موضوع: پرسش و پاسخ(14)
تاریخ پخش: 77/10/16
بسم اللّه الرّحمن الرّحیم
«الهی انطقنی بالهدی و الهمنی التقوی»
امسال جلساتی که درباره سؤال و پرسش است در هر جلساتی به چند سؤال جواب می‌دهیم، سؤالهایی که زیاد در جامعه مطرح است.
1- فکر گناه، گناه و مجازات دارد یا ندارد
سؤال اول: با سلام خدمت شما. آیا فکر گناه هم گناه است؟
جواب: تصمیم به سوء نیت و کار خلاف هم همینطور است، و توطئه تا به عمل نرسد، فکر که آمد بستر را آماده می‌کند برای انجام آن، مثل دود زغال نیست ولی اگر جایی بماند آنرا سیاه می‌کند پس ما باید فکر گناه را هم نابود کرده و از بین برده و تبدیل کنیم و اگر بماند انسان را آلوده می‌کند فکر گناه اگر تنها و بدون مقدمه باشد از نظر قیامتی مشکلی ندارد.
* حالات فکر کردن در انسان
1- فقط فکر، نه در دنیا و نه در آخرت کیفر دارد.
2- فکر و برنامه ریزی در دنیا کیفر دارد، در آخرت کیفر دارد.
3- فکر و برنامه ریزی و حرکت ولی عمل نمی‌کند، در دنیا و در آخرت کیفر دارد.
برای مورد دوّم داستانی است در قرآن سوره‌ی قلم که: پدر خوبی بود با یک باغی از دنیا رفت، فرزندانش گفتند پدر از این باغ به فقرا هم کمک می‌کرده ولی ما دیگر نمی‌دهیم و از طرفی موقع چیدن میوه هم هر سال فقرا مراجعه می‌کردند، آنها نقشه کشیده که اول شب میوه‌ها را جمع کرده واول صبح کار تمام شده باشد، دور از چشم فقرا اینکار انجام شود، این فکر را کرده و برنامه ریزی کردن و خوابیده، نیمه شب که به باغ مراجعه کردند، خداوند صاعقه‌ای فرستاد و باغشان سوخت:
«فَأَصْبَحَتْ کَالصَّریمِ فَتَنادَوْا مُصْبِحینَ» (قلم/21-20) باغشان سوخت و صبح کردند در حالی که پشیمان بودند.
مورد سوّم هم مثل داستان ابرهه:
لشکری از فیل آماده کرد برای خراب کردن خانه خدا که:
«وَ أَرْسَلَ عَلَیْهِمْ طَیْراً أَبابیلَ تَرْمیهِمْ بِحِجارَهٍ مِنْ سِجِّیلٍ فَجَعَلَهُمْ کَعَصْفٍ مَأْکُولٍ» (فیل/5-3) پس آنها مثل کاه ریز ریز شدند.
پس فکر تنها گناه ندارد ولی اگر دنبال او طراحی و برنامه ریزی باشد حسابش جداست.
2- چگونگی برخورد با مشکلات
سؤال دوّم: وظیفه‌ی ما در برخورد با مشکلاتی که در خانواده و جامعه است چیست؟
جواب: هر کجا مشکلی هست از اجاره نشینی و فقر و ازدواج و فرزند ناقص الخلقه و همسایه بد، و کجاست که مشکل نیست.
آقایی در مسجد بالای منبر گفت هر کس مشکلی دارد بلند شود همه بلند شدند به غیر از یک نفر، گفت الحمد الله که در میان ما یک نفر مشکل ندارد، او هم صدایش را بلند کرد و گفت آقا پای من شکسته والاّ من هم بلند می‌شدم.
یکی از مراجع به من گفت در درس اخلاق چه بگویم؟
گفتم: مشکلات و سختی‌هایی که تا به حال داشته‌ای برای آنها تعریف کن. گفت بله من زمانی حمّام رفتم، پول برای پرداخت نداشتم ساعت خود را گرو گذاشته که بعد پولدار شدم ببرم.
گفتم: همین خاطره‌ات برای ساختن، و خود سازی طلّاب خوب است که اگر روزی مشکلی داشت بداند که استاد و مرجع او هم این مشکلات را داشته.
پس نحوه‌ی برخورد با مشکلات:
1- باید بدانیم دنیا جای مشکلات و غصه هاست.
برای شاهی هم که همه می‌گفتند جاوید شاه و غصّه‌ای نداشت یک روزی هم گفتند مرگ برشاه. هرکسی مشکلی دارد ولی جنس و نمونه و رنگ آن برای افراد فرق می‌کند.
2- حتی انبیاء هم مشکل و غصّه داشته‌اند.
قرآن درباره‌ی پیامبر(ص) می‌فرماید: «وَ إِنْ یُکَذِّبُوکَ فَقَدْ کُذِّبَتْ رُسُلٌ مِنْ قَبْلِکَ» (فاطر/4) اگر شما را تکذیب کرده، پس پیامبران قبل را هم تکذیب می‌کرده‌اند.
در قرآن زیاد آمده که: «فَإِنْ تَوَلَّوْا» (مائده/49) اگر مردم پشت کرده و مخالفت کردند. تو حرف را بزن.
3- مشکلات زود گذر است.
قرآن می‌فرماید: «فَإِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْراً» (انشراح/5) پس بدرستی که با مشکلات آسانی‌ها هست.
و: پایان شب سیه سپید است.
ما در قرآن 12 کلمه‌ی «عسر» و 36 کلمه «یسر» داریم، یعنی مشکلات یک سوم آسانی هاست مدتی که درس خوانده و مدرک می‌گیریم و مدتی که سختی کار یاد گرفتن را تحمل کرده و مدتی که از این مدرک و هنر استفاده کرده و نان می‌خوریم چه مقدار و نسبتی دارد. و درد زایمان و مدّتی که بچّه را بغل کرده و می‌بوسد.
3- توجه به منافع و پیامدهای خوب مشکلات
4- استعدادها با مشکلات شکوفا می‌شود.
با جنگ به فکر دفاع و با سرما به فکر گرم کن و با گرما به فکر وسائل سرما کننده، و با مرض به فکر علم داروسازی، مشکلات و سختی‌ها انسان را به تکاپو وادار کرده و بر اثر آن استعدادها شکوفا می‌شود.
5- سختی‌ها سبب رشد خصلت‌هاست.
با سختی‌ها اگر صبر کرد روحیه صبر و با دیدن آن اگر کمک کرد روحیه‌ی تعاون و سخاوت و روحیه ایثار و اگر سختی نباشد همه مردم مثل آجر در کنار هم. پس با مشکلات روحیه‌ی صبر و سخاوت و ایثار و کمک به همنوع زنده و اگر نباشدجایگاه این روحیه‌ها منتفی خواهد بود، و تواضع برای هر صاحب هنر در مقابل صاحب هنر دیگر، پس تفاوتها کمالات را زنده می‌کند.
6- سختی‌ها باعث کفّاره گناهان است.
حدیث: در مقابل هر سختی بخشی از گناهان بخشوده می‌شود.
حدیث: غصّه‌ای که مادر برای مریضی فرزندش دارد کفّاره گناهان اوست.
حدیث: تمام گناهان مادر به وقت زایمان بخشیده می‌شود.
7- دریافت «صلوات » (درود و سلام) از خداوند.
قرآن درباره‌ی کسانی که در مقابل سختی‌ها و مصیبتها صبر می‌کنند می‌فرماید:
«أُولئِکَ عَلَیْهِمْ صَلَواتٌ مِنْ رَبِّهِمْ» (بقره/157) بر آنها صلوات و درودی از پروردگار‌شان هست. برای کسانی که: «وَ لَنَبْلُوَنَّکُمْ بِشَیْ‌ءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَ الْجُوعِ وَ نَقْصٍ مِنَ الْأَمْوالِ وَ الْأَنْفُسِ وَ الثَّمَراتِ وَ بَشِّرِ الصَّابِرینَ» (بقره/155).
4- توجه به همگانی بودن مشکلات
8- در همه جا و همه رژیمها غصه هست. این بستگی به جمهوری اسلامی ندارد چون قرآن می‌فرماید: «إِنْ یَمْسَسْکُمْ قَرْحٌ فَقَدْ مَسَّ الْقَوْمَ قَرْحٌ مِثْلُهُ» (آل‌عمران/140).
اگر شما مشکلات را دیده‌اید دیگرانی هم که در مقابل شماها بوده اینچنین مشکلات را دیده‌اند. مشکلات برای همه هست نه تنها برای جمهوری اسلامی. من به عنوان مأموریت در فاصله ماه بار به یک کشوری که صلاح نیست اسم آن را بگویم چند روزه مسافرت کردم در این فاصله‌ی کوتاه نرخ برنج برابر شده بود.
افرادی تحمّل نمی‌کنند مشکلات را که فکر می‌کنند همسایه در استراحت و راحتی است ولی اگر باخبر شود که او هم مشکلات مشابهی دارد آرام می‌شود.
پس دید خود را باید نسبت به مشکلات عوض کنیم این جا (دنیا) جای مشکلات است.
مثال: اینکه یک نفر برود حمّام بگوید چرا همه لخت هستند، اینجا جایی است که باید همه لخت باشند.
مثال: اگر عینک سرخ گذاشتیم همه شلغمها را هم لبو (چغندر) می‌بینیم. عینک و دید خود را نسبت به دنیا باید عوض کنیم چون: امیرالمؤمنین علی(ع) می‌فرماید: «دَارٌ بِالْبَلَاءِ مَحْفُوفَهٌ» (نهج‌البلاغه/خطبه226) خانه‌ای است که با مشکلات به هم پیچیده شده دیگران هم مشکل داشته و دارند.
علی(ع)فرمود: 25 سال مثل کسی که استخوان در گلو و تیغ در چشم دارد بوده‌ام.
5- محبوبیت با ممنوعیت قهر و عدم رابطه با دیگران
سؤال سوّم: بعضی از مسائل باعث می‌شود که با بعضی افراد قهر کنیم، آیا قهر کردن گناه است؟
جواب: این هم مشکل و مسئله‌ای است که گریبان گیر خیلی‌ها هست، خواهر و برادر و دوست و دو خط سیاسی، البته قهر کردن بد است چون باعث کینه می‌شود، و دل با کینه، مثل لیوانی است که سوسک در آن افتاده و هر لیوان اینچنینی را هیچ قهوه چی حاضر نیست چایی و شیر داخل آن بریزد.
و ما که الآن شب قدر نزدیک است می‌خواهیم با دل کینه دار از خداوند چیزی بخواهیم، و در حقیقت از خدامی خواهیم که در لیوان کثیف شیر رحمت بریزد (و این با حکیم بودن خداوند سازگار نیست.
قرآن می‌فرماید: «وَ لا تَجْعَلْ فی قُلُوبِنا غِلاًّ لِلَّذینَ آمَنُوا» (حشر/10) خدایا قرار نده در قلبهای ما «کینه » هیچ مؤمنی را.
حدیث: فرموده‌اند اگر دو مسلمان سه روز با هم قهر کرده و روز چهارم با هم آشتی نکنند من آنها را به مسلمانی قبول ندارم اینها مسلمان مردود و از گزینش پیامبر(ص) بیرون رفته‌اند.
در آستانه شب قدر همدیگر را بخشیده و حلال کرده. عذرخواهی کنیم گرچه مقصر نباشیم تواضع کرده و در ایجاد تفاهم و صمّمیت پیشقدم شده و خود را بشکنیم، چون انسانی که از ترس پشه به پشه بند می‌رود نباید تکّبر و غرور داشته باشد.
از آثار دیگر قهر کردن این است که اگر دیگران خواستند طرف او را خراب کرده و آبروریزی کنند لذت برده و تأیید می‌کند.
چون با او بد است می‌گوید رأی نیاورد عکس و پوستر او را پاره کردند «الحمد لله». با قهر کردن روح انسان خراب و از سقوط دیگر مسلمانان لذّت می‌برد، و این بسیار خطرناک است. و دیگر اینکه قهر باعث غیبت می‌شود و باز غیبت هم باعث کینه است.
6- اهمیت آشتی دادن و قهر حرام و واجب
و سفارش شده که نگذارید قهر طول کشیده و زود اصلاح کنید.
سه قلب در قرآن آمده قلب سلیم، قلب مریض و قلب منیب.
قلب سلیم صاف، صاف است و قلب منیب گناه کرده و ظرف دلش کثیف شده ولی می‌شوید با توبه، و عذرخواهی، وآشتی کردن.
ما اگر قلب سلیم نداریم لااقل باید قلب منیب داشته باشیم.
حدیث: آشتی دادن دو مسلمان از تمام نمازها و روزه‌های مستحبی بهتر است.
افطاری دادن‌ها را همراه کنید با اصلاح بین مسلمانها.
– قهر کردن با پدر و مادر و امام مسلمین حرام است، و جنگ صفّین به خاطر این بود که قهر کردند با علی(ع)و همچنین خوارج.
حدیث: اگر با فرزند و بچه قهر کردی زود آشتی کن.
– قهر واجب: مثل قهر با دشمن، مثل قهر و بد بودن ما با صدام.
می گوید به من ظلم کرده حالا او را ببخشم، مگر نمی‌خواهی خداوند تو را ببخشد. قرآن می‌فرماید: «وَ لْیَعْفُوا وَ لْیَصْفَحُوا أَ لا تُحِبُّونَ أَنْ یَغْفِرَ اللَّهُ لَکُمْ وَ اللَّهُ غَفُورٌ رَحیمٌ» (نور/22) ببخشید و در گذرید، آیا دوست ندارید که خداوند شماهارا ببخشد.
صلوات و درود خداوند بر شهیدان، یک بسیجی که در شهرش خطوط سیاسی با هم قهر بودند وصیّت کرده بود اگر من شهید شدم مرا دفن نکنید مگر این که بالای جنازه‌ی من جناح‌های سیاسی شهر با هم آشتی کنند.
دیگر هم متأسفانه وصیّت کرده بود که اگر من شهید شدم راضی نیستم از آن جناحی که با من موافق نبوده‌اند دنبال جنازه‌ام حاضر شوند. و این دامن زدن به اختلاف است.
کینه اگر داخل دل انسان شود ماندگار می‌شود چون قرآن می‌فرماید:
«الَّذی یُوَسْوِسُ فی صُدُورِ النَّاسِ» (ناس/5) در دل انسان شیطان وسوسه می‌کند.
حال اگر او را رها نکردی می‌فرماید: «لَهُ شَیْطاناً فَهُوَ لَهُ قَرینٌ» (زخرف/36) می‌ماند و خارج نمی‌شود.
خدایا! دل ما را پاک، قلب ما را نورانی، و دل ما را ظرف و وسیله دریافت همه انوار الهی قرار بده.
«والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته»