عمر، کارنامه سال

موضوع: عمر، کارنامه سال
تاریخ پخش: 77/12/27

بسم الله الرحمن الرحیم

«الهی انطقنی بالهدی و الهمنی التقوی»

بحث ما کارنامه پایان سال
1- پرهیزگاری و توجه به بیت المال و حق الناس
اگر شما کارتی را حساب کنید بالای آن نوشته کارنامه مواد درسی هم دارد که مثلا، دینی، حساب، تاریخ، جغرافیا، زبان، هنر، ورزش، ادبیات، علوم و غیره.
همه حساس هستند روی کارنامه، بانکها، ادارات، وزارت خانه‌ها و همه یک گردش کار و حسابی آخر سال دارند ما هم داشته باشیم.
دیدم امام(ره) نامه‌ای به حاج احمد آقا(ره) دارد، که چاپ شده است. می‌فرماید: احمد استادم مرحوم آیت الله شاه آبادی می‌گفت این آیه (از سوره حشر) را زیاد بخوان. «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَ لْتَنْظُرْ نَفْسٌ ما قَدَّمَتْ لِغَدٍ وَ اتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ خَبیرٌ بِما تَعْمَلُونَ» (حشر/18) ای کسانی که ایمان آورده‌اید تقوا پیشه کنید باید نظر کند هرکسی آنچه را پیش فرستاده برای فردا تقوا پیشه کنید خداوند آگاه است به آنچه انجام می‌دهید.
دو مرتبه گفته «وَ اتَّقُوا اللَّهَ» و «خَبیرٌ» به معنای خبره یعنی آگاه است. دقت کنید چه برای فردا ذخیره کرده‌اید و درباره این ذخیره کردن دوبار گفته «وَ اتَّقُوا اللَّهَ» جمله «وَ لْتَنْظُرْ» بین دو «وَ اتَّقُوا اللَّهَ» قرار گرفته است چه می‌خواهد بگوید. دقت کرده و از خود حساب و کتاب کنیم مثل سازمان، و خانمهایی که خانه تکانی می‌کنند و ما خود تکانی کنیم.
یک حدیث تازه یاد گرفته‌ام. پیامبر(ص) روزهای آخر عمرش بود فهمید چند درهم از بیت المال نزد خانمش می‌باشد فرمود زود بیاورید بعد به امیرالمومنین(ع) فرمود زود تقسیم کنید و فرمود: چه بر سر محمد می‌آمد اگر این بیت المال را به صاحبش رد نمی‌کرد.
عجیب است این روایت، چقدر ما بیت المال را حرام کرده‌ایم از این گچ ساده که به تخته کشیده‌ایم یا میخ کوبیده، با خودکار و تلفن، حساب کنیم به قول قرآن «فَأَیْنَ تَذْهَبُونَ» (تکویر/26) کجا دارید می‌روید، یک ماشین که بی قانون و خلاف می‌رود راننده‌ها اعتراض کرده (دست بلند می‌کنند) عمر چه شد، سال 77 چه کردیم، زمین به وظیفه‌اش عمل کرد یک دانه گرفت یک هندوانه و یک خوشه داد. ابرها به وظیفه خودشان عمل کردند، و حیوانها دانه خوردند تخم داده و علف خوردند شیر دادند، ما چه کردیم. همین الآن دور از تعارف (بنده خودم شرمنده هستم و الله العلی العظیم شرمنده هستم من نمی‌خواهم سخنرانی کنم) 365 روز روزی 24 ساعت به حساب برسیم.
امام حسین(ع) وقتی آمد کربلا فرمود این زمینها از کیست؟ آنها را خرید، فرمود: من نمی‌خواهم خونم در زمین مردم ریخته شود، جایی که خون شهید ریخته می‌شود باید حلال باشد و حدیثی است خیلی خیلی جالب پیش از ظهر عاشورا فرمود: اصحاب من هر کدام به مردم بدهکار هستید راضی نیستم جزء یاران من باشید بروید طلبتان را بدهید، نکند مال مردم را برداشته‌اید آمده‌اید جبهه.
و حدیثی را که خیلی‌ها شنیده‌اید: حضرت روزهای آخر عمر فرمود هرکس طلبی دارد از من بگیرد. فردی بلند شد وگفت: یک روز رفتی چوب بزنی به حیوان به کتف من خورد، قصه‌ای دارد.
2- حسابرسی و محاسبه اعمال خود
خوب است بررسی کنیم و درس دینی، نماز و روزه، خمس و زکات و عقائد و افکار، نماز نمره چند است، یا نخواندیم و یا غلط خواندیم، یا درست است با حواس پرت، چند رکعت در عمر نماز با توجه خوانده‌ایم؟ خودت به خودت نمره بده. یک نوه‌ای دارم خودش، به خودش املا گفته بود بعد هم نمره 20 داده بود، رفت مدرسه گفتند چه کسی نمره داده گفت خودم املا گفته‌ام و خودم نمره داده‌ام، دخترم به او گفت چرا چنین گفتی؟ گفت من که نمی‌توانم دروغ بگویم، بچه فطرتش پاک است. دروغ اگر بگوید از بیرون به او تحمیل می‌شود، بچه خیلی خوبیها دارد.
فرمودند: چند چیز را از بچه یاد بگیرید.
الف: گریه، زود گریه می‌کند سنگ دل نیست.
ب: زود آشتی می‌کند ساعت 8 قهر می‌کند 30/8 رفیق می‌شود (ولی مادربزرگش 18 سال است قهر است خانواده خودم را نمی‌گویم توی خانه ما الحمدالله اینطور نیست، بعضی از پدر و مادربزرگها کینه به دل می‌گیرند)
ج: صداقت و لطافت روح
نمره نماز چند است؟ خودمان نمره بدهیم. معلمی به شاگردی 20 لغت املا گفت شاگرد 22 تا غلط داشت (معلم گفت نامرد من 20 تا لغت گفته بودم) معلوم شد 20 تا لغت و اسم و لقب خودش را هم اشتباه نوشته بوده است.
نمره روزه و خمس و زکات چرا ما عید میوه و شیرینی تهیه می‌کنیم که مهمان عزیزی می‌آید، ما عزیز‌تر از حضرت مهدی (عج) داریم؟ چرا سهم اما را نمی‌دهیم؟ خدا یک میلیون داده 200 هزار تومان بده به مرجعی که قبولش داری، چرا نمی‌دهی؟ و از او اجازه بگیر، نصف یا ثلث آنرا برای فقرایی که در محل خود سراغ داری.
نمره حساب، کم کاری، کارخانه‌ها، بناها، کارگرها، شاگرد و استادی کم درس داده ما بیش از آن هستیم هنوز حساب نکرده‌ایم که چقدر توان کار داریم.
قرآن می‌گوید: «یا بُنَیَّ إِنَّها إِنْ تَکُ مِثْقالَ حَبَّهٍ مِنْ خَرْدَلٍ فَتَکُنْ فی‌ صَخْرَهٍ أَوْ فِی السَّماواتِ أَوْ فِی الْأَرْضِ یَأْتِ بِهَا اللَّهُ إِنَّ اللَّهَ لَطیفٌ خَبیرٌ» (لقمان/16) اگر ذره‌ای باشد «فِی الْأَرْضِ» در عمق زمین یا «فِی السَّماواتِ» در آسمانها یا در محکمترین جا «فی‌ صَخْرَهٍ»، «یَأْتِ بِهَا اللَّهُ» خداوند به حساب آن می‌رسد این مهم است.
نمره زبان:
چه حرفها که زدیم، ما ممکن است غافل باشیم ولی قرآن می‌فرماید: «ما یَلْفِظُ مِنْ قَوْلٍ إِلاَّ لَدَیْهِ رَقیبٌ عَتیدٌ» (ق/18).
لب می‌جنبانی فرشته می‌نویسد «وَ نَکْتُبُ ما قَدَّمُوا وَ آثارَهُمْ» (یس/12) هرچه می‌فرستی از پیش می‌نویسیم «إِنَّا کُنَّا نَسْتَنْسِخُ ما کُنْتُمْ تَعْمَلُونَ» (جاثیه/29) استنساخ می‌کنیم یعنی: می‌نویسیم. «کِراماً کاتِبینَ» (انفطار/11) فرشته کاتب می‌نویسد. «وَ کُلُّ شَیْ‌ءٍ فَعَلُوهُ فِی الزُّبُرِ» (قمر/52) زبر: کتاب همه کارها ثبت شده.
«وَ کُلُّ صَغیرٍ وَ کَبیرٍ مُسْتَطَرٌ» (قمر/53) کارهای ریز و درشت ثبت شده. «فَسَیَرَى اللَّهُ عَمَلَکُمْ وَ رَسُولُهُ وَ الْمُؤْمِنُون» (توبه/105) خدا و پیامبر و امام‌ها(ع) کارهای ما را می‌دانند. پیامبر(ص) فرمود: ‌ای عمار بعد از وفات من هم کارهای شما به من عرضه می‌شود اگر خیر انجام دهید خدا را شکر و اگر خلاف، شما را دعا می‌کنم چون شما شیعه واقعی ما هستید.
3- چگونگی حسابرسی در قیامت
نحوه و انواع حسابها در قیامت؛ هرکس عاقل‌تر است حسابش دقیق‌تر است، روایت داریم که: «إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى یُحَاسِبُ النَّاسَ عَلَى قَدْرِ مَا آتَاهُمْ مِنَ الْعُقُولِ فِی دَارِ الدُّنْیَا» (معانی‌الأخبار/ص‌1) یعنی: از مردم به قدر عقلی که به آنها داده شد حساب می‌شود. و بعضی «فَسَوْفَ یُحاسَبُ حِساباً یَسیراً» (انشقاق/8) حسابشان آسان است. بعضی «فَحاسَبْناها حِساباً شَدیداً» (طلاق/8) حسابشان سخت و بعضی حسابشان مخفی است.
حدیث داریم بعضی‌ها را خداوند می‌خواهد برای عملکردشان تنبیه کند: «إِذَا أَرَادَ بِعَبْدٍ شَرّاً حَاسَبَهُ عَلَى رُءُوسِ النَّاسِ» (الزهد/ص‌92) روبه روی مردم حساب می‌کشد (که رسوا شود) و افرادی بی حساب به جهنم می‌روند: سلطان ستمگر، تاجر دروغگو، پیرمرد زناکار، عالم بی عمل، مشرکین، کفار.
و اما اگر کسی قانع باشد حسابش آسان است، سخت نگیرید، شد شد نشد نشد. ما تلاش خود را کرده‌ایم حرص نمی‌زنیم.
حدیث داریم «وَ اقْنَعْ بِمَا أُوتِیتَهُ یَخِفَّ عَلَیْکَ الْحِسَابُ» (أعلام‌الدین/ص‌344) اگر قانع باشی قیامت حسابت آسان است. اگر با مردم آسان گرفتی قیامت هم خداوند با تو آسان می‌گیرد.
حدیث داریم: کسانی که در دنیا سخت می‌گیرند خداوند در قیامت بر آنان سخت و کسانی که آسان می‌گیرند خداوند هم در قیامت بر آنان آسان می‌گیرد.
البته بعضی جا‌ها هم باید سخت گرفت مثل افسر راهنمایی، به او اصرار می‌کند که حالا گواهینامه را امضا کن و او رد می‌کند، اگر سخت نگیرد فردا خود و مسافرها را به کشتن می‌دهد، حق مردم، جان، ناموس. حالا مبلغی داده به خانم از او دقیق حسابرسی می‌کند. مو را از ماست می‌کشد.
4- حسابرسی نعمت‌ها و خوراکی‌ها
امام صادق فرمود: موقع خوابیدن حساب کن «إِذَا أَوَیْتَ إِلَى فِرَاشِکَ فَانْظُرْ مَا سَلَکْتَ فِی بَطْنِکَ وَ مَا کَسَبْتَ فِی یَوْمِکَ وَ اذْکُرْ أَنَّکَ مَیِّتٌ وَ أَنَّ لَکَ مَعَاداً» (مشکاهالأنوار/ص‌89) چی خوردی؟ قرآن می‌فرماید: «فَلْیَنْظُرِ الْإِنْسانُ إِلى‌ طَعامِهِ» (عبس/24).
نگاه کن این غذا که می‌خوری حلال است یا حرام، عید است و لباسهای شیک است، لباس فقرا را هم فکر کرده‌ای، سه بچه داری فکر کن برای چهار بچه خرید می‌کنی یکی هم برای فقرا. ما داریم سه رقم میوه دیگران هم دارند؟ خانه فقرا یک رقم هم نباید باشد؟ «مَا کَسَبْتَ فِی یَوْمِکَ» امروز چه کردی؟
اما کاظم(ع) فرمود: اگر کسی از خودش حساب نکشد مسلمان واقعی نیست. سؤال: متقی و باتقوا کیست؟ پیامبر(ص) فرمود: انسان متقی نیست مگر از خود حساب بکشد مثل اینکه شریک از شریک حساب می‌کشد. بفهمد غذا او لباس و آشامیدنی از کجا؟ حلال و حرام؟ یکی از مسائل که تمام روانشناسها و اساتید دانشگاه از آن غافل شده‌اند تا آنجایی که من اطلاع دارم، جلسه‌ای داریم همه استاد دانشگاه هستند من سؤال کردم این است که یکی از مسائل تربیتی لقمه حلال است. لقمه حرام گرچه تمام مسائل تربیتی را رعایت کند اثر (منفی خود را) می‌گذارد.
حدیث داریم:
در شبانه روز یک ساعت را بگذارد برای محاسبه «وَ سَاعَهٌ فِیهَا یُحَاسِبُ نَفْسَهُ» (خصال صدوق/ج‌2/ص‌523) این پنجشنبه و جمعه چی شد؟ چطور نسبت به 2 هزار تومان دقیق حساب می‌کنی؟ برای عمر هم محاسبه کنیم آخر سال 77 است چه کردیم یکسال؟
5- کار برای خدا و عنایت خداوند
می فرماید: «فَحَاسِبُوا أَنْفُسَکُمْ قَبْلَ أَنْ تُحَاسَبُوا عَلَیْهَا» (کافی، ج‌8، ص‌143).
قبل از اینکه خدا از شما حساب بکشد خودتان از خود حساب بکشید.
قبل از اینکه از سازمان بازرسی بیایند، شاخه اداری مالی حساب خود را صاف کند وقتی آمدند باکی نباشد، می‌گویند: آنرا که حساب پاک است از محاسبه چه باک است. خداوند رحمت کند مرحوم شهید بهشتی را همیشه جوری می‌نشست که هر وقت عکس او را بر می‌دارند قشنگ باشد ما هم داغون می‌نشینیم می‌گویند دوربین خود را جمع می‌کنیم شهید بهشتی آیت الله جوادی آملی حتی روبه روی بچه خودش دو زانو می‌نشیند انگار پشت دوربین است بعضی‌ها همیشه مؤدّب هستند.
خداوند رحمت کند مرحوم علامه جعفری را یکی از اساتید دانشگاه قصه‌ای گفت من گفتم تلفن بزنم از فرزندش هم خود بشنوم. علامه جعفری در سفر خارج از کشور (قبل از فوت) در خانه‌ای مهمان می‌شود یک دفعه به دوستانش می‌گوید از این ساختمان بیرون برویم بوی بد می‌آید همه می‌گویند پس چرا ما احساس نمی‌کنیم بالاخره با اصرار خارج می‌شوند از صاحبخانه سؤال می‌کنند چه بود با اصرار متوجه می‌شوند که اینها دسترسی به مرغ با ذبح اسلامی نداشته‌اند واز ذبح‌های غیراسلامی گرفته‌اند و این بوی بد فقط به مشام او آمده است. اولیای خداوند این چنین هستند کسی که عمری برای اسلام قلم زده خداوند روزهای آخر هم او را نگه می‌دارد که مال حرام نخورد، این دستها ارزش دارد. شیخ عبدالکریم حائری مریض شد گفت خدایا من 60 سال با این دستها نوشته‌ام پیش تو ارزش ندارد؟ با همین دستها باید خوب بشوم، دستها را شست انگشت در لیوان گذاشت گفت خدایا اگر خدمت این دستها مورد قبول است من این آب را بخورم، خورد و شفا گرفت اولیاء خداوند این چنین هستند.
قرآن می‌فرماید: مریم درخت خشک را دست گذاشت «رُطَباً جَنِیًّا» (مریم/25) خرمایی تازه روئید برای داوود «وَ أَلَنَّا لَهُ الْحَدیدَ» (سبأ/10) آهن در دست او نرم شد. یا جبال او بی معه همینطور که داوود می‌گوید یا الله! ‌ای کوهها شما هم با او بگویید. موسی عصا به سنگ زده می‌شود. آب بیرون می‌آید.
حدیث: لب مقدس پیامبر اکرم(ص) که به پستان حلیمه سعدیه رسید با اینکه شیر نداشت از آن شیر جاری شد. دست خدا باز و این ایمان ماست، انقلاب ما معجزه است. یا هزارها معجزه من خودم یه دفعه معجزه را در کتابخانه کشف کردم حضرت امام(ره) فتوا داد سلمان رشدی اعدام شود از رادیو تلویزیون تلفن زدند بیایید و درباره فتوای اما(ره) صحبت کنید و من حدیث و آیه‌اش را نمی‌دانستم گفتم توهین به خدا و پیامبر(ص) کدام آیه است، هرچه فکر کردم یادم نیامد تلفن زدم به 5، 6 تا از دوستانم یکی مریض بود یکی نبود، هیچکس در دسترس نبود گفتم خدایا من نزد تو آبرو ندارم پیامبر(ص) نزد تو آبرو دارد، یک نامردی به مقدسات توهین کرده و توهین جرم دارد. و امام به خاطراین جرم این فتوا را صادر فرموده، من آیه و حدیث در کتابخانه بدست و ذهنم نیامد و بالاخره باید صحبت هم بکنم گفتم خدا تو کمک کن، الکی دست می‌کنم به کتابها مثل استخاره خودت بیاور، به جان رسول الله(ص) چون مضطر شدم، چون وقت تلاش نبود به هر دری هم زدم نشد «أَمَّنْ یُجیبُ الْمُضْطَر» (نمل/62) مضطر شدی دربها باز می‌شود و الا تا دکتر هست باید رفت دکتر اثری هم که آمپول و قرص می‌گذارد نظر خداست، همینطور علی الله کتاب باز می‌کردم موضوع مربوط می‌آمد احساس کردم خداوند همانطور که شنهای طبس را وادار کرد هلکوپترهای دشمن و آمریکا سرنگو شود همان لحظه اراده کرد برایم جور شو. گاهی همه دربها که بسته می‌شود می‌گوید خدایا حالا بگو چه کنم.
6- آثار و برکات محاسبه خویشتن
نمره تاریخ: حساب، مال مردم، بیت المال
امیرالمومنین(ع) فرمود: «مَنْ حَاسَبَ نَفْسَهُ رَبِحَ وَ مَنْ غَفَلَ عَنْهَا خَسِرَ» (نهج‌البلاغه/حکمت‌208)
هرکس از خودش حساب بکشد سود کرده و هرکس غافل شود از آن خسارت کرده و «مَنْ حَاسَبَ نَفْسَهُ وَقَفَ عَلَى عُیُوبِهِ وَ أَحَاطَ بِذُنُوبِهِ وَ اسْتَقَالَ الذُّنُوبَ وَ أَصْلَحَ الْعُیُوبَ» (غررالحکم/ص‌236) هرکس از خودش حساب بکشد می‌فهمد عیوبش چیست!
(من این فیلمی را که اینجا دارم گاهی خودمان در دفتر نهضت می‌بینیم و می‌گوییم دقیقه 16 را پاک کنید، و دقیقه 27 و 3 گاهی یک صفحه را می‌فرستیم می‌گوییم ده قطعه را پاک کنیم مثلا می‌بینیم قال الصادق را قال الباقر گفته‌ایم ان را ان گفته‌ایم اشکال ادبی محتوایی دارد، بدآموزی دارد این حدیث نپخته است، آخر بعضی حدیثها را بگویی ضرر دارد مثل شکر صاف بریزی توی حلق طرف خفه می‌شود باید آب قاطی کرد شربت شود، گاهی حدیث وصل به تاریخ که شد معنی دارد، چشم وقتی وصل به رگ مو که شد می‌بیند، چشم را در آوریم بگذاریم تو نعلبکی نمی‌بیند، خیلی وقتها یه حدیث معنی ندارد ولی با یک حدیث دیگر، من می‌گویم خدا اگر من نیم ساعت صحبت می‌کنم و خودم از خودم این همه غلط می‌گیرم پس اگر این را بدهند به یه مرجع تقلید یا به ملائکه بعد امام زمان(ع) بعد پیامبر(ص) و بعد برای خدا چیزی دیگر نمی‌ماند. )
حدیث داریم اگر دقت کنید، من با این رفیق شدم چه خاصیتی داشت. زن و شوهر شب صحبت می‌کنند آخر شب حساب می‌کنند چی گفتیم و چه فایده‌ای داشت.
«مَنْ حَاسَبَ نَفْسَهُ وَقَفَ عَلَى عُیُوبِهِ وَ أَحَاطَ بِذُنُوبِهِ وَ اسْتَقَالَ الذُّنُوبَ وَ أَصْلَحَ الْعُیُوبَ» و«مَنْ تَعَاهَدَ نَفْسَهُ بِالْمُحَاسَبَهِ أَمِنَ فِیهَا الْمُدَاهَنَهَ» (غررالحکم/ص‌236).
کسی که حساب کند پی می‌برد عیوبش را و اطلاع پیدا می‌کند بر لغزشها و از گناهان استغفار می‌کند عیوبش را اصلاح کرده، کلاه سرش نمی‌رود. اگر کسی خودش را فراموش کند معلوم می‌شود خدا را فراموش کرده، «من ذم نفسه أصلحها» (غررالحکم/ص‌239)، «من مدح نفسه [فقد] ذبحها» (غررالحکم/ص‌307) از امیرالمؤمنین(ع) هرکس از خود انتقاد کند اصلاح کرده خود را و هرکس از خود ستایش کند خود را ذبح کرده اگر کسی با چاقو، مانع از خودکشی او می‌شوید اگر کسی خود را ستایش کرد خودکشی می‌کند من هر سال عیدی می‌دهم من و… خوبیها می‌گوید و دیگران را مذمت. تو را می‌بینی یک رکعت نماز با توجه نخوانده‌ای، به یک فقیر سلام نکرده‌ای با پولدارها، تو خانه عموی پولدار رفتی خانه عمه فقیر نرفتی، عیب‌ها را بگو چرا خوبی‌ها را می‌گویی. «أَکْیَسُ الْکَیِّسِینَ مَنْ حَاسَبَ نَفْسَهُ» (مجموعهورام/ج‌2/ص‌94).
سؤال ایدئولوژیکی: زرنگترین مردم کیست؟ جواب: کسی است که از خود حساب بکشد. چگونه حساب بکشیم؟
7- چگونگی حسابرسی و محاسبه خویشتن
شیوه: روایت داریم قَالَ رَسُولُ اللَّهِ(ص): «أَ لَا أُنَبِّئُکُمْ بِأَکْیَسِ الْکَیِّسِینَ وَ أَحْمَقِ الْحُمَقَاءِ قَالُوا بَلَى یَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ أَکْیَسُ الْکَیِّسِینَ مَنْ حَاسَبَ نَفْسَهُ وَ عَمِلَ لِمَا بَعْدَ الْمَوْتِ وَ أَحْمَقُ الْحُمَقَاءِ مَنِ اتَّبَعَ نَفْسُهُ هَوَاهُ وَ تَمَنَّى عَلَى اللَّهِ الْأَمَانِیَّ فَقَالَ الرَّجُلُ یَا امیرالمؤمنین وَ کَیْفَ یُحَاسِبُ الرَّجُلُ نَفْسَهُ قَالَ إِذَا أَصْبَحَ ثُمَّ أَمْسَى رَجَعَ إِلَى نَفْسِهِ وَ قَالَ یَا نَفْسُ إِنَّ هَذَا یَوْمٌ مَضَى عَلَیْکِ لَا یَعُودُ إِلَیْکِ أَبَداً وَ اللَّهِ سَائِلُکِ عَنْهُ فِیمَا أَفْنَیْتِهِ فَمَا الَّذِی عَمِلْتِ فِیهِ أَ ذَکَرْتِ اللَّهَ‌ام حَمِدْتِیهِ أَ قَضَیْتِ حَقَّ أَخٍ مُؤْمِنٍ أَ نَفَّسْتِ عَنْهُ کُرْبَتَهُ أَ حَفِظْتِیهِ بِظَهْرِ الْغَیْبِ فِی أَهْلِهِ وَ وُلْدِهِ أَ حَفِظْتِیهِ بَعْدَ الْمَوْتِ فِی مُخَلَّفِیهِ أَ کَفَفْتِ عَنْ غِیبَهِ أَخٍ مُؤْمِنٍ بِفَضْلِ جَاهِکِ أَ أَعَنْتِ مُسْلِماً مَا الَّذِی صَنَعْتِ فِیهِ فَیَذْکُرُ مَا کَانَ مِنْهُ فَإِنْ ذَکَرَ أَنَّهُ جَرَى مِنْهُ خَیْرٌ حَمِدَ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ وَ کَبَّرَهُ عَلَى تَوْفِیقِهِ وَ إِنْ ذَکَرَ مَعْصِیَهً أَوْ تَقْصِیراً اسْتَغْفَرَ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ وَ عَزَمَ عَلَى تَرْکِ مُعَاوَدَتِهِ وَ مَحَا ذَلِکَ عَنْ نَفْسِهِ بِتَجْدِیدِ الصَّلَاهِ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّیِّبِینَ وَ عَرْضِ بَیْعَهِ امیرالمؤمنین عَلَى نَفْسِهِ وَ قَبُولِهَا وَ إِعَادَهِ لَعْنِ شَانِئِیهِ وَ أَعْدَائِهِ وَ دَافِعِیهِ عَنْ حُقُوقِهِ فَإِذَا فَعَلَ ذَلِکَ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَسْتُ أُنَاقِشُکِ فِی شَیْ‌ءٍ مِنَ الذُّنُوبِ مَعَ مُوَالَاتِکِ أَوْلِیَاییوَ مُعَادَاتِکِ أَعْدَایی» (بحارالأنوار/ج‌67/ص‌69)
اینگونه حساب بکشیم: «یَا نَفْسُ» آقای قرائتی «إِنَّ هَذَا یَوْمٌ مَضَى عَلَیْکِ» امروز گذشت امام می‌فرماید شب به شب، ما پیش کش لااقل سال به سال به حساب برسیم. سال 77 رفت «لَا یَعُودُ إِلَیْکِ أَبَداً» دیگه برنمی‌گردد «وَ اللَّهِ سَائِلُکِ عَنْهُ فِیمَا أَفْنَیْتِهِ» و خدا هم از تو سؤال می‌کند «أَ قَضَیْتِ حَقَّ أَخٍ مُؤْمِنٍ» مشکل مسلمانی را حل کردی، دختر بی جهاز را جهاز دادی و پسر بی شغل را شغل دادی، «أَ نَفَّسْتِ عَنْهُ کُرْبَتَهُ» غمی را برطرف کردی «أَ حَفِظْتِیهِ بِظَهْرِ الْغَیْبِ فِی أَهْلِهِ وَ وُلْدِهِ» طرفی که رفته مکه یا زندان است از زن و بچه‌اش احوالپرسی کردی؟ شوهرش مسافرت، سرباز در پادگان، «أَ أَعَنْتِ مُسْلِماً» مسلمانی را کمک کردی این شیوه سؤال است.
خداوند رحمت کند آیت الله العظمی بروجردی را از خود حساب می‌کشید زود عصبانی که می‌شد، می‌گفت اگر عصبانی شوم یکسال روزه می‌گیرم سر درس عصبانی شد به یک طلبه‌ای پرخاش کرد، گفت من قول داده‌ام یکسال روزه گرفت تا خود را تربیت کرده به کسی پرخاش نکند.
نمره تاریخ: در تاریخ چه نقشی داشته و چه خبر داریم، چه حوادثی بوجود آمد.
نمره جغرافیا: به چه منطقه‌ای رفتیم، از چه خانه‌ای بازرسی، حرکت‌ها، هجرت‌ها، سفرها.
نمره زبان: نه عربی و انگلیسی با زبان چه کردیم.
نمره سیاسی:
نمره هنر: هنر وسیله جاذبه است ما چه جاذبه‌ای داشتیم چند نفر را به درس و یا به نماز جمعه دعوت کردیم و چند نفر را تشویق کردی پولها را صندوق قرض الحسنه بگذرند، و بر هنر فقرا.
نمره سیاسی: طرفدار کی بود، پای پرچم چه کسی سینه زدی ولای دادی، چرا رای دادی به خاطر وعده‌ها، شعارها، بچه محل، فامیلی.
ما از تمام کارها محاسبه می‌کنیم، (گاهی محاسباتی که دیوانگی است، من 27 سال پیش دیدم پزشک اطفال داریم، آخوند اطفال نداریم، بچه‌ها را جمع کردم گفتم می‌شوم آخوند اطفال. یک کسی مرا دید گفت خیلی سیاستمدار هستی. برای چند بچه قصه گفتن، کجایش به شانس می‌خورد گفتم چطور؟ گفت 40 سال دیگر که اینها تاجر بشوند پولهایشان را به تو خواهند داد؟ چقدر باید آدم مالیخولیا بگیرد. اگر اینجا یک خانه‌ای بگیریم، اتوبان و پاساژ و گرون می‌شود، این عمه، دختر می‌شود بعد مرد می‌شود بعد عمو می‌شود).
گاهی محاسباتی می‌کنیم که یک درصد هم به آن محاسبات نمی‌رسیم، سال 77 رفت نه بازدید از معلول و جانباز و نه شکم فقیری را سیر و نه برای کمیته امداد چک کشیدیم، نه یک کتاب مطالعه، این درسها که شما می‌خوانید حساب نیست، چون اگر نخوانید نمره نمی‌آورید، دبیرستان و دانشگاه را کنار بگذارید، درسی را که برای مدرک و نمره می‌خوانیم عشق نیست، اگر با دیدن پلیس ایستادی علامت نظم و منظم بودن نیست برای جریمه است اگر پلیس نبود و منظم بودی معلوم می‌شود که…. شما علاوه بر کتابهای درسی چند کتاب و صفحه مطالعه کردی؟ خیلی می‌توانیم کار کنیم، بیش از این می‌توانیم
خدایا تو را به حق محمد و ال محمد(ع) توفیقی بده بهترین استفاده را از عمر بکنیم.
ولی چون من نیاز ندارم بنده هیچ نیازی ندارم ولی اگر بنده بخواهم پول خرج کنم چون مورد خودم نیستم می‌گویم، بعضی حرفها را باید روز آخر زد مثل حدیث افطاری آخوندها خوب است روز آخر ماه رمضان بگویند افطاری چقدر ثواب دارد چون اگر روز اول بگویند مردم می‌گویند آقا دارد‌اش خود را برای 30 شب می‌پزد یعنی هر شبی مرا ببرید یه جایی چون نیاز ندارم می‌گویم نمی‌شد شما یه کتاب بخرید الآن من دو سه تا کامپیوتر دارم با یک دگمه هر مطلبی بخواهم در می‌آورم این شبکه اینترنت هم که دیگه از دنیا به آدم اطلاع می‌دهد پس بنده هیچ نیازی ندارم یه کتاب می‌دادی می‌گفتی آقای قرائتی حرفهایی که برای 20 میلیون می‌خواهی بزنی از این کتاب استفاده کن با یک کتاب 500 تومانی خیرت به 20 میلیون برسد می‌شود.
واقعا یه دختر و پسر خوب را سرمایه گذاری کند و عروس و داماد کند تا آخر تاریخ هرچه مؤمن هست مال اوست با ساختن یک سالن آنهایی که در طول تاریخ نماز می‌خوانند ثوابش سالن دبیرستان هم ارزان است چون زمینش که از آموزش و پرورش است خاکبرداری هم شهرداری مجانی و نقشه را هم نوسازی دارد، یک سالن ساده، سرویس هم که مدرسه دارد منار و گنبد و کاشی کاری هم نمی‌خواهد، پول یک پیکان، آنقدر می‌شد ما کفش نو بخریم و شیرینی به خانه فقرا.
بی جهت نیست امیرالمؤمنین(ع) خودش شبانه، درب خانه، می‌فرمود خودم و این کارها را به قائم مقام و مدیر کل هم واگذار نمی‌کرد، ما در آستانه عید هر کاری که می‌توانیم و نکرده‌ایم انجام بدهیم.
خدایا ما را و کارهایی که خراب کرده‌ایم اصلاح بفرما. و از این به بعد عمر ما را از تلف شدن حفظ بفرما.
جامعه، دولت ملت و نسل و ناموس ما را روز به روز عزیزتر بفرما. در آستانه عید، عیدتان مبارک، عید را با گناه آلوده نکنید، در مسافرتها آرام رانندگی کرده و نمازتان ضربه نخورد، در مهمانی سرگرم نشوید، دید و بازدید به گناه کشیده نشود، خواهر خانم و دختر خاله نامحرم است، دخترعمو و عمه نامحرم است، خانه‌ها برویم، سلام علیک بکنیم ولی عید را با گناه آلوده نکنیم.

«والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته»