مراسم رونمایی از یکصد و پنجاهمین شماره نشریه قرآنی «رایحه»، ویژه‌نامه حجت‌الاسلام والمسلمین محسن قرائتی، مفسر قرآن کریم صبح امروز نوزدهم اسفندماه به همت ایکنا در محل سالن جلسات ستاد اقامه نماز و با حضور حسن مسلمی‌نائینی، رئیس جهاد دانشگاهی و جمعی از مدیران این نهاد انقلابی برگزار شد.
در بخشی از این مراسم حجت‌الاسلام قرائتی به بیان نکاتی پرداخت که مشروح آن به شرح زیر است؛
«در مورد این تجلیل‌ها و تحسین‌هایی که در این جلسه بیان شد به بخشی از دعای کمیل اشاره می‌کنم که حضرت امیر(ع) می‌فرماید: «وَ کَمْ مِنْ ثَنَاءٍ جَمِیلٍ لَسْتُ أَهْلاً لَهُ نَشَرْتَهُ»، خیلی‌ها به من که می‌رسند، التماس دعا در نماز شب را دارند، اما نمازهای خودشان قضا می‌شود. نعمت‌های خدای متعال به ما زیاد بوده و کارهایی هم کرده‌ایم.
به عنوان نکته اول این را بگویم که غیر از رونمایی، کنفرانس، تهیه فیلم و مواردی از این دست که از جمله کارهای فرهنگی خوب است، همین سی نفر حاضر در این مراسم، اول تصمیم بگیرید، خودتان مفسر قرآن شوید. با دو نفر شروع کنید. قرآن میگوید اگر با دو نفر نمی‌شود با یک نفر هم می‌شود، «أَنْ تَقُومُوا لِلَّهِ مَثْنَى وَفُرَادَى» یعنی دو به دو و بعد میگوید یک نفر یک نفر در راه خدا قیام کنید، یعنی ممکن است دو نفر هم پیدا نشود، پس با یک نفر کار را شروع کنید.
شما با خانواده خود یک جلسه ۱۰ دقیقه‌ای تفسیر قرآن بگویید. الان تفسیرهایی مانند تفسیر نمونه، تفسیر المیزان، تفسیر نور و … هست که تفسیر نمونه از همه روان‌تر است، این تفاسیر را باز کنید و بخوانید.
لطیف‌ترین آیه قرآن
آیه‌ای که در ابتدای این جلسه از سوی قاری تلاوت شد: «وَإِذَا سَأَلَکَ عِبَادِی عَنِّی فَإِنِّی قَرِیبٌ أُجِیبُ دَعْوَهَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ فَلْیَسْتَجِیبُوا لِی وَلْیُؤْمِنُوا بِی لَعَلَّهُمْ یَرْشُدُونَ» از لطیف‌ترین آیات قرآن است. خداوند متعال در این آیه، هفت بار از لفظ «من» استفاده کرده است. «اگر بندگان من»، «از من پرسیدند»، «به شرطی که سراغ من بیایند»، «به من ایمان بیاورند» و … . در یک آیه یک سطری، هفت بار لفظ من به کار رفته است.
زمانی بر آن بودم تا کارهایی را که کرده‌ام در محضر علما بگویم، لذا از مراجع شروع کردم، نزد آیت‌الله العظمی وحید خراسانی رفتم که آیت‌الله سعیدی هم بود، ایشان گفت: همه حرف‌های تو را قبول دارم و برای همین فردا به جای من برو و همه این حرف‌ها را در جمع طلبه‌ها مطرح کن؛ به دنبال آن نزد آیات عظام مکارم شیرازی، فاضل لنکرانی و … رفتم. آخرین نفر هم نزد مقام معظم رهبری رفتم. در محضر ایشان ۴۰ دقیقه حرف زدم، در حالی که اول به ما گفتند بیشتر از پنج دقیقه صحبت نکنم، بعد که حرف‌های من تمام شد، حضرت آقا دو دقیقه صحبت کردند.
مشکل این است که قرآن را علم نمی‌دانیم
مشکل ما این است که قرآن را علم نمی‌دانیم. امام رضا(ع) فرمود: اگر علم می‌خواهید به قرآن مراجعه کنید و از آن نکته بردارید. «تین» و «زیتون» دو مسئله است که پزشک‌ها در مورد فواید آن زیاد گفته‌اند. قرآن به این دو میوه قسم خورده است. رابطه بین انجیر و زیتون چیست؟ نکته دیگر این است که چرا زیتون، در قرآن شش بار و انجیر یک بار آمده است؟ تحقیقات نشان می‌دهد خوردن یک انجیر به اندازه شش زیتون تأثیر دارد که خوردن یک انجیر با چهار زیتون و سه زیتون ندارد.
همین مسئله را در فقه هم داریم، مثلاً می‌گویند آب کُر، سه وجب و نیم طول، سه وجب و نیم عرض و سه وجب و نیم عمق دارد. اگر کمی از این آب کم شود، نجس می‌شود، اما اگر کُر شود، نه تنها آب پاک می‌شود، بلکه پاک‌کننده هم خواهد شد. چه چیزی در آب با این حجم پیدا می‌شود که پاک‌کننده خواهد شد.
قرآن برای من نیست. من هم مسلمان‌تر از شما نیستم. لذا تصمیم بگیرید هر یک از شما یک جلسه قرائت قرآن با فرزندان و خانواده راه بیندازید. وقت زیادی را صرف فراگیری تجوید نکنید، تجوید حکم زعفرانِ برنج است، البته در قرآن آمده است که قرآن را با صوتِ خوب بخوانید، اما نه اینکه یک عمر در الفاظ بمانیم.
۴۰۰ تفسیر یک‌دقیقه‌ای و ۴۰۰ تفسیر پنج‌دقیقه‌ای را گفته‌ام و ضبط شده است. اقوال و احتمالات را نباید در بیان تفسیرها نقل کرد، کسی نگوید علامه طباطبایی در المیزان همه چیز را گفته و آخرین حرف را زده است، امیرالمؤمنین(ع) می‌فرماید: احدی نمی‌تواند بگوید به انتهای قرآن رسیده است. قرآن دریایی است که دست کسی به انتهای آن نمی‌رسد.
آیت‌الله مکارم شیرازی شاگرد علامه طباطبایی بود و موارد بسیاری در تفسیر نمونه هست که در المیزان نیست. بنده از نظر علمی شاگرد آقای مکارم هستم، اما نکات بسیاری در تفسیر نور هست که در تفسیر نمونه نیست. پس همین که خدا فرمود، تدبر کنید، این کار را انجام دهید تا مباحث جدید نصیب شما شود.
اگر شیخ انصاری، طوسی، علامه حلی، مجلسی، امام خمینی(ره) و ملاصدرا همه تفسیرهای خود را ارائه دادند، پس چرا خدا میگوید: آقای قرائتی تو هم این کار را انجام بده؟ قرآن مانند مهندس است، هر مهندس می‌تواند در یک قطعه زمین، نقشه‌های متعددی پیاده کند، ولو سیمان و گچ و آجر آن یکی است، اما هر بُرجی که می‌سازد با برج قبلی فرق دارد.
آیه‌ای که خداوند در مورد رنگ گوساله بنی‌اسرائیل بیان کرده یک دانشکده است، بیان این آیه یعنی رنگ در روح اثر دارد.
اگر برخی موارد به‌روز نشود، لغو می‌شود، مثل آیه‌ای که به پیامبر(ص) گفته است، لباس‌هایت را بشور، یعنی الان که پیامبر و لباس‌هایش نیست. پس دیگر این آیه لغو شده و یک بار مصرف است؟
گاهی خدا نکته‌ای را خطاب به پیامبر میگوید، اما منظور این خطاب به دیگران است. خدا در قرآن گفته است، پیامبر یتیم است. «أَلَمْ یَجِدْکَ یَتِیمًا» اما به همین پیامبرِ یتیم گفته است: «إِمَّا یَبْلُغَنَّ عِنْدَکَ الْکِبَرَ أَحَدُهُمَا أَوْ کِلَاهُمَا فَلَا تَقُلْ لَهُمَا أُفٍّ وَلَا تَنْهَرْهُمَا وَقُلْ لَهُمَا قَوْلًا کَرِیمًا» اگر پدر یا مادر یا دو نفر آنها پیر شدند، مراقب آنها باش، خدا که می‌داند پدر و مادر پیامبر از دنیا رفته‌اند، پس چرا میگوید: «یَبْلُغَنَّ عِنْدَکَ» یعنی پدر و مادری که نزد تو است؟ از سوی دیگر از داخل همین کلمه «عِنْدَکَ» متاسفانه خانه سالمندان بیرون می‌آید.
قرآن سر سفره مردم نیست
باید قرآن را سر سفره بیاوریم، اما الان قرآن سر سفره نیست. کاشی‌کاری‌ها را باید از پشت بام به پایین بکشیم، باید آیات قرآن جلوی چشم بیاید. اگر هم به عربی نوشته می‌شود، زیر آن معنای فارسی و انگلیسی آیات نیز نوشته شود. آیت‌الله ری‌شهری[تولیت فقید آستان حضرت عبدالعظیم(ع)] در حرم حضرت عبدالعظیم(ع) این کار را کرده و در رواق‌ها روایات متعلق به حضرت عبدالعظم(ع) را کار کرده است.
قرآن میگوید: من بیان مردم هستم، «هَذَا بَیَانٌ لِلنَّاسِ»، اما تفسیرها بیان خواص است. تفسیر را باید عوام بفهمند و خواص هم بپسندد. به شما توصیه می‌کنم از امسال نذر کنید که هر شب پنج‌دقیقه تفسیر بخوانید، تفسیر را از کلاس‌های چندساعته خارج کنید.
زمانی برای پیش‌نماز شدن به دانشگاه دعوت شده بودم، گفتم به شرطی قبول می‌کنم که اجازه بدهید، تفسیر هم بگویم. گفتند اینجا بیان تفسیر نمی‌طلبد، چون دانشجویان خسته هستند و نمی‌توانند نیم ساعت بنشینند و تفسیر گوش دهند. گفتم تفسیر یک‌دقیقه‌ای خواهم گفت، باور نمی‌کردند، برای نمونه یک مورد را به آنها گفتم.
در قرآن هفت بار کلمه «کُلُوا» به معنای بخورید آمده، کنار هر «کلوا» توضیحی داده شده است. یک بار گفته است «کُلُوا وَاشْکُرُوا لِلَّهِ» بخورید و شکر کنید. یک بار میگوید بخورید و انفاق کنید، بخورید و به نزدیکانتان اطعام کنید، بخورید اما پرخوری نکنید.
منتظر دولت‌ها برای کار قرآنی نباشید
منتظر دولت نشوید، بودجه‌ای بدهد یا ندهد، یا در کمیسیونی تصویب شود یا نشود. به همه گفته‌ام سیاست خود را به گونه‌ای تنظیم کنید که اگر پولی هم نرسید، بتوانید کار را جلو ببرید. من هر کاری کرده‌ام، منتظر دولت نبوده‌ام. اگر بخواهید کار کنید، راه را پیدا می‌کنید، اما اگر نخواهید کار کنید بهانه می‌آورید که بودجه نیست، روابط عمومی ضعیف است و …»
