موضوع بحث: نعمتهای خدا -3، سلامتی
تاریخ پخش: 71/12/13
بسم الله الرحمن الرحیم
بحث ما در رمضان 71 این نیم ساعت را 25 دقیقه را قبل از افطار خدمت همه عزیزان هستیم نگاهی به نعمتهاست.
1- نعمتهای خدا را نمی‌توانید بشمارید ولی فراموش نکنید
نعمتهای خدا را نمی‌توانیم بشماریم. اما چه کنیم خداوند گفته نمی‌توانید بشمارید اما خودش گفته لااقل یادش باشید ولو نمی‌توانید دقیق بشمارید اما حالا که دقیق نمی‌توانید بشمارید کلی‌اش را یادتان نرود. بدانید یکی از شهرهای ایران مشهد است ولو نه خیابانهایش را می‌توانید بشمارید نه خانه هایشان را نه پلاک‌های آن را، نه ماشین‌های آن را. ریز شوید عاجز هستید اجمالا مشهد هم شهری است اصفهان شهری است، شیراز هم شهری است، تبریز هم شهری است ولو اسمش را بدانیم کافی است. خداوند گفته نمی‌توانید بشمارید. قرآن گفته نمی‌توانید نعمتهای خدا را بشمارید. اما با اینکه گفته نمی‌توانید بشمارید گفته: «اذْکُرُوا نِعْمَتَ اللَّهِ عَلَیْکُمْ» (بقره/231) یادتان نرود. ما می‌خواهیم یک کمی یک نگاهی به نعمتهای خداوند کنیم. بعد خواهیم گفت اینکه چرا نعمتها را از دست می‌دهیم؟ چطور نعمتها را از دست می‌دهیم؟ چطور می‌شود نعمتها را زیاد کرد؟ چه جوری شکر کنیم؟
یکی از نعمتها سلامتی است. یکی از نعمتها رهبری است. یکی از نعمتها قانون است، یکی از نعمتها آب است، یکی از نعمتها غذا است، یکی از نعتمها امنیت است. همینطور بریده بریده صحبت می‌کنیم ولی برای کلی یک نکته‌ای است. خدمتتان بگویم که گاهی ممکن است خداوند نعمتی را بدهد و بگیرد. قرآن می‌فرماید.
پس موضوع بحث: نگاهی به گوشه‌ای از نعمتها.
2- اسلام برای نعمت سلامتی خیلی ارزش قائل است
یکی از نعمتها سلامتی است. نعمت سلامتی؛ اسلام برای سلامتی خیلی ارزش قائل شده به قدری سلامتی مهم است که تمام عبادات را تحت تأثیر قرار می‌دهد به خاطر سلامتی. عمود دین نماز است، نماز از مقدماتش تا مقارناتش به خاطر سلامتی قابل تغییر است مقدمات نماز، وضو است اگر آب برای سلامتی تو مضر است وضو نگیر. البته اگر آب سرد ضرر دارد ولی اگر آب گرم ضرر ندارد با آب گرم باید وضو بگیری، حق نداری تیمم کنی. مقدمات نماز غسل است. غسل برایت ضرر دارد غسل نکن. خود نماز اگر سرنماز خواسته باشی بایستی خطرناک است بنشین نماز بخوان.
دومی روزه است سلامتی در خطر است روزه‌ات را بخور، البته معنای سلامتی این نیست که رنگ بچه‌ام زرد شده است آخر بعضی دخترها 9 سالشان است می‌گوییم روزه بگیر، مادرش می‌گوید دخترمان روزه گرفته رنگش پریده خوب رنگ پریدن، هر رنگ پریده معنایش این نیست که مریض است و هر رنگ سرخی معنایش این نیست که سالم است. اصلاً روزه را گفته‌اند برای اینکه لاغر شویم.
حج: رسول خدا (ص): «وَ مَنْ کَانَ بِهِ أَذًى مِنْ رَأْسِهِ فَفِدْیَهٌ مِنْ صِیَامٍ أَوْ صَدَقَهٍ أَوْ نُسُکٍ»(مستدرک‌الوسائل، ج9، ص303) حاجی باید در مکه سرش را تیغ بزند. اما اگر در سرش مرضی است که نمی‌تواند تیغ بزند، برای حج اگر مریض است نمی‌تواند اصلاً مستطیع نیست از رفتن تا آنجا یعنی(اعمال حج) روز عید قربان اعمال سختی و سنگینی دارد. باید آنجا رفت سنگ شیطان را زد. باید آنجا رفت گوسفند قربانی کرد. کارهای روز عید قربان برای حاجی خیلی سنگین است یعنی مشکل ترین روز برای حاجی اعمال روز عید قربان است اما می‌گویند اگر مریضی برای شما خط ویژه باز کرده‌اند، بنابر این راجع به سلامتی، راجع به نسل، حتی اگر مادر می‌خواهد روزه بگیرد، اگر روزه بگیرد در شیرش و در بچه‌اش اثر می‌کند نباید روزه بگیرد.
3- انواع سلامتی
برای سلامتی اسلام خیلی عنایت دارد در روایت داریم چند تا چیز را قدرش را داشته باشید اول سلامتی قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص): «یَا أَبَا ذَرٍّ اغْتَنِمْ خَمْساً قَبْلَ خَمْسٍ شَبَابَکَ قَبْلَ هَرَمِکَ وَ صِحَّتَکَ قَبْلَ سُقْمِکَ وَ غِنَاکَ قَبْلَ فَقْرِکَ وَ فَرَاغَکَ قَبْلَ شُغْلِکَ وَ حَیَاتَکَ قَبْلَ مَوْتِک» (وسائل‌الشیعه، ج1،ص114) آمد پهلوی حضرت گفت چه دعایی کنم؟ فرمود: سلامتی را از خدا بخواهید و عافیت. منتهی حالا سلامتی چند رقم است: بدن سالم، روح سالم، جامعه سالم، سلامتی انواعی دارد: سلامتی جسم، سلامتی روح، گاهی سلامتی به عنوان سلامتی جامعه مطرح می‌شود. کلمه سلامتی را به همه جا می‌گویند: اقتصاد سالم، فرهنگ سالم، به همین خاطر مسلمانها که به هم می‌رسند اجازه ندارند به هم بگویند مرسی، باید بگویند سلام علیکم، یعنی اصلاً شعار ما سلامتی است. سلام یعنی من از خدا برای تو سلامتی می‌خواهم. سلام یعنی تو از طرف من وحشت نداشته باش در سلامت هستی. سلام از طرف خدا بر تو باد، سلام از طرف من بر تو باد. سلامتی شعاری است که حتی بعد از مرگ بین مسلمانها قطع نمی‌شود. «السَّلَامُ عَلَیْکُمْ»، حتی به مردگانمان، «السَّلَامُ عَلَیْکُمْ» می‌گوییم.
46 آیه در قرآن راجع به سلامت و سلام کردن است. درود و سلامتی هم در دنیا هست هم در قیامت، اهل بهشت که وارد بهشت می‌شوند فرشته‌ها می‌گویند: سلام علیکم.
شعار ما واژه‌اش از سلامتی است از دعا برای سلامتی است رمز مسلمان بودن این است: دو تا مسلمان وقتی می‌خواهند همدیگر را بشناسند می‌گویند: سلام علیکم اگر او گفت: علیکم السلام پیداست که مسلمان است. ما در کشورهای خارج شده گاهی نگاهی کردیم گفتیم ببینیم این مسلمان هست یا مسیحی، گفتیم کاری ندارد خط کش دستمان است. سلام علیکم، تا گفت وعلیکم السلام فهیمدیم مسلمان است. این آرم ماست چون معتقدین به دین‌های دیگر به هم برخورد می‌کنند این سلام را ندارند. اصلاً برای شناسایی این که مسلمان هست یا نه، سلام کردن است کلمه سلامتی.
اصولاً اگر سلامتی نباشد عبادت هم نمی‌شود کرد. «وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ إِلاَّ لِیَعْبُدُونِ» (ذاریات/56). قرآن می‌گوید: جن وانس را من برای عبادت آفریدم. و اگر آدم سالم نباشد نمی‌تواند عبادت کند. «قَوِّ على خدمتک جوارحی»(مصباح‌المتهجد، ص849) امیرالمومنین (ع) در دعای کمیل می‌گوید: خدایا سلامتی به من بده تا بتوانم عبادت کنم. می‌گویند خیلی چیزها اسراف است اما اگر یک چیزی برای سلامتی مفید باشد اسراف نیست. یک چیزی برای سلامتی مفید است حالا یک چیزی گران هم هست خیلی هم گران است، اما اگر برای سلامتی شما مفید است(قانون فقهی است) که هر چیزی که برای سلامتی شما مفید باشد اسراف نیست. بله ممکن است یک لوستر اسراف باشد ممکن است یک دکورسازی اسراف باشد چون لوستر و دکور و اینها، تشریفات و تجملات ربطی به سلامتی ندارد. سلامتی مسلمان به هر قیمتی می‌خواهد باشد، باشد.
آقا یک سوال؟ پیرمردی است و پیرزنی، پیری است 90 ساله مریض شده است. در بیمارستان آمپولهای گرانی باید برایشان بزنند تا نفس بکشد وهیچ خاصیتی دیگر این 90 ساله برای جامعه ندارد و آمپولهایی که برای این پیر می‌زنیم برای اینکه نگه داریم او را، اگر نزنیم، یک آمپول خلاص بزنیم او را بمیرد، پول این آمپولها را می‌توانیم در روستاها چند درمانگاه بسازیم می‌شود این را آمپول خلاص زد؟ خیر، اگر آمپول او یک میلیون است اسلام می‌گوید: آمپول یک میلیونی را به پیرمرد و پیرزنی که پایش لب گور است و صدسالش است و هیچ خاصیتی ندارد، بزن اما شما حق نداری سلامتی را از او بگیری. بگوییم حالا که این دارد می‌میرد بیخود خرج او کنیم برای چه؟ و به عوض پول آمپولهایی که به اینها می‌خواهیم بزنیم پولش را چند تا درمانگاه در روستاها بسازیم. حق نداریم این کار را بکنیم.
4- مجازات ضربه به سلامتی در همین دنیاست
(مسئله سلامتی): اگر کسی گناه کند خدا روز قیامت حالش را می‌گیرد اما اگر یک کسی ضربه به سلامتی یک کسی بزند در دنیا باید حالش را گرفت، یعنی دست به نقد است، «وَ کَتَبْنا عَلَیْهِمْ فیها أَنَّ النَّفْسَ بِالنَّفْسِ وَ الْعَیْنَ بِالْعَیْنِ وَ الْأَنْفَ بِالْأَنْفِ وَ الْأُذُنَ بِالْأُذُنِ وَ السِّنَّ بِالسِّنِّ» (مائده/45) «وَ السِّنَّ بِالسِّنِّ»، دندان شکاندی باید دندانت را بشکانند. «وَ الْأُذُنَ بِالْأُذُنِ» گوش کسی را ببری گوشت را می‌برند، «وَ الْأَنْفَ بِالْأَنْفِ»، دماغ کسی را بریدی باید دماغت را ببرند، من یک فیلمی را دیدم یک مردی دماغ زنش را بریده بود زن شکایت کرد قاضی گفت: قرآن می‌گوید که «وَ الْأَنْفَ بِالْأَنْفِ»، هر کسی دماغ کسی را برید دماغش را می‌بریم. هر کاری کردند که این خانم شوهرش را ببخشد گفت: نه، قرآن به من اجازه داده که دماغ او را ببرم. شوهر را خواباندند(من فیلم را دیدم) علامت گذاری کردند با خودکار و با آمپول بی حس کردند که بیش از بریدن خطری برای مرد نداشته باشد قشنگ زن دماغ شوهرش را که برید. حالا شدند زن و شوهر بی دماغ. دیگر نه این، زن کسی دیگر می‌شود نه او، شوهر کس دیگر. آن وقت دوباره یک عروس و داماد بی دماغ دوباره با هم ازدواج کردند. یک خانواده بی دماغ، هم در ایران داریم. البته بد کرد آن مرد و بد کرد آن زن. مرد غلط کرد زن هم کاش می‌بخشید. هردو اشتباه کردند. غرضم این است که «وَ الْأَنْفَ بِالْأَنْفِ»، دماغ به دماغ. گناهان حسابی مال قیامت است اما اگر کسی ضربه به سلامتی کسی بزند در همین دنیا جزا داده می‌شود.
امیرالمومنین (ع) می‌فرماید: «الصحه أفضل النعم»(غررالحکم، ص483) بهترین نعمتها سلامتی است. قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص): «الْعِلْمُ عِلْمَانِ عِلْمُ الْأَدْیَانِ وَ عِلْمُ الْأَبْدَانِ»(کنزالفوائد، ج2، ص107) حدیث داریم پیامبر (ص) فرمود: علمهای اصلی دو تا علم است، علم ادیان وعلم ابدان.
5- هرچیز برای سلامتی مفید باشد حلال و مضر باشد حرام است
آنچه غذا برای بدن ضرر دارد خوردنش حرام است. یک روایتی از امام رضا(ع) فرمود: «اعْلَمْ یَرْحَمُکَ اللَّهُ أَنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى لَمْ یُبِحْ أَکْلًا وَ لَا شُرْباً إِلَّا لِمَا فِیهِ الْمَنْفَعَهُ وَ الصَّلَاحُ وَ لَمْ یُحَرِّمْ إِلَّا مَا فِیهِ الضَّرَرُ وَ التَّلَفُ وَ الْفَسَادُ فَکُلُّ نَافِعٍ مُقَوٍّ لِلْجِسْمِ فِیهِ قُوَّهٌ لِلْبَدَنِ فَحَلَالٌ وَ کُلُّ مُضِرٍّ یَذْهَبُ بِالْقُوَّهِ أَوْ قَاتِلٍ فَحَرَامٌ»(فقه‌الرضا (ع)، ص254) امام رضا (ع) فرمود: خداوند هر چیزی را که فرموده مباح است لابد برای بدن یک منفعتی دارد و هر چیزی را اسلام گفته حرام است لابد یک ضرری دارد ممکن است، ضررش را امروز نفهمیم. اسلام گفته گوشت خوک، حرام است. البته30، 40 سال است گفته‌اند فهمیدیم گوشت خوک برای چه حرام است. چون عامل انگل کرم کدو و ترشین در آن است، حالا می‌گویند داغ می‌کنیم در حرارت فلان درجه کرمش کشته می‌شود، می‌گوییم از نظر اسلام حلال می‌شود؟ می‌گوید نخیر. باز هم حرام است. می‌گویند بابا در حرارت فلان درجه کرمش کشته شده، می‌فرماید: شما چند سال است که میدانید انگل دارد، آن را چهل پنجاه سال است که میدانید. اسلام چند سال است که میداند و فرموده حرام است. 1400 سال است پس 1350 سال اسلام فرموده بود حرام است و شما نمی‌دانستید چرا؟ حالا چند سال است می‌گویید انگل است بخاطر انگل کرمش را می‌کشید. باز هم اسلام می‌گوید: حرام است. چون ممکن است 1350 سال دیگر باز بفهمید غیر از انگل چیز دیگر هم بوده است، وقتی اسلام گفت حرام است، حرام است. امام رضا (ع) فرمود: «و لَمْ یُحَرِّمْ»، خدا که بخل نمی‌کند اگر گفتند حرام است به خاطر ضرری است که در آن است یا فسادی که در آن است. «فَکُلُّ نَافِعٍ مُقَوٍّ لِلْجِسْمِ فِیهِ قُوَّهٌ لِلْبَدَنِ فَحَلَالٌ وَ کُلُّ مُضِرٍّ یَذْهَبُ بِالْقُوَّهِ أَوْ قَاتِلٍ فَحَرَامٌ» هر چیزی که برای جسم تقویت است حلال است، «وَ کُلُّ مُضِرٍّ یَذْهَبُ بِالْقُوَّهِ أَوْ قَاتِلٍ فَحَرَامٌ» این حرام است. روایتی است از امام رضا (ع) ، یک حدیث داریم قَالَ الصَّادِقُ (ع): «إن حلال محمد حلال إلى یوم القیامه و حرامه حرام إلى یوم القیامه»(بصائرالدرجات، ص 148)، خوردنیها هیچ وقت قابل تغییر نیست. عناوین ثانویه به خود نمی‌گیرد بله یک اضطرار داریم، اما حالا روی شرائطی که نداشت حالا فلان است. مثلا می‌گوییم ذبح اسلامی در شرائط فلان است حالا که رفتیم اروپا و امریکا ذبح اسلامی. سلامتی یک سلامتی واقعی داریم، یک سلامتی ظاهری داریم، یک سلامتی معنوی داریم. دستوراتی که برای سلامتی داده شده دستورات مادی داریم دستورات معنوی داریم.
عوامل سلامتی، بعضی عوامل مادی هستند و بهداشتی یا بگوییم طبیعی، یک سری عوامل غیبی روحی معنوی.
عوامل سلامتی:
6- در اسلام دنیا و معنویت مخلوط است
عوامل مادی: تغذیه، «کُلُوا مِنَ الطَّیِّباتِ» (مومنون/51) در اسلام خوردن سه تا شرط دارد یکی می‌گوید «حَلالاً» یکی می‌گوید «طَیِّباً»، حلال باشد یک معنا دارد «طَیِّباً» دل پسند باشد بعضی چیزها حلال است، ولی دلپسند نیست یعنی گاهی وقتها دلپسند است ولی حرام است مثلا باقلوای دزدی، مغز پسته دزدی، طیبی است که حلال نیست و آب حوض خانه حلالی است که طیب یعنی دل پسند نیست قرآن دو تا شرط گفته: «حَلالاً طَیِّباً» (مائده/88)
در قرآن 7 تا «کُلُوا» داریم یعنی بخورید ولی قربان خدا بروم یک مرتبه نگفته بخورید دیگر چیزی نگوید. هردفعه گفته بخورید پشت سرش چیزی گفته. یکجا می‌گوید «کُلُوا وَ اشْرَبُوا وَ لا تُسْرِفُوا» (اعراف/31) بخور ولی اسراف نکن یکجا می‌گوید «فَکُلُوا مِنْها وَ أَطْعِمُوا الْبائِسَ الْفَقیرَ» (حج/28) خوردی به دیگران هم بده. یکجا می‌گوید «کُلُوا مِنْ طَیِّباتِ ما رَزَقْناکُمْ وَ لا تَطْغَوْا فیهِ» (طه/81) خورردی ولی بدمستی نکن. یکجا دیگر می‌گوید «کُلُوا مِنَ الطَّیِّباتِ وَ اعْمَلُوا صالِحاً» (مومنون/51) خوردی عمل صالح انجام بده. یعنی 6 تا 7 آیه در قرآن است یک «کُلُوا» خالی نیست. در کنار بخورید، یعنی اسلام خواسته ما از نیروی جسمی به نفع معنویت استفاده کنیم. اصولا یک چیزی برایتان بگویم اسلام از معنویتش دنیا می‌آید بیرون از دنیایش معنویت می‌آید بیرون یعنی مخلوط هست از دنیایش معنویت می‌آید بیرون از آخرتش دنیا می‌آید بیرون. هر دو با هم ادغام می‌شود.
شما سحر بلند می‌شوی نماز شب می‌خوانی قرآن می‌گوید حالا که بلند شدی نماز شب خواندی نماز شب «إِلَهِی الْعَفْوَ الْعَفْوَ إِلَهِی الْعَفْوَ الْعَفْوَ» به چهل تا مومن دعا می‌کنی «اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِلمحسن»، «اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِلحسن»، «اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِلحسین»، حالا یک دوستی داشتیم می‌گفت: «اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِلحسن و ذُرِّیَّتِهِ» می‌گفت: من که به چهل نفر دعا می‌کنم یک «ذُرِّیَّتِهِ» هم می‌گویم که صد تا به آن یکی هم بند شود. یعنی با همه فک و فامیل او. حالا شما دعا و نماز شبی که می‌خوانی قرآن می‌گوید: نماز شب خوانده کباب برگ به تو می‌دهم. از نماز شب کباب برگ بیرون می‌آید؟ بله «وَ لَحْمِ طَیْرٍ مِمَّا یَشْتَهُونَ» (واقعه/21) جوجه کباب به تو می‌دهم هر چه بخواهی، نه جوجه کباب مرغ، شاید کبک شاید پرنده‌های بهشتی. نماز شب می‌خوانی می‌گوید: جوجه کباب می‌دهم تو را. از آن طرف می‌گوید جوجه کباب خوردی پس بلند شو یک کار خوب کن همسایه را صدا کن با هم بخورید. یعنی اینجا می‌گوید اگر غذا خوردی عمل صلاح انجام بده. پس یعنی اینجا از کبابش می‌گوید بلند شو نماز شب بخوان از آن طرف می‌گوید از نماز شب کباب می‌دهم تو را.
7- در اسلام سیاست عین عبادت است
فرم اسلام این طوری است. عبادتش مثل سیاستش است سیاستش عین عبادت آن است. نماز جمعه عبادت است در عین اینکه عبادت است سیاست است یک مانور متینگ هر هفته است هر هفته مسلمانها یکجا جمع می‌شوند خطیب دستش به اسلحه می‌ایستد یعنی چه می‌ایستد؟ یعنی رهبر نباید آدم نشسته‌ای باشد و این ایستادنش معنا دارد. یعنی کسی که می‌خواهد مردم را راه بیندازد آدم راکد نمی‌تواند جامعه را راه بیندازد، امام جمعه باید بایستد. دست به اسلحه باشد یعنی حکومت اسلامی زور باید داشته باشد، در خطبه‌اش باید سفارش به تقوا کند یعنی زودتر از مدار تقوا بیرون نبرد چون افرادی که زور دارند دیگر تقوا ندارند و باید محبوب باشی تا مردم پشت سرت نماز بخوانند پس محبوبیت، قدرت، معنویت، عبادت، سیاست این مجموعه می‌شود نماز جمعه.
8- تأکید اسلام بر مسئله بهداشت و نظافت
تغذیه، نظافت، یک چیزی برایتان بگویم ما در روایتها کلمه محام داریم. حمم یعنی داغ حمام، یعنی جایی که آب داغ است «وَ لا یَسْئَلُ حَمیمٌ حَمیماً» حمیم یعنی رفیق داغ روز قیامت، «وَ لا یَسْئَلُ حَمیمٌ حَمیماً» (معارج/10) یعنی رفیقهای داغ از رفقیهای داغ احوالپرسی نمی‌کنند یعنی آنقدر آنجا گرفتار هستند که رفیقهای جون جونی سراغ همدیگر را نمی‌گیرند.
حمام یعنی جایی که آب داغ است. کلمه حمام هزاروچهارصد سال است که در فرهنگ ما است یعنی در روایاتی که از امام حسین (ع) و از امام صادق (ع) است کلمه حمام آمده. اما یک چیزی برایتان بگویم: اروپا تاریخ 210 سال پیش آن کلمه حمام ندارد یعنی وجود حمام در اروپا 210 سال سابقه دارد. ولی حمام در اسلام، 1400 سال است ما اینقدر مکتبمان طرفدار بهداشت است. خیلی روی بهداشت تکیه می‌کند.
نظافت: نظافت مو، چقدر حدیث برای مو داریم، امام یک کسی را دید زلفهایش در هم پیچیده فرمود: اگر حال نداری برو بزن اگر حال داری شانه کن. هم مو داشته باشی هم شانه نکنی این جزء هیچ دینی نیست یا سنت ابراهیمی برو تیغ بزن یا سنت غیر ابراهیمی، برو شانه بزن، آدم زلف داشته باشد رها کند درست نیست. بهداشت مو، بهداشت مسواک، شما مسواک می‌کنی نماز می‌خوانی یک رکعت آن ثواب و 7 رکعت را دارد، (بهداشت دهان)، بهداشت لباس، با حوله دیگران استفاده نکن.
بهداشت آب: آبی که دیگران در آن غسل کردند دیگر در آن غسل نکن.
بهداشت خانه: تار عنکبوت، در خانه سازی می‌گویند مسترا ح را در حال نساز. بر خلاف مهندسین خیلی همه مستراح‌ها را در اتاق خواب می‌سازند. اسلام می‌گوید مستراح باید در دورترین نقطه خانه باشد. چاهی که آب آشامیدنی دارد با چاهی که آب زباله برود داخلش باید فاصله‌اش زیاد باشد اگر زمین سفت است فاصله کم بود عیب ندارد اما اگر زمین خاک نرم است باید فاصله زیاد باشد.
برای سلامتی، دستور تغذیه، برای سلامتی دستور بهداشت و نظافت، آن هم از مو تا کف پا، آن وقت در خوردن چقدر دستور، دستهایتان را بشویید. تازه حدیث داریم: دستتان را که شستید با حوله خشک نکنید، برای اینکه ممکن است دستت را می‌روی با شیر می‌شویی بعد با حوله که خشک می‌کنی خود حوله ممکن است آلوده باشد. نه تازه سلامتی مادی، سلامتی روحی، می‌گویند اگر آب دستشویی و شیر آب اگر هم داغ در آن است با آب سرد وضو بگیر. اگر با آب سرد وضو گرفتی ثواب آن سی برابر است به شرطی که خشک نکنی چون هر چه آب سرد روی پوست بدن باشد نشاط آن بیشتر است.
بهداشت لباس:
جنس لباس: پنبه و کتان بهتر از پشم است. حدیث داریم دوره آخر زمان پز می‌دهند که پشم است، پشم بودن پز ندارد، نخ بودن پز دارد، لباس بهترین نژاد پنبه و کتان بپوشیم.
رنگ: بهترین رنگها، رنگ روشن است.
تنگ باشد یا گشاد؟ ما برای لباس انواع صنفها لباس داریم. لباس نوزاد، حدیث داریم باید سفید باشد یا زرد، لباس کار باید تنگ باشد، آمد دید به امام صادق (ع) گفت: آقا! این لباس را که پوشیده‌ای خیلی تنگ است(مثل لباس خلبانها و کارگرها) گفت: آقا این لباس تنگ است به بدنت چسبیده، فرمود: می‌خواهم کار کنم آدمی که می‌خواهد کار کند با لباس گشاد که نمی‌تواند کار کند. باید یک لباسی باشد که چابک باشد.
لباس عروس، ماه عسل. به امام صادق (ع) گفت: آقا! این لباسی که پوشیدی خیلی سوپر دولوکس است. شما امام هستید خوب نیست، زشت است که این لباس را پوشیدی. فرمود: تازه داماد شده‌ام.
9- هدیه دادن لباس
هدیه دادن لباس: امام رضا (ع) لباس خود را هدیه داد به دعبل شاعر چون شعر می‌گفت علیه طاغوت زمان. در همین نیشابور خانمی است به نام بانو شطیطه خانم. مسافرانی که از راه نیشابور می‌آیند مشهد، بعضی هایشان می‌روند سر مرقدش، من هم به قصد زیارت رفتم سراغ این بانو، یک خانمی است به نام شطیطه خانم. یک گونی اسکناس با کم و زیادش آوردند برای امام این بانو شطیطه هم دو سه فلس گفت این را بده به امام کاظم (ع) پدر امام رضا (ع) وقتی مبلغ زیاد پول آوردند امام کاظم (ع) فرمود: این گونی پول مال خودتان این دوسه فلس که شطیطه داده می‌خواهم چون این پول، پول مبارکی است و بعد یک دستوری داد یک پارچه را و گفت: این را بدهید به شطیطه و بگویید شما هفده روز دیگر یا چند روز دیگر از دنیا می‌روی این پارچه کفن تو باشد من هر جای کره زمین باشم برای نماز تو حاضر می‌شوم و من از تو راضی هستم. حالا این چه زنی بود که امام کاظم (ع) برایش کفن فرستاد و گفت من هر جای دنیا باشم می‌آیم برای نماز. لباس را هدیه می‌دادند.
بهداشت لباس: و یادتان نرود که در جلسه قبل هم گفتم حضرت لباسهایش را در دیگ می‌جوشاند برای ضدعفونی کردن.
10- عوامل معنوی سلامتی
عوامل معنوی هم زیاد است. داریم آدم حسود آب می‌شود یعنی مریض است چون حسادت می‌کند که چرا او دارد من ندارم. خودخوری می‌کند آدم بخیل مریض است یعنی یک سری خصلتهای روحی در سلامتی اثر می‌کند. یعنی عوامل سلامتی بعضی هایش مادی است و بعضی هایش معنوی. یعنی گاهی خصلتهای انسان باعث می‌شود که طرف مریض شود هر چه می‌برند دکتر که کم خون است می‌بینند نه، وزنش هم درست است قلب و مزاج درست است می‌بینی همه عضوهایش یکی یکی معاینه می‌کنی سالم است اما دارد می‌سوزد آقای دکتر میدانید او حسود است. یعنی دارد خودش را می‌خورد که چرا دیگران دارند من ندارم. عوض اینکه بگوید خدایا به من بده می‌گوید خدایا از او بگیر. آخر حسود نمی‌گوید به من بده می‌گوید به آن کس دادی بگیر. من که ندارم او هم نداشته باشد. روایت داریم: حسود ضربه به سلامتی خودش می‌زند.
اشاره می‌کنند وقت تمام است. اگر فرصتی بود این را بازش می‌کنم چه عوامل اخلاقی باعث سلامتی است و چه عوامل مادی باعث سلامتی است این بحثمان ناتمام ماند تا جلسه بعد همه را به خدا می‌سپارم.
«والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته»