موضوع: مسجد و جماعت (2)
تاریخ پخش: 70/01/02
بسم الله الرحمن الرحیم
«الهی انطقنی بالهدی والهمنی اتقوی»
1- مکانهای مقدس
در دوم فروردین و پنجم ماه رمضان هستیم. بعد از ابلاغ گرمترین تبریکات خداوند انشاءالله این ماه و این سال را برای همه بیننده‌ها مبارک کند. موضوع بحثمان در جلسه قبل جماعت و مسجد بود. چون بحمد الله در ماه رمضان مسجدها شلوغ می‌شود. دختر خانم‌ها و آقا پسرها زیاد به مسجد می‌روند بخاطر اینکه مدرسه‌ها تعطیل است و هر چیزی هم یک آدابی دارد. من می‌خواهم یک کمی درباره آداب مسجد و جماعت صحبت کنم. درباره جماعت صحبت کردم اما خیلی از حرف‌ها ماند وگذشتیم.
اما مسأله مسجد! اصولا چند عنوان داریم. مسأله مکانهای مقدس. مسأله اهمیت مسجد! رسول اکرم(ص) و مسجد! بایکوت کردن کسانی که به مسجد نمی‌روند. سیمای مسجدی‌ها و آداب مسجدها! در این چند زمینه مطالبی را جمع کردیم وخدمتتان می‌گوییم.
بعضی از مکانها مقدس است. حالا چه مسجد باشد. چه مسجد نباشد. حضرت موسی مامور می‌شود « فَاخْلَعْ نَعْلَیْک» موسی کفشهایت را بیرون بیاور. «إِنَّکَ بِالْوادِ الْمُقَدَّسِ طُوىً» (طه/12) خداوند در قرآن می‌گوید: کوه طور مقدس است. حضرت موسی به احترام این کوه باید کفشهایش را در بیاورد. بعضی مکانها مقدس است که در قرآن داریم. «فی بُیُوتٍ أَذِنَ اللَّهُ أَنْ تُرْفَعَ» (نور/36) یک آیه دیگر است. «بیوت» یعنی «بیت»! خانه‌هایی که در آنجا خدا اراده کرده است که در آنجا عبادت کنند. بعضی مکانها مقدس است ولو مسجد نباشد. حرم امام و کوه طور مسجد نیست. کلیسا مقدس است. کلیسا مسجد یهودی‌ها مقدس است. یک آیه در قرآن داریم که می‌گوید: اگر جهاد نباشد «لَهُدِّمَتْ صَوامِعُ وَ بِیَعٌ» (حج/40) اگر جهاد نباشد، تمام ساختمان‌های مذهبی خراب می‌شود. «صوامع» صومعه که برای مسلمانها نیست. «بیع» که برای مسلمانها نیست. می‌خواهد بگوید: اگر عده مظلومی دستشان به شمشیر آشنا نیست و شهادت طلب نیستند…
2- مسجد از مقدسات است
ما به رومانی رفته بودیم. دیدیم این خیابان که به کلیسا کشیده شده است حکومت کمونیستی بود و این ضد دین بود. حالا چه دین مسیحی‌ها، چه دین یهودی‌ها! اصلا منکر خدا… بعد گفتند: این کلیسا را چه کنند؟ از طرفی هم ساختمان مهم بود. آثار باستانی بود و هم برای خراب کردن حیفشان می‌آمد. چون آثار هنری مردم زمان بوده است. هم می‌خواستند خراب نکنند. هم می‌خواستن اسمی از مذهب نباشد. چه کنند؟ خوب گوش کنید. آمدند زیر زمین را سوراخ کردند. مثلا پنجاه متر، شصدمتر کندند. زیر زمین مثل چاه رفتند. بعد بلبرینگ‌هایی گذاشتند. مثل غلتک پشت هم زمین خریدند. بعد کل ساختمان را عقب کشیدند. این خیلی مهم است. ساختمان را پایین وعقب می‌کشند که نامی از خدا نباشد. قرآن می‌فرماید: اگر انقلابی نباشید بادین‌ها به بی‌دینها رحم نمی‌کنند. این برای اصل مکانهای مقدس بود. اما همینکه منبر شد و نام امام حسین روی آن آمد، این منبر دیگر بوسیدنی شد. پنبه پنبه است اما اگر امامه پیغمبر شود مقدس می‌شود. یکی از تفکرات این احمق‌های وهابی و سعودی بوسیدن حرم پیغمبر است. می‌گویند: چرا شما آهن را می‌بوسید. این شرک است. چرا شما سنگ را می‌بوسید؟ آهن را می‌بوسید؟ سلام و صلوات خدا بر صاحب المراجعات سید شرف الدین حدود 50 و60 سال پیش به مکه می‌رود. شاه آن زمان از همه علمای مکه دعوت می‌کند. ایشان هم وقتی وارد می‌شود یک جلد قرآن به شاه حجاز می‌دهد. شاه حجاز قرآن را می‌گیرد و می‌بوسد. تا آن را می‌بوسد، ایشان می‌گوید: شما مشرک هستید؟ چون پوست گاو را بوسیدید. برای اینکه چرم و از پوست گاو است. پس شما چرم پرست هستید. گفت: من که چرم را نبوسیدم. من جلد قرآن را بوسیدم. کفش من هم چرم است. چرم کفش را که نمی‌بوسند. چون جلد قرآن است آن را می‌بوسم. بخاطر چرمی بودن آن نیست. فرمود: پس ما هم که حرم پیغمبر را می‌بوسیم، آهن را نمی‌بوسیم. بخاطر پیغمبر می‌بوسیم. چرا شما به ما می‌گویید: مشرک! اگر ما آهن پرست هستیم، شما هم چرم پرست هستید. در یک جلسه علنی حسابی شاه را خراب کرد.
3- بی‌رونق کردن مساجد بزرگترین ظلم است
بعضی از مکانها مقدس است از جمله مکانهای مقدس مسجد است. داریم مسجد بازاری است که در آن تجارت می‌شود. منتها تجارت معنوی! درباره مساجد روایاتی داریم. حالا قرآن می‌فرماید: «إِنَّما یَعْمُرُ مَساجِدَ اللَّهِ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ» (توبه/18) کسی حق دارد مسجد را بسازد که ایمان دارد وغیر از ایمان… صلواتی بفرستید تا من آیه‌اش را پیدا کنم. می‌فرماید: بانی مسجد چه کسی باید باشد؟ حساب کنید مسجد و انقلاب مسجد روها باید شجاعت داشته باشند. باید انقلابی باشند. باید نفوذ ناپذیر باشند. قرآن می‌فرماید: «إِنَّما یَعْمُرُ مَساجِدَ اللَّهِ» فقط کسی حق دارد مسجد بسازد که «مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ» ایمان داشته «وَ أَقامَ الصَّلاه» خودش هم در مسجد بیاید. بعضی‌ها مسجد می‌سازند اما در مسجد نمی‌آیند. فقط می‌گوید: آقا این را برای من سنگ مرمر کنید. بعد می‌فرماید: «وَ لَمْ یَخْشَ إِلاَّ اللَّه» این خیلی مهم است. کسی حق دارد اهل مسجد باشد که بانی باشد. که از غیر خدا از هیچکس دیگر نترسد. یعنی مسجد رو باید از احدی نترسد. سوره توبه آیه 18 است. «انما» یعنی فقط کسی حق دارد مسجد بسازد که ایمان به خدا و قیامت داشته باشد و اقامه نماز و دادن زکات را به جا آورد. یک چنین روحیه‌ای داشته باشد. «وَ لَمْ یَخْشَ إِلاَّ اللَّه» مشرک حق ندارد مسجد بسازد. «ما کانَ لِلْمُشْرِکینَ أَنْ یَعْمُرُوا مَساجِدَ اللَّه» (توبه/17) حق ندارد کسی که به غیر از خدا تکیه می‌کند. مشرک حق ساختن مسجد ندارد. از طرفی قرآن می‌فرماید: «وَ مَنْ أَظْلَمُ مِمَّنْ مَنَعَ مَساجِدَ اللَّهِ أَنْ یُذْکَرَ فیهَا» (بقره/114) افرادی که مال مردم را بدزدند ظالم هستند. اما کسی که مسجد را خلوت کند می‌گوید: «اظلم» کیست؟ ظالمتر از کسی که جلوی مسجد را بگیرد و تلاش کند که مسجد خراب شود. ظالمترین افراد کسی است که مسجد را بی رونق کند. هر حرکتی که مساجد را بی رونق کند ظلم است. گاهی ممکن است من در یک مسجدی نماز می‌خوانم. من که سخنرانی می‌کنم بیست نفر جمع می‌شوند ولی اگر فلانی سخنرانی کند صد نفر جمع می‌شوند. برای اینکه مسجد رونق داشته باشد. بهتر است کس دیگر سخنرانی کند. اگر افرادی در یک مسجدی مسئولیتی را به عهده گرفتند و تکان هم نمی‌خورند که اگر ایشان نباشد و کس دیگری به جای او بیاید، مسجد پر می‌شود ولی به خاطر اینکه ایشان است مسجد شلوغ نمی‌شود. یا سن زیاد است. یا حال کار ندارد. یا مسجد حساس است. یا مردم منطق و تحصیلاتشان بالا است ومسئولین مسجد نمی‌توانند مردم را سیر کنند ولی در عین حال تکان نمی‌خورد. می‌گوید: من متولی اینجا بودم. آقا جان بودی که بودی! ولی اگر رها کنی این مسجد شلوغ می‌شود. با این وضع موجود مسجد خلوت است. باید حرکتی بکنیم که مسجد شلوغ شود. باید مشکلات را حل کنیم.
برای اینکه مسجدها شلوغ شود من ده، پانزده دلیل یادداشت کردم. می‌گوید: مسجدی‌ها باید به قدری انقلابی باشند که «ما کانَ لَهُمْ أَنْ یَدْخُلُوها إِلاَّ خائِفین» (بقره/114) مخالفین نتوانند به مسجد بیایند. «إِلاَّ خائِفین» مسجد خدا باید طوری باشد که وقتی خائفین بیایند بترسند. یعنی ببینید الآن اگر مخالف بخواهد در سنگر فرماندهی برود چطور می‌ترسد؟ مسجد باید طوری باشد که همه اینهایی که می‌آیند در مسجد انقلابی باشند که دشمن خدا بترسد. «إِلاَّ خائِفین» دشمن خدا باید با خوف در مسجد بیاید. پس ببینید متأسفانه مسجدهای ما از قرآن کنار رفته است. اینهایی که می‌گویم، شعار یا شوخی نیست. قرآن می‌فرماید: «إِنَّما یَعْمُرُ مَساجِدَ اللَّهِ» بانی مسجد باید نترس باشد. «وَ لَمْ یَخْشَ إِلاَّ اللَّه» بانی مسجد باید از هیچ کس جز خدا نترسد. مسلمانها وقتی در مسجد می‌آیند، سیما، عزت، هیبت و شوکت مسجد باید طوری باشد که دشمن خدا بترسد وارد مسجد شود. همینطور که یک جاسوس می‌ترسد وارد مرکز فرماندهی شود. اول کاری که پیغمبر اسلام بعد از وارد شدن به مدینه انجام داد ساختن مسجد بود. البته در شرایط لازم! الآن در مملکت ما مسجد زیاد است. حدیث هم داریم که وقتی امام زمان بیاید خیلی از مسجدها را خراب می‌کند. الآن اگر کسی بخواهد مسجد بسازد یک جاهایی هست که مسجد نیست. مسجد ساختن خیلی ثواب دارد. خود پیغمبر ما در ساختن مسجد سنگ می‌کشید و شاد هم بود. داریم که خودش سنگ را حمل می‌کرد. شاد هم بود. یعنی کارگری می‌کرد ولذت می‌برد. چرا؟ پیغمبر گل کشی می‌کرد. حتی خانم‌ها آمدند گفتند: یا رسول الله! ما هم می‌خواهیم بنایی کنیم. منتها زن هستیم و مسأله حجاب مسأله مهمی است. چه کنیم؟ حضرت فرمود: یک روز مردها نیایند و همه زن باشند و مقداری که برای سلامتیشان مضر نیست، زنها هم در بنایی اثر داشته باشند.
مادر مریم حامله بود. نذر کرد و گفت: خدایا نمی‌دانست بچه دختر است. گفت: خدایا بچه‌ای که در شکم دارم من این را خادم مسجد می‌کنم. در قرآن داریم: خدایا من نذر می‌کنم که بچه‌ام خادم شود. یعنی قداست مسجد طوری است که مادر مریم نذر کرد. وقتی به دنیا آمد دید دختر است. گفت: خدایا من فهمیدم پسر است نذر کردم. برای اینکه دختر بود در مسجد قرارش داد.
4- سوء استفاده از مسجد ممنوع
سوء استفاده از مسجد! شما ماجرای مسجد ضرا را می‌دانید؟ وقتی مسلمانها یک مسجدی ساختند، منافقین هم عقب‌تر یک مسجدی ساختند. بعد برای اینکه مسجدشان رسمیت پیدا کند گفتند: پیغمبر را دعوت می‌کنیم یک نمازی بخواند که مسجد افتتاح شود و رسمیت پیدا کند. آمدند و گفتند: یا رسول الله! در کوچه عقبی یک مسجد ساختیم. شما بیاید یک نماز بخوانید تا مسجد ما افتتاح شود. حضرت در آستانه‌ی جنگ بود. گفت: می‌روم و بر می‌گردم. جواب می‌دهم. رفت و برگشت. آیه نازل شد «وَ الَّذینَ اتَّخَذُوا» کسانی که مسجدی را برای خدا گرفتند، «مَسْجِداً ضِراراً» این مسجد می‌خواهد به ما ضرر بزند. یک مسجد ساختن که مشکلات یک مسجد را حل کنند. این مسجد را ساختند برای اینکه سر پوش روی کارهایشان بگذارند «وَ تَفْریقاً بَیْنَ الْمُؤْمِنین» مسجد را ساختند تا بین مومنین تفرقه بیاندازند. تا مشتری‌های این مسجد را جمع کنند «وَ إِرْصاداً لِمَنْ حارَبَ اللَّه» (توبه/107) یعنی این مسجد را برای چهار هدف ساختند. 1- ضرر 2- سرپوشی برای کارهایشان می‌خواستند. گفتند: اگر خانه تیمی باشد لو می‌رویم. در مسجد کارهایمان را می‌کنیم. مسجد ساختن«اتَّخَذُوا مَسْجِداً» مسجد اتخاذ کردند اما هدفشان چهار چیز بود. 1- ضرر به مسجد پیغمبر 2- سرپوش جنایت‌ها 3- تفرقه بین مومنین 4- «ارصاد» یعنی کمین خانه! برای ضرر و سرپوش وتفرقه ورصد خانه مسجد ساختند. بعد حضرت رسول بیل وکلنگ را برداشت و رفت مسجدشان را افتتاح کرد. یعنی خراب کرد. سوء استفاده ازمسجد! قرآن می‌گوید: «لا تَقُمْ فیهِ» (توبه/108) پیغمبر هیچ وقت پایت را در مسجد نگذار. چون برای خدا ساخته نشده است. در اسلام داریم به کسانی که بی اعتنایی به مسجد می‌کنند دختر ندهید. جوان بفهمد که اگر در مسجد نیاید جامعه او را ترد می‌کند. حالا نمی‌گوییم: مرتب به مسجد بیایند ولی باید سروکله‌شان در مسجد پیدا شود. آدم‌هایی هستند که جز فوت مادر وخاله وعمه پایشان را در مسجد نمی‌گذارند. فقط اگر کسی بمیرد به مسجد می‌آیند. یعنی به مسجد مثل بیمارستان نگاه می‌کنند. تا مریض نشوند مراجعه نمی‌کنند. مسجد باید خانه همه باشد. روایات زیادی داریم با کسی که در جامعه مسلمانها به مسجد نمی‌آید هم غذا نشوید و همسفر نشوید. بایکوتش کنید. یعنی او را عملا به انزوا بکشانید. بعضی از مسجدی‌ها فقط جانماز دارند. سلام وصلوات خدا برامام! گفت: مسجدی‌ها هم باید جانماز داشته باشند. هم شمشیر! امیرالمومنین(ع) اطاقکی داشت. کنار خانه‌اش سه تا چیز در آن بود. سجاده، شمشیر، قرآن! اینها یک مثلث است. سجاده یعنی رابطه با خدا. شمشیر یعنی قدرت. قرآن داشت یعنی اهل فکر وتدبر بود. الآن یک مثلث مسجدهای ما چند ضلع دارند. بعضی هایشان فقط یک سجاده دارند. نماز می‌خواند ولی چند سال جنگ بود پایش را در جبهه نگذاشت. بعد هم جالب این است که آدم غصه می‌خورد می‌گوید: یا علی! به ولای علی آدم بیشتر می‌سوزد. علی بن ابیطالب در خانه‌اش سه چیز بود. سجاده، شمشیر، قرآن! تو کدام را داری؟ سواد که نداری. آن کسی هم که دارد نمی‌فهمد. یا عمل نمی‌کند. آن که عمل می‌کند، اخلاص ندارد. در بعد فرهنگی که لنگ می‌زنیم. قدرت هم که بعضی‌ها ندارند. فقط سجاده دارند. حدیث در جامع الحادیث است که امام صادق(ع) فرمود: کسی که مسجد می‌رود پایش را که روی هر خشک و‌تری می‌گذارد برایش سبحان الله می‌گویند. رفتن به مسجد ثواب دارد. کسی که به مسجد می‌رود هرقدمی که برمی‌دارد خدا به او ده ثواب می‌دهد وده تا گناهش را می‌بخشد. ده تا درجه به او می‌دهد. روایت داریم هرکس که قبل از نماز برود و منتظر نماز باشد خودش عبادت است. مادامی که غیبت نکند. آخر بعضی افراد یک ساعت به ظهر می‌روند می‌نشینند، عروسم چه کرده است؟ دخترم چه کرده است؟ خواهر شوهرم چه کرده است؟ از این حاجیه خانم‌ها یا پیرمردها هستند. دوساعت به ظهر می‌روند و می‌نشینند از همه چیزی می‌گویند. تا آقا بیاید. پیغمبر(ص) فرمود: کسی که قبل از ظهر وقبل از مغرب در مسجد بنشیند مادامی که غیبت نکند، این عبادت است.
5- اسلام دین اجتماعی است نه رهبانیت
کسی آمد به پیغمبر گفت: می‌خواهم بروم و راحت شوم و از جامعه جدا شوم. در غارها بروم و مشغول رهبانیت شوم. منزوی شوم. فرمود: اگر می‌خواهی ازجامعه دور شوی چند دقیقه در مسجد برو و بنشین. نمی‌خواهد بروی و در قهوه خانه قنبر بنشینی. حالا تابستان می‌خواهی بروی و در پارک بنشینی. اما ماه رمضان که می‌خواهی بنشینی چرا کنار کوچه می‌نشینی؟ چرا در قهوه خانه می‌نشینی؟ چرا جلوی راه مردم می‌نشینی؟ چرا سر چهار راه می‌ایستی؟ مکان مقدس برو. امیرالمؤمنین فرمود: من در مسجد بنشینم بهتر از این است که در بهشت بنشینم. گفت: برای اینکه در مسجد رضایت خداست. در بهشت رضایت نفس است. نشستن در مسجد! منتها نشستن هدف دار باشد. روایت هم داریم هرکس در مسجد برود، چند تا چیز پیدا می‌کند. یا برادر دینی کسب می‌کند. آنهایی که به مسجد می‌آیند، آدم‌های متعهدی هستند. علم جدید پیدا می‌کند. کلمه حق را می‌شنود. لطف خدا شامل حالش می‌شود. بخاطر قداست مسجد و ایمان مردم گناه نمی‌کند. مکان مقدس! مکان مقدس و دوست مذهبی آدم را از گناه باز می‌دارد. منتها مسجد آدابی دارد. وقتی آدم وارد می‌شود، باید لباس خوب بپوشد. «خُذُوا زینَتَکُمْ عِنْدَ کُلِّ مَسْجِدٍ» (اعراف/31) وقتی به مسجد می‌روید، لباس خوب بپوشید. عطر بزنید. وقتی وارد مسجد می‌شوید پای راستتان را در مسجد بگذارید. هروقت وارد می‌شوید لب در مسجد کفشهایتان را نگاه کنید. یک وقت آلوده نباشد. در مسجد بروید. در مسجد سیگار نکشید. بلند گوی مسجد، عطسه در مسجد، سرفه در مسجد، نعره کشیدن در مسجد، اگر چیزی گم شد در مسجد اعلام نکنید. اینها دستورات مسجد است. ولی چه کسی است که عمل کند؟ یواشکی می‌گویم. هیچ کس به دستورات اسلام جزء افراد نادر عمل نمی‌کند. من دیشب آنقدر حدیث دیدم که منار مسجد نباید چنان باشد. الآن همه مسجدها منارشان بلند است. الآن در زمان ما منار ساختن مثل شمع روشن کردن است. یعنی چطور با بودن برق کسی شمع روشن کند کار درستی نیست. شمع یک زمانی بود که برق نبود. منار برای یک وقتی بود که بلند گو نبود. روی منار می‌رفتند که همسایه بفهمد. ولی حالا که بلندگو می‌تواند هفت تا محله را با خبرکند ساختن منار دیگر مثل روشن کردن شمع است. منتها می‌گویند: شعار مذهبی! پاسخ شعار مذهبی این است. «زُیِّنَ لِلْمُسْرِفینَ ما کانُوا یَعْمَلُونَ» (یونس/12) آیه قرآن است. یعنی یک مشت می‌خواهند ولخرجی کنند، می‌گویند: چه کنند؟ اسمش را شعار مذهبی می‌گذارند تا راه برای ولخرجی باز باشد. مسرف می‌خواهد اسراف کند ولی از آن طرف هم گناه کبیره است. چه کند اسراف کند؟ می‌گوید: شعار مذهبی! چقدر خوب است که مسجد محکم و وسیع ساخته شود و وسیله سرد کن و گرم کنش خوب باشد. عدالت رعایت شود. اینطور نباشد که هرچه فرش است برای قسمت مردانه بیاورند و طرف خانم‌ها زیلو باشد. هشت بخاری برای قسمت مردها باشد و دو تا برای قسمت خانم‌ها باشد. در مسجد هم باید تقسیم ستون‌ها وقالی‌ها وبخاری‌ها و امکانات یکسان باشد. حدیث داریم در خانه هم همینطور باشد. کارهای قبل از نماز هم در خانه انجام بدهید که وارد مسجد شدید طیب وطاهر باشید. نماز جماعت هم مختصر باشد. نماز جماعت هم فشرده باشد. صف‌ها هم طولانی باشد. اگر آن نمازی که پیغمبر می‌خواست بخوانیم خیلی گره‌ها در مسجد باز می‌شود. خدایا پای ما را به مسجد بازکن. ما را اهل مسجد واهل نماز جماعت قرار بده. دوستان ما را مسجدی و مسجدی‌های ما را اهل فرهنگ قرار بده. «إِنَّما یَعْمُرُ مَساجِدَ اللَّهِ» را مسجدهایی را که به قصد باند و سیاست وخط و قبیله‌ای ساخته‌اند، مسجدهای ضرار ما را نابود کن. خدایا مسائل اجتماعی و مذهبی ما را به نحو احسن حل بفرما. بهترین دید وبازدید از مساجد است که یک حاضر وغایب اتوماتیک است. آدم نگاه می‌کند که چه کسی هست و چه کسی نیست؟ با یک نگاه آدم می‌فهمد. حاضر و غایب بی خرج و اتوماتیک است. ما که دید وبازدید می‌کنیم ایام عید در مسجد جمع شویم به شرط اینکه نمازها کوتاه ودعاها مختصر و نماز مفصل نباشد.
«والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته»