موضوع: دعای مکارم الاخلاق – 25، سداد و محکم کاری – 2
تاریخ پخش: 79/05/20
بسم الله الرحمن الرحیم
الهی انطقنی بالهدی و الهمنی التقوی
بحث در ایام فاطمیه و شهادت حضرت زهرا (س) پخش میشود و اینجا هم دانشگاه الزهرا و شما هم دانشجو هستید. بحث ما تفسیر دعای مکارم الاخلاق است, جلسه قبل در باره محکم کاری گفتیم در این جلسه هم در باره همین موضوع صحبت میکنیم در باره این جمله که: امام سجاد(ع) میفرماید: «وَ اجْعَلْنِی مِنْ أَهْلِ السَّدَاد»(صحیفه سجادیه،ص98) خدایا مرا از محکم کاران قرار بده. هر کاری می‌کنم از منطق و فکر و سخنرانی و تولید و عزت کشور و کار کارگران، و کارو ساختن بناها اگر در همه این کارها ملاحظه شود ,چقدر در امکانات هم صرفه جویی میشود، هر کس کاری انجام میدهد از معلم و پزشک خوب انجام داده و محکم کاری کنند.
چند نکته و نودرباره «سداد» و محکم کاری، از «سد» به معنای دیوار محکم، و کارها بر اساس خواب و خیال و موج وشایعه و تقلید کورکورانه نباشد. جمله‌ای از یک نامه در نهج البلاغه که خوب است در سال امیرالمؤمنین (ع) با این کتاب هم آشنا شوید.
اول این که: همه سخنان آن حضرت در نهج البلاغه نیست، «غرر» هم از سخنان آن حضرت همانطور که «نهج الفصاحه» از سخنان پیامبر(ص) می‌باشد. شاید اینها یک صدم سخنان آن حضرت باشد. لذا علمایی آمده و کتاب «مستدرک» نوشته‌اند و «مستدرک» بر هر کتابی یعنی چیز‌هایی که عالم و مؤلف قبلی آن کتاب یادداشت نکرده و مربوط به آن موضوع وکتاب ولی نیاورده. مثل کتاب «بحارالانوار» و «مستدرک بحارالانوار» و«وسائل الشیعه» و «مستدرک وسائل الشیعه» و«صحیح مسلم» و «صحیح بخاری» و «مستدرک صحیحین ».
سید رضی که قبرش کنار قبر موسی بن جعفر(ع) در کاظمین است، کلماتی را از علی(ع) در کتابی یک جلد به نام نهج البلاغه جمع آوری کرده، و دانشمند دیگری آن را به نام مستدرک نهج البلاغه در هفت جلد نوشته، و ممکن است درآینده، بیشتر از آن در نسخه‌های خسی منحصر به فرد در کتابخانه پیدا شود.
1- درخواست کمک امیرالمؤمنین بوسیله ورع، اجتهاد، عفت و سواد
نهج البلاغه سه بخش است:
اول: خطبه‌ها دوم: نامه‌ها سوم: موعظه قسمتی مربوط به عقاید و قسمتی به سیاست وحکومت و قسمتی مربوط به اخلاق.
77 نامه در نهج البلاغه داریم، نامه‌ای از آن حضرت(ع) به یکی از استاندارهاست به نام عثمان بن حنیف که رفته بوددریک مهمانی که پولدارهابوده و فقرا نبوده‌اند و این مطلب را به آن حضرت خبر دادند، حضرت فرمود: من تو را نبینم با این عمل که کرده‌ای، بعد میفرماید: هر مأمونی یک امام دارد و امام شما بهترین امام که لباس کهنه و غذایش دو قرص نان، ولی شما نمی‌توانید مثل من باشید.
اگر سؤال شود حکومت شما حکومت علی است، بسمه تعالی نه، چون خود حضرت فرموده شما نمی‌توانید مثل من باشید.
می فرماید: «أَلَا وَ إِنَّکُمْ لَا تَقْدِرُونَ عَلَى ذَلِکَ» (مستدرک‌الوسائل، ج12،ص54) آگاه باشید که شما قدرت بر این کار ندارید، «وَ لَکِنْ أَعِینُونِی بِوَرَعٍ وَ اجْتِهَادٍ وَ عِفَّهٍ وَ سَدَاد» لکن مرا کمک کنید با ورع و کوشش و پاکدامنی و محکم کاری این تقاضای علی (ع) است از همه ماها می‌باشد. ورع مربوط به مسائل اخلاقی و سیاسی و فرهنگی اجتهاد مربوط به کار و اقتصاد و عفت برای پاکدامنی وسدادبرای کیفیت بهتر و جامعه این اصل را باید رعایت کند. همین که اشرافی نباشیم کفایت می‌کند، زهد آن حضرت نباشد.
حدیثی است «مقبوله» یعنی حدیثی که مورد قبول همه است، بنام «مقبوله عمربن حنظله» می‌گوید: اگر اختلاف شدببینید کدام «اعدل» عادل‌تر است، و «افقه» کدام فقیه‌تر است و «اصدق »کدام صادق‌تر و راست گوتر است و«اورع» کدام ورعش بیشتر است. اگر تقوا یکجور باشد ببینید کدام به حرفش بیشتر عمل کرده و مشهورتر است، «المجمع علیه بین اصحابه» اتفاق کلمه برای اوست و اگر هر دو مشهور ببینید تناسب کدام با قرآن زیادتراست.
آیه‌ای است در قرآن برای محکم کاری که میفرماید: «إِنْ جاءَکُمْ فاسِقٌ بِنَبَإٍ فَتَبَیَّنُوا» (نساء/94) اگر فاسقی خبر آورد تحقیق کنید.
ممکن است رادیو بی بی سی چیزی بگوید او فاسق است وهمینطور رادیو اسرائیل، البته ممکن است فاسقی باشند که حرف حق هم بزنند نباید همه را قبول کرد، همان طور که ممکن است تلویزیون ایران هم دروغ بگوید، ممکن است خودی دروغ و بیگانه راست بگوید. مثل این که ممکن است در بازار مسلمانان جنس نجس و در بازار کفار هم جنس پاک پیداشود. بله نمی‌شود حکم کلی کرد که همه نجس یا همه پاک، همه دروغ، یا همه راست، ما باید فیلتر داشته باشیم که این خبراز دوست یا دشمن است، باید تحقیق کنیم. در مملکت ما چقدر آبروها هوا رفت برای خبر فاسق، چیزی در همه خانه‌ها شایع میشود که هیچ سندی ندارد. محکم کاری کرده و دنبال گمان نرویم.
2- آیات قرآن درباره گمان و ظن
آیاتی در قرآن در باره گمان قرآن میفرماید: «ما لَهُمْ بِهِ مِنْ عِلْمٍ إِلاَّ اتِّباعَ الظَّن» (نساء/157) علم و استدلال و منطق به مطلب نداشتند فقط تابع گمان شده قرآن میفرماید: «ما قَتَلُوهُ وَ ما صَلَبُوهُ وَ لکِنْ شُبِّهَ لَهُم» (نساء/157) او را نکشته و به صلیب نکشیدند بلکه شبیه سازی شد و اشتباه شد مسیحی‌ها معتقد هستند که آن حضرت را به صلیب کشیده و کشته‌اند. مسیحی‌ها معتقد هستند: «إِنْ هُمْ إِلاَّ یَخْرُصُونَ» (انعام/116) آن‌ها فقط تخمین می‌زنند.
به کسی گفتند بیمارستان نیروی دریایی کجاست؟ فکری کرد و گفت: کنار دریا فردی عروسی یا مهمانی دارد مقداری گوشت خریده، می گوید: اینها روزی ده کیلو گوشت می‌خورند خودم دیدم. روزی سوار یک ماشین میشود، از خودش بپرس ممکن است انسان محترمی است دوستانش او را سوار میکنند. مثل استاد دانشگاه و دانشجوها که البته زیادی از آن بیچاره‌ها دوچرخه هم ندارند نمی‌گوییم همه خوبند، می گوییم باید تحقیق کرد.
قرآن میفرماید: «إِنْ یَتَّبِعُونَ إِلاَّ الظَّنَّ وَ ما تَهْوَى الْأَنْفُسُ» (نجم/23) آیات مربوطه سوره نساء آیه و انعام و یونس و ص و فتح و حجرات و نجم که البته آیات در این باره زیاد است.
این آیات می‌گوید: مردم دنبال گمان نرفته و تا به یقین نرسیده‌اید قضاوت نکنیدو نه پیش داوری. میفرماید: «اجْتَنِبُوا کَثیراً مِنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْم» (حجرات/12) دوری کنیداز بسیاری سوءظن‌ها بعضی از گمان‌ها گناه است.
3- عوامل محکم کاری
الف: مشورت با عموم با مشورت و جمع بندی نظریه‌ها به راه درست می‌رسد.
ب: سؤال از دانشمندان و خواص «فَسْئَلُوا أَهْلَ الذِّکْرِ» (نحل/43)
ج: تحقیق شخصی
حتی مشورت با انسان‌های عادی انسان را به مطالب تازه‌ای می‌رساند. جوان ساله‌ای مطلبی به من گفت: که من در یک سال به تصمیمات مهمی رسیدم و به بزرگان هم که گفتم گفتنددرست است.
قرآن در این باره میفرماید: حضرت ابراهیم صد ساله با اسماعیل جوان مشورت کرد. «فَانْظُرْ ما ذا تَرى» (صافات/102) نظریه بده و رای تو چیست؟ ممکن است پسر 13ساله مطالبی تازه بگوید.
امام رضا (ع) با برده‌ای مشورت کرد، عرض کرد آقا خواهش می‌کنم، فرمود ک خداوند ممکن است مطلبی را به فکر و ذهن شما بیاورد که به ذهن من نیاید.
من دانشجو هستم، شماصد کتاب خوانده‌ای و مگر هر کس صد کتاب بخواند همه چیز می‌داند، ممکن است به ذهن خواهرش چیزی آید که به ذهن او نیاید.
د: از کم شروع کنیم
خداوند به پیامبر (ص) میفرماید: اول خودت را درست کن «وَ ثِیابَکَ فَطَهِّرْ» (مدثر/4) «وَ الرُّجْزَ فَاهْجُرْ» (مدثر/5)
دوم، به خانمت بگو و دخترها و زن‌های دیگر «قُلْ لِأَزْواجِکَ وَ بَناتِکَ وَ نِساءِ الْمُؤْمِنینَ» (احزاب/59)
اول نزدیکان «وَ أَنْذِرْ عَشیرَتَکَ الْأَقْرَبینَ» (شعراء/214) نزدیکان را انذار بده
سوم: مردم مکه «لِتُنْذِرَ أُمَّ الْقُرى» (انعام/92) به مردم مکه و بعد به همه مردم.
تازه حساب دربانک باز کرده چک چند میلیونی میدهد.
فرمود: خداوند رحمت کند کسی که قدر و منزلت و موقعیت خود را بداند. کسی به من گفت می‌خواهم سخنرانی کنم خجالت می‌کشم گفتم اول زیر لحاف اذان بگو بعد در اتاق بعد پشت بام و بعد درخیابان، تا تمرین نکنی از از صفر شهامت پیدا نمی‌کنی.
4- دنیا، دنیای دقت است
ه: همکار امین
گاهی مدیرهم دوست داردکه محکم کاری کندولی همکارانش سست کاری میکنند. محکم کاری در اسلام این است که اگر وضو میگیری و به اندازه سر سوزن آب به محل وضو نرسد باطل است حواس راجمع کن، آب باید جریان پیدا کند. و این دقت اسلام است.
مورد دیگر: حاجی‌ها بعد از غروب آفتاب باید از عرفات بیرون آیند اگر کسی یک دقیقه زودتر بیرون رود باید یک شتر جریمه بدهد، حساب و کتاب است.
دنیا، دنیای دقت است، آمپولی که باید در رگ زده شود اگر یک میلیمتر در گوشت زده شود طرف را میکشد. و گاهی در ترکیبات که باید هفت صدم باشد اگر هشت صدم شود چیز دیگری میشود، این نظام دقیق است. مکانی روضه خوانی بود فرش‌های مسجد را به حسینیه بردند، آقای شهر گفت: چیزی که وقف مسجد است نباید ونمیشود به حسینیه برد. هر کدام کدی دارد یک شهر 021 و شهر دیگر 031 است.
گفته بود: آشیخ ابالفضل دو دست درراه خدا داد حال خدا دو زیلو برای ابالفضل نمی‌دهد این تحلیل سست است، ابالفضل دست داد که ما خلاف نکنیم، اگر شکری برای دعای کمیل دادند حق نداریم برای جلسه دعای ندبه مصرف کنیم، و برنجی که برای عاشوراداده‌اند در تاسوعا حق نداریم مصرف کنیم و خودکار بانک تجارت را حق نداریم به بانک ملی ببریم تخلف محسوب میشود.
و مهر مسجدی را به مسجد دیگر ببریم حق نداریم با آن نماز بخوانیم، و یک بچه پنج ساله نشسته بای نماز او را بلند کرده اگر رئیس جمهور به جای او نماز بخواند نمازش باطل است نمی‌شود گفت بچه است جای اوست بیشتر دقت کنیم.
5- استدلال در عقاید باید عقلی، فطری و امیدبخش باشد
در عقاید دقت کنیم , استدلال باید عقلی باشد و فطری و امیدبخش، سراغ غیر خدا رفتن چرا؟ تمام قدرت‌های غیرخدایی آبکی است مثل تار عنکبوت که فکر می‌کند خانه ساخته ولی، می فرماید: «اتَّخَذَتْ بَیْتاً وَ إِنَّ أَوْهَنَ الْبُیُوتِ لَبَیْتُ الْعَنْکَبُوتِ» (عنکبوت/41) خانه درست کرده و حال آن که سست ترین خانه است همه قدرت‌های غیر الهی تارعنکبوت و مثل ظرف بستنی یکبار مصرف است و یکی یک سال و دو سال و سه سال مصرف است وقرآن میفرماید: «ما عِنْدَکُمْ یَنْفَدُ وَ ما عِنْدَ اللَّهِ باق» (نحل/96) رنگ غیرالهی میپرد و خدایی‌ها باقی می‌ماند. دانشجو برای مدرک و بعد پست و بعد پول و بعد زندگی، زندگی یعنی این، خلاف است، درس بخوانید نه برای این هدف، بلکه برای رضای خدا، ازدواج کردن و سلام کردن، اگر ازدواج برای شکل باشد با یک تب کردن رنگش زرد میشود، ماشین چیه، غنچه هیچ زمانی برای کسی گل نمی‌شود، انتخاب و ستایش چه کسی؟ از خدا ستایش کنید. قانون هم اعتبار ندارد بعضی از کشورها 125بار قانونش عوض شده تازه قانون اساسی را حقوقدانان دنیا جمع شده ومی نویسند آنچه خدایی است می‌ماند، هر چه هست بهترین انتخاب کنیم. بهترین عبادت و بهترین رهبر و بهترین لباس و عطر و پیشنماز و مسجد و زیباترین، بهترین غذا که حلال باشد. ما بهترین راه را برویم طراح اصلی ما خداست.
حدیث: خدامی فرماید: تو خوب بندگی کن من میتوانم خوب خدایی کنم، بد بندگی میکنی بعد هم به من میگویی فلان و فلان کن.
خداوند میفرماید: زکات بدهید، ما زکات نمی‌دهیم خشکسالی میشود و کشورهای اطراف قحطی و به ما مهاجر و مهاجم میشوند و پناه می‌آورند، راه خدا این است که بچه کمتر داشته باشیم، یا آن‌ها کار داشته باشند.
حدیث داریم بچه برای پدر عضد است و خوشا به حال آن پدر، «عضد» یعنی بازو ولی الان بچه‌ها عضد نیستند شکم هستند، هفت بچه یعنی بازو و نه وای، وای شکم اینچنین که شد می‌گوییم اولاد کمتر زندگی بهتر.
بچه لیسانس است ولی حال کار کردن ندارد اشکال دارد لیسانس یک هنر بازویی هم بداند به اینجا که میرسی می‌گویند اولاد کمتر زندگی بهتر.
خدایا به آبروی زهرا و پدرش و شوهرش و بچه‌ها و مهدیش، دین و دنیا، رهبر و دولت، امت و ناموس و نسل و آب وخاک از همه حوادث حفظ بفرما.
خدایا به آبروی زهرا قسم، طاغوت‌های دنیا مثل طاغوت ایران در هم بشکن.
خدایا به ما رهبر عادل دادی رهبر عادل جهان حضرت مهدی (ع) را به جهان عرضه و قلب مطهرش را از ما راضی بفرما
خدایا هر چه به عمر ما اضافه میکنی به علم و ایمان و عقل و عمل و اخلاق و برکت کار ما بیفزا.
خدایا ایمان کامل، دین سالم، فکر بلند، قلب پاک، علم مفید، رزق حلال، اولاد صالح، نیت خالص، حسن دنیا و آخرت به ما و دوست و اساتید و شاگردان و همکاران مرحمت بفرما.
خدایا مشکلات فرد فرد ما را حل بفرما.
خدایا آنی و کمتر از آنی ما را به خود واگذار نکن و بچه‌های ما را مثل بچه‌های زهرا از مؤمنین و دختران ما را در پناه حضرت زهرا پاک دامن و مردان ما را علی وار و سال امیرالمؤمنین (ع) را بر ما و ملت مبارک بدار.
«والسلام علیکم ورحمه الله و برکاته»