موضوع: تفسیر سوره حجرات (2)
تاریخ پخش: 13/02/80
بسم الله الرحمن الرحیم
«الهی انطقنی بالهدی و الهمنی التقوی»
1- تفسیر سوره حجرات
در آستانه روز معلم، شهادت علامه شهید مطهری(ره) و روز کارگر هستیم و این دو روز برای قشر فرهنگی و کارگر دو روز مهمی است. ما هر سال سفارش می‌کنیم به خواندن یک دور کتابهای مرحوم مطهری(ره) اگر هفته‌ای یکی از آنها را بخوانیم یکسال یک دور معارف اسلامی به دست ما می‌آید. بحث ما تفسیر سوره حجرات و آیه اول را مقداری صحبت کردیم که باز حرف دارد.
«یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا لا تُقَدِّمُوا بَیْنَ یَدَیِ اللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ اتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ سَمیعٌ عَلیمٌ» (حجرات/1)
ای کسانی که ایمان دارید، ایمان وظیفه می‌آورد، باید از پیامبر جلو نیافتد.
سؤال: چرا فرموده: «وَ رَسُولِهِ» و نفرموده «بَیْنَ یَدَیِ اللَّهِ و محمد»
جواب: می‌خواهد بفرماید: «رسالت» مهم است و این مربوط به شخص خاصی نیست هرکس رسالت دارد و مسئولیت. مقام رسالت مهم است.
مثل مقام معلم و استاد دانشگاه و مرجع تقلید و رهبر هم رسالت دارد، پس از آنها که رسالت دارند شما جلو نیافتید. و همچنین از امامان معصوم(ع) که همه رسالت الهی دارند.
مثال: یکوقت می‌گوید: احترامِ قرائتی را بگیر، اینجا شخص مهم است و یکوقت می‌گوید: احترام طلبه را بگیر اینجا شخص مهم نیست عنوان طلبه بر هر شخصی که باشد و یا اینکه می‌گوید: احترام سید را بگیر، هر شخصی باشد.
مطالبی درباره این آیه:
1- اگر کسی را دعوت به ادب و کار نیک می‌کنیم خود هم با ادب برخورد کنیم.
گرچه آنها بی‌ادبی کرده‌اند ولی باز خداوند با جمله «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا» به آنها خطاب می‌کند.
مثال: اگر بچه‌ای را می‌خواهی دعوت به ادب کنی باید بگویی فرزند عزیزم، پِسرک با ادب باش.
مثال دوم: خداوند به مردم نمی‌گوید: صلوات بفرستید بلکه می‌فرماید:
«إِنَّ اللَّهَ وَ مَلائِکَتَهُ یُصَلُّونَ عَلَى النَّبِیِّ یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَیْهِ وَ سَلِّمُوا تَسْلیماً» (احزاب/56) بدرستی که خدا و ملائکه بر پیامبر صلوات می‌فرستند
«یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَیْهِ» ای کسانی که ایمان آورده‌اید (شماهم) صلوات بفرستید.
در بخشنامه کردن، خداوند اول خود عمل کرده و بعد ابلاغ می‌فرمایند.
نمی شود در خانه مرد اسم خانم را بد بگوید و بعد هم بگوید چرا بچه‌های من بی ادب هستند، چون خودت ادب نداری.
سؤال: «لا تُقَدِّمُوا» در چه چیز از پیامبر (ص) پیشی نگیریم؟
جواب: نگفته در چه چیز تا شامل همه چیز شود، در صلح و جنگ و جهاد و گفتار و رفتار و در عبادت
مثال: می‌گوید فردا یک سیلی به تو می‌زنم تکلیف مشخص است. یک وقت می‌گوید برو فردا به تو خواهم گفت، شامل همه چیز می‌شود.
خاطره: عده‌ای جلوتر از پیامبر(ص) حرکت کردند، عده‌ای به زنهایشان گفتند که ما دیگر با شما زندگی نمی‌کنیم و عده‌ای دیگر گفتند با شما غذا نمی‌خوریم و عده‌ای گفتند: ماشب تا به صبح عبادت و روز، روزه می‌گیریم.
حضرت به منبر رفته و فرمود: «أَلَا إِنِّی أَنَامُ اللَّیْلَ وَ أَنْکِحُ وَ أُفْطِرُ بِالنَّهَارِ» (وسائلالشیعه/ج23/ص243)
این حرفها چیست؟ من شبها می‌خوابم و زندگی می‌کنم روزها غذا می‌خورم شنیدم بعضی تندروی می‌کنند.
ما سه نوع حرکت داریم: اول: جلو افتادن دوم: عقب افتادن سوم: همراه بودن
اول: آیه «لا تُقَدِّمُوا» از پیامبر جلو نیافتید.
دوم: چرا عقب افتاده‌اید برو به جبهه «اثَّاقَلْتُمْ إِلَى الْأَرْضِ» (توبه/38) بعد هم می‌گفتند: چه خوب شد نرفتیم «فَرِحَ الْمُخَلَّفُونَ» (توبه/81)
در زیارت جامعه می‌فرماید: «فَالرَّاغِبُ عَنْکُمْ مَارِقٌ وَ اللَّازِمُ لَکُمْ لَاحِقٌ وَ الْمُقَصِّرُ فِی حَقِّکُمْ زَاهِقٌ» (منل ایحضره الفقیه/ج2/ص609) هر کس از شما جلو افتد از گردونه خارج و همچنین هر کس از شما عقب افتد، اصل با هم بودن است.
گاهی مسلمانان می‌خواستند بجنگند آیه می‌آمد: «کُفُّوا أَیْدِیَکُمْ وَ أَقیمُوا الصَّلاهَ» (نساء/77) بایستید و نماز بجا آورید
می گفتند: بگذار بجنگیم حالا داغ هستیم پس معلوم می‌شود که برای خدا نیست و غریزه است و این ارزش ندارد چون غریزه در حیوانات هم هست.
هنر امام خمینی(ره) این نبود که بگوید: جنگ، جنگ تا رفع فتنه، بلکه آن بود که فرمود: من اکنون جام زهر را می‌نوشم. چون نسبت به این مسأله احساس وظیفه کرد با اینکه برخلاف تمام وجودش آن را می‌پذیرد.
2- آینده‌نگری رسول خدا
داستان: حضرت(ص) عده‌ای را به جبهه فرستاده و یکی را بنام «اُسامه» را فرمانده آنها قرار داده و فرمود: «لَعَنَ اللَّهُ مَنْ تَخَلَّفَ عَنْ جَیْشِ أُسَامَهَ» (بحارالانوار/ج30/ص432) خداوند لعنت کند کسی را که از لشگر اسامه تخلّف کند.
گفتند: آقا ما با ریش سفید یک جوان 18 سال رئیس ما؟ بله قربان گو شویم، عقب افتاده و تخلّف کردند.
داستان: در جنگ احد حضرت(ص) فرمود: این منطقه را رها نکنید. تا جنگ تمام شد گفتند اگر بخواهیم منطقه را حفظ کنیم غنائم جنگی را دیگران می‌برند، رها کرده و آمدند برای غنائم، دشمن از همان منطقه حمله کرد و مسلمانهایی که پیروز شده بودند، شکست خوردند.
حضرت فرمود: بله اول شما پیروز شدید تا اینکه: «وَ لَقَدْ صَدَقَکُمُ اللَّهُ وَعْدَهُ إِذْ تَحُسُّونَهُمْ بِإِذْنِهِ حَتَّى إِذا فَشِلْتُمْ وَ تَنازَعْتُمْ فِی الْأَمْرِ وَ عَصَیْتُمْ مِنْ بَعْدِ ما أَراکُمْ ما تُحِبُّونَ مِنْکُمْ مَنْ یُریدُ الدُّنْیا وَ مِنْکُمْ مَنْ یُریدُ الْآخِرَهَ» (آل‌عمران/152)
1- «حَتَّى إِذا فَشِلْتُمْ»: شل و سست شدید 2- «تَنازَعْتُمْ»: نزاع و درگیری کردید 3- «عَصَیْتُمْ» نافرمانی کردید.
و این عوامل سقوط است، سستی، اختلاف، نافرمانی از فرماندهی، همراهی لازم است می‌فرماید: «وَ الَّذینَ مَعَهُ» (فتح/29) آنان که با پیامبر(ص) هستند.
3- پیشگویی رسول خدا درباره خوارج
«مَا رَوَى أَبُو سَعِیدٍ الْخُدْرِیُّ أَنَّ النَّبِیَّ(ص) قَسَمَ یَوْماً قَسْماً فَقَالَ رَجُلٌ مِنْ تَمِیمٍ اعْدِلْ فَقَالَ وَیْحَکَ وَ مَنْ یَعْدِلُ إِذَا لَمْ أَعْدِلْ قِیلَ نَضْرِبُ عُنُقَهُ قَالَ لَا إِنَّ لَهُ أَصْحَاباً یُحَقِّرُ أَحَدُکُمْ صَلَاتَهُ وَ صِیَامَهُ مَعَ صَلَاتِهِمْ وَ صِیَامِهِمْ یَمْرُقُونَ مِنَ الدِّینِ مُرُوقَ السَّهْمِ مِنَ الرَّمِیَّهِ» (بحارالانوار/ج18/ص113)
پیامبر(ص) داشت غنیمت تقسیم می‌فرمود، یکی از مسلمانهای دوآتشه گفت: یا رسول الله عادل باش! حضرت فرمود: من عادل باشم؟ اگر من عادل نباشم چه کسی عادل است؟ گفت: «اعْدِلْ»: عادل باش فرمود: «وَیْحَکَ وَ مَنْ یَعْدِلُ إِذَا لَمْ أَعْدِلْ» چه کسی عادل خواهد بود اگر من نباشم. عمر خلیفه دوم خواست گردن این آدم را بزند و گفت: یا رسول الله «نَضْرِبُ عُنُقَهُ» حضرت فرمود: خیر ولی این و قومش (که خوارج نهروان بودند) نمازهایی خواهند خواند که شما غبطه خواهید خورد که پس نمازهای ما چه می‌شود و همچنین قرآن خواندن را. یعنی چنان پوسته دین را حفظ کرده ولی داخل آن خالی است.
روزهای اول انقلاب بعضی‌ها خیلی تند می‌رفتند، رفتم منزل یک آقایی مهمانی سوپ آورد ما فکر کردیم این سوپِ قبل از غذاست آن را خوردیم آمدند جمع کردند و رفتند. گفتیم: غذا همین بود، گفتند: بله ما انقلاب کرده تا زهد اسلامی را…
گفتم: «زهد» یعنی نخور نه یعنی به مهمان نده. این بخل اسلامی بود.
حدیث‌هایی داریم که حضرت علی(ع) نانِ خالی می‌خورده، یک روایت پیدا کنید که آن حضرت به مهمان هم نانِ خالی می‌داده.
وقت ما تمام ولی حرفها ماند باشد برای بعد، اسلام دین عدل و قشنگی است، تفریح و خنده و گریه دارد.
قرآن می‌فرماید: «وَ أَنَّهُ هُوَ أَضْحَکَ وَ أَبْکى» (نجم/43) خداوند می‌خنداند و می‌گریاند نه «هُوَ أَضْحَکَ وَ أَبْکى» همیشه می‌گریاند.
«والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته»