موضوع: معادشناسی (1)، یاد معاد
تاریخ پخش: 70/12/17
بسم الله الرّحمن الرّحیم
«الهی انطقنی بالهدی و الهمنی التقوی»
1- معاد، اصول مشترک تمام ادیان
بیننده‌های عزیز بحث را در روزهای اول ماه رمضان، ماه رمضان 70 می‌شنوید که ادامه‌اش هم ماه رمضان 71 خواهد بود. بحثمان نیم ساعت قبل از افطار است. ان شاء الله بحث معاد خواهد بود لکن به مناسبت‌هایی ممکن است حاشیه هم برویم بحثهای دیگر هم داشته باشیم ولی شروع ما بحث معاد خواهد بود. درباره بحث معاد نکاتی هست که باید بررسی شود اصولاً معاد یک رشدی برای انسان همینطور که یک دانه فرو می‌رود در زمین خوشه و خوشه‌هایی می‌آید بیرون که این خوشه‌ها رشد همان یک دانه است یک دانه رفت زیر خاک و خوشه آمد بیرون یک انسان می‌رود زیر خاک روز قیامت با همه کردارها و رفتارها و اخلاقیاتش می‌اید بیرون معاد ادامه زندگیست مرگ به معنای نبودن نیست لباس عوض کردن است.
معاد از نظر قرآن اصول دین ما و همه ادیان آسمانی است. معاد مربوط به اسلام نیست تمام 124 هزار پیغمبر معاد جزو اصول دینشان بوده است. تمام ادیان آسمانی معاد داشتند درست مثل دانه‌ای که می‌رود رشد می‌کند خوشه می‌آید بیرون ما هم می‌میریم و بلند می‌شویم، زنده می‌شویم و بعد رشد می‌کنیم یعنی معاد، حالا اگر تخم شیرینی کاشته بشود خوشه‌های شیرینی و اگر تخم تلخی کاشته بشود خوشه‌های تلخی ولی هر چه هست رشد.
2- به یاد معاد بودن لطف خداست
یاد معاد من این آیه را تازه بلد شدم صدها بار با کم و زیادش این آیه را خواندم اما توجه به آن نکردم که این آیه چی می‌خواهد بگوید درباره یاد معاد قرآن می‌فرماید که »إِنَّا أَخْلَصْناهُمْ بِخالِصَهٍ ذِکْرَى الدَّار« (ص/46) نام یک سری پیغمبرها را می‌برد می‌گوید ابراهیم و دودمان ابراهیم بعد می‌گوید »انا« بدرستیکه ما »أَخْلَصْناهُمْ « خالص کردیم ابراهیم و دودمان ابراهیم را، انبیاء را خالص کردیم به یک خلوص خاصی یک هدیه ویژه یک هدیه‌ای به پیغمبرها دادیم هدیه چیه »ذِکْرَى الدَّار «، »ذِکْرَى الدَّار «یعنی اینکه یاد قیامت هستند عجب یاد قیامت هدیه‌ای است که خدا به ابراهیم می‌دهد. این پیداست هرکس یاد قیامت نیست خدا به او هدیه نداده است.
ما به ابراهیم و دودمان ابراهیم هدیه دادیم این خاندان نبوت را به یک خلوص خاصی خالص کردیم از هر رقم چیزی اینها را پاک کردیم مثل «وَ یُطَهِّرَکُمْ تَطْهیراً» (احزاب/33) که می‌گوید یک رقم پاکی خاصی به اهل بیت دادیم یک پاکی خاصی به اهل بیت دادیم به اهل بیت پیغمبر اینجا هم می‌گوید یک خلوص خاصی به ابراهیم دادیم آن خلوص خاص که ابراهیم دریافت کرد آن هدیه الهی »ذِکْرَى الدَّار «یاد قیامت است. الله اکبر یاد قیامت هدیه‌ای است که خدا به ابراهیم داد از این آیه معلوم می‌شود کسانی که یاد قیامت نیستند خدا به آنها هدیه نداده است.
گاهی وقتها تا بحث معاد می‌کنیم حالا کی می‌خواهد بمیرد ما هنوز داماد هم نشدیم عروس هم نشدیم ما هنوز خانه‌مان هم نساختیم ما هنوز اول زندگیمان است، بله اول زندگیتان است. به سلامت به شیرینی زندگی کنید اما زندگی کنید با توجه به معاد فرق است یک وقت آدم یک چیزی می‌خرد یکبار مصرف مثل ظرفهای بستنی ظرفهای لیوان کاغذیها بستنیش را که خورد، یکبار مصرف است. یکوقت یک چیزی می‌خرد ده بار صد بار هزار بار مصرف می‌کند. مثل ملامین. یکبار یک چیزی می‌خرد مثل کاسه مسی یک عمری مصرف دارد و حتی بعضی از زنها ظرفهای مسی خود را جهیزیه مادرشان بوده به این خانم رسیده این خانم هم می‌دهد به دخترش گاهی یک کاسه مسی یا دیگ مسی یکبار مصرف نیست تا ابد مصرف حالا که شما می‌خواهی همین امروز آبگوشت بخوری تو ظرفی بپزیم که برای آینده هم به درد بخورد چرا یکبار مصرف می‌شود؟ می‌توان زندگی شیرینی کرد که این زندگی ضمن اینکه شیرین باشد یکبار مصرف هم نباشد ذکر یاد قیامت معنایش این نیست که پس ما دیگر دخترهایمان عروس نشوند پسرهایمان داماد نشوند دنبال کار و ابتکار و صنعت و… همه کارهایی که می‌کنی بکن اما »ذکر الدار« یکبار مصرف نباشد فکر ابدی داشتن.
3- روشنفکر یعنی آینده‌نگر
ما چند رقم آدم داریم آدمهای پست که وقتی اینجا هستند فقط پیش پایشان را می‌بینند امروز ظهر چی داریم؟ شام چیه؟ اصلاً غیر از ناهار و شام چیزی دیگر تو ذهنش… بازی کجاست؟
بعضی‌ها می‌گویند خوب بالاخره در آینده این مدرک ما کنکور یا لیسانس، استخدام حقوقش چنده یک خورده عقب‌تر را می‌بیند.
بعضی‌ها می‌گویند خوب حالا بالاخره این کار برای پیری ما چیه یک خورده عقب‌تر را می‌بیند بعضی‌ها می‌گویند آقا این کار را که بکنیم بالاخره سرنوشت آن جهانی ما چیه؟ پس آدمها چند دسته هستند: آدمهای شکمی ناهار چیه؟ صبحانه چیه؟ آدمهای مدرکی. بالاخره دیپلم یا فوق دیپلم یا لیسانس، آدمهای پولکی 10 تومان یا 5 تومان یا 20 تومان، آدمهایی که از امروز آن جهانشان را می‌بینند »ذکر الدار« یعنی روشن فکری که انسان همیشه هر کاری می‌کند تا ابدیت را در نظر بگیرد این کلام من ممکنه امروز من یک کسی را مسخره کردم همه زدیم به خنده امروز خوبه سر به سرش گذاشتیم کلاه سرش گذاشتیم جیبمان پر پول شد مسخره ش کردیم همه زدیم به خنده ممکن است آدم امروز یک کسی را کلاه سرش بگذارد پولش را بچاپد مسخره‌اش کند بخنده چاپیدن پول و خنده این پیش بینی امروز است. اما تو مال مردم را چاپیدی قیامت چی جواب خواهی داد؟ یک مومنی را مسخره کرد قیامت چی جواب خواهی داد؟
بابا رختخواب گرم حال نماز نداریم بخواب خیلی خوب خوابیدیم تو رختخواب امروز خوابیدیم خواب خوشی بود اما روز قیامت چه خواهی کرد روشنفکر کسی است که همیشه دورنگر باشد آدمهای پیش بین روشن فکر نیستند، لذتهایی است آنی من امروز با این وضع حجاب بیایم بیرون بالاخره خودم دوست دارم چهار تا هم جوان فکل من را می‌بیند لبخند می‌زند خیلی خوب شما دختر خانم امروز خودت را نشان پسر می‌دهی پسر هم یک نگاهی به شما می‌کند یک خنده‌ای می‌کند خودت کیف کردی پسر هم کیف کرد خوب این کیف کنار خیابان قیامت چی؟ شهدا چی؟ فرمان خدا چی؟
روشنفکر کسی است که وقتی می‌خواهد لباس بپوشد یک لباس بپوشد که تا ابدیت را در نظر بگیرد. اگر هم امروز از لذتش می‌گذرد فکر آینده باشد. درست مثل کسی که غذای امروزش را یک خورده کم رنگ می‌گیرد یک چیزیش را پس انداز می‌کند برای روز پیریش اینهایی که هرچه گیرشان می‌آید همان روز مصرف می‌کنند اینها روشنفکر نیستند باید انسان دورنگر باشد. حالا امیرالمؤمنین می‌فرماید: «بِئْسَ الزَّادُ إِلَى الْمَعَادِ الْعُدْوَانُ عَلَى الْعِبَادِ» (مستدرک‌الوسائل/ج12/ ص97) بد زادی، زاد یعنی توشه، بد توشه‌ای «بِئْسَ الزَّادُ إِلَى الْمَعَادِ» بد توشه‌ای به سمت قیامت می‌بردیم، چی چی بد توشه‌ای؟ «الْعُدْوَانُ عَلَى الْعِبَادِ» اینکه آدم زور بگوید به مردم، تجاوز کند به مردم به مال مردم به ناموس مردم مسخره کند پولشان را فکرشان را حقشان را آبرویشان را ناموس‌شان را تجاوز به دختر و پسر به فکر و مالشان بد توشه‌ای دارند ممکنه امروز یک فیلم ویدئو را آدم بدهد به یک پسر، چهار تا پسر هم ببیند لذت ببرد اما تو منحرفشان کردی تو فکر اینرا دزدیدی بد توشه‌ای برای قیامت ذخیره کردی کسی که تجاوز می‌کند به مردم «بِئْسَ الزَّادُ إِلَى الْمَعَادِ الْعُدْوَانُ عَلَى الْعِبَادِ» بد توشه‌ای برای قیامت ذخیره می‌کنند کسانی که ظلم به مردم می‌کنند.
اصلاً اگر کسی یاد معاد باشد ظلم نمی‌کند حیف حیف، حیف حیف صدر اسلام مسجدها پر بود ما کمیته امداد نداشتیم. پر می‌شد مسجد هر کس محروم بود به رسول الله می‌گفت یا رسول الله وضع من خراب به مردم می‌گفت ایها الناس فلان کمبود هست فوری تو مسجد پول جمع می‌کردند. کمیته امداد نبود. قاضی نبود. مسجد پر می‌شد. اگر یک وقت دو نفر اختلاف داشتند می‌آمدند سر سجاده پهلو آقا می‌گفتند آقا من وایشان حرفمان این است دعوامان شده آقا هم چون عادل بود و عالم بود عالم عادل تو محراب مشکل اینها را حل می‌کرد می‌گفت حق با ایشان. قواله نبود، دادگستری نبود، زمینی که می‌خریدند می‌رفتند مسجد نماز می‌خواندند پشت سند آقا می‌نوشت باسمه تعالی من شاهد بودم با جمعی از مومنین که ایشان زمینش را به مساحت چقدر به فلان قیمت فروخت.
دادگستری نبود یعنی همه اینها بود همه مشکلات از زمانی که مسجد خلوت شد هی سازمان زیاد شد مدرسه نبود تو همان مسجد کلاس هم بود آموزش هم تو همان مسجد بود سؤال و پرسش هم تو همان مسجد بود سالن اجتماعات هم توی همان مسجد بود مسجد خلوت شد سالن اجتماعات ساختیم کمیته امداد، سالن آمفی تئاتر دادگستری قضاوت.
جلسات همه تو مسجد بود مریض می‌شد می‌گفتند پیغمبر بعضی از روزها نگاه می‌کرد تو مسجد با چشمهایش حاضر غایب می‌کرد می‌گفت فلانی دو سه روزه مسجد نمی‌آیند کجا هستند؟ می‌گفتند آقا فلانی مریض است می‌فرمود عجب! مریض شده، برویم عیادت. بیاییم دعایش کنیم خدایا فلانی را شفایش بده.
همه روابط اجتماعی دعوت به جبهه‌ها حضرت نماز می‌خواند بعد از نماز می‌گفت ایها الناس دشمن آمده لب مرز از همین مسجد به سمت دشمن پادگان نظامی هم بود بسیج به جبهه‌ها هم بود. کلاس درس هم بود.
از زمانی که مسجد خلوت شد دهها سازمان جور شد آخرش هم همه سازمانها جمع بشوند باز بار مسجد نمی‌تواند بشود ما خیلی سیلی خوردیم از خلوت کردن مساجد و از توجه نکردن به جماعت.
مسجد جایی بود که سالن اجتماعات بود رد و بدل فکری بود مشورت بود. مشورت می‌کردند یک همچین کاری می‌خواهیم بکنیم دشمن حمله می‌کند چه کنیم آیا خندق بکنیم برویم بیرون، بیاییم تو، مشورت‌ها تو مسجد بود مسجد تعطیل شد در مسجد بسته شد همه درها باز شد همه درها هم که باز شد باز گرفتاری بیشتر شد.
حالا یاد معاد چه کارهایی می‌تواند بکند امام سجاد(ع) دید که یک کسی دلقک شده گاهی یک کسی مزاح می‌کند مزاح در اسلام طوری نیست گاهی آدم شوخی می‌کند اما بعضی‌ها نه اصلاً شغلشان شوخی کردن، بازی خوبه اما شغلت چیه؟ بنده فوتبالیستم اه! همین، فوتبال هم بازی کن. آدم باید یک کار مثبتی بکند مثل اینکه مثلاً فرض کن پیش نماز شغلت چیه؟ من پیش نمازم پیشنمازی که شغل نیست آدم باید محقق باشد، مفسر باشد، مورخ باشد، مدرس باشد، طلبه باشد درس بدهد یعنی یک کار فرهنگی علمی بکند ظهر هم برود پیش نماز بشود پیش نماز خالی که شغل نیست فوتبالیست خالی که شغل نیست یک کسی را دید امام سجاد این دلقک شده مردم را می‌خنداند فرمود »یَوْمَ تَقُومُ السَّاعَهُ« (جاثیه/27) روز قیامت که به پا می‌شود در آن روز می‌دانی چی می‌شود »یَوْمَئِذٍ یَخْسَرُ الْمُبْطِلُونَ« روزی که ساعت، ساعت یعنی قیامت، روزی که قیامت به پا می‌شود در آن روز افراد باطل گرا خسارت می‌کنند آدمهایی که حساب می‌کنند که عمرشان جوک بودند دنیا لهو و لعب بله قرآن می‌گوید »وَ ما هذِهِ الْحَیاهُ الدُّنْیا إِلاَّ لَهْوٌ وَ لَعِبٌ« (عنکبوت/64) عجب دنیا بازی خوب اگر دنیا بازی خدا چرا ما را به بازی گرفته اسباب بازی خریدن برای بچه حکیمانه است چون خداوند حکیم گاهی پدرها اسباب بازی برای بچه، منتهی حالا اسباب بازی فرق می‌کند ما که بچه بودیم اسباب بازیمان که پدرمان برای ما اسباب بازی آنقدر نبود که، این درهای قوطی واکس هست در قوطی واکسو وسطش را سوراخ می‌کردند با میخ به یک چوب میخ می‌کردند آن وقت این را تو کوچه اسباب بازی زمان ما بود البته آن اسباب بازی هم خوب بود چون می‌دویدیم این اسباب بازیها می‌نشینند خریدن اسباب بازی برای بچه حکیمانه است دنیا لهو و لعب ما هم تو این دنیا سرگرمیم. خدا هم این بساط را راه انداخته برای ما. این کار حکیمانه، اما برای همیشه نباید اسباب بازی باشد اسباب بازی برای این خوب است که یک مقدار آدم باهاش بازی کند بعد این مقدمه بشود برای کارهای دیگر پیغمبر فرمود: چهار تا سوره من را پیر کرد سوره هود سوره واقعه سوره مرسلات سوره «عَمَّ یَتَساءَلُون» (نبأ/1) حضرت فرمود: چهار تا سوره ریش‌های من را سفید کرد علامه طباطبایی می‌فرماید این چهار تا سوره می‌دانی چیه؟ در این چهار تا سوره بحث قیامت خیلی، حالا مگر قیامت پیر می‌کند بله قرآن می‌فرماید که قیامت »یَوْماً یَجْعَلُ الْوِلْدانَ شیباً« (مزمل/17) روز قیامت روزی است که پسرها پیر می‌شوند نمی‌گوید بزرگترها پیر می‌شوند به قدری حوادث قیامت خطرناک است که پسر پیر می‌شود نمی‌گوید پدر پیر می‌شود یعنی اینطور آدم بله تحت فشار قرار می‌گیرد. ما دو تا آیه داریم در قرآن یک آیه داریم »لا یُؤْمِنُ بِیَوْمِ الْحِسابِ« (غافر/27) این یک آیه است یعنی به روز قیامت ایمان ندارد ما الحمدلله مسلمانیم ایمان داریم » ْبِما نَسُوا یَوْمَ الْحِسابِ« (ص/26) این دو تا فرق می‌کند یکوقت یک کسی ایمان به قیامت ندارد یکوقت نه ایمان دارد ولی فراموش می‌کند، نسو یعنی نسیان قرآن می‌فرماید: »یَضِلُّونَ عَنْ سَبیلِ اللَّهِ لَهُمْ عَذابٌ شَدیدٌ« (ص/26) کسانی که از راه خدا یضلون ضلالت گمراه »یَضِلُّونَ عَنْ سَبیلِ اللَّهِ» کسانی که از راه خدا منحرف می‌شوند عذاب دردناکی دارند بمانسوا یوم الحساب به خاطر اینکه روز قیامت را فراموش کردند کسی اگر قیامت را فراموش کند منحرف می‌شود.
واقعاً آن کسی که نماز نمی‌خواند نمی‌داند قیامت یقه‌اش را می‌گیرند. یادش رفته آن کسی که پشت ماشین تریاک این نمی‌داند که الآن جلو راه پلیس می‌گیردش وگرنه آدم عاقل نمی‌کند این کار را. بدانیم پلیس با دوربینهای مخفی تریاک را، بدانیم نمی‌کنیم یاد معاد باعث مراقبت آدم است وقتی یاد معاد هی مراقبت می‌کند یاد معاد دیگر آدم فرار از جبهه نمی‌کند در صدر اسلام به آنها می‌گفتند برویم جنگ می‌گفتند جنگ، هوا گرم، عده‌ای می‌گفتند نمی‌خواهد بروید جبهه چون هوا داغ است. فرمود: جهنم گرمایش بیشتر است تو جبهه نمی‌روی بگو که جهنم داغتر است یاد معاد باعث می‌شود که انسان دیگر از جبهه در نرود ما یاد معاد را علم داریم ایمان نداریم.
پیغمبر ما نماز صبح را خواند. بعد از نماز صبح رویش را برگرداند دید یک جوانی هی چرت می‌زند حضرت فرمود: جوان چطوری؟ فرمود الحمدلله من به درجه یقین رسیدم گفت من انگار قیامت را می‌بینم انگار جهنم را می‌بینم انگار باغها کاخهای بهشتی را می‌بینم. فرمود آفرین! خوب جوان از خدا چی می‌خواهی گفت من از خدا می‌خواهم که تو رسول الله بعد از نماز ظهر دعا کنی پایان عمر من شهادت باشد من نمی‌خواهم تو رختخواب و تو دریا و تو جاده و تصادف و برق و… می‌خواهم مسیرم شهادت باشد پیغمبر فرمود این جوان درست می‌گوید. حتی کم فروشها قرآن می‌گوید »وَیْلٌ لِلْمُطَفِّفینَ« (مطففین/1) چرا کم فروشی می‌کنی بعد می‌گوید »أَ لا یَظُنُّ أُولئِکَ أَنَّهُمْ مَبْعُوثُونَ« (مطففین/4) تو که مال مردم را کم می‌دهی فکر نمی‌کنی روز قیامت گیری.
انسان اگر بداند که روز قیامت به خاطر کم فروشی گیر است آن وقت کمرش هم می‌شکند قرآن می‌فرماید: که »تَظُنُّ أَنْ یُفْعَلَ بِها فاقِرَهٌ« (قیامت/25) »وَ وُجُوهٌ یَوْمَئِذٍ باسِرَهٌ« (قیامت/24) »تَظُنُّ أَنْ یُفْعَلَ بِها فاقِرَهٌ« (قیامه/25) از فقرات، ستون فقرات فاقره یعنی کمرشکن روز قیامت کمرت را می‌شکند نمی‌شود مال مردم را خورد نمی‌شود این رقم تجاوز کرد نمی‌شود راحت آبروی مردم را برد نمی‌شود آدم زبانش هر چی می‌خواهد بگوید بگوید. «فاقِرَهٌ« روز قیامت یکی از اسمهای قیامت فاقره است فاقره یعنی کمرشکن تو که اینطور راحت آبروی مردم را می‌بری کمرت می‌شکند در مقابل جواب نمی‌توانی جواب بدهی یاد قیامت خیلی سازندگی دارد تو جبهه، تو حفظ آبرو، تو تجاوز به مردم، تو حجاب، تو نماز، یاد قیامت خیلی سازندگی دارد.
خدایا، تو را بحق محمد و آل محمد ما را از غافلین و از آنهایی که نسوا یوم الحساب قرار نده.
خدایا، تو قرآنت گفتی بخوانید «إِنَّا أَخْلَصْناهُمْ بِخالِصَهٍ ذِکْرَى الدَّارِ« (ص/46) گفتی به ابراهیم هدیه دادیم «ذِکْرَى الدَّارِ« خدایا آن هدیه را به ما هم مرحمت بفرما.
روح امام شهدا از ما راضی بدار.
«والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته»