موضوع: نماز جماعت-1
تاریخ: 28/08/71
بسم الله الرحمن الرحیم
بحث ما، بحث جماعت است. چون گرچه نماز جماعت هست، اما خیلی‌ها که مسجد نمی‌روند. اول آنهایی که مسجد می‌روند اگر بدانند که چه کار می‌کنند، اما آنهایی که نمی‌روند، بدانند چه خیراتی از دستشان می‌رود.
1- جماعت نمایش مکتب
بنابراین موضوع بحث ما جماعت است جماعت نمایش مکتب است. امام رضا میفرماید: «إِنَّمَا جُعِلَتِ الْجَمَاعَهُ لِئَلَّا یَکُونَ الْإِخْلَاصُ وَ التَّوْحِیدُ وَ الْإِسْلَامُ وَ الْعِبَادَهُ لِلَّهِ إِلَّا ظَاهِراً مَکْشُوفاً مَشْهُوراً لِأَنَّ فِی إِظْهَارِهِ حُجَّهً عَلَى أَهْلِ الشَّرْقِ وَ الْغَرْبِ لِلَّهِ وَحْدَهُ وَ لِیَکُونَ الْمُنَافِقُ وَ الْمُسْتَخِفُّ مُؤَدِّیاً لِمَا أَقَرَّ بِهِ یُظْهِرُ الْإِسْلَامَ وَ الْمُرَاقَبَهَ وَ لِیَکُونَ شَهَادَاتُ النَّاسِ بِالْإِسْلَامِ بَعْضِهِمْ لِبَعْضٍ جَائِزَهً مُمْکِنَهً مَعَ مَا فِیهِ مِنَ الْمُسَاعَدَهِ عَلَى الْبِرِّ وَ التَّقْوَى وَ الزَّجْرِ عَنْ کَثِیرٍ مِنْ مَعَاصِی اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ»(علل‌الشرائع، ج1، ص262) مسلمانها باید اسلامش را در ویترین بگذارد. اگر مسجد نرود، در خیابان که آدم می‌رود نمی‌فهمد که چه کسی مسلمان است. نماز جماعت عرضه کردن اسلام است. تابلو مسلمان، نماز است. بی نماز مثل چشمه بی پرچم است. مثل مغازه‌ای است که تابلو ندارد. حتی مسلمان بی نماز مثل عروسی است که عروس در آن نیست. مثل کوزه بی آب است.
2- دلایل جماعت در اسلام
امام رضا میفرماید: باید اسلام ظاهر و مکشوف باشد. «لِأَنَّ فِی إِظْهَارِهِ حُجَّهً عَلَى أَهْلِ الشَّرْقِ وَ الْغَرْبِ» اظهار اسلام که 1- حجت است بر اهل مشرق و مغرب. 2- به صحنه آوردن سستها. شما ورزشکاران عزیز اگر هر کدام در خانه ورزش کنید. آدمهایی مثل من بی حال را هل نمی‌دهید. اما اگر هر روز آمدید در خیابان و پشت خانه ما ورزش کردید بالاخره به سر من هم می‌افتد که ورزش کنم اگر هر کسی در خانه‌اش می‌گفت الله اکبر. راهپیمایی راه نمی‌افتاد. آمدند بیرون، با هم جمع شدند، تا راهپیمایی شد. در آن زمانهای راهپیمایی یک شهرکی بود مردم شهرک سوپر دولوکس بودند، راهپیمایی نداشتند، ما مردم را در دو سه تا وانت جمع می‌کردیم و می‌رفتیم آنجا راهپیمایی می‌کردیم، اول از پنجره، بعد از لب در، بعد کم کم آمدند دنبال ما و کم کم به ما پیوستند این به صحنه آوردن آدمهای شل، که از آثار جماعت است.
3- کمک رسانی. در بحار روایتی داریم، «مَعَ مَا فِیهِ مِنَ الْمُسَاعَدَهِ عَلَى الْبِرِّ وَ التَّقْوَى». بر جماعت کمک رسانی، اگر مسجدهای ما پر باشد قبل از اینکه برف بیاید مردم کمک رسانی همه رقم در مسجدها هستند. 4- پاکسازی. پاکترین بچه‌ها، بچه مسجدیها هستند اگر ورزش مسجد مخلوط شد تقوی با ورزش مخلوط شد، این سلامتی جسم و جان است. اگر از هم جدا شد سلامتی جسم هست، سلامتی روح در معرض خطر است. اینکه امام میفرماید: مسجد سنگر است. نمی‌خواهیم بگوییم هر کس بیرون سنگر است حتما تیر می‌خورد، اما حفاظتش از بیرون سنگر بیشتر است. در روایت بحار داریم: «وَ الزَّجْرِ عَنْ کَثِیرٍ مِنْ مَعَاصِی اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ» از برکات جماعت است.
5- شناسایی: مردمی که در یک محله جمع می‌شوند. اگر یک فرد مسجدی را بپرسی که آیا می‌شناسی یا نه. می‌گوید بله ایشان مسجدی است، چون در مسجد است بیشتر او را می‌شناسد. گاهی وقتها در آپارتمانها طبقه ششمی، طبقه چهارمی را نمی‌شناسد، مسجد مرکزی است برای شناسایی. آدمهایی که در مسجد می‌آیند احساس می‌کنند یک امت در دنبال او است. آدمی که مسجد نمی‌رود احساس می‌کند تنهاست. خدا رحمت کند اموات را، پدرم می‌گفت: یک عده آدم بودیم در بازار کاشان، یک بار در نماز جماعت گفتم من که بدهکار هستم، آن یکی گفت من هم بدهکار هستم. آن یکی هم گفت یک وقت دیدیم که همه ما بدهکار هستیم. بعد گفتیم پس هر روزی که نوبت بدهی هر کسی شد همه جمع شویم و بدهی او را بدهیم، بعد سه روز دیگر نوبت شماست، بعد هم به او کمک می‌کنیم. و در مسجد هم نماز می‌خوانیم و هم به همدیگر کمک می‌کردیم. امام صادق(ع) میفرماید «لِکَیْ یُعْرَفَ مَنْ یُصَلِّی مِمَّنْ لَا یُصَلِّی وَ مَنْ یَحْفَظُ مَوَاقِیتَ الصَّلَاهِ مِمَّنْ یُضِیعُ وَ لَوْ لَا ذَلِکَ لَمْ یُمْکِنْ أَحَدٌ أَنْ یَشْهَدَ عَلَى آخَرَ بِصَلَاحٍ لِأَنَّ مَنْ لَا یُصَلِّی لَا صَلَاحَ لَهُ بَیْنَ الْمُسْلِمِینَ»(وسائل‌الشیعه، ج27، ص391) نماز خوانها از غیر نمازخوانها. اگر مردم جمع نشوند کسی کس دیگر را نمی‌شناسند. یک کسی به من می‌گفت چرا در جمهوری اسلامی اینقدر سمینار هست گفتم باید باشد چون وقتی در مسجد جمع نمی‌شویم باید با زور چلوکباب آدمها را در سمینار جمع کنیم.
1- نمایش مکتب 2- به صحنه آوردن شلها 3- کمک رسانی 4- پاکسازی 5- شناسایی افراد اینها از برکات جماعت است.
3- اصل در نماز به صورت جماعت است
نماز جماعت. قرآن در مورد نماز جماعت فرموده: «وَ ارْکَعُوا مَعَ الرَّاکِعینَ» (بقره/43) اصل در نماز جماعت است. اصلا د رنماز من نیست. ما است. می‌گوییم «إِیَّاکَ نَعْبُدُ وَ إِیَّاکَ نَسْتَعینُ» (فاتحه/5) همه ما عبادت می‌کنیم انگار نماینده همه هستی.
اینکه می‌گویند ازدواج کردن خوب است چون آدم بی همسر همیشه می‌گوید من زن که می‌گیرد می‌گوید خودم و زنم، پدرزنم، مادرزنم، بچه‌ام از خودم توسعه پیدا می‌کند.
4- ارزش نماز جماعت در روایات
روایتی داریم امام رضا فرمود: هر رکعت نماز جماعت، برابر با هزار رکعت است. یک جایی دیگر داریم که بیست و هفت برابر است. هزار تا کجا و بیست و هفت تا کجا. این مربوط به این است که نماز در کجا خوانده شود. گاهی نماز جماعت زیر کولر در تابستان و در زمستان پای بخاری. تاریکی، روشنایی، راه دور یا نزدیک، شرایطش فرق می‌کند.
«لَا صَلَاهَ لِمَنْ لَا یُصَلِّی فِی الْمَسْجِدِ مَعَ الْمُسْلِمِینَ إِلَّا مِنْ عِلَّهٍ»(من‌لایحضره‌الفقیه، ج3، ص38) اگر عذر ندارید حق ندارید نماز فرادی بخوانید کسی نباید بیاید که واقعا عذر دارد. آدمی که عذر ندارد چرا نمازش را در مسجد نمی‌خواند.
در یک جا متوجه شدم بغل مدرسه یک مسجدی یا حسینیه‌ای است که در آن را بسته بودند. گفتیم آقا در حسینیه را باز کن گفت: بچه‌های مدرسه می‌آیند نماز بخوانند اینجا را کثیف می‌کنند. من زنگ زدم به مسجدشان گفتم یا در مسجد را باز کن یا اینکه می‌روم با بچه‌ها پشت در حسینیه در کوچه نماز می‌خوانیم. هر کس آمد گفت: چرا؟ می‌گوییم این صاحب حسینیه در حسینیه را بسته. مردم می‌گویند: ای، خدا لعنتش کند. یک کاری می‌کنم که به تو فحش بدهند. مگر می‌شود که در مسجد را در شب عاشورا روی پیرمردها باز کرد اما روی بچه‌ها برای سبحان ربی الاعلی و بحمده، بست. مگر هیئت امنا حق دارد که این کار را بکند. اگر، آقا، خادم یا هیئت امنا جلوی نماز را گرفتند، باید جلوی آنها را گرفت. باید بعد از تذکر، با این مسائل برخورد شود.
داریم که اگر کسی مواظب نماز باشد، روز قیامت مثل برق از پل صراط رد می‌شود.
نماز جماعت را بخوان. گرچه در مقابل سر نیزه هستی. خانم می‌گوید: اگر مسجد بروم قابلمه روی چراغ می‌سوزد خانم چراغ را خاموش کن، برو نماز را بخوان دو مرتبه روشن کن.
یک کسی کاهو خورده بود، پشت سرش تند تند خرما می‌خورد. گفتند چرا اینقدر خرما می‌خوری. گفت: کاهو خورده‌ام سردم شده، حالا خرما می‌خورم. گفت: آقا نه کاهو بخور نه خرما، به نفع شوهرت است.
5- کسی که در نماز جماعت شرکت نکند ناشناس است
حالا، بهانه اینکه آقای جماعت محترم یک کاری کن که نماز. . . . یک آقایی می‌گفت: بین دو نماز صحبت کنید تا مردم مجبور شوند نماز دوم را بنشیند و سخنرانی گوش بدهند. شاید برای حرفهای تو وقت ندارند. «الصَّلَاهَ جَمَاعَهً وَ لَوْ عَلَى رَأْسِ زُجٍّ»(بحارالأنوار، ج85، ص5) اگر به یک کسی بگویند(در گزینش) آقا فلانی چطور آدمی است. اگر اهل مسجد نیست، بگو نمی‌شناسمش. البته نمی‌خواهم بگویم که هر کسی مسجدی است خوب است ممکن است یک نفر بگوید از یک مسجدی ظلمی دیدم که از هیچ غیر مسجدی ندیدم. من می‌گویم هر کسی مسجد نمی‌آید کمرنگ است اما نمی‌گویم همه مسجدیها پرنگ هستند.
اگر کسی به مسجد و جماعت بی اعتنا است پیغمبر فرمود: «إِذَا سُئِلْتَ عَمَّنْ لَا یَشْهَدُ الْجَمَاعَهَ فَقُلْ لَا أَعْرِفُهُ»(بحارالأنوار، ج85، ص5) بگو نمی‌شناسمش. روایت از امام باقر: میفرماید: نماز جماعت کفاره. اگر کسی نماز جماعت بخواند خدا گناهانش را می‌بخشد حتی حضرت فرمود: کسانی که در مسجد شرکت نمی‌کنند یا شرکت می‌کنند و یا از این محله به یک محل دیگر بروند. الان گاهی اوقات کسانی که مسوول می‌شوند، به معاونش می‌گوید سیاست فکری و کاری من اینگونه است اگر می‌توانی همکاری کن بسم الله. اگر نمی‌توانی استعفایت را بنویس.
6- بیان امام صادق درباره افرادی که در زمان علی (ع) نماز جماعت نمی‌رفتند
در صدر اسلام به حضرت امیر گفتند گروهی هستند که نماز نمی‌آیند. البته نماز رفتن در زمان حضرت علی هم معنا داشت. امام صادق ع میفرماید: «أَنَّ أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ ع بَلَغَهُ أَنَّ قَوْماً لَا یَحْضُرُونَ الصَّلَاهَ فِی الْمَسْجِدِ فَخَطَبَ فَقَالَ إِنَّ قَوْماً لَا یَحْضُرُونَ الصَّلَاهَ مَعَنَا فِی مَسَاجِدِنَا فَلَا یُؤَاکِلُونَا وَ لَا یُشَارِبُونَا وَ لَا یُشَاوِرُونَا وَ لَا یُنَاکِحُونَا وَ لَا یَأْخُذُوا مِنْ فَیْئِنَا شَیْئاً أَوْ یَحْضُرُوا مَعَنَا صَلَاتَنَا جَمَاعَهً وَ إِنِّی لَأُوشِکُ أَنْ آمُرَ لَهُمْ بِنَارٍ تُشْعَلُ فِی دُورِهِمْ فَأُحْرِقَهَا عَلَیْهِمْ أَوْ یَنْتَهُونَ قَالَ فَامْتَنَعَ الْمُسْلِمُونَ عَنْ مُؤَاکَلَتِهِمْ وَ مُشَارَبَتِهِمْ وَ مُنَاکَحَتِهِمْ حَتَّى حَضَرُوا الْجَمَاعَهَ مَعَ الْمُسْلِمِینَ»(وسائل‌الشیعه، ج5، ص196) در آن زمان کسی که نماز جماعت نمی‌رفت یعنی اینکه سیستم حکومتی علی را قبول نداشت ممکن است کسی الان نماز جمعه نیاید، اما نظام را قبول داشته باشد، مسجد نیاید ولی رهبر و نماز را قبول داشته باشد. اما در آن زمان اینگونه نبود. کسی اگر نیامدنش در جماعت معنای ضد رژیم بودن داشته باشد «فَلَا یُؤَاکِلُونَا» با ما هم غذا نشود، «وَ لَا یُشَارِبُونَا» با ما هم مشرب نشود «وَ لَا یُشَاوِرُونَا» مشورت با آن نمی‌کنیم، «وَ لَا یُنَاکِحُونَا» با آن ازدواج نمی‌کنیم. با آنها در مزایای مادی برخورد می‌کنیم، اصلا داریم که اگر جوانی سراغ دخترمان آمد اگر نمازخوان نبود دختر به آن ندهید.
7- نماز جماعت هدیه آسمانی
در روایات داریم نماز جماعت هدیه آسمانی است. اولین نمازی که پیغمبر خواند با جماعت خواند. منتها جماعت دو نفره. در خانه. برادر به برادر اقتدا کند. امیرالمومنین وقتی به مسئولین مملکتی نامه می‌نوشت، می‌گفت: خودت پیشنماز باش. ما الان در بعضی از استانها داریم، چند روزی یک جایی بودم مسئول اداره‌ای می‌گفت من خودم پیشنماز هستم، کارهای فرهنگی را می‌کنم، اصلا رئیس اداره باید پیش نماز باشد. چون اگر خیانتکار باشد که رئیس بالاتر به او حکم نمی‌دهد. یک طوری باشد که خیلی منتظر روحانی نباشیم خودتان روحانی باشید.
الان شصت هزار تا مدرسه داریم. اگر بخواهیم در هر مدرسه یک طلبه با سواد پیشنماز باشد، ما شصت هزار تا طلبه از کجا بیاوریم. طلبه را هم که نمی‌توانیم از اتریش و بلژیک وارد کنیم، دکتر می‌توانیم از هند و پاکستان بیاوریم، اما نمی‌توانیم بگوییم آقا دو تا حجه الاسلام از برای ما بفرستید.
8- اصل بایکوت در اسلام
خلاصه اینکه کسی که به امت اسلامی پشت می‌کند، اسلام گفته شما هم به او پشت کنید. مسلمانها همه بسیج شدند و رفتند جنگ(در زمان پیغمبر) حضرت فرمود که حالا که این سه نفر به امت پشت کردند و نرفتند شما هم به اینها پشت کنید. همه اعتصاب کردند و با این صحبت نکردند، حتی زن و بچه‌شان هم با آنها پشت کردند، اینها گفتند: حالا که مردم با ما حرف نمی‌زنند بیایید خودمان سه نفر هم با هم حرف نزنیم. یکی از آنها هم خودش را به پایه مسجد پیغمبر بست و توبه و گریه و. . . . بعد خلاصه آیه نازل شد گفت: نه. پیغمبر بیاید و این طناب را از من باز کند تا بفهمم که خدا من را بخشیده یا نه. خلاصه، ما در اسلام یک اصلی داریم به نام اصل بایکوت. در اسلام در مورد بایکوت هجده تا آیه پیدا کردم مثلا قرآن می‌گوید: «أَعْرِضْ عَنْهُمْ» (مائده/42) یعنی اعراض کن. بایکوت کن، «وَ لَا تُدْخِلَنَّ فِی مَشُورَتِکَ بَخِیلًا»(نهج‌البلاغه، نامه 53) با گروههای فلان مشورت نکن. یعنی بایکوت شود. «وَ لا تَقْبَلُوا لَهُمْ شَهادَهً أَبَداً» (نور/4) یعنی گواهی اینها را هرگز قبول نمی‌کنیم. اصلا یکی از راه‌های امر به معروف و نهی از منکر بایکوت است. مثلا اگر در یک محله یک نفر عروسی گرفت و در عروسی خبرهای آنچنانی بود. اگر فردا همه مردم محله به آن رو برگردانند این امر به معروف است.
یک گروه آمدند خدمت امام صادق(ع) فرمود شغل شما، شغل شما، یکی گفت من بیکار هستم. تا گفت: بیکار امام فوری رویش را برگرداند. و فرمود: «سَقَطَ مِنْ عَیْنِی»(بحارالأنوار، ج100، ص9) از چشم من افتادی. (توجه: اصل قضیه فوق از پیامبر در بحار ذکر شده است و نه امام صادق ع) اگر کسی به امت پشت کرد، امت هم باید به او پشت کند.
مگر مسجد مرده شور خانه هست که هر وقت مردی می‌آیی. افرادی می‌آیند که در طول عمرشان پایشان به مسجد نمی‌رسد. فقط برای مرده هایشان می‌آیند.
9- باید راه جذب جوان را بدانیم
جوان باید با آمدن به مسجد احساس کند که کمبودهایش جبران می‌شود. نحوه جذب باید درست باشد من دو مدل قصه می‌گویم ببینید کدامیک بهتر است. سوره یوسف، یوسفی بود برادرهای حسودی داشت یوسف خوابی دید که یازده ستاره بر او سجده می‌کنند رفت به پدرش گفت. پدرش گفت: یوسف جان این خواب تو یک اسراری دارد. برای کسی نگویی برای اینکه برای تو نقشه می‌کشند. بعد برادرهای حسود آمدند و یوسف را به بهانه بازی بردند و در چاه پرت کردند. پیراهن را به خون بزغاله آغشته کردند و گریه کنان به پیش پدر رفتند و گفتند گرگ یوسف را پاره کرد. خوب این قصه ممکن است که یک افرادی را جذب کند ولی خیلی کم جذب می‌شود. بعضی از جوانها می‌گویند به ما چه ربطی دارد. یوسفی بود که بود. برادر حسود هم زیاد است. خوب که چی؟ به من چه چیز می‌رسد؟ حالا. یوسفی بود پسرها، که همه شما یوسف هستید. حسودانی داشت که همه شما هم حسود دارید. بچه‌ها نتوانستند یوسف را ببینند، شماها هم نمی‌توانند بینند، اصلا نمی‌خواهند شما رزمنده باشید، می‌خواند تریاکی باشید. حاضر هستند پول مفت بدهند که بچه‌های ما شجاع نباشند. یوسف را به اسم بازی بردند. شما را هم به اسم بازی می‌برند. به اسم بازیهای المپیک، بین الملل، بازی به شرطی خوب است که در مدار اصل خودش باشد. از حد و حدودش نگذرد، به شرطی بازی ما ارزش دارد که از حدود اسلام و پیغمبر خارج نشود. وگرنه اگر بنا باشد که فقط فکر خودمان باشیم، نه.
با خون بزغاله پیراهن را خونی کردن، یعنی برای شما هم جوسازی می‌کنند، تبلیغات می‌کنند.
پس 1- همه شما یوسف هستند 2- همه شما در معرض خطر هستید 3- استکبار نمی‌تواند روحیه انقلابی شما را ببیند 4- برای شما نقشه می‌کشند. 5- تبلیغات می‌کند می‌شود قصه را طوری گفت که کسی که قصه را گوش می‌دهد مربوط به زندگی آن هم هست.
ساعت خوشی بود خدمت شما رسیدیم. امیدوارم که موفق باشید. ضمنا بگویم، روزهای آخری است که نهضت سواد آموزی ثبت نام می‌کند.
«والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته»