تفسیر سوره توحید

موضوع: تفسیر سوره توحید
تاریخ پخش: 75/10/29

بسم الله الرحمن الرحیم

1- خلقت مظهر لطف و رحمت خداست
جلوه مهربانی خداوند به همین است که توبه را قبول می‌‌کند دهها سال گناه را با یک لحظه توبه واقعی می‌‌پذیرد جلوه رحمت خدا اینست که ماه رمضان را برای ما قرار داده در اینکه ماهی را قرار بدهد که خواندن یک آیه قرآن ثواب یک ختم قرآن را داشته باشد اینها همه مظهر رحمت است در اینکه ما را هدایت کرد در اینکه ما را آفرید اصلاً دلیلی ندشات خدا ما را خلق کند فقط از رحمت او بود. کسی از من پرسید چرا خدا من را آفرید؟ گفتم جوابت را بدهم یا ندهم گفت بله گفتم حالا اگر من بلدم جوابت را بدهم، ندهم چی می‌‌شود؟ گفت کم لطفی است گفتم کم لطفی روی این کلمه ایستاد شما از من سوالی می‌‌کنید و من می‌‌توانم جوابتان را بدهم اگر کسی بتواند کاری را بکند، نکند کم لطفی است خداوند می‌‌تواند از خاک اسپرم بسازد می‌‌تواند از خاک گندم بسازد اگر نسازد کم لطفی است می‌‌تواند از یک تک سلول انسان بسازد اگر نسازد کم لطفی است اصلاً اگر خدا خلق نمی کرد جای سوال بود که خدا می‌‌تواند این کار را بکند چرا نکرد نگوئید چرا خلق کرد اگر خلق نمی کرد حالا ما که نبودیم ولی جایش بود که کسی بپرسد چرا خلق نکرد؟ لطف اوست که ما را خلق کرد بعد از خلقت انسان را آفرید بعد توفیق داد مسلمان شدیم اینها همه مظهر رحمت خداست در مناجات داریم «إِذْ کَانَ جَزَائِی مِنْکَ فِی أَوَّلِ مَا عَصَیْتُکَ النَّارَ» (صحیفه سجادیه/دعاى 16) خدایا در اولین گناهی که من کردم حقم بود که خلاصم کنی.
2- سوره توحید در احادیث
راجع به «قُلْ هُوَ اللَّهُ» (اخلاص/1) حدیث هایی داریم حدیث داریم در نمازهای شبانه روزی لااقل یکبار این سوره را بخوانید البته ما که در همه نمازهایمان می‌‌خوانیم اهل سنت در نمازهایشان سوره های مختلف می‌‌خوانند ما ایرانی‌ها عادت کردیم همه‌اش «قُلْ هُوَ اللَّهُ» می‌‌خوانیم. این سوره در اهمیت به منزله یک سوم قرآن است کسی که سه «قُلْ هُوَ اللَّهُ» بخواند بخصوص موقع خواب انگار همه قرآن را خوانده حتی اگر نمازمان تمام شد خود «قُلْ هُوَ اللَّهُ» تعقیب نماز است. خواندن «قُلْ هُوَ اللَّهُ» برای حفظ و نجات از شرور سفارش شده یهودی‌ها از پیغمبر(ص) خواستند خدا را به ما معرفی کن «قُلْ هُوَ اللَّهُ» را خواند «قُلْ هُوَ اللَّهُ» شناسنامه خداوند است و توحید اساسی ترین اصل همه ادیان است که در این سوره آمد.
«درسها»
3- تبلیغ معارف دین کم است
1- معارف حق را به دیگران اعلام کنید «قُلْ» بگو ما سر گفتن خیلی حرف داریم امام رضا(ع) فرمود اگر مردم بدانند ما چه می‌گوییم می‌آیند و مسلمان می‌شوند «إِنَّ النَّاسَ لَوْ عَلِمُوا مَحَاسِنَ کَلَامِنَا لَاتَّبَعُونَا» (عیون‌أخبارالرضا/ج‌1/ص‌307) اگر مردم می‌‌فهمیدند ما چه می‌‌گوئیم گوش می‌‌دادند کسانی که مسلمان نیستند بخشی از آن تقصیر ما است ما نگفتیم تبلیغات ما ضعیف است انجیل به بیش از 2 هزار زبان ترجمه شده قرآن ما به حدود 50 زبان ترجمه شده. پزشکی فوق تخصص چشم دارد همشهری ما است یک دوره نوار برای من آورد گفت این نوار را از آمریکا برای من فرستاده‌اند چون من فوق تخصص چشم در آمریکا دیده‌ام اساتید من در آمریکا اینرا برای من فرستاده‌اند گفتند اگر در ایران پیرمرد یا پیرزنی کور شد خواست تفسیر کتاب انجیل را از گوشش بشنود چون چشمش نمی بیند این یک دور تفسیر انجیل مسیحی‌ها برای پیرمرد و پیرزنهای کور ایرانی آنها تفسیر برای کور ما دارند و ما در 100 خانه یکدور تفسیر برای بیناهایمان نداریم ما در تبلیغات خیلی ضعیف هستیم آنها کاغذهایی پیدا می‌‌کنند 2 سانتی در 3 سانتی لای آدامس شکلاتی که از خارج برای ما می‌‌فرستند شکلات را که باز می‌‌کنی بخوری برای بچه هایمان می‌‌بینی در آن کاغذ 2 سانتی در 3 سانتی عکس سکس فرستاده یعنی از آن کاغذ 2-3 سانتی برای انحراف استفاده می‌کند ما بزرگترین تبلیغاتمان تبلیغ رب و گوجه است این هم در مشهد امام رضا(ع) نمی‌گویم این نباشد می‌گویم کنارش تبلیغات دیگر هم باشد تبلیغات ما یا ضعیف است یا تبلیغات مادی ما بیش از تبلیغات… اخیراً الحمدلله دو سه تابلو حجاب و امر به معروف دیدیم در تهران هم همینطور است تبلیغ چراغ گاز و جارو برقی خیلی بیش از تبلیغ مسائل اخلاقی است.
مقام معظم رهبری امسال در پیامی که برای اجلاس ششم فرمود کشور امام زمان(عج) باید جوری باشد که هر بیگانه ایی وارد آن می‌‌شود در و دیوار بفهمد این کشور کشور امام زمان(عج) است وگرنه جاروبرقی و زودپز و پلوپز در اتریش هم بود ما که نمی‌خواستیم اتریش بشویم. چهار سال کتابهای معارف دانشگاه ما یک سطر راجع به نماز در آن نبود دانشجوی ما راجع به اسرار نماز چیزی بلد نیست. شهید هاشمی نژاد یک جلسه پاسخ به سوالات داشت شهید بهشتی چهار شنبه‌ها عصر خانه‌اش باز بود افرادی می‌‌آمدند هر کس هر سوالی داشت در خانه باز بود و می‌‌آمد می‌‌پرسید در بسیاری از جاها جوانهای ما سوال دارند الان در تهران چند درس نهج البلاغه هست؟ یواشکی می‌‌گویم هیچی در تهران هیچ جلسه تفسیری نیست بد است «قُلْ» باید گفت استعداد زیاد است کسی نیست استعدادها را جمع کند.
4- از اثر پی به مؤثر می‌بریم
«قُلْ هُوَ» دیدنی نیست (او) «لا تُدْرِکُهُ الْأَبْصارُ» (انعام/103) امام حسین(ع) می‌‌فرماید کور باد آن چشمی که تو را نبیند ای خدا البته با این چشم با چشم دل به امام علی(ع) گفتند آیا خدایی را که عبادت می‌‌کنی دیدی؟ فرمود اگه خدا را ندیدم عبادت نمی کنم منتهی با چشم دل دیدم ما آنهایی را هم که خیال می‌‌کنیم دیدنی است واقع اینست که از اثر پی به موثر می‌‌بریم شما الآن این گچ را حتماً می‌‌بینید رنگ آن از آثار گچ است و زن آن از آثار گچ است حجم آن از آثار گچ است یعنی این گچی را هم که می‌‌بینید از آثار پی به مؤثر می‌‌برید رنگ و وزن و حجم گچ نیست اینها از صفات و آثار گچ است پس این گچی را که ما خیال می‌‌کنیم می‌‌بینیم به یک معنا از اثر پی به موثر می‌‌برید رنگ و وزن و حجم گچ نیست اینها از صفات و آثار گچ است پس این گچی را که ما خیال می‌‌کنیم می‌‌بینیم به یک معنا از اثر پی در موثر می‌‌بریم اصل شناخت ما شناخت عقلی است ابزار شناخت ما یکی‌اش چشم و گوش است. شما که جاذبه زمین را قبول دارید از کجا فهمیدید زمین جاذبه دارد؟ سیب از درخت افتاد خوب افتادن سیب از درخت که جاذبه نیست این آثار جاذبه است یعنی با هر عینکی به زمین نگاه کنی چیزی بنام جاذبه به چشمت نمی‌آید مگر ببینی این افتاد و از افتادن پی می‌‌بریم ما در همه علوم از اثر پی می‌‌بریم.
«قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ» نمی‌فرماید: «واحد» فرق است بین «واحد» و «احد» اگر بگوئیم «واحد» یعنی اولی معنایش اینست که یک دومی هم می‌‌شود باشد اما «احد» یعنی یکتا اما یکی بوی این را دارد که دو تا سه تا به عبارتی یکی یک کلمه ای است که پشت سر آن دو تا هم می‌‌شود بیاید.
5- نه شرک در تفکر و نه در عمل
نه شرک در تفکر و نه شرک در عمل بعضی‌ها در تفکر و بعضی‌ها در عمل مشرکند حدیث داریم اگر کسی این کلمه را بگوید باز هم شرک دارد (اگر فلانی نبود وضع من خراب بود) درایران یک کلمه زشتی را بکار می‌‌برند اصطلاح غلطی است (اول خدا دوم تو) همه کاره اوست بله خداوند اسبابی را قرار داده ما توسلی را هم که به اهل بیت پیدا می‌کنیم می‌‌گوئیم «اشْفَعْ لَنَا عِنْدَ اللَّه» تو از خدا بخواه یا امام رضا(ع) بچه من را شفا بده غلط است باید گفت یا امام رضا(ع) از خدا بخوا بچه مرا شفا بدهد. امامان و پیغمبر(ص) واسطه هستند در مقابل خدا هیچکس استقلال ندارد منافقین در اعلامیه‌شان می‌‌نوشتند به نام خدا و به نام خلق خدا خوب این شرک است فقط بنام خدا. یکوقت یک جایی بودیم کسی گفت شما انحصار طلبید گفتم اولین انحصار طلب خداست چون می‌‌فرماید «لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ» هیچ اله ایی قبول نیست «إِلَّا اللَّهُ» وقتی حرف حق است حرفهای باطل باید همه کنار بورد نمی شود گفت هم علی(ع) و هم معاویه خیر فقط علی(ع) ما انحصار طلبیم «فَما ذا بَعْدَ الْحَقِّ إِلاَّ الضَّلالُ» (یونس/32) بعد از حق هر کس باشد انحراف است هم این و هم آن درست نیست به همین خاطر ما همه اصحاب پیامبر(ص) را عادل نمی دانیم مگر می‌‌شود همه عادل باشند هم ابوذر عادل است و هم آنکه به ابوذر کتک زد و هم آنکه ابوذر را تبعید کرد اه! ! دو نفر که با هم دعوا می‌‌کنند نمی‌شود گفت شما هر دو نفر عادل هستید دو طرف دعوا یکی حق راست و دیگری باطل. همه اصحاب پیغمبر(ص) عادلند پس این آیاتی که می‌‌فرماید «یُؤْذُونَ النَّبِیَّ» (توبه/61) پیغمبر(ص) را اذیت می‌‌کردند هر چه قرآن می‌‌فرماید درست است.
«قُلْ هُوَ» بگو او، او را نمی بینم؟ نه چطور به خدای نادیده ایمان بیاوریم؟ همانطور که به جاذبه نادیده… از اثر پی به موثر می‌‌بریم شما روح من را که نمی بینید چون حرف می‌‌زنم می‌‌گوئید لابد زنده است در اکثر معلوماتمان از اثر پی به مؤثر می‌‌بریم.
6- خدا بی‌نیاز و همه به او نیازمندند
«اللَّهُ الصَّمَدُ» (اخلاص/2) یعنی نه ماده است نه مادی عزیز است خلل ناپذیر است، یعنی بی نیاز است مورد نیاز همه است همه به او نیاز دارند ولی او به هیچکس نیاز ندارد «اللَّهُ الصَّمَدُ» امیرالمومنین(ع) فرمود «صمد» یعنی جسم نیست و فرمود: «صمد» یعنی مثل ندارد «اللَّهُ الصَّمَدُ» یعنی خدا شبیه ندارد، خداوند مکان ندارد، امام علی(ع) فرمود «صمد» یعنی قیام و قعود ندارد، اینجا و آنجا نیست یک مکان باشد و یک مکان نباشد. نه شبیه دارد نه جسم دارد و نه مثل دارد امام باقر(ع) فرمود: «صمد» یعنی بزرگی است که تحت امر و نهی کسی نیست. «صمد» را صافی معنا کرد و ترمذی سنی‌ها که «صمد» یعنی «لَمْ یَلِدْ وَ لَمْ یُولَدْ» (اخلاص/3) «صمد» یعنی زاد و ولدی ندارد امام صادق(ع) فرمود اگر چهار آدم اهل پیدا می‌‌کردم از کلمه «صمد» تمام عقاید صحیح را استخراج می‌‌کردم ولی شاگرد باسوادی که حرف من را بکشد ندارد این خیلی مهم است در دعای جوشن کبیر داریم «یَا صَمَداً لَا یُطْعَمُ» (بلدالأمین/ص 405) ای صمدی که نیازی به غذا نداری.
7- خداوند نه ولدی دارد و نه والدی
«لَمْ یَلِدْ وَ لَمْ یُولَدْ» چرا «لَمْ یَلِدْ» جلو افتاده؟ چون آنچه بیشتر می‌‌گفتند، می‌‌گفتند فرزند خدا «لَمْ یَلِدْ» زاد و ولدی ندارد خداوند فرزندی ندارد اگر مولودی هست آنکه والده اوست باید مقدم بر او باشد او از چیزی زائیده نشده که زاینده مقدم بر او باشد وجود او وجود استثنایی است «لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَیْ‌ءٌ» (شورى/11) چند رقم ما وجود داریم مثلاً میوه از گل در می‌‌آید همینطور که میوه از گل بیرون می‌‌آید خدا از چیزی خلق شده نه درخت از هسته استخراج می‌‌شود خدا از چیزی استخراج شده نه آب از ابر بیرون آمده می‌‌توانیم بگوئیم خدا از ابر بیرون آمده نه آتش از چوب بیرون می‌‌آید می‌‌توانیم بگوئیم خداوند مثل آتشی است که از چوب بیرون می‌‌آید نه کلام از لب بیرون می‌آید می‌توانیم بگوئیم همانطور که کلام از لب بیرون می‌‌آید خدا از چیزی خلق شده؟ نه «لَمْ یَلِدْ وَ لَمْ یُولَدْ» نوشته از قلم بیرون می‌آید می‌‌توانیم بگوئیم همانطوری که نوشته از قلم بیرون می‌‌آید خداوند از چیزی خلق شده؟ نه «لَمْ یَلِدْ وَ لَمْ یُولَدْ» بو از گل بیرون می‌‌آید می‌‌توانیم بگوئیم همانطوری که بو از گل استخراج شده خداوند از چیزی استخراج می‌‌شود؟ نه «لَمْ یَلِدْ وَ لَمْ یُولَدْ» مزه از غذا بیرون می‌‌آید فکر از عقل بیرون می‌‌آید درک از دل بیرون می‌‌آید گرما از آتش بیرون می‌‌آید سر ما از برف بیرون می‌‌آید آقا خداوند مثل هیچکدام نیست حقیقتش چیست؟ نمی دانم فقط می‌‌دانیم هست در ذات خدا نمی توانیم فکر کنیم هر چه هست در صفات خدا در اینکه حکمت خدا در آفرینش مژه چه کرده؟ در اینکه بال پروانه چطوری است؟ در آفرینش خود ما چه کرده؟ در آفرینش کرات چه کرده؟ نمی دانیم محدود نمی تواند بی نهایت را بفهمد «قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ» اما هر چه هست یکتاست هستی را جوری منظم کرده که آثار حکمت در همه چیز پیداست یعنی دهان اندازه پستان مادر است پستان مادر کلفت نیست که توی دهان نرود دهان نوزاد دندان ندارد که آنرا گاز بگیرد نوزاد بدنیا می‌‌آید فود کردن بلد نیست اما مکیدن را بلد است در شیر همه نیازهایی که بدن می‌خواهد قند، فسفر، چربی، آب و… در آن هست کف پا را گود کرده برای چشم مژه گذاشته چشم که ظریف است آنرا توی کاسه گذاشته برای آنکه نور آنرا اذیت نکند برای پشت بام آن ابرو گذاشته برای آنکه عرق در آن نریزد جدول‌های پیشانی را طوری کرده که از اطراف بریزد گوش را چاله چوله کرده که جهت صدا را تشخیص بدهد روی را موجودی را باز گذاشته فقط چشم را کشوی گذاشته پلک آب دهان به اندازه تولید می‌‌شود که چک چک بیرون نچکد کم تولید نمی شود که آب قسمت‌اش کنی چشم ما از پی و آب نمک قاطی است که اشکمان شور است ما اکسیژن می‌‌گیریم کربن می‌‌دهیم برگها کربن می‌‌گیرند اکسیژن می‌‌دهند از آفرینش می‌‌فهمیم که حکمتی در کار است.
8- خدا قدیم است و هیچ شبیه و نظیری ندارد
یکی کسی به من گفت آقای قرائتی می‌‌توانی خدا را در یک دقیقه برای من ثابت کنی؟ گفتم تو هستی گفت بله دارم با شما حرف می‌‌زنم گفتم هستی خودت را آفریدی؟ گفت اگر خودم خودم را می‌‌آفریدیم طوری خلق می‌‌کردم که مریض نشوم پیر نشوم خشگل‌تر بشوم قوی‌تر بشوم پس 1- هستم 2- خودم خودم را نساختم همان دستی که مرا ساخته همان خداست.
راسل می‌گوید من قبلاً خداپرست بودم می‌گفتم همه چیز را خدا آفرید بعد گفتم خدا را کی آفرید؟ ماندم خوب آقای راسل کجا تشریف بردید رفتم خیلی خوش آمدی بعد گفت همه چیز از ماده است می‌‌گوئیم جناب راسل ماده از کجاست؟ می‌‌گوید ماده از قدیم بوده می‌‌گوئیم خوب خدا هم از قدیم بوده یک بوده با شعور را قبول نکرده رفت میلیاردها بوده بی شعور را قبول کرد چه خداپرست چه مادی باید قبول کنیم یک چیزی قدیم است منتهی ما می‌‌گوییم قدیم ما خدای حکیم است آنها می‌‌گویند قدیم ما ذرات بی شعور است «لَمْ یَلِدْ وَ لَمْ یُولَدْ».
«وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ کُفُواً أَحَدٌ» (اخلاص/4) هیچ شبیه و نظیری ندارد خداوند را به بو و عطر و باران از ابر و به آتش از هیزم و به نور از خورشید نمی شود تشبیه کرد «لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَیْ‌ءٌ» ما خدا را از صافش و از آفرینشش می‌‌شناسیم و بیشترین شناخت ما همین پی بردن از آثار است.

«والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته»