موضوع: شیر مادر
تاریخ پخش: 16/4/67
بسم الله الرحمن الرحیم
«الحمد الله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا و نبینا محمد و على اهل بیته و لعنه الله اعدائهم اجمعین من الآن الى قیام یوم الدین»
در این ایام در مورد شیر مادر بسیار بحث و تبلیغ شده و من هم در بحث تعلیم و تربیت به صورت گذرا اشاره‌‌اى کردم ولى دیدم که درباره شیر مادر بحث بسیار است. و منابعى که از شیر مادر صحبت کرده‌اند عبارتست از: بحارالانوار جلد 15، 64، 66، 69، 89، 103، 104، وسائل الشیعه جلد: 17، 13، فروع کافى: جلد 5، تفسیر نمونه: جلد 2، المیزان: جلد 6، استبصار: جلد 3، موطع، ابن ماجه، مسلم، تهذیب، مستدرک السفینه و. . . من آیات و روایات را پیدا کردم و براى کسانى که در این زمینه تخصص دارند خواندم و مطرح کردم تا غیر از جنبه دینى جنبه على آن هم محزر شود.
1- امتیازات شیر مادر
بحث اول امتیازات شیر مادر است. قرآن مى‌‌فرماید: «وَ الْوالِداتُ یُرْضِعْنَ أَوْلادَهُنَّ حَوْلَیْنِ کامِلَیْنِ»(بقره/233) یعنى مادران فرزندان خود را 2 سال کامل شیر بدهند، آیه 233 سوره بقره. امتیازات شیر مادر عبارتست از اینکه: 1- با محبت است. 2- طبیعى است. 3- کاملترین غذا است.
1- محبت خیلى مهم است. مثلاً پول خمس را به آقا مى‌‌دهد دست آقا را هم مى‌‌بوسد ولى وقتى عوارض شهردارى مى‌‌پردازد، دشنام مى‌‌دهد. چون دلیل پرداخت خمس و سهم امام برایش جا افتاده است و با رضایت مى‌‌دهد ولى عوارض شهردارى را بازور مى‌‌دهد.
محبتى که از طریق شیر مادر منتقل مى‌‌شود به قدرى است که هرکس مى‌‌خواهد بگوید: «من راضى هستم» مى‌‌گوید: «از شیر مادر برایت حلال‌‌تر باشد. » بچه در رحم مادر فقط ضربان قلب مادر را مى‌‌شنود و هنگام شیر خوردن هم همینطور و بوى بدن مادر را استشمام مى‌‌کند و به مادر مى‌‌نگرد و نگاه مادر و عشق مادر و همه احساسات توام با شیر خوردن هستند. در اسلام حق خرجى با مرد است ولى حق حضانت با مادر است، یعنى طفل شیر خوار در صورت جدایى توسط مادر باید نگهدارى شود.
وقتى براى نوزادان صداى ضبط شده قلب مادر را پخش کردند متوجه شدند نوزادان آرامش مى‌‌یابند.
2- دومین مزیت شیر مادر این است که طبیعى است. در طبیعت تمام پستانداران از طریق پستان فرزندانشان را تغذیه مى‌‌کنند.
3- و شیر مادر براى هر نژادى بهترین غذاست و تشریفات ندارد. مثل نماز خواندن و حرف زدن با خدا. تازه است و تقلب در آن نمى‌‌شود و دست نخورده است و کاملاً فطرى و طبیعى است. در کمتر از یک ساعت و چند دقیقه هضم مى‌‌شود. این قدرت الهى است که بچه مکیدن را بلد است ولی فوت کردن را بلد نیست.
شهید پاک نژاد از شهداى 72 تن، پزشک عجیب و فوق العاده و قدیمى بود و شبانه روز در خدمت مردم بود و فقرا را مجانى مى‌‌دید و اهل نماز شب و. . . بود. ایشان سید بود و در پایان عمر نماینده مردم یزد و در کنار شهید بهشتى در جمع 72 تن شهید شد و چه عمر پر برکتى داشت. خیلی سعادت می‌خواهد که یک پزشک هزاران بیمار را مجانى درمان نماید. قرآن مى‌‌فرماید: «وَ مَنْ أَحْیاها فَکَأَنَّما أَحْیَا النَّاسَ جَمیعاً»(مائده/32) هرکس یک نفر را زنده کند مثل این است که تمام مردم کره زمین را زنده کرده است. و این شغل بسیار مقدس است. اگر کسى از من بپرسد بهترین کتاب چیست؟ مى‌‌گویم: «اولین دانشگاه و آخرین پیامبر» نوشته مرحوم پاک نژاد که 22 یا 23 جلد است و ایشان بیش از 100 جلد کتاب نوشته است. ایشان بسیار انسان فاضل و عالمى بودند. ایشان مى‌‌فرمایند: اگر بچه شیر نخورد مادر پستان را به صورت بچه بکشد تا دهانش را باز کند و هیچ وقت، وقتى بچه شیر مى‌‌مکد پستان را از دهان بچه نکشید و اگر خواست جدا کند چانه بچه را پایین بکشد.
نوزاد در اسلام احترام بسیارى دارد. وقتى هنوز نوزاد نشده اگر مادر بى احترامى بکند، مثلاً با قرص و آمپول آن را کورتاژ نماید، 20 مثقال 20 مثقال جریمه‌‌اش بالا مى‌‌رود، اگر نطفه را سقط نماید 20 مثقال طلا جریمه دارد، اگر خون بسته شد 40 مثقال طلا و گوشت لخت شد 60 مثقال طلا و اگر استخوان داشت 80 مثقال طلا و اگر روى استخوان پوست بود 100 مثقال طلا و. . . بدن بچه مبارک است و مى‌‌فرماید: اگر پدر و مادر استطاعت دارند پس از تولد به مقدار موهاى بچه نقره ببخشند و به احترام وجودش گوسفندى را ذبح کنند و به اهل محله آبگوشت بدهند. بچه اینقدر احترام دارد که وقتى بچه‌‌اى در دامان پیامبر ادرار کرد و مادرش فریاد زد، پیامبر مادر را توبیخ کرد که نباید فریاد بزنى! چون بچه مى‌‌ترسد و ادرارش را نگه مى‌‌دارد، ولى لباس من پاک مى‌‌شود. و وقتى ما روایات را مى‌‌بینیم متوجه مى‌‌شویم چقدر با اسلام فاصله داریم.
قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ (ع): «مَا مِنْ لَبَنٍ یُرْضَعُ بِهِ الصَّبِیُّ أَعْظَمَ بَرَکَهً عَلَیْهِ مِنْ لَبَنِ أُمِّهِ»(کافى، ج6، ص40) آیت الله منتظرى اعلامیه‌‌اى دارند به مناسبت شیر مادر و این حدیث را هم نقل نمودند. هیچ شیرى مبارک‌‌تر از شیر مادر براى استفاده بچه نیست. دندان نوزادانى که از شیر مادر تغذیه مى‌‌کنند، سالم‌‌تر از نوزادانى است که از شیر خشک تغذیه مى‌‌کنند و حتى در مقابل امراض مقاوم‌‌تر هستند و چربى که در بدن مادر در هنگام حاملگى ذخیره مى‌‌شود به هنگام شیر دادن آب مى‌‌شود و زنانى که زایمان دارند نیز سالم ترند. برخى عوام مى‌‌گویند تو سینه‌‌ات کوچک است شیر ندارى، این چه حرفى است؟ چون سینه مثل کله است مگر مى‌‌شود گفت چون کله‌ات کوچک است، عقل ندارى یا برعکس؟
مى‌‌گویند شیخ مرتضى انصارى آیت الله العظمى بود. زمانی که طلبه بود سرش را ماشین مى‌‌کرد، 10 شاهى مى‌‌داد، وقتى آیت الله هم شد 10 شاهى مى‌‌داد! روزى آرایشگر به ایشان اعتراض کرد. ایشان در جواب فرمود: علمم زیاد شده ولى مساحت سرم که زیاد نشده است!
2- فواید شیر مادر و شیر دادن مادران
یا اینکه شیرش را مى‌‌دوشد و دیگران مى‌‌گویند رقیق است در حالى که این هم مثل کوچکى و بزرگى سینه اهمیتى ندارد و مادر با هر مکیدن نوزاد ارج مى‌‌برد و شیر دادن به قدرى اهمیت دارد که خدا گفته اگر روزه گرفتن به شیر دادن مادر لطمه مى‌‌زند، مادر نباید روزه بگیرد و خدا از حق خودش گذشته است.
کسى نباید کارى بکند که شیر مادرى خشک شود. البته بدانید اینطور هم نیست که شیر مادر سریع خشک بشود، الان زنها می‌گویند: «تو مرا غصه دادى، شیرم خشک شد! باید برایم طلا بخرى تا شیرم درست بشود» شیر خیلى به غصه ربطى ندارد. تولید شیر با جریان شیر فرق مى‌‌کند و ممکن است غصه در جریان شیر اثر داشته باشد ولی در تولید شیر اثرى ندارد. زنانى که شیر مى‌‌دهند کمتر سرطان سینه مى‌‌گیرند و شیر خشک بر خلاف تبلیغات تو خالى است و مقاومت کمترى در نوزاد براى مقابله با امراض ایجاد مى‌‌نماید. پروتئین شیر مادر از شیر گاو بیشتر است و چربى آن براى نوزاد قابل هضم‌‌تراست. بچه هر چه رشد پیدا مى‌‌کند نیازش به غذا فرق مى‌‌کند و شیر مادر هم با این تغییر تفاوت مى‌‌کند. من مى‌‌خواهم بدانم وقتى شیر در پستان مادر است و نوزاد بیرون، چگونه این هماهنگى بوجود آمده و کسانى که به خدا ایمان ندارند این را چگونه توجیه مى‌‌کنند و این را با چه ارتباطات فیزیکى و شیمیایى و کنش و واکنشى توجیه مى‌‌کنند؟
داستان:
یکى از معلمین که در یکى از روستاهاى کاشان درس مى‌‌داد. مى‌‌گفت: زمان قدیم ما کلاسى داشتیم و رئیس فرهنگ آن زمان خودش برای بازدید آمد. با جیپ و بعد هم سوار اسب شد و داخل ده آمد. شبانه به مدرسه آمد و مشت عباس خادم بچه‌‌ها را ساکت مى‌‌کرد و چپق مى‌‌کشید. به او گفتم رئیس فرهنگ آمده است، چپقش را خاموش کرد و ایستاد و هر چه به رئیس گفتیم منتظر شود تا کلاس را آماده کنیم، با اصرار همان موقع وارد کلاس شد و گفت چرا کلاس پر از دود است؟ چرا خاکستر توتون ریخته؟ و ما گفتیم تصادفاً اینطور است و همیشه وضع خوب است. از شانس چپق خوب خاموش نشده بود و کت مشتی عباس مى‌‌سوخت، جناب رئیس گفت چرا بوى کهنه سوخته مى‌‌آید و ما باز هم گفتیم تصادفاً اینگونه است. ایشان که مدیر مدرسه بود، مى‌‌گفت: از آنجایى که قرار بود ما خراب شویم بدترین بچه کلاس را رئیس بلند کرد. تا رئیس سرش را آن طرف کرد من به بچه گفتم بنشیند و بقل دستى‌اش را که خوب بود گفتم بلند بشود و رئیس که برگشت دید یکى دیگر بلند شده است. گفت: من که به تو نگفتم بلند شوى و بچه پاسخ داد آقاى مدیر گفت و رئیس برگشت و به من گفت: حیا خوب چیزى است همه چیز تصادف بود این هم تصادف است؟
این قضیه شیر مادر را هم مى‌‌شود گفت مثل خیلى چیزهاى دیگر تصادف است. تا کنون 70 نوع مواد در شیر کشف شده و من اینها را از دکتر مرندى برایتان نقل مى‌‌کنم. چون ایشان فوق لیسانس نوزادن است. و اطلاعات ما از 4 کتاب با دو گفتگوى شفاهى است.
مکیدن شیر را زیاد مى‌‌کند و احساس اینکه بچه‌‌ام گرسنه است شیر مادر را زیاد مى‌‌کند و اشتباه است که در زایشگاه ها بچه را از مادر جدا مى‌‌کنند و وقت غذا مى‌‌آورند، چون اگر بچه کنار مادر باشد و گریه کند مادر مى‌‌گوید گرسنه است و تحریک مى‌‌شود و باعث تولید شیر و جریان شیر مى‌‌شود.
یکى از متخصصین مى‌‌گفت: بچه مثل انسان راحت طلب است و چون مکیدن پستان سخت‌‌تر از پستانک است، به همین جهت پستانک را ترجیح مى‌‌دهد. وقتى چند بار شکم خود را با راحتى سیر کند، دیگر حاضر نیست به خودش زحمت بدهد. برخى اشتباهاً فکر مى‌‌کنند اگر بچه شیر نخورد، برای اندام مادر بهتر است، چون وقتى مادر مدتى شیر نداد همین چربى هایى است که در بدنش هست، ذخیره می شود و مکیدن چربی بدن مادر را بیشتر جمع مى‌‌کند.
3- توجه به مادران در دوران شیردهی و تأثیر غذاها
مرد باید از زن خود حمایت کند، مرد بودن به صداى کلفت و زور زیاد نیست. بلکه به این است که مرد اگر گوشت غذا کم است، بدهد به خانم بخورد چون مى‌‌خواهد به بچه شیر بدهد. زن نیاز به آسایش دارد. زن در خانه 3 شیفت کار مى‌‌کند و مرخصى و اضافه کاری و حقوق هم ندارد. شب‌ها مرد از بچه مراقبت کند تا زن بخوابد و به زن کمک کند و ظرف بشوید و در دیگر امور به خانمش یاری برساند. امیرالمؤمنین(ع) هم همینطور رفتار مى‌‌کرد.
از خرج‌هایتان کم کنید تا مادر بهتر تغذیه کند و اینکه مادر دمپایى بپوشد و غذاى خوب بخورد بهتر است تا اینکه کفش ورنى و پاشنه بلند بپوشد و تغذیه‌‌اش خوب نباشد. حالا نگویید چون دولت پول ندارد شیر خشک بخرد، شما مى‌‌گویید شیر مادر بدهید. البته دولت سالى 100 میلیون دلار خرج شیر خشک مى‌‌کند، ولى دولت این پول را خرج کند براى مرخصى مادر شیرده، تا در خانه بنشیند و بچه را شیر بدهد و چه بهتر که این پول براى رفاه مادر خرج بشود. البته دولت پول زیاد ندارد، ولى بدهی هم ندارد. وضع آدمى که لباس خوبى ندارد، ولى قرض هم ندارد بهتر از کسى است که لباس شیکى دارد ولى مقروض و بدهکار است.
کسى مى‌‌گفت: خدایا گچ‌هاى سقف را حفظ کن. پرسیدم: چرا؟ گفت چون هر آجر این خانه را از کسى قرض کردم و گچ‌ها اینها را نگه داشتند و اگر گچ‌ها نگه ندارند هر آجر آن نزد صاحبش برمى گردد. و براى افتخار دولت ما همین بس که هر چند پیشرفته نیستیم ولى مثل خیلى از کشورهاى دیگر بدهکار هم نیستیم. به امید روزى که بنشینند و فکرهاى اساسى و انقلابى بکنند. گاهى مردم فکر مى‌‌کنند دولت از راه سیگار در آمد فراوانى دارد. اما استفاده‌ها را بنویسید و ضررهایى را هم که در اثر سیگار ایجاد مى‌‌شود از قبیل بیمارى و سرطان و. . . را هم بنویسید. خطر سیگار براى زن بیشتر از مرد است، بخصوص زنى که شیر مى‌‌دهد روى شیرش اثر مى‌‌گذارد. امیرالمؤمنین مى‌‌فرماید: «کَمْ مِنْ أَکْلَهٍ مَنَعَتْ أَکَلَاتٍ»(نهج‌‌البلاغه، حکمت 171) یعنى گاهى اوقات یک لقمه باعث مى‌‌شود انسان نتواند غذایى را بخورد. درآمد سیگار هم همینطور است یعنى یک سور کوتاه مدت، ضررهاى فراوانى به دنبال دارد که جبران ناپذیر است. شیر خشک وابستگى مى‌‌آورد. شیر خشک کمبود عاطفه مى‌‌آورد، چون بچه محبت مى‌‌خواهد. عروس و دامادهایى که صاحب بچه اول شده‌اند، زمانی که بچه گریه مى‌‌کند نمى‌‌دانند چه شده است. نه گرسنه و نه تشنه شده و نه جایش را خراب کرده است. ولى به محض اینکه او را در آغوش مى‌‌گیرند، آرام مى‌‌شود و این به این معنى است که محبت مى‌‌خواسته است. بچه هایى که از شیر خشک مى‌‌خورند و از سینه مادر جدا مى‌‌شوند، نسلى مى‌‌شوند که در خیابان اگر یک نفر بنزین بخواهد، جلوى هرکس را مى‌‌گیرد کسى نمى‌‌ایستد و توجه نمى‌‌کند. این نامردى است بلکه شیر خشک خورده و کمبود عاطفه دارد.
یا اینکه کسى از روستا آمده و امضا مى‌‌خواهد و بخاطر یک امضا شب مجبور مى‌‌شود در شهر بماند. ولى مى‌‌گوید وقت ادارى تمام شده است و این در نتیجه عواطف کم و خوردن غذاهایى است که قساوت قلب مى‌‌آورد. برخى غذاها را نباید خورد و برخى چیزها را نباید دید و با برخى افراد نباید معاشرت کرد. نشستن با آدم پول دار قساوت قلب مى‌‌آورد، چون یک خانه 50 مترى دارد و یک ساعت که با آدم پول دار مى‌‌نشیند مى‌‌گوید: خدا به من کم داده و با حب خدا وارد مى‌‌شود و با بغض خدا خارج مى‌‌شود.
املاح و فلزات و آنچه از ویتامین و. . . نوزاد احتیاج دارد در شیر مادر هست. و به خصوص آغوزى که هست خیلى مهم است و خیلى به آن سفارش شده است. گرچه بیشتر از یک قاشق غذا خورى نیست ولى خیلى مهم است. کسى نگوید چون رنگش عوض شده مسموم است. بچه در شکم مادر کاملاً صحیح و سالم است ولى هنگام تولد لب و سرش با آلودگى‌‌هاى مجراى زایمان آلوده مى‌‌شود و وقتى آب دهانش را قورت مى‌‌دهد، آلودگى‌‌ها هم وارد معده نوزاد مى‌‌شود و تنها چیزى که جلوى میکروبها را مى‌‌گیرد، همان آغوز است که از مادر مى‌‌خورد. پس ارزش شیر مادر را بدانیم و دولت هم حمایت کند.
آیت اللهى در شهرى مرد و یک میلیون تومان خرج تشییع جنازه و ختم او شد. شهر تکان خورد، مغازه را بستند و. . . شخصی گفت: اگر این پول را زمانى که آیت الله زنده بود روزى یک سیخ کباب مى‌‌دادید بخورد، او نمى‌‌مرد. چون آیت الله پیرمرد فقیرى بود ولى در عین حال مهم بود. گاهى ما 100 هزار دلار خرج آوردن شیر خشک مى‌‌کنیم، ولى 5 هزار دلار خرج رفاه زن ها نمى‌‌کنیم و باید این شعارها را که زن و مرد یک جور هستند کنار بگذاریم. چون دو جور هستند البته این به این معنا نیست که زن پست‌‌تر از مرد است و از حقوق اجتماعى یکسان برخوردار نیست، بلکه به این معناست که از زن نمى‌‌شود مثل مرد کار کشید. چون زن و مرد دو وجود هستند و براى دو کار متفاوت ساخته شده‌اند و حتى کسانى که خودشان این شعار را مى‌‌دهند کارهاى خشن را به مردها مى‌‌دهند.
دستوراتى که براى شیر مادر آمده است. یک مطلب اینکه حق شیردادن براى بچه است «وَ الْوالِداتُ یُرْضِعْن»(بقره/233) و مدت شیردادن بیست و چهار ماه است تا بیست و یک ماه و کمتر از بیست و یک ماه را باید مشورت کرد که آیا صلاح است یا خیر. اگر زن و شوهر دعوا کردند، بچه را مال المحصالحه قرار ندهند. «لا تُضَارَّ والِدَهٌ بِوَلَدِها»(بقره/233) چون گاهى زن با شوهر دعوا مى‌‌کند و براى انتقام توى سر بچه مى‌‌زند یا بالعکس. یعنى مادرها بخاطر ناراحتى از شوهر به بچه‌‌هایتان ضرر نزنید «وَ لا مَوْلُودٌ لَهُ بِوَلَدِهِ»(بقره/233) پدر هم وقتى از مادر ناراحت شد، به بچه ضرر نزند. مى‌‌فرماید: «وَ عَلَى الْمَوْلُودِ لَهُ رِزْقُهُنَّ وَ کِسْوَتُهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ»(بقره/233) یعنى مادر وقتى شیر مى‌‌دهد باید آرامش نسبى داشته باشد. از نظر اقتصادى و تمام مخارج مادر در ایامى که شیر مى‌‌دهد، به دوش پدر است تا زن آرامش داشته باشد.
4- تأثیر شیر مادر و دایهها بر روحیات بچه
به بچه دیگران هم مى‌‌توان شیر داد و در اسلام دایه گرفتن وجود دارد. ولى شرایط مختلفى براى دایه وجود دارد. «لَبَنُ الْیَهُودِیَّهِ وَ النَّصْرَانِیَّهِ وَ الْمَجُوسِیَّهِ أَحَبُّ إِلَیَّ مِنْ لَبَنِ وَلَدِ الزِّنَا»(کافى، ج6، ص43) یعنى اگر زنتان شیر ندارد، شیر دایه از شیر خشک و. . . بهتر است، چون دایه همچون مادر انسان است. ولى مواظب باشید که دایه‌ای که می‌‌گیرید، مسلمان باشد. اگر مسلمان پیدا نکردید و خواستید به یهودى و ارمنى بدهید، باید شرط کنید که در منزل خودتان شیر بدهد و از مشروبات الکلى و گوشت خوک دورى کند. حدیث داریم: «إِنَّ الرَّضَاعَ یُغَیِّرُ الطِّبَاعَ»(قرب‌‌الإسناد، ص45) شیر خصلت‌‌ها را عوض مى‌‌کند.
نام شیخ فضل الله نورى را حتماً شنیده‌اید. نوه ایشان رئیس توده‌‌ای‌هاى ایران بود. ایشان پسر هرزه‌‌اى داشت که وقتى شیخ فضل الله را دار مى‌‌زدند، در پاى دار کف مى‌‌زد. در زندان قبل از اعدام کسى به ایشان گفته بود: که شما چرا پسرتان اینقدر هرزه شده است؟ ایشان فرمود: مى‌‌دانستم هرزه مى‌‌شود، چون در نجف بودم و مادرش شیر نداشت دادیم به زنى تا به او شیر بدهد. بعداً فهمیدم او زن هرزه‌‌اى بوده و به امیرالمؤمنین توهین مى‌‌کرده است و فحش می‌داده است و شیرى که این ناصبى در حلق بچه من ریخته، از این بهتر نمى‌‌شود.
اگر دایه زیبا باشد اثر دارد. «اسْتَرْضِعْ لِوَلَدِکَ بِلَبَنِ الْحِسَانِ وَ إِیَّاکَ وَ الْقِبَاحَ فَإِنَّ اللَّبَنَ قَدْ یُعْدِی»(کافى، ج6، ص44) یعنى دایه خوش صورت باشد و به دایه بد ترکیب فرزندتان را ندهید، چون شیر اثر مى‌‌گذارد. دایه نباید مجنون و دیوانه باشد. حدیث داریم: «تَخَیَّرُوا لِلرَّضَاعِ کَمَا تَتَخَیَّرُونَ لِلنِّکَاحِ فَإِنَّ الرَّضَاعَ یُغَیِّرُ الطِّبَاعَ»(بحارالأنوار، ج100، ص323) همانطور که در زن گرفتن دقت مى‌‌کنید، در دایه گرفتن هم دقت کنید. و بهترین نمونه دایهها، دایه‌‌اى بود که پیامبر داشت. چون مادر پیامبر زمانى که پیامبر به دنیا آمد شیر نداشت و پیامبر پستان هیچ زنى را به دهان نگرفت، تا اینکه یک عرب بیابانى را پیدا کردند و پستان او هم شیر نداشت. بعد که تحقیق کردند، فهمیدند حلیمه سعدیه تنها کسى بود که در آن منطقه لبش به مشروبات الکلى آلوده نشده بود. یک پستان حلیمه شیر داشت و یکى نداشت و پیامبر آن پستانى را که شیر نداشت اینقدر مکید تا از آن شیر آمد. و در اینجا یکى از علما اشاره زیبایى دارد و مى‌‌گوید: «هر وقت مى‌‌خواهى چیزى بخورى از تولیدات خودت بخور» حدیث داریم از دو پستان شیر بدهید و اگر از یکى خورد و تمام شد دفعه دیگر از پستان دیگر شیر بدهید. و وقتى به بچه غذا دادید او را به سمت راست بخوابانید.
بچه را بخاطر گریه نزنید، چون گریه ورزش بچه است. دو نوع رطوبت در بدن بچه است یکى در بدن که از دهان بیرون مى‌‌آید و دیگرى در مغز که از طریق اشک بیرون مى‌‌آید و امام صادق فرمود: اگر این رطوبت‌‌ها بیرون نیایند، بچه ابله مى‌‌شود.
5- خواهر و برادر رضاعی
شیردادن و اصول شیردادن را مقدس بشمارید. اگر بچه‌‌اى از پستان دیگرى شیر بخورد با آن خانواده خواهر و برادر رضاعى مى‌‌شود و ازدواجشان تا ابد حرام است، پس مواظب باشید. چون ما داشتیم دو نفر با هم ازدواج کردند و بعداً معلوم شده از یک پستان شیر خورده‌‌اند. و این قاعده فقهى است. یعنی همینطور که خواهر و برادر واقعى ازدواجشان حرام است، خواهر و برادرى هم که از یک پستان شیر خورده‌‌اند ازدواجشان حرام است. شیر دادن عبادت است و ثواب دارد و اگر کسى به بچه‌‌اش شیر بدهد و او را سیر کند، مثل این است که برده‌‌اى را آزاد کرده است. و اگر مادر در ایام شیر دادن بمیرد حکم شهید دارد و در ایام شیر دهى در حکم رزمنده است. همه اینها حدیث هستند.
در ایام شیردادن مریضى هم چندان مهم نیست. فقط دو، سه رقم است که مادر نباید شیر بدهد، مثل سل‌‌هاى شدید و گرنه تب و امراض جزئى تاثیرى ندارد.
شیر خشک بى عاطفگى مى‌‌آورد و مى‌‌شود مثل کسى که بنزین تمام مى‌‌کند در حالى که 10 کیلومتر تا شهر باقى مانده و تا شب کسى به او بنزین نمى‌‌دهد. این بى عاطفگی است. هم کسانى که بنزین ندارند و هم کسى که همت نداشت تا پیاده برود و بنزین بیاورد. محبت، محبت مى‌‌آورد و بهترین شیر، شیر مادر است.
خدایا! از تو مى‌‌خواهیم همه رقم کمبود عاطفه، علم و. . . را در مملکت ما برطرف نما و ما را ملت نمونه قراربده. کشورهاى غربى فهمیدند که شیر خشک و سیگار بد است و کنار گذاشتند. بدى ما این است که کنار نمى‌‌گذاریم و سیگار را رها نمى‌‌کنیم. بر خلاف غربى‌‌ها که وقتى مى‌‌فهمند کارى اشتباه است، کنار مى‌‌گذارند. ما رها نمى‌‌کنیم و فکر مى‌‌کنیم شخصیت به سیگار یا پشت ابرو و پاشنه بلند است و حتى اگر ثابت شود که کفش تنگ مضر است، کنار نمى‌‌گذارند. کسی اگر مایه‌‌هاى ارزشمند علم و کمال را دارا باشد، با خودنمایی جلب توجه نمى‌‌کند.
امام کاظم (ع) در مورد بد حجابانى که جلب توجه مى‌‌کنند، فرمودند: معلوم است کمبود دارند. مثل کسى که بالاى منبر رفت و گفت چیزى مى‌‌گویم تا بخندید و هیچکس نخندید و بالاخره مجبور شد ادا در بیاورد تا مردم بخندند. پس معلوم مى‌‌شود این آدم کمبود دارد. شما که پزشک هستید به مستضعفین بیشتر برسید و اینطور نباشید که عمرى در طب باشید، ولى به مناطق محروم و روستاها نروید و اگر اینطور باشد روستایى‌‌ها به قهر مى‌‌آیند. نماز جمعه را هم فراموش نکنید.
خدایا خدایا تا انقلاب مهدى(عج) خمینى را نگه دار.
«والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته»