دعای مکارم الاخلاق – 35، توسعه و عوامل سختی در زندگی، عوامل برکت و موانع آن

تفسیر دعای مکارم الاخلاق را دنبال می‌کردیم که امام سجاد(ع) می‌فرماید انسانی که می‌خواهد دارای اخلاق کریمه باشد، چگونه و چه چیز از خداوند بخواهد، و خداوند چگونه عنایت فرماید تا به آن اخلاق برسد حدود یک سال است جمله جمله آن دعا را تفسیر کرده‌ایم تا رسیدیم به این جمله که حضرت می‌فرماید: «لَا تَفْتِنِّی بِالسَّعَهِ» (صحیفه سجادیه، ص98) خداوندا به خاطر توسعه مرا به فتنه نینداز.

مثال: انسان با چاقوی بلند اگر کظم غیظ نداشته باشد و حلیم و صبور بردبار نباشد شکم‌ها و دل و روده‌های بیشتری را بیرون خواهد آورد و پاره خواهد کرد.

الف: غفلت از خداوند و خلق خدا

احتمالا شنیده‌اید اگر هنرمندی حرف و مطلب مرا می‌شنود این قابل فیلم شدن است.

حدیث داریم شخصی بود به نام «ثعلبه» آمد نزد پیامبر(ص) و عرض کرد شما دعا کنید که خداوند توسعه مالی نصیب من کند. حضرت فرمود: عوارض و آفاتی دارد او خیلی اصرار کرد بر این مطلب حضرت دعا کرد، او هم در این زمینه رشد کردبه شکلی که داخل مدینه نتوانست بماند برای کشاورزی و دام داری رفت بیرون از مدینه، روزی پیامبر ص مأمور زکات برای او فرستاد، گفت: من زکات نمی‌دهم، با این که قبلا گفته بود: اگر خداوند به من بدهد من هم در راه خدا میدهم. قرآن می‌فرماید: «فَلَمَّا آتاهُمْ مِنْ فَضْلِهِ بَخِلُوا بِهَ» (توبه/76) زمانی که خداوند از فضلش می‌دهد بخل می‌کنند.

ب: فخر فروشی: در قرآن آمده که می‌گفتند: «أَنَا أَکْثَرُ مِنْکَ مالاً وَ أَعَزُّ نَفَراً» (کهف/34) من مال و فرزندم از تو بیشتر است.

ج: بدمستی: قرآن می‌فرماید: «إِنَّهُ لَفَرِحٌ فَخُورٌ» (هود/10)

د: خیال بافی به خوب بودن: بعضی که وضع و مالشان خوب است فکر می‌کنند مخ و عقلشان کار می‌کند و حال آن که آدم‌هایی قوی‌تر از آنها هستند و وضعشان خوب نیست، نگو مدیریت و اقتصاد. می‌گوید: «رَبِّی أَکْرَمَنِ» (فجر/15) خدا به من اکرام کرده (من شایستگی آن را داشته‌ام)

ه: شیطنت: قرآن می‌فرماید: «رَحْمَهً مِنْ بَعْدِ ضَرَّاء» (یونس/21) همین که بعد از مشکلات رحمتی بر آن‌ها می‌دهیم.

«إِذا لَهُمْ مَکْرٌ فی‌ آیاتِنا» (یونس/21) شروع می‌کنند به توطئه و مکر و حیله در آیات ما

و: طغیان: قرآن می‌فرماید: «کَلاَّ إِنَّ الْإِنْسانَ لَیَطْغى‌» (علق/6) «أَنْ رَآهُ اسْتَغْنى‌» (علق/7) انسان وقتی خود را بی نیاز بیند طغیان می‌کند.

ز: ظلم: قرآن می‌فرماید: «وَ لَوْ بَسَطَ اللَّهُ الرِّزْقَ لِعِبادِهِ لَبَغَوْا فِی الْأَرْض» (شوری/27) اگر زیاده کنیم و توسعه دهیم روزی را ظلم روا می‌دارند. لذا امام سجاد(ع) از خداوند می‌خواهد که خدایا مرا به فتنه توسعه گرفتار نکن.

توسعه قدرت: مثل فرعون و امروز امریکا که می‌خواهد همه قدرت از آن او باشد و تک قطبی را خواهان است.

توسعه سیاسی: توسعه سیاسی حق است ولی مدتی که صحبت از این توسعه بود همه یا خیلی‌ها به هم فحش می‌دادند و خیلی از کارکه می‌شد با یک تلفن حل شود به روزنامه‌ها می‌کشیدند اول می‌گفتند چنین و چنان شده، بعد هم می‌گفتند: چنین نشده، می گوید افشا باید گردد البته بعضی از جاها باید افشا شود ولی اگر بنا باشد هر کس هر عیبی دارد افشا شودبرای هیچ کس آبرویی نمی‌ماند، چه کسی است که خلاف نکرده، افشا در مواردی خاص است و همچنین استیضاح، به اسم توسعه آبروریزی کردن درست نیست.

بعد می‌فرماید: «وَ امْنَحْنِی حُسْنَ الدَّعَهِ» (صحیفه سجادیه،ص98) زندگی مرا آسان گردان «وَ امْنَحْنِی» عطا کن، «الدَّعَهِ» سهولت و آسانی در زندگی، تاب نخورد وقت صرف باز کردن گره‌ها می‌شود، برای یک کارجزئی مثل خریدن یک کیلو نخود مشکلات و موانع زیادی پیش می‌آید به زمین خورده بعد به موتوری بعد پولش گم شده، نسیه می‌خرد، پاکت وسط خیابان پاره می‌شود، این زجر است، و یکی هم دنبال یک خانه اولین خانه با اولی جلسه به راحتی خواندن یک قل هوالله خانه می‌خرد. بعد می‌فرماید: «وَ لَا تَجْعَلْ عَیْشِی کَدّاً کَدّاً»(صحیفه سجادیه،ص98) زندگی‌ام را به مشقت و سختی مینداز.

در قرآن آمده کسانی که از خداوند غافل شوند زندگی آن‌ها تاب می‌خورد، می فرماید: «وَ مَنْ أَعْرَضَ عَنْ ذِکْری فَإِنَّ لَهُ مَعیشَهً ضَنْکا» (طه/124) کسی که از ذکر و یاد من روی گرداند زندگی‌اش تلخ می‌گرددافرادی با خدا روی حصیر زندگی شیرین و افرادی غافل روی قالی ابریشم دعوا و گرفتاری دارند، انسان با خدا آرامش دارد، چون می‌فرماید: «أَلا بِذِکْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ» (رعد/28) با یاد خدا قلب‌ها آرامش می‌یابد. حدیث داریم «اطیب العیش القناعه» (غررالحکم، ص 391)

زندگی شیرین در سایه قناعت است. حدیث داریم گوارای زندگی ساختن باکم است. حدیث داریم «وَ لَا عَیْشَ أَهْنَأُ مِنْ حُسْنِ الْخُلُقِ» (کافی، ج8،ص244) زندگی گوارا و شیرین نمی‌شود مگر در سایه اخلاق نیکو. بعضی از خانه‌های کوچک با حسن خلق بهشت و خانه‌های بزرگ با بد اخلاقی جهنم می‌شود.

حدیث داریم گواراترین زندگی برای کسی است که به داده خدا راضی باشد، بعد می‌فرماید: «وَ لَا تَجْعَلْ عَیْشِی کَدّاً کَدّاً» یعنی بدبختی در زندگی و شدت عوامل شدت و بدبختی در زندگی

حاکم، مدیر(رهبر و رئیس جمهور و شاه بد)باشد زندگی تلخ است. همسر بد، همسایه بد.

کینه: نمی‌تواند بگذرد روده تنگ است هسته انار در آن گیر کرده، با روح کوچک نمی‌تواند خلاف را ببخشد وحساسیت بیش از اندازه دارد. حدیث داریم کسی که نتواند از چیزهایی بگذرد به سختی افتاده و زجرکش می‌شود. باید گذشت کرد و مثلی است در فارسی که می‌گوید: این نیز بگذرد.

من در اتوبوس نشسته بودم خیلی ناراحت بودم اتوبوس دیگری سبقت گرفت دیدم به عقب او نوشته شد، نشد،نشد. برای من پیام داشت

از یکسری چیزها باید گذشت، اول به او چایی داد و گفت: بفرما و او را دعوت کرد و در مراسم عروسی به من گفتندبرو در مینی بوس به فلانی در بنز، عروسی تمام شده حالا فکر چه چیزهایی می‌کند، گیر ندهیم، سر سوغاتی و هدیه، بازدید نیامده، رها کنید، فحش داده، ببخش، از تو بدم می‌آید، بله من بد آدمی هستم ولی من از تو خوشم می‌آید.

بعد می‌فرماید: «وَ لَا تَرُدَّ دُعَائِی عَلَیَّ رَدّاً» دعای من را رد نفرما(مستجاب کن)

سؤال: قرآن می‌فرماید: «ادْعُونی‌ أَسْتَجِبْ لَکُم» (غافر/60) دعا کنید مستجاب میکنم حتی نفرمود «ثم استجب» بعدا مستجاب خواهم کرد یا نفرمود «فاستجب» سپس مستجاب می‌کنم «ادْعُونی‌ أَسْتَجِبْ» فوری مستجاب می‌کنم، پس چگونه است که ما این همه دعا می‌کنیم و مستجاب نمی‌شود؟ از امام(ع) هم این سؤال را کردند؟

جواب: حضرت(ع) فرمودند: کار یا در «ادْعُوا» دعا کنید گیر کرده یا در(نی) دعا طلب خیر، ممکن است آن جا که دعا می‌کنیم طلب خیر نیست به خیال ما چنین است قرآن می‌فرماید: «وَ عَسى‌ أَنْ تَکْرَهُوا شَیْئاً وَ هُوَ خَیْرٌ لَکُمْ وَ عَسى‌ أَنْ تُحِبُّوا شَیْئاً وَ هُوَ شَرٌّ لَکُم» (بقره/216) یعنی چه بسا چیزی را دوست می‌دارید و در حقیقت برای شما شر است و چه بساچیزی را کراهت و از آن ناراحت هستید و حال آن که برای شما خیر است.

خداوند رحمت کند پدرم را که در انتخاب او می‌خواست من آخوند شوم و من می‌خواستم بروم دبیرستان بالاخره درجنگ خانواده من پیروز شدم و در دبیرستان من بت بچه‌های دیگر دعوا کردیم و 17 نفر چنان مرا زدندبه شکلی بدنم زخمی و درد آمد که دست به دیوار آمدم منزل، پدرم گفت چی شده، گفتم گور پدر دبیرستان می‌خواهم بروم آخوندشوم. گاهی کتک آدم را آخوند میکند، و گاهی آخوند کتک خورده دبیرستانی می‌شود، گاهی خیر در پزشک شدن وگاهی در طلبه شدن و گاهی در ورشکست شدن برای عوض کردن شغل، ما نمی‌دانیم خیر در چیست.

مطلب دیگر «نی» یعنی فقط از من بخواهید، گاهی گیر در آن است که ما حقیقتا از خدا نمی‌خواهیم انگار که شوخی می‌کنیم، به خدا می‌گوئیم به دیگران هم می‌گوئیم خدا سایه‌ات را از سرم کم نکند.

پس اگر طلب خیر باشد و فقط هم از او بخواهیم برگرد ندارد.

مسئله دیگر، انواع استجابت در دعا هست.

الف: گاهی همان که گفتی فوری مستجاب می‌شود.

ب: مشابه آن مستجاب می‌شود، مثل آن را می‌دهد، مورد ازدواج دیگری می‌شود مشابه.

ج: یا در آینده مستجاب می‌شود، خیر امروز نیست خیر فردا و آینده است.

د: مستجاب نمی‌شود در عوض بلایی دفع می‌شود.

حدیث داریم دستی که برای دعا بلند شود، خداوند می‌فرماید: من خجالت می‌کشم چیزی به او ندهم. هم این که می‌خواهد صلاحش نیست، هم دستش به سوی خدا بلند شد، در عوض خطری را دفع می‌فرماید.

ه: عوض آن را به نسل داده می‌شود

قرآن می‌فرماید: موسی و خضر(ع) در روستایی شروع کردند به ساختن دیواری، موسی پرسید چرا و برای چی از ما نخواسته و مزدی نداده‌اند، تأمین اعتبار نشده خضر فرمود: صاحب این دیوار که گنجی زیر آن است انسان خوب و صالحی بوده، الان دیوار خراب و ممکن است گنج پیدا شده و مردم بردارند و به بچه‌های این مرد چیزی نرسد. قرآن می‌فرماید: «وَ کانَ أَبُوهُما صالِحاً» (کهف/82) پدر این فرزندان انسان صالحی بوده است.

گاهی چون پدر صالح و خوب است چیزی به فرزندان او می‌رسد، و دو پیامبر به عملگی مفت تا نانی به فرزندان اوبرسد.

و: گاهی هم عوض آن که در دنیا مستجاب نشده در قیامت داده میشود.

حدیث داریم در آخرت مزدی به بنده می‌دهند هر چه فکر می‌کند کاری نکرده که مستحق آن باشد می‌گوید در دنیا دعاکردی صلاح نبود مستجاب شود و این مزد آن است از طرف خدا لذا انسان در آن جا می‌گوید: کاش هیچ کدام از دعاهایم مستجاب نشده بود تا عوض آن را در قیامت و اینجا می‌گرفتم.

افرادی دعایشان مستجاب نمی‌شود. «رَجُلٌ جَالِسٌ فِی بَیْتِهِ یَقُولُ اللَّهُمَّ ارْزُقْنِی»(کافی، ج2،ص511) کسی که در خانه نشسته و می‌گوید: خدایا روزی‌ام کن حدیث داریم «رَجُلٌ کَانَ لَهُ مَالٌ فَأَفْسَدَ» (کافی، ج2،ص511) مردی که مالش را با بی فکری از بین برده، می گوید خدایا بعد می‌فرماید: دادم از بین بردی. «رَجُلٌ کَانَ لَهُ مَالٌ فَأَدَانَهُ بِغَیْرِ بَیِّنَه» (کافی، ج2،ص511) مردی که مالش را وام داده و رهن و سند و چک و سفته نگرفته است.

«مَا مِنْ مَخْلُوقٍ یَعْتَصِمُ بِمَخْلُوقٍ دُونِی إِلَّا قَطَعْتُ أَسْبَابَ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ دُونَهُ فَإِنْ سَأَلَنِی» (مستدرک‌الوسائل، ج11،ص214) کسی که از بندگان به درب خانه غیر من برود، بر روی او قطع می‌کنم وسائل آسمان‌ها و زمین را… کارش تاب خورده گیر می‌کند وحل نمی‌شود.

حدیث داریم حضرت موسی(ع) دید یکنفر خیلی دعا می‌کند گفت: خدایا اگر این بنده من بود دعایش مستجاب و عطا می‌کردم، خداوند فرمود: ای موسی این مجرم است. مثال: دیده‌ای بعضی گربه‌ها کنار حوض مظلومانه راه می‌روند ولی یک ماهی که ببیند میپرد وسط حوض. مثنوی گوید: فردی ماری را دید که تکان نمی‌خورد، هر چه او را تکان داد، بعد گفت او را می‌برم در شهر میان مردم و ازآن پول در می‌آورم آورد در شهر اورا در میان آفتاب قرار داد بدن مار گرم شده حرکت و حمله کرد، می گوید: اگر می‌بینی حرکت و حمله‌ای ندارد: از غم بی آلتی افسرده است. مثال: می گوید حوض و آبی نیست والا شناگر خوبی است. بعضی‌ها که غیبت نمی‌کنند لال هستند.

حدیث داریم اگر کسی امر به معروف و نهی از منکر نکند دعایش مستجاب نمیشود. چطور فلان هرزه صدای موسیقی رابلند می‌کند، شما مسلمان مؤمن هم صدای اذان را بلند کن، 22 هزار تاکسی در تهران است اگر راننده‌های عزیز ظهرصدای اذان رادیو را بلند کنند چی میشود، دیگر موسیقی هم جلوه نخواهد داشت، و اگر سه وعده تکرار شود مثل سیلی می‌شود که پوست پرتقال و زباله‌ها را با خود می‌برد.

«من عذر ظالما بظلمه» (ثواب‌الأعمال، ص274) می‌گوید حالا جوان است چیزی نیست جلو گناه، ظلم و ظالم و طاغوت را نگیرد اگر دعا کند مستجاب نمی‌شود.

بعد می‌فرماید: «فَإِنِّی لَا أَجْعَلُ لَکَ ضِدّاً، وَ لَا أَدْعُو مَعَکَ نِدّاً» (صحیفه سجادیه،ص98) نفس، شیطان و طاغوت، خرافات و من سراغ ضد خدا نمی‌روم، شریکی برای تو نمی‌خواهم. بعضی دوست‌ها و بعضی فرزندان، قمار و شراب ضد خدا هستند که قرآن می‌فرماید: «وَ یَصُدَّکُمْ عَنْ ذِکْرِ اللَّهِ وَ عَنِ الصَّلاه» (مائده/91) شما را باز می‌دارد از یاد خدا و از نماز

بعد می‌فرماید: «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ امْنَعْنِی مِنَ السَّرَفِ، وَ حَصِّنْ رِزْقِی مِنَ التَّلَفِ» (صحیفه سجادیه،ص98) هر چه به من روزی کرده‌ای تلف نشود، بعضی جوانی را تلف می‌کنند با یک زنجیر به راست و چپ می‌چرخاند حفظ می‌کند و بعد یادش می‌رود.

به یکی گفتند: شما سه دعای مستجاب داری. اول: دعا کرد زن من زیباترین زن‌ها باشد، دید عجب زنی مردم فهمیدند همه نگاه و مزاحمت ایجاد می‌کنند، دید زندگی‌اش مشکل شد.

دوم: دعا کرد او زشت شود به شکلی که هیچ کس به او نگاه نکند، آمد منزل دید دید دماغ جنوب شرقی و چانه شمال غربی دید خود هم نمی‌تواند نگاه کند.

سوم: دعا کرد به حال اول خود برگردد. سه دعای مستجاب را تلف کرد.

در تلویزیون مشهور شده‌ای، کوه هیمالیا هم مشهور است، درخیابان نگاه می‌کنند یک فیل هم راه برود همه نگاه می‌کنند، تلویزیون نشان می‌دهد، راز بقا را هم نشان می‌دهد باحیوان‌ها بالا رفتی دود هم بالا می‌رود، گفتند قرائتی مرد یک عده می‌گویند او یک عده‌ای این خبر مرگ مشهور این نتیجه سال تلویزیون است. قرآن می‌فرماید: «ما عِنْدَکُمْ یَنْفَد» (نحل/96) هر چیز رنگ الهی نداشته باشد می‌پرد. خداوند رحمت کند علامه شهید مطهری را که می‌گفت: قرائتی این دعا را هر روز بخوان گر چه دعا برای ماه رجب است. «خاب الوافدون علی غیرک»(بحارالأنوار،ج95،ص389) باختند آن‌ها که برای غیر خدا کار کردند. «وَ خَسِرَ الْمُتَعَرِّضُونَ إِلَّا لَک» (بحارالأنوار،ج95،ص389) و خسارت و زیان کردند آن‌ها که متعرض غیر تو شدند. به چه کسی فروختیم؟ مردم یا صلوات فرستاده یا کف می‌زنند و یک خیابان به اسم می‌کنند و بعد یک تشییع جنازه اگر باران نیاید.

بعد می‌فرماید: «وَ وَفِّرْ مَلَکَتِی بِالْبَرَکَهِ فِیه» (صحیفه سجادیه،ص98) خصلت‌هایی که عطا فرموده‌ای بر من مبارک کن. ماه رجب است دعا کنید، ما که پشم خود را بافتیم و زمین خود را ساختیم یعنی عمر را تلف کردیم وشما پشم نبافته و زمین نساخته‌اید، برای خدا کار کنید اگر خداوند نظر کرده و برکت دهدچیزهای کوچک کارهای بزرگ انجام می‌شود. مثال: با آتش گرفتن یک کاغذ جنگلی‌ آتش می‌گیرد. مثال: تار عنکبوت پیامبر(ص) را از چشم و دید دشمن حفظ می‌کند.

مثال: تمام مغزها و امکانات نظامی در طبس بسیج می‌شوند ولی شن هلیکوپتر را واژگون می‌کند.

مثال: کلاغی چیزی را زیر خاک می‌کند و به نسل بشر مرده خاک کردن را یاد می‌دهد و به اراده خدا یک کلاغ، معلم چند میلیارد انسان می‌شود.

مثال: یک هدهد چند سفر رفت، یک کشور مسلمان شدند، و اگر خدا نظر کند شما می‌شوی رجائی و چمران برای حضرت مهدی عج چطور آن‌ها بازوی امام(خمینی ره) شدند شما هم می‌توانید بازوی حضرت مهدی(ع) بشوید.

قرآن درباره آن‌ها که عمر خود را تلف کردند 5 تعبیر دارد.

1- می فرماید: «بِئْسَمَا اشْتَرَوْا» (بقره/90) بد معامله‌ای کردند.

2- می فرماید: «اشْتَرَوُا الضَّلالَهَ بِالْهُدى» (بقره/175‌) هدایت را به ضلالت فروختند.

ریه سالم دادی دود سیگار گرفتی و پولی که باید برای فرزندت خانه بخری تریاک خریدی، به جای مسجد، کاباره رفتی و به جای رفیق دانشمند، رفیق هرزه.

3- می فرماید: «إِنَّ الْإِنْسانَ لَفی‌ خُسْرٍ» (عصر/2) باخت و ضرر کرد.

4- می فرماید: «هُوَ الْخُسْرانُ الْمُبینُ» (حج/11) ضرر و باختنی آشکارچیزهایی را نوشته‌ام یک دقیقه بخوانم نیم ساعت، 25 دقیقه شد؟ یک دقیقه سریع بخوانم حیفم می‌آید نخوانم. عواملی که باعث از بین رفتن برکت می‌شود. افرادی عمرشان بی برکت است. اطاق مهمان خانه دارد سالی یک یتیم روی آن غذا نمی‌خورد، و کتاب زیاد مطالعه نمی‌کند، کنار منزلش مسجد نمی‌رود، این همه تلف، دانشمندان دینی نمازش غلط است با تلفن حمدش را درست کند الحمدلله نه الحمدلله 70 سال نماز غلط بی عرضگی است.

1- بله قربان گویی برای طاغوت و شاه «مَنْ یُخَالِفُهُ عَلَى دِینِهِ طَلَباً لِمَا فِی یَدَیْهِ» (کافی، ج5،ص105) به خاطر دنیای ستمگران به آن هامراجعه کند.

2- جدایی از عالم خوب؛ زمانی می‌آید که مردم از عالم خوب فرار می‌کنند، البته عالم بد را باید دوری کرد.

3 – احتکار؛ چیزهایی که مردم به آن نیاز دارند مثل گندم، جو، پنبه، دارو، او پنهان کرده و در معرض قرار نمی‌دهد.

خدایا به آبروی امام سجاد(ع) ماه رجب ماه مهم و ماه عبادت است و در آستانه اعیاد و روزهای با برکت، بعثت پیامبر(ص) و به حق مولودهای ماه رجب و شعبان و رمضان، آنچه از عمر و امکانات خراب و تلف کرده‌ایم ما را ببخش و از این به بعد از تلف شدن محفوظ بدار.

خدایا آنچه به ما داده‌ای با اخلاص در راه رضای تو صرف کنیم. خدایا دین و دنیا، رهبر، دولت و ملت، نسل و ناموس، مرز و بوم و آب و خاک، از همه مهمتر جوان‌ها و آن‌ها مهمتر فکر و عقائدشان را حفظ بفرما. خدایا قیامت را روز حسرت و خسارت ما قرار نده.