موضوع: دعا و توبه
تاریخ پخش: 75/11/13
بسم الله الرحمن الرحیم
1- توبه بازگشت از کار غلط است
توبه یعنی چه؟ تاب یعنی برگشت توبه کرده یعنی از کار غلط برگشته و کسانی توفیق توبه پیدا می‌کنند که مورد لطف خدا قرار بگیرند چون اول تا خداوند به انسان نظر نکند انسان توفیق توبه پیدا نمی‌کند. قرآن می‌فرماید «ثُمَّ تابَ عَلَیْهِمْ لِیَتُوبُوا» (توبه/18) «تاب الله» یعنی خدا توبه کرد یعنی لطفش را که قطع کرده بود به ایشان لطفش را به ایشان برگرداند حالا که خدا لطف خودش را به اینها برگرداند اینها توفیق پیدا کردند که خودشان توبه کنند. کسانی که گناه می‌کنند و به فکر توبه هم نیستند پیداست که خدا سیم اینها را قطع کرده یکی از سیلی‌هایی که خداوند به آدم می‌زند اینست که آدم حالیش نباشد که چه می‌کند سیلی خدا صدا ندارد معنایش اینست که قرآن می‌فرماید «نَسُوا اللَّهَ فَأَنْساهُمْ أَنْفُسَهُمْ» (حشر/19) اینها خدا را فراموش کردند خدا هم به اینها سیلی زد چه کردند؟ اینها خودشان را فراموش کردند انسان گاهی وقتها خودش را هم فراموش می‌کند اصلاً نمی‌فهمد کجا بود؟ چه کرد؟ مثلاً این 200 تومانی که گیرش آمد با چند دروغ؟ با چند غیبت؟ کلاه سر کی گذاشت؟ به کی خیانت کرد؟ مقداری می‌خواست لذت یابی کند چه کسی را بی آبرو کرد؟
2- اخلاص در کار
من یکبار از در حرم امام رضا(ع) بیرون آمدم درهایی که طلائی است بوسیدم آمدم توی صحن حال نداشتم درهای چوبی را ببوسم گفتم اِه آقای قرائتی معلوم است که تو آدم با اخلاصی نیستی. امامتت با طلا قاطی است برای تو که طلا و چوب فرق نمی‌کند هدف امام رضا(ع) است من همانجا مقداری پا در ایستادم تا یکی از علمای مشهد آمد از علمای 80 ساله بسیار متقی گفتم ببخشید آقا یک مسأله‌ای برای من پیدا شده که مدتی است پای این در ایستاده‌ام گفت چیه؟ گفتم من درهای طلائی را می‌بوسم و درهای چوبی را نمی‌بوسم متوجه شدم اخلاص ندارم ایشان فکری کرد و گفت برو شکر کن که خدا تو را دوست دارد فهمیدی چون ممکن است آدم عمری درهای طلائی را ببوسد و درهای چوبی را نبوسد حالیش هم نباشد اصلاً توی فکرش نیفتد. گاهی مریض با اولین حالتی که برای او پیش می‌آید می‌فهمد که مریض است گاهی وقتها هم مدتها مریض است و اصلاً به مریضی‌اش توجه‌ای ندارد که به دکتر برود.
3- گریه از خوف خدا ارزش است
بنابراین کسانی که در شب بیست و سوم رمضان عذرخواهی می‌کنند پیشانی به خاک می‌مالند اشکی می‌ریزند پیداست که خدا اینها را دوست داشته و خدا گناهکارها را دوست دارد در یکی از مناجاتها داریم «یا اله الْعَاصِینَ» ای خدای معصیت کارها حدیث داریم وقت گناهکار به در خانه خدا می‌آید خدا به قدری راضی است مثل کسی که زاد و توشه‌اش را گم کرده و حالا بعد از مدتها پیدا کرده. بخصوص گریه که خیلی مهم است چشمی که اشک ندارد پیداست سنگدل است. دلهای سنگ و سفت گریه ندارند و امام زین العابدین(ع) یک لحظه که گریه نمی‌کرد می‌فرمود «وَ مَا لِی لَا أَبْکِی» (مصباح‌المتهجد/ص590) چرا گریه نمی‌کنم خدایا سنگدل شدم؟ قساوت قلب پیدا کردم؟ گریه از خوف خدا یک ارزش است آنهایی که از خوف خدا گریه نمی‌کنند حلقه طلاشان گم شود گریه می‌کنند کفششان تابه تا شود گریه می‌کنند.
بخصوص گریه جوان حدیث داریم چشمی که گریه می‌کند روز قیامت که همه گریه می‌کنند او گریه نخواهد کرد حدیث داریم گریه از هر کسی زیباست اما از جوان زیباتر حدیث داریم که امام با عده‌ای از یاران طواف می‌کرد که فرمود شما(یاران) بروید گفتند چرا؟ ما می‌خواهیم خدمت شما باشیم فرمود من می‌خواهم گریه کنم داد بزنم می‌خواهم تنها باشم گاهی آدم در جایی قرار می‌گیرد که همه او را می‌شناسند نمی‌تواند گریه کند.
امام سجاد(ع) خواست به حاجی‌ها خدمت کند دید همه او را می‌شناسند با یک کاروان ناشناس بعنوان یک جوان عرب ناشناس رفت که فرمود آقا من پول می‌دهم خدمات حاجی‌ها را انجام می‌دهم ظرف می‌شویم غذا می‌پزم می‌خواهم کسی مرا نشناسد. مدیر و صاحب کاروان هم او را نشناخت امام سجاد(ع) لخت می‌شد ظرفها را می‌شست غذا تهیه می‌کرد توی مکه یک نفر دید و به مدیر کاروان گفت می‌دانی این کیست؟ گفت نه جوان خوبی است هم پول می‌دهد و هم کار می‌کند گفت این امام زین العابدین(ع) است زائرین آمدند گریه، التماس، معذرت می‌خواهم، شرمنده شدیم. امام(ع) فرمود من می‌خواهم به یک عبادتی برسم مردم مرا می‌شناسند و آن توفیق عبادت را ندارم.
4- احیاء به مسجدی بروید که شما را نشناسند
چقدر خوب است که آدم وقتی می‌خواهد برود احیا به مسجدی برود که او را نمی‌شناسند یک خرده به خودش برگردد قرآن می‌فرماید «فَرَجَعُوا إِلى أَنْفُسِهِمْ» (انبیاء/64) یعنی به نفس خودش مراجعت کند شما هزار تومان گم کنید دنبال آن می‌گردید حالا که خودتان را گم کرده‌اید چرا دنبال آن نمی‌گردید. ریشت سفید شد چرا یک رکعت نماز با توجه نخواندی با هر کس و ناکسی حرف می‌زنی حواست جمع است چرا وقتی با خدا حرف می‌زنی حواست جمع نیست چطور برای اجناست داد می‌زنی اما در طول عمرت یک اذان توی خانه‌ات نگفتی از پارسال تا حالا چند بار روی تلویزیونت دست کشیده‌ای که گَردَش را پاک کنی چرا از پارسال تا حالا دست روی سر یک بچه یتیم نکشیدی؟ این همه با خانمت رفتی تفریح چرا یک بار خانواده یتیمی را نبردی؟ این همه پول پس انداز داری چرا اینهمه دختر بی جهازیه و پسر نمی‌توانند ازدواج کنند؟ اتاق خالی داری چرا به یک مستأجر فقیر نمی‌دهی؟
5- توبه نصوح واقعی کنید
امام کاظم(ع) فرمود مومن واقعی کسی است که هر شبی که می‌خوابد یک نگاهی به کارهایش بکند من امروز صبح چکار کردم؟ عصر چه کردم؟ ساعت‌هایی را که به بطالت گذرانده را پیدا کند. توبه باید واقعی باشد توبه زبانی نیست توبه جدی است کسی که ماری را دید که وارد اتاق شد و جمعیتی هم نشسته‌اند نمی‌آید بگوید «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیم» من ماری را تماشا کردم بهتر این است که شماها خودتان را حفظ کنید. داد می‌زند آدم باید حساسیت داشته باشد غصه بخورد. قرآن در سوره تحریم دستور توبه دارد «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا تُوبُوا إِلَى اللَّهِ تَوْبَهً نَصُوحاً عَسى رَبُّکُمْ أَنْ یُکَفِّرَ عَنْکُمْ سَیِّئاتِکُمْ وَ یُدْخِلَکُمْ جَنَّاتٍ تَجْری مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ یَوْمَ لا یُخْزِی اللَّهُ النَّبِیَّ وَ الَّذینَ آمَنُوا مَعَهُ نُورُهُمْ یَسْعى بَیْنَ أَیْدیهِمْ وَ بِأَیْمانِهِمْ یَقُولُونَ رَبَّنا أَتْمِمْ لَنا نُورَنا وَ اغْفِرْ لَنا إِنَّکَ عَلى کُلِّ شَیْ‌ءٍ قَدیرٌ» (تحریم/8) ای مومنین «تُوبُوا» یعنی واجب است توبه کنید توبه نصوح یعنی توبه جدی. در روایت داریم توبه نصوح توبه‌ای است که باطن و ظاهر آدم یکجور باشد تصمیم بگیرد که دیگر این کار را نکند استغفار کند لفظی هم نمی‌خواهد همینطور بگوید خدایا من بد کردم حتی گناهش را یواشکی که کسی نفهمد به زبان بیاورد اگر کسی گناهی کرده و گناهش را به کسی بگوید گفتنش هم گناه است.
آخر بعضی‌ها می‌خواهند خودشیرینی کنند خودشان را لوس کنند نزدیک عالمی می‌آیند و می‌گویند حضرت آقا من خیلی غلط کردم بعد شروع می‌کند که چه غلطی کرده‌ام چه دلیل دارد که بگویی؟ هرکس هر گناهی کرده هیچی نگوید بخصوص گناهان شهوتی. اسلام گفته برای دزد دو نفر شهادت بدهند دستش را قطع می‌کنند اما گناه شهوتی گفته 4 نفر اسلام می‌خواهد گناهان شهوتی مخفی بماند. هرچه می‌خواهید توبه کنید یواش به خدا بگوئید من این غلط را کردم معذرت می‌خواهم. توبه واقعی یعنی راهش را هم ببندی.
توبه پدر و مادری که بچه هایشان بزرگ شده‌اند احتمال می‌دهد که خدای ناکرده دختر یا پسرش گناهی بکند توبه این پدر و مادر اینست که زود بچه‌اش را داماد بدهد. من دیشب به یک کسی زنگ زدم و گفتم پسرت را داماد کن گفت 17 سالش است هنوز زود است گفتم باشد چه اشکال دارد. باید ازدواج زود باشد وگرنه راه گناه باز است و جوانهای ما آسیب پذیرند. بله عقد کنند ازدواج بعد از یکی دو سال مدت نامزدی طول بکشد اما ازدواج زود باشد کسانی که وضع مالیشان خوب است باید روز قیامت گناه پسرها و دخترها را به دوش بکشند بعضی‌ها مشکل دارند آنکه مشکل دارد عذر دارد که ازدواج را عقب می‌اندازد آن هم باید باتقوای بیشتری خودش را نگه دارد نه اینکه عذر دارد پس گناه کند اما آنکه وضعش خوب است به چه دلیل پسر و دخترت را توی خانه نگه داشته‌ای؟
پیغمبر(ص) فرمود: «النَّدَمُ تَوْبَهٌ» (من‌لایحضره‌الفقیه/ج4/ص380) اگر آدم پشیمان بشود توبه است خدا نکند که آدم گناه بکند و پشیمان نشود این معلوم می‌شود منافق است. حدیث داریم مومن وقتی یاد گناهش می‌افتد ناراحت می‌شود اما منافق یاد گناه می‌افتد ناراحت نمی‌شود. بخصوص مال مردم. توبه هر چیزی به چیزی است.
6- مقام حاج شیخ عباس قمی صاحب مفاتیح
ماه رمضان بیشترین کتابی که مردم بعد از قرآن می‌خوانند مفاتیح است صاحب مفاتیح 50 سال پیش زنده بود آمد توی مسجد گوهرشاد پیش نماز بود حاج شیخ عباس قمی که رکوع بود یکمرتبه دید از آن دور یک کسی می‌گوید یا الله. توی ذهنش آمد چه جمعیتی پشت سر من نماز می‌خوانند صف جمعیت تا کجا رفته بین دو نماز رفت. مردم فکر کردند مشکلی داشت رفت که دو مرتبه وضو بگیرد دیدند برنگشت پیرمرد عالم محترمی که پشت سر ایشان نماز می‌خواند گفت رفتیم خانه‌اش که آقا چرا نیامدی؟ گفت من در نماز وقتی شنیدم از آن دور می‌گویند یاالله غرور مرا گرفت که چه عزتی! چه هیبتی! چه عظمتی! مردم تا کجا صف کشیده‌اند! ؟ چون غرور مرا گرفت دیدم که به درد پیش نمازی نمی‌خورم آمدم توی خانه.
حاج شیخ عباس قمی به خواب پسرش می‌آید که من مرده‌ام و در برزخ گیرم. آقا گیر چه هستی؟ یک کتاب قرض عاریه‌ای گرفته‌ام توی خانه یادم رفته آنرا پس بدهم نشانه کتاب اینست در فلان قفسه فلان جلد فلان رنگ زود بردار و آنرا پس بده پسرش می‌گفت از خواب بیدار شدم نگاه کردم دیدم کتاب هست با دو رفتم آنرا به صاحبش بدهم لب در پایم گیر کرد افتادم و کتاب زخمی شد برداشتم خاکهایش را تمیز کردم بروم به صاحبش دادم فردا شب دوباره به خوابم آمد گفت این کتاب را زخمی کردی چرا به صاحبش نگفتی حلالت کند برو عذرخواهی کن یا پولش را بده و حلالیت بطلب. اینهایی که اینقدر باتقوا هستند خداوند به آنها مزد می‌دهد مزدش اینست که هر کسی می‌خواهد با خدا گریه کند کتاب حاج شیخ عباس قمی را برمی دارد. اگر ما تقوا داشته باشیم عمرمان برکت دارد.
7- در توبه اعتراف نزد خدا و به کسی که ظلم شده خوب است
در توبه خوبست که آدم اعتراف کند «وَ آخَرُونَ اعْتَرَفُوا بِذُنُوبِهِمْ خَلَطُوا عَمَلاً صالِحاً وَ آخَرَ سَیِّئاً عَسَى اللَّهُ أَنْ یَتُوبَ عَلَیْهِمْ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحیمٌ» (توبه/102) آدم خوبست که به ذنوب خودش اعتراف کند اصلاً اعتراف چیز خوبی است بعد از امام زمان(عج) از امام(ره) بهتر نداشتیم که در وصیت نامه‌اش نوشت (و چنانچه در وظیفه خودم کوتاهی تقصیر قصوری کرده‌ام من از امت عزیز عذرخواهی می‌کنم) انسانی که از ترس پشه می‌رود توی پشه بند گردن کلفتی برای چه؟ انسانی که به درد یک دندان بند است انسان عاجز گردن کلفتی چیه؟ عذرخواهی کن گاهی پدر بچه‌اش را صدا بزند و بگوید من آنجا بیخود به شما تشر زدم معذرت می‌خواهم درست است که نوه شماست ولی اگر بی خودی داد زدی عذرخواهی کن و اعتراف کنید هم نزد آن کسی که به او ظلم شده و هم نزد خدا.
8- لجبازی نباید کرد
و شرط سوم لجبازی نکنید «إِنَّمَا التَّوْبَهُ عَلَى اللَّهِ لِلَّذینَ یَعْمَلُونَ السُّوءَ بِجَهالَهٍ ثُمَّ یَتُوبُونَ مِنْ قَریبٍ فَأُولئِکَ یَتُوبُ اللَّهُ عَلَیْهِمْ وَ کانَ اللَّهُ عَلیماً حَکیماً» (نساء/17) توبه برای کسانی است که عمل سوء انجام می‌دهند منتهی روی نفهمی یعنی لجباز نیستند در مناجات می‌گوید خدایا من گناه کردم نه اینکه خدایی تو را قبول ندارم یا غرضم گردن کلفتی باشد جوان بودم گول خوردم تاجر بودم گول خوردم یعنی «یَعْمَلُونَ السُّوءَ بِجَهالَهٍ» بعد «یَتُوبُونَ مِنْ قَریبٍ» زود هم توبه کند. آخر بعضی‌ها می‌گویند حالا که دوره جوانی‌ات است پیر که شدی توبه کن. بابا شاید من هفته دیگر نبودم. خدا «أَرْحَمُ الرَّاحِمِینَ» است آنوقتی هم که ما در شکم مادرمان بودیم پدر و مادرمان را یادمان نبود توی آن تاریکی‌های سه گانه خدا ما را درست کرد هرچه هم می‌خواستیم به ما داد ابر و باد و مه و خورشید و فلک برای ماست «خَلَقَ لَکُمْ» (بقره/29)، «سَخَّرَ لَکُمُ» (ابراهیم/32) «مَتاعاً لَکُمْ» (مائده/96) خداوند همه چیز را در اختیارمان گذاشت بعد انبیاء و اولیاء را فرستاد عقل هم داد فرشته بود علم بود هدایت بود ارشاد بود عالم بود، مسجد بود حالا ما یک سال است که «قدْ قَامَتِ الصَّلَاهُ» شد و پایمان را توی مسجد نگذاشتیم. از چیزهایی که روز قیامت گواهی می‌دهند زمین است از چیزهایی که روز قیامت گله می‌کند مسجدهایی است که انسان نماز نمی‌خواند که می‌گوید خدایا این همسایه من بود سالی 100ها بار از کنار من رد شد ولی پایش را توی مسجد نگذاشت عذرخواهی کنید و خدا «أَرْحَمُ الرَّاحِمِینَ» است.
9- استغفار و راه‌های استجابت دعا
مسأله بعد استغفار «وَ ما کانَ اللَّهُ لِیُعَذِّبَهُمْ وَ أَنْتَ فیهِمْ وَ ما کانَ اللَّهُ مُعَذِّبَهُمْ وَ هُمْ یَسْتَغْفِرُونَ» (انفال/33) قرآن می‌فرماید یا رسول الله تا تو هستی من اینها را عذاب نمی‌کنم پیغمبر(ص) خیلی عزیز بود. در قرآن دو جا داریم که خداوند می‌فرماید به خاطر گل روی تو. یکی می‌گوید من قبله را عوض کردم بخاطر گل روی تو. پیغمبر(ص) رو به قبله یهودی‌ها که می‌ایستاد یهودی‌ها می‌گفتند دنباله رو ما هستی پیغمبر(ص) ناراحت شد و به آسمان نگاه می‌کرد آیه نازل شد که چرا همچین، همچین می‌کنی «قَدْ نَرى تَقَلُّبَ وَجْهِکَ فِی السَّماءِ فَلَنُوَلِّیَنَّکَ قِبْلَهً تَرْضاها فَوَلِّ وَجْهَکَ شَطْرَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ» (بقره/144) من یک قبله‌ای می‌زنم «تَرْضاها» یعنی گل روی تو. یکی هم می‌گوید روز قیامت ای رسول خدا اینقدر به تو مقام شفاعت می‌دهم که مومنین و امت را شفاعت کنی «وَ لَسَوْفَ یُعْطیکَ رَبُّکَ فَتَرْضى» (ضحى/5) «فَتَرْضى» و «تَرْضاها» یعنی تو راضی بشوی یعنی گل روی تو اینکه می‌گوئیم «بِکَ یا الله» یعنی خدایا تو را به حق خودت بعد بمحمدٍ بعلی یکی یکی اینها توسل است و توسل راه خوبی است توسل راه مستقیم است. امام هادی(ع) در زیارت جامعه: «وَ مَنِ اعْتَصَمَ بِکُمْ فَقَدِ اعْتَصَمَ بِاللَّهِ» (من‌لایحضره‌الفقیه/ج2/ص613)، «وَ مَنْ یَعْتَصِمْ بِاللَّهِ فَقَدْ هُدِیَ إِلى صِراطٍ مُسْتَقیمٍ» (آل‌عمران/101) در زیارت جامعه داریم هر که به شما متوسل شود به خدا متوسل شد و در قرآن داریم هر که به خدا متوسل شود خطش خط مستقیم است. حدیث داریم اگر می‌خواهید دعای شما مستجاب بشود به چهل نفر دعا کنید بعد برای خودتان دعا کنید.
آمد گفت من چکار کنم که دعایم مستجاب بشود؟ امام فرمود 6 کار انجام بده 1- از خدا ستایش کن «یَا رَحْمَانُ یَا رَحِیمُ یَا عَلِیُّ یَا عَظِیمُ یَا غَفُورُ یَا رَحِیمُ» فارسی، عربی 2- نعمت‌های خدا را بشماریم شروع کنیم تاریخچه زندگی‌مان را بگوئیم امام حسین(ع) می‌فرماید خدایا من نبودم از مواد غذایی خاک درست شدم به دنیا آمدم از همان شیر مادر مژه‌ها، چشم، مهر پدر و مادر. بعد مرا شنوا، بینا، عاقل، فهیم. چقدر گناه کردم که اگر پدر و مادر می‌فهمید مرا از خانه بیرون می‌کردند چقدر گناه کردم که اگر مردم می‌فهمیدند دیگر به من نگاه نمی‌کردند تو همه گناهان را می‌دانی و پوشاندی از خدا تشکر و تجلیل کنیم 3- صلوات بفرستید 4- لغزش هایتان را بگوئید و عذرخواهی کنید دعا مستجاب می‌شود.
چون شب بیست و سوم است من از همه شما التماس دعا دارم. حتماً همدیگر را به اسم دعا کنید حتی از آنهایی که ناراحتید به آنها هم دعا کنید شب، شب مهمی است.
«والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته»