موضوع بحث: صبر – 2
تاریخ نوار: 22/6/69
بسم اللَّه الرحمن الرحیم
بحث امروز ما صبر است.
به مناسبت ورود آزادگان بحث صبر است. وقتى فهمیدیم صابر و صبر پهلوى خدا چقدر عزیز است باید قدر این آزادگان را بدانیم. چند تا بحث داریم یکى در رابطه با اهمیت صبر و آثار صبر یکى دیگر پاداش صبر.
1- اهمیت و نقش صبر
2- پاداش صبر
3- انواع صبر
4- راه پیدا کردن صبر
5- صابران نمونه
1- اهمیت و نقش صبر
قرآن مى‌فرماید: «إِنَّما یُوَفَّى الصَّابِرُونَ أَجْرَهُمْ بِغَیْرِ حِسابٍ» (زمر/10) خدا به آنها بى حساب لطف مى‌کند. خدایى که حساب شنها و عدد بارانهاو. . . را دارد بى حساب به آنها اجر مى‌دهد. خدایى که همه چیز را مى‌گوید کم، اجر اینها را مى‌گوید زیاد.
در روایتى قَالَ الصَّادِقُ (ع): «مَنِ ابْتُلِیَ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ بِبَلَاءٍ فَصَبَرَ عَلَیْهِ کَانَ لَهُ مِثْلُ أَجْرِ أَلْفِ شَهِیدٍ»(کافى/ ج2/ ص92) ثواب هزار شهید را دارد کسى که صابر باشد.
در سوره هود آیه 11 مى‌فرماید: «إِلاَّ الَّذینَ صَبَرُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ أُولئِکَ لَهُمْ مَغْفِرَهٌ وَ أَجْرٌ کَبیرٌ» اجر بزرگى مى‌دهیم به آنهایى که در سختى‌ها مقاومت کنند و خودشان را نبازند.
در سوره نحل آیه 96 مى‌فرماید: «وَ لَنَجْزِیَنَّ الَّذینَ صَبَرُوا أَجْرَهُمْ بِأَحْسَنِ ما کانُوا یَعْمَلُونَ»
در سوره قصص آیه 54 مى‌فرماید: «أُولئِکَ یُؤْتَوْنَ أَجْرَهُمْ مَرَّتَیْنِ بِما صَبَرُوا» دوباره ما به اینها اجر مى‌دهیم. این پاداش صبر است.
در سوره فصلت آیه 30 مى‌فرماید: «إِنَّ الَّذینَ قالُوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقامُوا تَتَنَزَّلُ عَلَیْهِمُ الْمَلائِکَهُ» فرشته بر آنها نازل مى‌شود.
در سوره جن آیه 16 مى‌فرماید: «وَ أَنْ لَوِ اسْتَقامُوا عَلَى الطَّریقَهِ لَأَسْقَیْناهُمْ ماءً غَدَقاً» ما به کسانى که در راه حق هستند باران رحمت مى‌فرستیم.
این نمونه‌هاى پاداش صبر است.
2- آثار و برکات صبر
1- مصونیت: اگر کسى یک چیزى را گفت و حقى را گفت، رویش بایستد، مقاوم بود رنگ عوض نکرد، مى‌گوید «إِنْ تَصْبِرُوا وَ تَتَّقُوا لا یَضُرُّکُمْ کَیْدُهُمْ شَیْئاً» (آل عمران/120) اگر شما مقاوم باشید کید مخالفین به شما ضرر نمى‌زند.
ایرانى که 8 سال جنگید و مقاومت کرد اسیر داد و شهید داد مجروح داد و خون داد ملتى که مثل ایران هستند همه نقشه‌ها سودى نکرد.
مگر نه این است که صد تا رادیو توى دنیا به ما فحش مى‌دادند و بیش از صد تا از دشمنانمان را حمایت مى‌کردند آخر چه شد صبر ما باعث شد که همه برفها آب بشود دنیا فهمید مظلومیم ما انقلابى هستیم اگر شما صبر کنید پرده‌ها کنار مى‌رود و نقشه‌ها خنثى مى‌شود.
2- فوز(رستگارى): «إِنِّی جَزَیْتُهُمُ الْیَوْمَ بِما صَبَرُوا أَنَّهُمْ هُمُ الْفائِزُونَ» (مومنون/111) آنها هى که صبر کردند رستگارند مثل على(ع) در هنگام ضربت گفت: «فُزْتُ وَ رَبِّ الْکَعْبَه»(خصائص‌الأئمه/ ص63) به خداى کعبه رستگار شدم.
3- قرآن مى‌فرماید اگر کسى صبر کند لطف خدا شامل او مى‌شود. «وَ تَمَّتْ کَلِمَتُ رَبِّکَ الْحُسْنى عَلى بَنی إِسْرائیلَ بِما صَبَرُوا» (اعراف/137) ما بنى اسرائیل را از شر فرعون نجات دادیم اینها را به حکومت رساندیم بنى اسرائیل تا آنجایى که مرد بودند نجات پیدا کردند البته بعد بعضى هایشان چپه شدند خداوند هم سرنوشت آنها را چپه کرد.
قرآن مى‌گوید ما بى خود کسى را رهبر نمى‌کنیم «وَ جَعَلْنا مِنْهُمْ أَئِمَّهً یَهْدُونَ بِأَمْرِنا لَمَّا صَبَرُوا وَ کانُوا بِآیاتِنا یُوقِنُونَ» (سجده/24) ما اینها را امام قرار دادیم «لَمَّا صَبَرُوا» اینها پشتکار داشتند اگر کسى صابر باشد خدا او را رهبر و امامش مى‌کند البته منظور این نیست که رهبر جمهورى اسلامى باشد یک نفر که آزاده‌اى بوده حالا آزاد شده این آدم وقتى توى محل راه مى‌رود این خودش الگوست.
سران و مقامات بالاى آموزش و پرورش مى‌روند به کرمان و کهنوج آن آقایى که در مدت اسارتش دستبند دستش بود و به نفع اسلام شعار داد مى‌روند دیدن او، با اینکه آنهایى که مى‌روند دیدنش مقامات رسمى هستند ولى بنده خدا سرایدار یک مدرسه بوده و در وضع ولى جورى بوده که یک آبگرمکن که دو هزار تومان خریده بود قسطى 200 تومان نداشته قسطش را بدهد و آبگرمکن را باز کرده و به صاحبش پس داده است. کسى که توى مملکت ما قدرت خرید آبگرمکن نداشت و خانه‌اش محقر در کهنوج بود وقتى آزاد مى‌شود باعث مى‌شود که از تهران با هواپیما مى‌روند به زیارتش. این رهبر مى‌شود امام مى‌شود الگو مى‌شود. قرآن مى‌گوید: «وَ ما یُلَقَّاها إِلاَّ الَّذینَ صَبَرُوا» (فصلت/35).
5- رشد. قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ (ع): «بالتعب الشدید تدرک الدرجات الرفیعه و الراحه الدائمه»(غررالحکم/ص99) با سختى‌ها و مقاومتها آدم به درجات رفیع مى‌رسد.
6- پیروزى در جنگ‌ها: قرآن مى‌گوید 20 نفر صابر بر 200 نفر پیروز است. «إِنْ یَکُنْ مِنْکُمْ عِشْرُونَ صابِرُونَ یَغْلِبُوا مِائَتَیْنِ» (انفال/65) درود خدا بر آنهاست.
قرآن مى‌گوید آنهایى که در آب و آتش دین نباختند و رنگ عوض نکردند؛ «أُولئِکَ عَلَیْهِمْ صَلَواتٌ مِنْ رَبِّهِمْ وَ رَحْمَهٌ» (بقره/157) خدا بر آنها صلوات مى‌فرستد.
بعد مى‌فرماید که صلوات خدا و سلام فرشتگان بر آنهاست. قرآن مى‌فرماید: «سَلامٌ عَلَیْکُمْ بِما صَبَرْتُمْ فَنِعْمَ عُقْبَى الدَّارِ» (رعد/24) فرشته‌ها به اینها سلام مى‌دهند بخاطر صبرى که داشته‌اند «أُولئِکَ لَهُمْ عُقْبَى الدَّارِ» (رعد/22) خانه دائمى بهشت مخصوص اینهاست.
3- نقش سازنده و ابعاد و گستره صبر
نقش صبر:
صبر در هر چیزى عامل چیزى است.
صبر در برابر یاوه‌ها: اگربه کسى درى ورى گفتند وصبر در مقابل متلکها، عامل حلم است.
به پیغمبر گفتند: «إِنَّا لَنَراکَ فی سَفاهَهٍ» (اعراف/66) گفتند تو خلى نفرمود: ننه‌ات خل است بابات خل است جد و آبادت خل است فرمود «قالَ یا قَوْمِ لَیْسَ بی سَفاهَهٌ وَ لکِنِّی رَسُولٌ مِنْ رَبِّ الْعالَمینَ» (اعراف/67) نه من سفیه نیستم.
به حضرت نوح(ع) گفتند: تو گمراهى «قالَ الْمَلَأُ مِنْ قَوْمِهِ إِنَّا لَنَراکَ فی ضَلالٍ مُبینٍ» (اعراف/60) فرمود: گمراه نیستم. «قالَ یا قَوْمِ لَیْسَ بی ضَلالَهٌ وَ لکِنِّی رَسُولٌ مِنْ رَبِّ الْعالَمینَ» (اعراف/61).
صبر در یاوه‌ها عامل و رمز حلم است.
صبر در شهوت: اگر کسى در شهوت صبر کند. آن خانم، خودش را آرایش کرد و به یوسف(ع) گفت «هَیْتَ لَکَ» (یوسف/23) من آماده هستم براى اینکه از من استفاده کنى. فوراً یوسف(ع) گفت: «قالَ مَعاذَ اللَّهِ» (یوسف/23) پناه بر خدا! این صبر عامل عفت است.
صبر در انفاق: اگر انسان بخواهد پول بدهد شیطان به او مى‌گوید: پیرى دارى کورى دارى هنوز دخترهایت عروس نشدند پسرهایت را هنوز داماد نکرده‌اى. چراغى که به خانه رواست به مسجد حرام است. نمى‌خواهد بدهى به مردم خودت هزار تا بدبختى دارى.
«الشَّیْطانُ یَعِدُکُمُ الْفَقْرَ» (بقره/268) اگر انسان مقاومت کند در مقابل قلقلک‌ها و انفاق و خرج کند این مقاومت در انفاق عامل سخاوت است.
صبر در گناه: اگر گناهى پیش آمد، صبر عامل تقوى است. هر کمالى مى‌خواهى مایه و پایه‌اش صبر است درى ورى مى‌شنوى باز صبر دارى شهوت پیش مى‌آید مقاومت مى‌کنى. در برابر وسوسه‌هاى شیطانى براى پول خرج نکردن باید مقاومت کنید گناه پیش مى‌آید باید صبر کنید.
صبر در قانون عامل نظم است. چراغ قرمز است قانون مى‌گوید بایست مى‌خواهى بروى اگر حوصله کنى نظم به وجود مى‌آید. صبر در قانون عامل نظم است.
صبر در عبادت: ما خیلى وقتها بعضى شاخه هایش را داریم بعضى شاخه هایش را نداریم. ممکن است کسى بگوید من حاضر هستم 5 ماه دوره چتربازى ببینم آبى دو ماه، خاکى 2 ماه، صحرایى 2 ماه ولى مى‌گوید نمازتان غلط است دو مرتبه بخوانید مى‌گوید همین را هم خدا قبول مى‌کند. یک وقت انسان در ده رشته تخصص دارد یک جا سقوط مى‌کند. صبر در عبادت رمز اطاعت از خداست.
صبر در جنگ عامل پیروزى است.
صبر در برخورد با مردم وسیله محبوبیت است. قرآن مى‌گوید کسى که صبر کند اجر بى حساب به او مى‌دهیم. حدیث داریم: «أَلْفِ شَهِیدٍ»(کافى/ج2/ص92) ثواب هزار شهید به او مى‌دهیم. «أَجْرٌ کَبیرٌ» (هود/11)، «أَجْرَهُمْ بِأَحْسَنِ ما کانُوا یَعْمَلُونَ» (نحل/96)، «أَجْرَهُمْ مَرَّتَیْنِ بِما صَبَرُوا» (قصص/54) فرشته‌ها بر او نازل مى‌شوند و اگر مقاوم باشید باران رحمت بر شما نازل مى‌شود. گفتیم این اجرش است پس نقشش چیست؟
صبر در یاوه‌ها رمز حلم است.
صبر در شهوت عفت است.
صبر در برابر گناه تقوى است.
صبر در انفاق سخاوت است. صبر در جنگ پیروزى است.
حدیث داریم: قَالَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَینِ (ع): «لَا إِیمَانَ لِمَنْ لَا صَبْرَ لَهُ»(کافى/ ج2/ ص89). یعنى نقش صبر در دین اسلام مثل نقش آب در کشاورزى است. هر میوه و سبزى خواسته باشى بکارى نیاز به آب دارید. به همین خاطر صبر نقشش در ساختمان دین مثل نقش سر است در بدن.
حدیث داریم کسى صبر نداشته باشد نمى‌تواند دین داشته باشد.
قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ (ع): «أَیُّهَا النَّاسُ عَلَیْکُمْ بِالصَّبْرِ فَإِنَّهُ لَا دِینَ لِمَنْ لَا صَبْرَ لَهُ»(جامع‌الأخبار/ ص116)
گاهى یک متلک به تو مى‌گویند تحریک مى‌شوى تشویق مى‌شوى گاهى پول به آدم مى‌دهند آدم چیزى گیرش مى‌آید این جاها هم آدم باید مواظب باشد جفتک نیاندازد.
4- صبر و تسلیم فرمان بودن
قرآن مى‌فرماید: «لِکَیْلا تَأْسَوْا عَلى ما فاتَکُمْ وَ لا تَفْرَحُوا بِما آتاکُمْ» (حدید/23) جورى باشید که بهتان دادند پرشى نداشته باشید. از شما گرفتند، عقده‌اى و روانى نشوید. حالا شما اینگونه هستید و نیستید خودتان مى‌دانید. پادگان سپاه را بیایند بگویند باید اینجا بیمارستان شود درست مثل یک سیگارى که یک دونه را مى‌دهد. شما هم باید 24 ساعته پادگان را خالى کنید. وگرنه شما چسبیدید به آجرها گاهى آدم مى‌چسبد به لباسش گاهى مى‌چسبد به مقامش. صبر یعنى آدم تسلیم باشد و تلخی‌ها و شیرینى‌ها آدم را تغییر ندهد. یک زمانى مسأله اصلى جنگ بوده است در این زمان همه چیزها باید در اختیار جنگ باشد سپاه و ارتش.
یک زمانى لازم است من عمامه‌ام را پاره کنم براى اینکه دست شما خون مى‌آید و جلوى خونریزى را بگیرم، یک وقت عمامه من فداى نوک شست پاى شما که خونى شده است حالا که پایت خونى نیست خوب لباسم را بده این جور جاها صبر و تقوى معلوم مى‌شود.
حدیث است که: اگر مى‌خواهى ببینى چه کسى دین دارد چه کسى ندارد در یک جا معلوم مى‌شود. عده‌اى رفتند جبهه در کنار رسول اللَّه (ص) جنگیدند اصحاب پیغمبرصلی الله علیه و آله 1 رزمنده و انقلابى 2 خودش را جلوى گلوله دشمن قرار داده 3 پیروز شده 4 خدا به او مى‌گوید آن چیزهایى که به عنوان غنیمت گرفته‌اى باید خمسش را بدهى رزمنده‌اى که در کنار پیغمبرصلی الله علیه و آله جنگیده بدنش سوراخ سوراخ شده و حاضر بوده که شهید بشود خدا مى‌گوید اگر دین دارى باید پول بدهید خمست را بده.
ممکن است کسى در یک عملیات نظامى پیروز بشود ولى در تقسیم گوشت بزغاله شکست بخورد. یک کسى در شهوت خودش را نگه مى‌دارد در انفاق می‌لغزد یا یک کسى در انفاق خودش را نگه مى‌دارد اما در شهوت شل است.
ما در ایران خودمان آدمهایى داریم سفره هایى مى‌اندازند و حتى در شب اربعین وقتى شب عاشورا دهها هزار تا سفره مى‌اندازند اما چند تومان خمس را نمى‌دهد.
دیندارى خیلى مشکل است که آدم روى مرز راه برود.
یک مرتبه آیه نازل شد: ایست «کُفُّوا أَیْدِیَکُمْ وَ أَقیمُوا الصَّلاهَ» (نساء/77) ایست نماز این فایده دارد که تفنگش را بگذارد و نماز بخواند اینطور نباشد که حالا که خونمان به جوش آمده برویم تا کار را انجام دهیم. امیرالمومنین(ع) به مالک اشتر گفت: برگرد. مالک گفت: اگر یک ساعت دیگر به من مهلت بدهید من جنگ را به نفع امیرالمومنین(ع) تمام مى‌کنم. على(ع) فرمود: ایست. مالک گفت: چشم. مالک خیلى سوخت. منتهى ایست حضرت على(ع) هم مصلحتى داشت که مالک توجه نداشت.
خوشا به حال کسى که عبد خدا باشد سوار الاغ و براق شد برایش فرقى نداشته باشد. خوشا به حال کسى که بچه را مى‌بیند به او سلام کند یک کانال تواضع به قدرى که به بچه سلام کنى یک کانال عظمت به قدرى که خدا به او سلام مى‌دهد. خوشا به حال کسى که قُپه و عنوان میز و ماشین هیچ برایش هر فرق نکند و ما خودمان را باید تربیت کنیم.
حدیث داریم هر وقت داریم یک جورى مى‌شویم فورى یک چیزى بخرید بیایید خانه. امام سجاد(ع) لباسى پوشید شیک بود آمد توى کوچه هى نگاه به خودش کرد برگشت گفت لباس کهنه را بده من این را پوشیدم انگار یک جور دیگر شده‌ام. «فَکَأَنِّی لَسْتُ عَلِیَّ بْنَ الْحُسَیْنِ»(مکارم‌الاخلاق/ ص111) انگار من یک جور دیگرام.
یک وقت آدم چنان سوار بنز مى‌شود که دیگر حال ندارد سوار اتوبوس بشود و یک وقت یک مسئولیتى دارد که دیگر نمى‌خواهد از آن مسئولیت یک رده بیاید پایین‌تر خدایا به آبروى تمام کسانى که عبد تو‌اند به ما توفیق بده که آنچه که مى‌دانیم و آنچه که به ما فهمانده‌اى به گوشه‌اى از آن عمل بشود.
5- انواع صبر
انواع صبر: گاهى یک صبر واجب است در مقابل کارهاى حرام گاهى صبر حرام است مثل سکوت در مقابل ظالم.
گاهى صبر مستحب است. صبر در برابر فقر: درآمد به مصرف قد نمى‌دهد شوهر پول ندارد براى هر عروسى براى همسرش یک نوع لباسى بخرد خانم باید صبر کند.
صبر در برابر گناه.
صبر در مقابل بداخلاقى همسر گاهى مرد بداخلاق است گاهى زن.
صبر در برابر شکم غذا سوخته است. رفته نان بگیرد نان تازه نیست باید بیات بگیرد.
صبر در برابر تهدید.
صبر در نماز به خصوص نماز صبح که باید زود بیدار شد.
صبر در برابر روزه، صبر در جبهه و جنگ، صبر در کار، صبر در مقابل متلک، صبر در محیط فاسد، صبر در مبارزه با طاغوت، صبر در برابر تکذیب مثل انبیاء خوب که دلیل مى‌آوردند و مردم مى‌گفتند: دروغ مى‌گویى.
صبر در برابر توهین: کاهنى شاعرى مجنونى. صبر در تحصیل علم، صبر در فراق: بچه‌ام رفته درس بخواند، نجف، شهرستان.
صبر در برابر رفقاى فقیر، گاهى آدم مى‌گوید عجب وضعى داریم همه رفیقهایمان گدایند. برویم با چهار تا بچه پولدار رفیق شویم.
صبر در مقابل دختران متعدد، بعضى‌ها مى‌گویند ما از اول بدبخت بودیم. همه‌ی بچه هایمان دختر است.
صبر در مقابل خشم، صبر در تبلیغ. من خودم یک جایى رفتم تبلیغ کنم بیرونم کردند. گفتند: ما نمى‌خواهیمت. گفتم: چرا؟ گفتند: تو صدا ندارى روضه بخوانى. گفتم: خوب حدیث مى‌خوانم. گفتند: نه ما تو را صدا کردیم روضه بخوانى.
صبر در مقابل آزار همسایه، یک همسایه بد است بچه‌اش، خودش آدم را اذیت مى‌کند خروس او صدا مى‌کند آدم را از خواب بیدار مى‌کند.
صبر در مقابل مصیبتها.
صبر در مقابل زرق و برق، به به! عجب خانه‌اى! عجب ماشینى!
صبر در تنهایى، اینهایى که راننده‌اند: خدایا این هم شغل است ما بدبختیم توى این بیابانها. من و بیابون و یک کامیون.
صبر برابر لغزشها، صبر در مقابل حسود، صبر بر مرض، صبر بر معلولین، صبر بر رازدارى، صبر بر امام زمان… اینها تیترهاى صبر بود.
خدایا به آبروى حسین(ع) به آبروى امام حسن(ع) به آبروى امام رضا(ع) به آبروى رسول اکرم صلی الله علیه و آله که خیلى صبر کرد در مقابل تمام سختى‌ها خدایا به آبروى آنها ما را روسفید کن.
«والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته»