موضوع: نماز، سبک شمردن
تاریخ پخش: 74/12/24
بسم الله الرحمن الرحیم
«الهی انطقنی بالهدی و الهمنی التقوی»
در محضر مبارک جمعی از دانشجویان و پرسنل نیروی هوایی در دانشگاه هستیم. موضوع بحث را بیننده‌ها شبی می‌بینند که شب شهادت امام صادق(ع) است. من دیشب فکر کردم یک حدیثی از حضرت را تحت عنوان سبک شمردن مطرح کنیم و چه چیزهایی سبک شمردن آن گناه است.
1- تحقیر کردن ممنوع است
سبک شمردن مسئله‌ی ممنوعی است. آدم حق ندارد خودش را سبک کند. آدم چه حقی دارد که اسم بچه‌اش را غلام بگذارد یعنی نوکر، در تواضع ما حق نداریم که خودمان را سبک کنیم. دیگران را هم حق نداریم تحقیر کنیم. «وَیْلٌ لِکُلِّ هُمَزَهٍ لُمَزَهٍ» (همزه/1) وای به حال کسانی که مسخره می‌کنند «وَلَا تَنَابَزُوا بِالْأَلْقَابِ» (حجرات/11) لقب همدیگر را زشت نبرید. سلام به بچه‌ها هم می‌گوید بزرگ.
حدیث داریم وقتی حضرت بچه‌ها را صدا می‌زد با کنیه صدا می‌زد ولی ما به بزرگها هم می‌گوئیم بچه مثلاً می‌گوئیم بچه‌های سپاه، بچه‌های هیئت، حضرت سلیمان وقتی می‌خواست بگوید فلانی کجاست؟ نمی‌گفت فلانی نیست. می‌گفت من را چی شده که او را نمی‌بینم «مَا لِی لَا أَرَى الْهُدْهُدَ» (نمل/20) نمی‌گوید کجا بودی؟ می‌گوید من خدمت شما نرسیدم. بعضی بزرگان به هم می‌رسند می‌گویند ما توفیقمان کم شده است خدمت شما نمی‌رسیم.
به یک نفر گفتند بچه دار شده‌ای؟ گفت: خداوند توفیق تربیت یک نفر از بندگانش را به من سپرده است. در جنگ یکی از یاران حضرت به یکی از یاران معاویه ناسزایی گفت امام علی(ع) فرمود «إِنِّی أَکْرَهُ لَکُمْ أَنْ تَکُونُوا سَبَّابِینَ» (نهج‌البلاغه/ خطبه206) من کراهت دارم که تو فحش بدهی. «وَلَا تَسُبُّوا الَّذِینَ یَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ فَیَسُبُّوا اللَّهَ عَدْوًا» (أنعام/108) به بت پرستها فحش ندهید چون آنها هم به خدای شما فحش می‌دهند.
با انتخاب خودت کاری را انجام بده. اما اگر خواستند به تو تحمیل کنند زیر بار نرو خودت زیر دوش برو. اما اگر خواستند یک لیوان آب به تو بپاشند قبول نکن. من خودم از بلندی پائین می‌پرم. اما اگر کسی خواسته باشد من را هُل بدهد زیر بار نمی‌روم چون توی آن تحقیر است. بعضی پدر و مادر‌ها حرفهای زشتی به بچه‌هایشان می‌گویند اسلام می‌گوید اگر کسی حرف ناروایی زد حق دارید او را شلاق بزنید، هر کلمه‌ای که مسلمانی را تحقیر کند انسان حق شکایت دارد. گاهی بخاطر سبک کردن اسلام برخوردهای انقلابی می‌کند مثلاً می‌گوید مرتد را بکشید چون دین را سبک شمرده است در صورتی که هر کافری را نمی‌گوید بکشید.
بعضی خدا را تحقیر می‌کنند. قرآن آیه‌ای دارد. می‌فرماید: بعضی از یهودی‌ها می‌گویند «إِنَّ اللَّهَ فَقِیرٌ وَنَحْنُ أَغْنِیَاءُ» (آل‌عمران/181) خدا فقیر است، حالا خدا فقیر است یعنی چه؟ خدا می‌گوید به من قرض بدهید «مَنْ ذَا الَّذِی یُقْرِضُ اللَّهَ قَرْضًا حَسَنًا» (بقره/245) می‌گویند خدا که قرض می‌گیرد معلوم می‌شود که خدا فقیر است. تواضع هم نمی‌شود کرد. خداوند گفته قرض بده برای اینکه تو را آرام کند مثل اینکه می‌گوئیم آقا خانه‌ات را رو به خورشید بساز. شما فکر می‌کنی که خورشید به این کارنیاز دارد، در صورتی که اگر همه خانه‌هایتان را پشت به خورشید بسازید در خورشید اثری ندارد. اگر همه کافر بشوند برای خدا فرقی نمی‌کند «إِنْ تَکْفُرُوا أَنْتُمْ وَمَنْ فِی الْأَرْضِ جَمِیعًا فَإِنَّ اللَّهَ لَغَنِیٌّ حَمِیدٌ» (إبراهیم/8) شاعر هم می‌گوید گر جمله کائنات کافر گرددند بر دامن کبریایش ننشیند گرد.
بعضی خدا را نشناخته‌اند «أَبِاللَّهِ وَآیَاتِهِ وَرَسُولِهِ کُنتُمْ تَسْتَهْزِئُونَ» (توبه/65) آیات خدا را مسخره می‌کنید؟ روز فتح مکه حضرت فرمود جز سه نفر همه کفار را عفو کردم گرچه پرده کعبه را بگیرند و زار زار گریه کنند گفتند این سه نفر چه جوری بودند؟ فرمود اینها من را تحقیر می‌کردند، هجو می‌کردند. امام فرمود: سلمان رشدی اگر عابد دهر هم بشود باید کشته شود چون رسول الله را تحقیر کرد.
2- حرمت‌ها حفظ شود
به حرم می‌گویند حرم چون حریم دارد، خدا به موسی می‌گوید درست است که پیغمبر هستی اما «فَاخْلَعْ نَعْلَیْکَ إِنَّکَ بِالْوَادِی الْمُقَدَّسِ طُوًى» (طه/12) کفش هایت را در بیاور، چه خبره؟ در وادی مقدس تور سینا هستی، مقدسات حریم دارد.
اگر کسی به امامی جسارت کرد شما حق داری که او را بکشی نیاز به قاضی و دادستان هم نیست اگر آگاهانه بود یکوقت حالی‌اش نیست این… اسم خدا مقدس است «سَبِّحْ اسْمَ رَبِّکَ الْأَعْلَى» (أعلى/1) هم ذات او مقدس است و هم اسم او ولذا دست بی وضو نمی‌شود به اسم خدا زد.
روایت داریم قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص): «فَضْلُ الْقُرْآنِ عَلَى سَائِرِ الْکَلَامِ کَفَضْلِ اللَّهِ عَلَى خَلْقِهِ» (مستدرک‌الوسائل/ ج4/ ص237) فضل قرآن بر سایر سخنان مثل فضل خدا بر خلق‌اش است.
«قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص): «الْقُرْآنُ غِنًى لَا غِنَى دُونَهُ وَ لَا فَقْرَ بَعْدَهُ» (وسائل‌الشیعه/ ج6/ ص168) قرآن بی نیاز است یعنی همه چیزی توی قرآن است.
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص): «إِنَّ هَذَا الْقُرْآنَ مَأْدُبَهُ اللَّهِ فَتَعَلَّمُوا مَأْدُبَتَهُ مَا اسْتَطَعْتُمْ» (مستدرک‌الوسائل/ ج4/ ص232) وسیله ادب خداوند است
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص): «الْقُرْآنُ أَفْضَلُ کُلِّ شَیْ‌ءٍ دُونَ اللَّهِ فَمَنْ وَقَّرَ الْقُرْآنَ فَقَدْ وَقَّرَ اللَّهَ وَ مَنْ لَمْ یُوَقِّرِ الْقُرْآنَ فَقَدِ اسْتَخَفَّ بِحُرْمَهِ اللَّهِ حُرْمَهُ الْقُرْآنِ عَلَى اللَّهِ کَحُرْمَهِ الْوَالِدِ عَلَى وَلَدِهِ» (مستدرک‌الوسائل/ ج4/ ص236) کسی قرآن را سبک بشمارد.. سبک شمردن قرآن چیه؟ شما روزنامه می‌خوانی اما هفته به هفته قرآن نمی‌خوانی این استخفاف است.
امام صادق(ع) فرمود: اگر بین دو نفر دعوا شد و رفتند پیش قاضی طاغوت حتی اگر حقّت را بگیری حرام است برای اینکه از راه طاغوت حقّت را گرفته‌ای مثل اینکه شما آب را توی ظرف شراب بریزی و بخوری باز هم گیر هستی برای اینکه از این ظرف استفاده کرده‌ای و برای اینکه هم حق تو باید حق باشد و هم وصول به آن حق باشد. مثل اینکه آدم برود مکه با الاغ دزدی، گفتند پس چه کنیم؟ فرمود بروید نزد عالمی که در حرام و حلال صاحب نظر باشد. بعد می‌فرماید من که امام هستم این شخص را بر شما حاکم قرار دادم اگر او طبق احکام الهی قضاوت کرد اگر کسی از او قبول نکرد حکم خدا را سبک شمرده است. این مجتهد را رد نکرده امام صادق(ع) را رد کرده است و کسی که امام را رد کند کافر است. اسلام به مثلث عمل و نیت و شیعه، اعتقاد دارد و همه‌اش باید درست باشد.
شخصی از دنیا رفته بود وصیت کرد که انبار خرمایش را بدهند به فقرا. وراث هم تقسیم کردند. حضرت فرمود این از نظر عمل شکم‌های زیادی را سیر کرد. اما اگر یک خرما را با دست خودش می‌داد این بهتر بود. برای اینکه بعد از مرگ ولو شکم‌های زیادی سیر شد اما سخاوت ایشان زیاد نشد.
3- افراد و اعمال را کوچک نشماریم
سبک شمردن مردم، روایت داریم که خداوند چند چیز را میان مردم پنهان کرده است یکی اینکه اولیاء خودش را در میان مردم پنهان کرده است. آدم نمی‌داند که اولیاء خدا کی‌ها هستند. آیه‌ای داریم که روز قیامت می‌پرسند این لات و لوتها کجا هستند؟ می‌گویند رفتند بهشت، اِه! اِه ندارد تو اینها را بد می‌دانستی اینها آدمهای خوبی بودند «مَا لَنَا لَا نَرَى رِجَالًا کُنَّا نَعُدُّهُمْ مِنْ الْأَشْرَارِ» (ص/62) اینها قیافه‌شان اشرار بود ما چه می‌دانیم، شاید همان کسی که او را تحقیر می‌کنیم از اولیاء خدا باشد.
هیچ عملی را تحقیر نکنید شاید همان عمل پایبند تو شد. بدترین گناه چیست؟ حضرت باقر(ع) فرمود: «اتَّقُوا الْمُحَقَّرَاتِ مِنَ الذُّنُوبِ» (کافی/ ج2/ ص270) بدترین گناه گناهی است که آدم انجام بدهد و بگوید اینکه چیزی نیست. علی بن یقطین نور چشم امام کاظم(ع) بود از مکه رفت مدینه خواست امام را ملاقات کند حضرت به او راه نداد. گفت آقا من وزیر هستم. شیعه هستم. نماینده امام هستم. در دربار عامل نفوذی هستم. شما به من راه نمی‌دهید؟ فرمود نه، گفت چرا؟ فرمود برای اینکه یک چوپان آمد در اتاق تو کار داشت. شما وقتی فهمیدی ک چوپان است گفتی ولش کن. چون چوپان بود او را تحقیر کردی. ای علی بن یقطین امسال مکه نرو چون من که امام هستم به تو راه نمی‌دهم. حج تو هم قبول نیست. گفت آقا چه خاکی به سرم کنم؟ فرمود باید چوپان را راضی کنی، از مدینه برگشت کوفه در خانه آن چوپان را زد این وزیر سرش را گذاشت روی خاک و گفت پایت را بگذار روی صورت من تا تکبرم بشکند. چوپان را راضی کرد و برگشت امام در خانه را به رویش باز کرد. سبک شمردن خیلی مهم است.
امام رضا(ع) با یک برده سیاه پوست مشورت کرد. برده گفت آقا شرمنده نکن. شما امام هستی من یک برده هستم. شما با من مشورت می‌کنی؟ امام فرمود چه اشکالی دارد که خداوند چیزی به مغز تو الهام کند که به مغز دیگران الهام نکند.
ما سه قشر را تحقیر می‌کردیم: بچه‌ها زنها کشاورزها. ما زمان شاه این سه گروه را تحقیر می‌کردیم. امام آمد فرمود رهبر من همان پسر سیزده ساله است به زنها هم گفت مرد از دامن زن به معراج می‌رود حتی در یکی از سخنرانی‌هایش فرمود رهبر من زنهای قم هستند یکی هم فرمود عشائر ذخایر انقلابند روستایی‌ها ولی نعمت ما هستند.
ما فقط یک گیر داریم که انشاء الله آن هم دارد حل می‌شود و آن هم اینکه توی مسجدهای ما نسل منقرض بودند یعنی مسجدها محل بازنشستگان کشوری و لشگری بود یعنی از پنجاه سال به بالا. این هم الحمدلله یک تکانی خورده است و الان جوان شده‌اند قرآن می‌فرماید مسجد باید مثل سنگر فرماندهان باشد «لَمْ یَدْخُلُوهَا وَهُمْ یَطْمَعُونَ» (أعراف/46) می‌گویند مسجد باید جوری باشد که وارد آن نشوند مگر با ترس مثلاً یک عامل نفوذی وقتی می‌خواهد برود توی سنگر فرماندهی چطور می‌ترسد می‌گوید مسجد هم باید اینطور باشد که وقتی بیگانه در آن می‌آید بترسد.
خدا به پیغمبر می‌گوید به مردم سلام کن «فَقُلْ سَلَامٌ عَلَیْکُمْ» (أنعام/54) مردم محترم هستند. استخفاف فقیر داریم. «قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص): مَنِ اسْتَخَفَّ بِفَقِیرٍ مُسْلِمٍ فَلَقَدِ اسْتَخَفَّ بِحَقِّ اللَّهِ وَ اللَّهُ یَسْتَخِفُّ بِهِ یَوْمَ الْقِیَامَهِ» (من‌لایحضره‌الفقیه/ ج4/ ص13) اگر کسی را بخاطر فقر تحقیر کنی. حق خدا را تحقیر کرده‌ای و خدا روز قیامت تو را خوار می‌کند. این تک‌ها همه پاتک دارد. «إِنَّ الَّذِینَ أَجْرَمُوا کَانُوا مِنْ الَّذِینَ آمَنُوا یَضْحَکُونَ» (مطففین/29) مجرم به مومن می‌خندد.
امام صادق(ع) لحظه آخر عمرشان بود. فرمود: تمام بستگان را دعوت کنید. بعد فرمود: «إِنَّهُ لَا یَنَالُ شَفَاعَتَنَا مَنِ اسْتَخَفَّ بِالصَّلَاهِ» (کافی/ ج3/ ص270) هر کس نماز را سبک بشمارد شفاعت ما شامل او نمی‌شود. پیغمبر فرمود: «لَیْسَ مِنِّی مَنِ اسْتَخَفَّ بِصَلَاتِهِ لَا یَرِدُ عَلَیَّ الْحَوْضَ» (من‌لایحضره‌الفقیه/ ج1/ ص206) کسی که نماز را سبک بشمارد از ما نیست و به خدا قسم وارد حوض کوثر نمی‌شود. آدم بهترین حرفهایش را دقیقه آخر عمرش می‌زند همیشه آدم آخرین حرفهایش بهترین حرفهایش است یعنی عصاره عمرش را… حضرت امیر تا ضربت می‌خورد. می‌فرماید: «فزت» یعنی تمام شصت و سه سال دنبال فوز می‌گشتم و الان رسیدم قطعنامه عمر آدم کلمات آخر انسان است قطعنامه عمر امام صادق(ع) این بود که به خدا قسم اگر کسی نماز را سبک بشمارد از ما نیست.
4- موارد سبک شمردن نماز
موارد استخفاف نماز: با هر لباسی نماز خواندن، لباس نماز باید تمیز باشد، غلط خواندن نماز، با عجله خواندن، در محیط آلوده خواند، دیر خواندن، گاهی خواندن و گاهی نخواندن، من یکوقت نامه‌ای نوشتم به وزار که یک معاون قوی هر دو ماه یک ساعت بیاید راجع به نماز وزارت خانه با او صحبت کنیم هفته اول معاونین آمدند دو ماه دوم معاونین شدند مشاورین دو ماه سوم مشاورین شدند مدیر کل‌ها دو ماه چهار مدیر کل‌ها شدند معاون مدیر کل خلاصه رسید به روابط عمومی و حالا رسیده به تلفنچی یعنی هنوز نرسیده اما خواهید رسید. اگر رهبر به وزیر بگوید بیا نمی‌گوید معاون برود خودش می‌رود ولی وقتی می‌گوئیم نماز می‌گوید خیلی خوب حالا کسی برود این استخفاف است.
«والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته»