الهی انطقنی بالهدی و الهمنی التقوی
(وَ لَا أَفْتَقِرَنَّ وَ مِنْ عِنْدِکَ وُسْعِی) الصحیفهالسجادیه(ع)ص98
السلام علیک یا بقیه الله یا مهدی(عجل الله تعالی فرجک)
بحث ما درباره تفسیر دعای مکارم الاخلاق و سر سفره امام سجاد علیه السلام هستیم و خدای را شکر بر این نعمت ,سفره‌های دیگر انسان را خواب و منحرف و سفره دین انسان را بیدار می‌کند. تا رسیدیم به این جمله که امام سجاد علیه السلام می‌فرماید: (وَ لَا أَفْتَقِرَنَّ وَ مِنْ عِنْدِکَ وُسْعِی) الصحیفهالسجادیه(ع)ص98:(خدایا)و من فقیر نشوم که وسعت آن به نزد توست «فقر» و «فقیر»می گویند: ستون فقرات، کسی که از نظر مالی می‌شکند. فقر بد چیزی است.
حدیث: پیامبر صل الله علیه و آله و سلم فرمود: خدایا من به تو پناه می‌برم از کفروفقر.
مردی سؤال کرد:(یا رسول الله کفر و فقر)مثل و همپای یکدیگرند؟
حضرت فرمود: بله
علی علیه السلام فرمود:(الْفَقْرُ الْمَوْتُ الْأَکْبَر)وسائلالشیعهج12ص39
فقر مردن بزرگی است.
البته این برای انسانهای عادی است و ممکن است باشند انسانهاکه فقر آنها را تکان ندهد.
*سیمای فقر:
-(الْمَوْتُ الْأَکْبَر) مرگ بزرگ است.
ـ مذله للنفس غررالحکم ص365: انسان را ذلیل می‌کند.
ـ عقل انسان را پریشان می‌کند.
ـ غمها را به سوی انسان جلب ومی کشاند.
ـباورهای انسان را متزلزل می‌کند.
ـ دینش باریک و نازک می‌شود.
ـ و قله الحیا فی وجهه: حیائش کم می‌شود.
اینها برای انسانهای عادی است ولی ممکن است عده‌ای هم آسیب ندیده یا کم ببینند.
مثال: گوگرد و کبریت، پتو و پنبه و چوب و. . . را می‌سوزاند ممکن است چیزی هم باشد که جنسش نسوز باشد.
نگویید فلانی فقیر ومقاوم است بله او نسوز است و این استثنایی است.
خدایا: به آبروی محمد و آل محمد همه فقرا را از فقر نجات بده.
-عوامل و ریشه‌های فقر:
بحث امروز خلاصه یک کتاب و اگر شما صد کتاب هم مطالعه کنی بیش از این برداشت نمی‌کنی.
1-تن پروری و تنبلی
حال کار کردن ندارد و بی حال است و این خیلی بد است.
امام علیه السلام می‌فرماید: (اللهم أَعُوذُ بِکَ مِنَ الْکَسَلِ وَالْفَشَلِ)بحارالأنوارج92ص184
خدایا به تو از کسالت و شلی پناه می‌برم.
وقتی می‌بیند میزواستخدام نیست گریه می‌کند. ملت از 60 میلیون میلیون کارمندند و بقیه چه کار می‌کنند مگرلیسانس گرفتی حتماً باید کار اداری کنی، بعد از لیسانس کار؟ بسم الله: بله فکر غلطی است که با لیسانس نباید کار کرد وفوق دیپلم و دیپلم داریم بی کار، بی کار است یا بی عار. اگر بی عار است خودش باید برای خود غصه بخورد. کارهست نه به معنای میز و درس به معنای دانشگاه تابستان آموزش و پرورش تعطیل است ما هم، مگر انسان با 100 کتاب دانشمندمی شود و 200 کتاب و مگر در این دنیا با این کتابها می‌شود ادعای باسوادی کرد؟ باید جدی باشیم.
قرآن می‌فرماید:(فَإِذا قُضِیَتِ الصَّلاهُ فَانْتَشِرُوا فِی الْأَرْضِ وَ ابْتَغُو)جمعه(10)پس زمانی که نماز جمعه تمام شد در زمین پخش شده و دنبال کار برویداگر روستا مسجد ندارد خود مسجد بسازید، دولت کمک کند، قدیم هم دولت مسجد می‌ساخت. اگر دولت محترم وجهاد سازندگی که سالگرد آن است، آب و برق و جاده و مدرسه و خدماتی، حفاظت از مراتع و جنگلها و آبها دارد. اگرنبود ما باید بی تفاوت باشیم؟ قرآن می‌فرماید:(فَامْشُوا فی مَناکِبِها)الملک(15) از گردنه کوهها برای روزی بدست آوردن بالا بروید. نمی دانم این را گفته‌ام یا نه چون من روزی سه و چهار و یا پنج سخنرانی دارم نمی‌دانم بعضی از مسائل را گفته‌ام یا نه دو بار بشنوید.
فردی آمدبه نزدحضرت گفت من پول ندارم، فرمودکارکن، گفت سرمایه ندارم، فرمود: چیزی از خانه بفروش، گفت چیزی من ندارم، فرمود هر چه هست، با عصبانیت رفت یک مقدار فرش پاره آورد که سرمایه من این است، حضرت فرمود: این را چه کسی می‌خرد؟ یکی یک درهم و دیگری حاضر شد به دو درهم بخرد، دو درهم را حضرت داد تبرخریدند. فرمود: دسته تبرچه کسی در منزل دارد؟ یکی داشت و آورد، حضرت دسته را در تبر جاسازی کرد و به او داده فرمود: برو بیابان هیزم جمع کرده بفروش ولی گدایی نکن.
نکته‌های این روایت:
الف: مشکلات را به پیامبر صل الله علیه و آله و سلم بگویی.
ب: مشارکت مردمی داشته باشید در رفع مشکلات.
ج: ابزار تولید در اختیار آنها که می‌توانند قرار دهید.
با یک دستگاه قالی و چرخ خیاطی وماشین حساب و کامپیوتر وسیله کارکردن را فراهم کنید.
حدیث: شخصی به نزد امام علیه السلام آمد و تقاضای کمک کرد حضرت فرمود سر خود را تکان بده، چنین کرد، حضرت فرمود: سر تو سالم است برو با سر کار کن ولی گدایی نکن
2-کفران نعمت
حدیث:(النعم یسلبه الکفران) غررالحکم ص323: اگر بر نعمتها تشکر نکنیم از دست خواهیم داد.
در سوره فجر می‌فرماید:(رَبِّی أَکْرَمَنِ)فجر(15)خداوند به من اکرام کرد. بارندگی خوب شد و چه درآمدی.
(رَبِّی أَهانَنِ)فجر(16) خداوند به من اهانت کرد-امسال بد شد و خشکسالی. می فرماید(کَلاَّ بَلْ لا تُکْرِمُونَ الْیَتیمَ)فجر(17)اینچنین نیست(که تو تحلیل می‌کنی)بلکه دادیم تو به یتیم کمک نکردی(دوباره از او گرفتیم).
سال گذشته که خشکسالی نبود کدام کشاورز زکات داد؟ (وَ لا تَحَاضُّونَ عَلى طَعامِ الْمِسْکینِ)فجر(18) با طعام بهره مند نکردید.
چطور برای انتخابات و شورا و. . . همه جمع می‌شوید چطور بیست سال است از انقلاب می‌گذردیک ستادی برای زکات درست نشد؟ زکات ازدین نیست و32آیه ندارد؟ خمس ندادی چک برگشت ورشکست شدی.
دروغ نیست قرآن می‌فرماید:(فَکَفَرَتْ بِأَنْعُمٍ فَکَفَرَتْ بِأَنْعُمِ اللَّهِ فَأَذاقَهَا اللَّهُ)نحل(112) کفران نعمت باعث شد خداوند تنگناها بوجود آورد.
حدیث:(مَا تَلِفَ مَالٌ فِی بَرٍّ وَ لَا بَحْرٍ إِلَّا بِمَنْعِ الزَّکَاهِ) بحارالأنوارج93ص 20
تلف نمی‌شود مالی در خشکی و نه در دریا مگر به ترک و نپرداختن زکات.
در بعضی از موارد زکات شامل خمس هم می‌شود، اگر مال آتش گرفت آقا خمس و زکات نداده, یک میلیون داده دویست تومان آنرا می‌دادیم. امروز داده فردا هم می‌گیرد.
3-تنگ گرفتن بر زن و بچه
حدیث: کسانی که دارند ولی بر زن وبچه تنگ می‌گیرند اینها هم گرفتار فقر می‌شوند.
4-اظهار فقر
حدیث اظهار نداری فقر به دنبال دارد کافی ج /70
همیشه از نداری و فقر دم می‌زند و هیچ موقع حمد و ستایشی بر آنچه دارد نمی‌کند.
5-درخواست بدون نیاز واقعی
حدیث: کسی که باز کند در از مسئلت را به روی خودش خداوند دری از فقر برویش باز می‌کند.
عروس را با یک ماشین ببرید و بوق نزنید. اگر ما بردیم باطل است.
زنگ می‌زند به پسر عمو و خاله و التماس برای چی(اگر کسی دارد بوق بزند)تو که نداری چرا دست و پا می‌زنی به عروس خانم بگو ما شما را بدون بوق می‌خواهیم ببریم. آمده گفت ما تعزیه داشتیم برای شمر اسب نداشتیم او را سوار دوچرخه کردیم تعزیه باطل است؟ پس بعضی وقتها فقر خیالی است نه واقعی. وام می‌گیرد برای اینکه جهازیه‌اش مثل دختر عمویش باشد. اصلاً این خل است که حاضر است گردن کج کند(خنده حضار)برای گدایی برای جهازیه اگر داری تهیه کن ولی اگر نداری عزت به نوع جهیزیه نیست.
بعد هم مبل و کمد با اجاره کردن یک خانه کوچک کمد را با طناب از پشت بام می‌برد.
بسیاری که فکر می‌کنند فقیر هستند خیالی است عزت را در این چیزها می‌بیند. باید حر و آزاد باشیم.
داستان: درزمان رضاشاه که عمامه هارابرمی داشت. خانم یک آقایی دوست داشت که شوهرش عمامه نداشته باشدروزی این آقا به حمام رفت و زن یک دست لباس و کت و شلوار را در پارچه گذاشته و درب حمام به حمامی گفت این لباسهای آقاست لباسی تمیز را جا گذاشته و لباسهای کثیف را دنبال خود آورده حمامی هم آن را جابجا کرد آقا که رفت لباس بپوشد دید لباسهای خودش نیست از حمامی پرسید گفت اشتباه شده, گفت نه خانم شما آورده و چنین گفته آقافهمیده که خانم می‌خواهد او را در مقابل عمل انجام شده قرار دهد لذا بدون آنکه لباسها را بپوشد با لنگ تنها به کوچه آمدو به منزل رفت و بعد هم اختلاف شد و زن را طلاق داد، تحکم که نمی‌شود، رضا شاه گفته من ازآخوند بدم می‌آید تو هم رفتی در خط او. البته جاهایی روی عمامه حساسیت است زمان رضا شاه هم عمامه را برمی داشتند هم چادر را یکی خیلی روی عمامه حساسیت نشان می‌داد گفتند عمامه مستحب و حجاب واجب است شما اگر هم می‌خواهی بر روی واجب حساسیت داشته باش. گفت اگر عمامه باشد حجاب هم هست. درست است ولی اگر این مستحب باشد آن واجب هم هست.
6-نان خوردن از طریق امامان علیهم السلام
حدیث(إِیَّاکَ أَنْ تَسْتَأْکِلَ بِنَا فَیَزِیدَکَ اللَّهُ فَقْرا)
بحارالأنوارج2ص162بپرهیزید که از طریق ما نان بخورید که فقرتان زیاد می‌شود.
بعضی مرتب می‌گویند من اولاد پیامبر هستم چرا آن حضرت را یدک می‌کشیم، بله سادات محترم هستند ولی نباید ازاین طریق نان بخورند.
7-علم را وسیله ارتزاق و روزی قرار دادن
حدیث: «من استأکل بعلمه افتقر»: هر کس با علمش نان بخورد فقیر می‌شود.
درس دادند و منبرر برو دادند یا ندادند، اما اگر بگوید من کمتر از این منبر نمی‌روم، این حرام نیست ولی فقر می‌آورد.
استاد دانشگاه را پولی دولت می‌دهد و منبر را مردم مقداری می‌دهند. حساب مالی باز نکنیم، به خصوص برای مسائل معنوی. نمی دانم بگویم یا نه؟
یک روز آقایی رفت سخنرانی روز ماه رمضان یک روز مریض شد و نماز صبح نرفت آخر ماه رمضان تومان به او دادند و نوشته بودند معلوم است اشتباه هم نکرده‌اند ,علت را پرسید گفتند یک روز نماز صبح نیامدی، این خیلی بداست، دست استاد و معلم و عالم را باید بوسید.
ما سه پدر داریم:
1-پدری که به ما یاد می‌دهد.
2-پدری که باعث تولد ماست.
3-پدر زن هم پدر است. حدیث داریم:
حدیث: (أَنَا وَ عَلِیٌّ أَبَوَا هَذِهِ الْأُمَّه) بحارالأنوارج16ص95 من و علی پدر شما هستیم.
پدر علمی و معنوی هم داریم در مقابل پدر مادی. انسان هر چه می‌تواند به استاد و عالم خود کمک کند اما آنها هم نباید طی کنند.
8-درس خواندن برای خودنمایی
حدیث:(مَنْ تَعَلَّمَ الْعِلْمَ رِیَاءً وَ سُمْعَهً یُرِیدُ بِهِ الدُّنْیَا نَزَعَ اللَّهُ بَرَکَتَهُ وَ ضَیَّقَ عَلَیْهِ مَعِیشَتَه) بحارالأنوارج74ص101 کسی که علم بیاموزد برای خود نمایی و رسیدن به دنیا خداوند برکت از او برگرفته و روزی‌اش تنگ کند.
حیف است که انسان علم و پیامبر و امام صادق علیهماالسلام را برای دنیا خرج کند.
9-خوابیدن بین الطلوعین
ممکن است ایرانی‌ها ناراحت شوند ولی کسی باید این حرفها را بزند. روزی را کم می‌کند بین الطلوعین خوابیدن. بهتراست انسا ن شب زود تربخوابد تا بتواند از هوای بین الطلوعین استفاده کند و همچنین است خوابیدن زمان مغرب.
10-گناه کردن
حدیث: (إِیَّاکَ وَ الذُّنُوبَ وَ إِنَّهُ لَیُحْبَسُ عَنْهُ الرِّزْقُ وَ مَا هُوَ إِلَّا بِذُنُوبِهِ) وسائلالشیعهج15ص305
بپرهیزید از گناهان که روزی را حبس کرده که این بجز برای گناه نیست.
سؤال: پس چرا خیلی از کفار و کمونیستها بیش از ما گناه کرده و روزیشان زیادتر است؟
جواب: خداوند سنتها و قوانینی دارد.
الف: به خاطر ایمان و تقوا باران و برکت نازل می‌فرماید که: (وَ لَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرى آمَنُوا وَ اتَّقَوْا لَفَتَحْنا عَلَیْهِمْ بَرَکات)اعراف(96) ب: گناه می‌کند باز هم می‌دهد,برای عذاب بیشتر، دکتر دو رقم دستور خوردن می‌دهد: به یکی می‌گوید بخورد: برای اینکه الحمدلله وضع او خوب است و خوردن مانعی نداردو دیگر اینکه می‌گوید بخورد: برای اینکه از زنده ماندن او مأیوس است هر چه می‌خواهد بخورد. یک دفعه می‌گوید درب را ببندید مثل مرحوم حاج کافی(ره) می‌گوید درب حسینیه را ببندید یعنی جا نیست و یک وقت می‌گوییم درب را ببندید یعنی این چند نفر که هستند بیرون نروند و فرار نکنند.
پس خداوند هم گاهی به خاطر تقوا و گاهی برای اینکه کار از کار گذشته، می گوید هر کاری می‌خواهد بکند امتحانات ثلث سوم یقه او را خواهیم گرفت. خوش باشددر پادگان سه رقم سرباز را زیر فشار قرار می‌دهندیکی اذیت کرده او را کلاغ پر می‌دهند و پامرغی یکی برای اینکه می‌خواهد او را رشد بدهند.
یکی برای گ رفتن مرخصی برای عروسی مثلاً خواهرش می گویند اگر می‌خواهی بروی الان باید کار بیشتری انجام بدهی. پس مهلت دادن خداوند برای پر شدن پیمانه است:
(وَ جَعَلْنا لِمَهْلِکِهِمْ مَوْعِداً)کهف(59) برای هلاکت آنها وعده‌ای است.
گاهی هم زود حالگیری می‌فرماید:(وَ ما أَصابَکُمْ مِنْ مُصیبَهٍ فَبِما کَسَبَتْ أَیْدیکُمْ)شوری(30)
ما اگر مصیبتی به شما رسید پس از آنچه که به دست کسب کرده‌اید می‌باشد.
والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته