را بگیرند و او را رهاکنند ولی فایده ندارد.
8- در قیامت عذر پذیرفته نیست و برای برخی شفاعت وجود ندارد
قرآن می‌فرماید: «وَ لا یُقْبَلُ مِنْها شَفاعَه» (بقره/48) آنجا شفاعتی وجود ندارد و این که می‌گویند شفاعت وجود دارد برای برخی است و برای برخی نیست. و لذا قرآن می‌فرماید: «فَما تَنْفَعُهُمْ شَفاعَهُ الشَّافِعینَ» (مدثر/48) یعنی شفاعت شفاعت کنندگان برای برخی فایده ندارد. شفاعت حق است اما این که برای چه کسی و چقدر است معلوم نیست و یک مسأله عمومی نیست و درمورد همه گناهان هم وجود ندارد.
شفاعت از شفع است و شفع به معنای جفت است. یعنی اگر کسی نمره دارد به او 3 نمره جفت می‌کنند و می‌گویندتو قبول هستی. نفس باید باشد تا پزشک بتواند فرد را معالجه کند ولی پزشک نمی‌تواند مرده را معالجه کند و برای مجرم شفاعت وجود ندارد.
در قیامت عذرخواهی هم وجود ندارد. «یَوْمَ لا یَنْفَعُ الظَّالِمینَ مَعْذِرَتُهُمْ» (غافر/52) یعنی هرچه ظالم عذرخواهی کند فایده ندارد.
در مورد فامیل: «لَنْ تَنْفَعَکُمْ أَرْحامُکُمْ» (ممتحنه/3) یعنی فامیل هم برایتان فایده ندارد.
9- مرگ بسیار نزدیک است
قرآن در مورد قدرت می‌فرماید: «هَلَکَ عَنِّی سُلْطانِیَهْ» (حاقه/29) من قدرت داشتم ولی الآن قدرتم هیچ فایده‌ای ندارد. علم و هویداو شاه و کارتر با اینهمه قدرت کجا هستند. گمان هم نکنید که مرگ دور است و مرگ بسیار نزدیک است. در حالی که عروس در حال آرایش برای عروسی و حجله است درهمین حال کفن او هم در حال درست شدن است و او خبر ندارد. ممکن است هفته دیگر ما نباشیم. «اقْتَرَبَ لِلنَّاسِ حِسابُهُمْ» (انبیاء/1) چون برخی می‌گویند ما اول جوانی هستیم و نه خانه داریم و نه ماشین. بگذار کمی منحرف بشویم و تا پیری درست خواهیم شد. شما از کجا مطمئن هستی که تا 60 سالگی زنده می‌مانی که سال هر کاری می‌خواهی بکنی.
ما گاهی به خودمان ظلم می‌کنیم. عمر خودمان را حرام می‌کنیم. مثلاً می‌نشینیم جدول حل می‌کنیم. حتی در ورزش هم عمر خودمان را ضایع می‌کنیم. اگر تو ورزش کنی و من نگاه کنم که چیزی به دست من نخواهد آمد. شما خودت ورزش کن.
یا شطرنج حلال. آیا هر کار حلالی را باید انجام داد. می‌گویند فکر را باز می‌کند پس چرا هیچ شطرنج بازی کتاب ننوشته است؟ به شتر گفتند کجا بودی؟ گفت: حمام. بعد گفتند اگر حمام بودی پس اینهمه پهن چیست؟ آیات بسیاری داریم که «ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ» (آل عمران/117) یعنی به خودشان ظلم کردند.
روز قیامت پدر هم فایده ندارد. «لا یَجْزی والِدٌ عَنْ وَلَدِهِ» (لقمان/33) یعنی پدر فایده ندارد و پسر هم همین طور. «یَوْمَ لا یَنْفَعُ مالٌ وَ لا بَنُونَ» (شعراء/88)
قرآن در مورد حیله می‌فرماید: «یَوْمَ لا یُغْنی عَنْهُمْ کَیْدُهُمْ شَیْئاً» (طور/46) یعنی کید و حیله هم برای کسی فایده‌ای نخواهد داشت. و قرآن می‌فرماید: «فَلا أَنْسابَ بَیْنَهُمْ» (مومنون/101) یعنی همه نسبت‌ها قطع می‌شود.
و اسباب هم همین طور: «وَ تَقَطَّعَتْ بِهِمُ الْأَسْبابُ» (بقره/166) یعنی انسان تنها می‌شود.
10- سخت‌گیری در حساب مردم سخت‌گیری قیامت دنبال دارد
شخصی از کسی طلب داشت می‌گفت بده و او می‌گفت ندارم فردا بیا. خلاصه گفت ندارم و رحمی بکن ولی او باخشونت گفت تا آخرش را می‌گیرم و پدرت را درخواهم آورد. او آمد خدمت امام صادق و گفت فلانی از علاقمندان شماست و از ما طلب دارد ولی من ندارم ولی او مو را از ماست می‌کشد و به هیچ وجه کوتاه نمی‌آید.
چند روز پیش با کسی بودم و او گفت برایت عبرتی بگویم. فلانی از پدرم دو ریال می‌خواست و پدرم می‌گفت: ندارم. واو می‌گفت: نمی‌شود و بالاخره کفشهای پدرم را بجای دو ریالش گرفت و برد و پدرم سوخت و گریست. اون پدر مردولی بچه هایش به نکبتی رسیدند که آمدند پهلوی من و از من پول قرض خواستند و من منفجر شدم. پس اگر مستأجرفقیر را بلند کنی، یک کسی بچه‌ات را بلند می‌کند و بد مستی حساب دارد.
البته برای مستأجر هم حدیث بخوانم که اگر کسی دارد ولی نمی‌دهد تا حال او را بگیرد هر شبی که می‌خوابد خدابرای او گناه دزد می‌نویسد.
ادامه داستان: در همین حال که بدهکار در حال شکایت کردن از طلبکار بود، طلبکار وارد شد و نشست. امام از اوپرسید چه کردی و او گفت طلب دارم و می‌خواهم بگیرم و امام دید او خیلی می‌خواهد قانونی عمل کند و خبری ازعاطفه نیست. مثل این که کسی می‌بیند ارباب رجوع از آن طرف ایران آمده است ولی می‌گوید ساعت اداری تمام شده است، خوب کار مردم را راه بیندازید و برای آخرت خودتان هم کاری انجام بدهید.
امام دید این طلبکار خیلی بدمستی می‌کند، فرمود: تو مسلمانی! معنای این آیه قرآن چیست؟ «وَ یَخافُونَ سُوءَ الْحِسابِ» (رعد/21) یعنی مؤمنین از بدحسابی خدا می‌ترسند. او گفت خوانده‌ام و امام فرمود مگر خدا بدحساب است که مؤمنین ازبدحسابی خدا بترسند! تفسیرش این است که خدا با کسانی که مثل تو سخت می‌گیرند در قیامت سخت خواهدگرفت. البته سخت گیری در بیت المال واجب است و در اموال خودت و وقت خودت باید آسان بگیری.
در یکی از جبهه‌ها، حضرت امیر فرمانده لشکر بود. سربازها از حضرت امیر گله کردند که علی رغم خوبیهای بسیارخیلی خشن است. حضرت پرسید مگر چه کرده؟ آنها گفتند ما در جبهه زدیم و کشتیم و لباسی را برداشتیم پوشیدیم ولی او گفت باید دربیاورید. آنگاه حضرت فرمود «وَ اللَّهِ إِنَّهُ لَخَشِنٌ فِی ذَاتِ اللَّهِ»(المناقب، ج2، ص110) یعنی حضرت علی در کارهای خدا خشن است. یعنی اگر مجرم قرار است شلاق بخورد رحم وجود ندارد.
یکی از طلبه‌ها در نهضت به ما تلفن کرد که آیا با ماشین نهضت می‌توانم بروم مسجد پیشنمازی بکنم و من گفتم نه چون اگر چه نماز است ولی پول می‌گیری! و مجانی که نمی‌روی و گفتم ماشین مال من نیست که به تو بدهم. یک عکس آیت الله خامنه‌ای کافی است. برای چی چند تا عکس می‌چسبانی. پول بیت المال است. هزینه این عکسهای اضافی را از کجا آورده‌اید! اگر خیلی حزب اللهی هستید وصیت نامه امام را بخوانید و اطاعت از رهبری بکنید.
امروز بحث قیامت داشتیم و دیر یا زود ما خواهیم مرد و تمام نخ‌ها قیچی خواهد شد، خدایا توفیق بده در دنیا طوری رفتار کنیم که در قیامت سرافراز باشیم.
خدایا، ضعف‌ها، عیوب و تقصیرات ما را بیامرز.
خدایا ایمانی به ما بده که وقت گناه به یاد این حدیث بیفتیم که «لَا خَیْرَ فِی لَذّه بَعْدَهَا النَّار» (بحارالانوار،ج41،ص104) یعنی ایمانی بده که وقت گناه به خاطر قیامت و نار دست از گناه برداریم.
برای شادی روح امام، شهدا و سلامتی رهبر عزیزمان صلوات بفرستید.
نماز جمعه فراموش نشود.
«والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته»