موضوع: تفسیر آیه 44 اعراف، گفتگوهای قیامت
تاریخ پخش: 04/09/80
بسم الله الرّحمن الرّحیم
«الهی انطقی بالهدی و الهمنی التقوی»
1- قیامت در قرآن
هر روز یک آیه‌ای را تفسیر می‌کنیم. این آیه چون مربوط به قیامت است من اول یک مقدمه‌ای بگویم. در قرآن خیلی از سوره‌ها به اسم قیامت است. پانزده تا از سوره‌های قرآن به اسم قیامت است، اعراف، زمر، دخان، جاثیه، واقعه، تغابن، الحاقه، القیامه، نباء، تکویر، انفطار، انشقاق، غاشیه، شمس، زلزال، قارعه،
مسأله چیست؟ 114 سوره در قرآن است شانزده تا از سوره‌های قرآن به نام حوادث قیامت است. هفتاد بار کلمه قیامت در قرآن آمده کلمه «یوم القیامه» هفتاد بار در قرآن آمده حدود هزار آیه راجع به قرآن است تقریباً یک ششم قرآن روز قیامت به قول مرحوم فیض کاشانی صد تا اسم دارد: «یوم الفصل، یوم الجمع، یوم النشر، یوم الطلاق، یوم الحسره» یازده مرتبه در قرآن کلمه یوم العظیم آمده است، قصه چیست؟
صد تا اسم دارد یازده مرتبه کلمه «یوم العظیم» یعنی روز بزرگ.
خدا یازده مرتبه به پیغمبرش می‌گوید «وَ ما أَدْراک» (قدر/2) تو هم نمی‌دانی. پیغمبر بگویم علمش چه بود؟ در دعای ندبه راجع به علم پیغمبر می‌گوید «أودعته علم ما کان و ما یکون إلى انقضاء» (اقبالالاعمال/ص295) خداوند علم گذشته و آینده را به پیغمبر داده به قیامت که می‌رسد می‌گوید تو هم نمی‌دانی. حالا قصه چیست؟ حالا این «وَ ما أَدْراک» را چون با آن آشنا هستید بگویم، مثلاٌ در سوره الحاقه داریم «الْحَاقَّهُ مَا الْحَاقَّهُ وَ ما أَدْراکَ مَا الْحَاقَّهُ» (حاقه/1-3) یعنی یا رسول الله تو هم نمی‌دانی قیامت چه خبر است، یا در آیه‌ای داریم که جهنم سقر است. نمی‌دانی سقر چیست.
2- مواقف قیامت
«وَ ما أَدْراکَ ما سَقَرُ» (قمر/27) تو هم که پیغمبری نمی‌دانی سقر چیست؟ یا مثلاً در مورد یوم الفصل داریم «وَ ما أَدْراکَ ما یَوْمُ الْفَصْلِ» (مرسلات/14) پیغمبر نمی‌دانی روز قیامت چه روزی است یا داریم «ثُمَّ ما أَدْراکَ ما یَوْمُ الدِّینِ» (انفطار/18) در این جا دو مرتبه می‌گوید تو هم نمی‌دانی چه روزی است، دو بار پشت سر هم گفته «ثُمَّ ما أَدْراکَ ما یَوْمُ الدِّینِ) (انفطار/18) خدا به پیغمبرش می‌گوید تو نمی‌دانی «وَ ما أَدْراکَ ما سِجِّین» (مطففین/8)، «وَ ما أَدْراکَ ما عِلِّیُّونَ» (مطففین/19)، «الْقارِعَهُ مَا الْقارِعَهُ وَ ما أَدْراکَ مَا الْقارِعَهُ» (قارعه/1-3) می‌دانی قارعه یعنی چی؟ قارعه یعنی کوبنده قیامت که می‌شود چنان صدایی… یعنی زمان جنگ گاهی هواپیماها می‌آمدند دیوار صوتی را می‌شکستند شیشه‌ها می‌شکست صدایی بوجود می‌آید تمام زمین فرو می‌ریزد «الْقارِعَهُ مَا الْقارِعَهُ وَ ما أَدْراکَ مَا الْقارِعَهُ» کوبنده چه کوبنده‌ای نمی‌دانی آن کوبنده چیست. مسأله چیست؟ این قیامت فراموش نشود.
یک گروهی به نام حزب الله در مقابل طاغوت زمان ایستادند. گفتند: ما کم هستیم، کم هستیم یعنی چه؟ آنهایی که ایمان به قیامت داشتند گفتند کم یعنی چه؟ برویم جلو آنکه ایمان به قیامت دارد در جنگ و جبهه جگر دارد آنکه ایمان به قیامت دارد در بازار می‌ترسد کلاه سر مشتری بگذارد. می‌گوید لقمه حرام است. قیامت چه جواب بدهم. حالا مشتری نمی‌فهمد. نرخ دستش نیست. می‌توانم کلاه سرش بگذارم یک کسی که می‌خواهد مال مردم را بدزدد یک کس که می‌خواهد کلاهبرداری بکند ایمان به قیامت داشته باشد. ایمان به قیامت آمار جرم و جنایت را کم می‌کند ما اگر می‌خواستیم کشورمان امن باشد و آمار فساد کم باشد فتیله ایمان به قیامت را بالا ببریم هر چه ایمان به قیامت زیاد شد فساد کم می‌شود.
چه روزی است که خداوند یازده مرتبه گفته: «یوم العظیم» چه مسئله‌ای است که شانزده تا از سوره‌های قرآن بنام اوست، مسأله چیست؟ چه مسئله‌ای است که خدا به پیغمبرش می‌گوید تو نمی‌دانی؟ ماجرا چیست؟ اگر ایمان به قیامت باشد این همه چپاول نمی‌کنند این همه تکاثر نیست قرآن می‌گوید: «یوم الحساب» ممکن است مسلمان باشد ایمان به قیامت هم دارد ولی فراموش می‌کند ایمان با فراموشی فرق می‌کند چون یک آیه داریم «لا یُؤْمِنُ بِیَوْمِ الْحِسابِ» (غافر/27) گاهی آدم نه ایمان به قیامت دارد نه قیامت را قبول دارد.
ما در این جلسه می‌خواهیم یک خورده گفتگوهای قیامت را با هم صحبت کنیم قیامت خیلی‌ها با هم حرف می‌زنند پس بحث امروز ما این است.
3- گفتگوها در قیامت
گفتگوهای قیامت چند رقم گفتگو در قیامت است:
1- دوزخیان با بهشتیان صحبت می‌کنند.
2- بهشتیان با دوزخیان صحبت می‌کنند.
3- دوزخیان با دوزخیان صحبت می‌کنند.
4- بهشتیان با بهشتیان صحبت می‌کنند.
5- دوزخیان با شیطان صحبت می‌کنند.
6- دوزخیان با رهبران خود صحبت می‌کنند.
7- دوزخیان با فرشته‌ها صحبت می‌کنند.
8- دوزخیان با خداوند صحبت می‌کنند.
اینها وحی است. دیر یا زود باید ببینیم گفتگوها چیست؟ «وَ نادى أَصْحابُ الْجَنَّهِ أَصْحابَ النَّارِ أَنْ قَدْ وَجَدْنا ما وَعَدَنا رَبُّنا حَقًّا فَهَلْ وَجَدْتُمْ ما وَعَدَ رَبُّکُمْ حَقًّا قالُوا نَعَمْ فَأَذَّنَ مُؤَذِّنٌ بَیْنَهُمْ أَنْ لَعْنَهُ اللَّهِ عَلَى الظَّالِمینَ» (اعراف/44) خوب چه می‌گوید «وَ نادى» ندا می‌زنند صدا می‌زنند اصحاب بهشت اصحاب دوزخ را می‌گویند «أَنْ قَدْ وَجَدْنا ما وَعَدَنا رَبُّنا حَقًّا» خدا وعده‌هایی که به ما داده بود وفا کرد آیا وعده‌هایی که به شما دوزخیان داده وفا کرده بهشتیان می‌گویند خدا وعده داده بود به ما که به بهشت ببرد شما را هم که وعده داده بود به وعده‌اش نسبت به شما وفا کرد «قالُوا نَعَمْ» یعنی گفتند بله ما رسیدیم به آنجایی که باید می‌رسیدیم شما هم رسیدید. «وَ نادى أَصْحابُ النَّارِ أَصْحابَ الْجَنَّهِ أَنْ أَفیضُوا عَلَیْنا مِنَ الْماءِ أَوْ مِمَّا رَزَقَکُمُ اللَّهُ قالُوا إِنَّ اللَّهَ حَرَّمَهُما عَلَى الْکافِرینَ» (اعراف/50) دوزخیان ناله می‌کنند صدا می‌زنند می‌گویند «أَفیضُوا» فیض بپاشید به ما، یک خورده آب بدهید «أو مِمَّا رَزَقَکُمُ اللَّهُ» یا آنچه خدا رزق شما کرده یک خورده به ما بدهید ما می‌سوزیم «قالُوا إِنَّ اللَّهَ حَرَّمَهُما عَلَى الْکافِرینَ» خدا نعمت‌های ما را بر شما حرام کرده چرا در دنیا شراب خوردید؟ ترش می‌خواستید لیموترش بود شیرین می‌خواستید خرما بود، ترش و شیرین می‌خواستید پرتغال و انار بود همه نعمت‌های حلال را گذاشتی کنار گفتی من باید شراب بخورم چرا سراغ رواء رفتی یک بیچاره‌ای گیر کرد آمد یک ماهی از تو بگیرد. گفتید: ماهی 40 تومان سود چرا کلاهبرداری کردی؟ چرا به این دختر و پسر خیانت کردی؟ اینجا حرام‌ها را حلال کردید، برای خودتان اینجا هم حلال‌ها بر شما حرام است. جابجا می‌شود دنیا و آخرت فتوکپی هم هستند حتی تعبیرها هم مثل هم هستند مثلاً مجرمین به پیغمبرها می‌گفتند بگو، نگویی ما گوش نمی‌دهیم «سَواءٌ عَلَیْنا» (شعراء/136) یعنی مساوی است برای ما، آیا موعظه بکنیم «أَمْ لَمْ تَکُنْ مِنَ الْواعِظِین» (شعراء/136) موعظه بکنید ما گوش نمی‌دهیم قد قامت الصلوه بگویی یا نگویی ما نماز نمی‌خوانیم بکنی یا نکنی ما گوش نمی‌دهیم اینها که اینجا به پیغمبرها می‌گویند بگویی یا نگویی ما گوش نمی‌دهیم روز قیامت جیغ آخرش می‌بینند فایده ندارد «سواء علینا» این «سواء» در مقابل آن سواء گفتند بگویی تا نگویی یک جور است آنجا می‌گویند جیغ بزنی و نزنی یک جور است.
4- گفتگوی دوزخیان با بهشتیان
خوب دوزخیان می‌گویند که «وَ نادى أَصْحابُ النَّارِ أَصْحابَ الْجَنَّهِ» اهل دوزخ فریاد می‌زنند به بهشتیان می‌گویند افیض، فیض بپاشید بر ما حین الماء آب، آب یا «مِمَّا رَزَقَکُمُ اللَّهُ» هر چی خدا به شما داد به ما هم بدهید می‌گویند «قالُوا إِنَّ اللَّهَ حَرَّمَهُما عَلَى الْکافِرینَ» این چیزها اینجا برای شما حرام است چون شما در دنیا یک حرام‌هایی را انجام دادید.
«یَوْمَ یَقُولُ الْمُنافِقُونَ وَ الْمُنافِقاتُ لِلَّذینَ آمَنُوا انْظُرُونا نَقْتَبِسْ مِنْ نُورِکُمْ قیلَ ارْجِعُوا وَراءَکُمْ فَالْتَمِسُوا نُوراً» روزی که مردان منافق و زنان منافق می‌گویند «انْظُرُونا» منافقین به مؤمنین می‌گویند: یک نظر بکنید به ما «نَقْتَبِسْ مِنْ نُورِکُمْ» ما از نور شما اقتباس بکنیم رویتان را برگردانید ما از نور شما استفاده کنیم به اینها گفته می‌شود «ارْجِعُوا» مراجعت کنید در دنیا «ارْجِعُوا وَراءَکُمْ» برگردید دنیا «فَالْتَمِسُوا نُوراً» آنجا نور التماس بکنید اینجا جای قرض نیست اینجا نور نمی‌دهند.
الان هرکسی برود مکه، چون حاجی‌ها دو سه شب در بیابان‌های مکه در چادرها باید زندگی کنند یک نصفه روزی باید در بیابان عرفات باشند بعد شب باید در بیابان باشند چسبیده به عرفات است بعد بیابان سه تا بیابان کنار هم بیابان اول بیابان دوم بیابان سوم، روشن است. قدیم در بیابان‌ها لامپ نبود. ایرانی‌ها که می‌رفتند چراغ قوه می‌بردند. شب عید قربان باید در بیابان چراغ بیندازند شن جمع کنند هر حاجی چند تا شن باید جمع کند که فردا بر جای شیطان پرتاب کند. چون در تاریکی بود و یک میلیون حاجی در بیابان. یک حاجی به حاجی دیگر گفت آقا ببخشید یک چراغ قوه به من بدهید من از این نور چراغ قوه استفاده کنم گفت باید از ایران نور با خودت بیاوری «قیلَ ارْجِعُوا وَراءَکُمْ فَالْتَمِسُوا نُوراً» باید چراغ قوه از ایران بیاوری اینجا نور نیست.
5- گفتگوی دوزخیان با خودشان
برویم سراغ سوره سبأ دوزخیان با دوزخیان چی می‌گویند «وَ قالَ الَّذینَ کَفَرُوا لَنْ نُؤْمِنَ بِهذَا الْقُرْآنِ وَ لا بِالَّذی بَیْنَ یَدَیْهِ وَ لَوْ تَرى إِذِ الظَّالِمُونَ مَوْقُوفُونَ عِنْدَ رَبِّهِمْ یَرْجِعُ بَعْضُهُمْ إِلى بَعْضٍ الْقَوْلَ یَقُولُ الَّذینَ اسْتُضْعِفُوا لِلَّذینَ اسْتَکْبَرُوا لَوْ لا أَنْتُمْ لَکُنَّا مُؤْمِنینَ» (سباء/31) مستکبرین به مستکبرین می‌گویند مرگ بر تو تقصیر تو بود شما ما را گمراه کردید «لَوْ لا أَنْتُمْ» اگر شما نبودید ما ایمان می‌آوردیم تقصیر شماست… «لَکُنَّا مُؤْمِنینَ» آیا ما جلوی شما را گرفته بودیم ما مقصر نیستیم یعنی آنجا همه‌شان می‌خواهند توپ را بیندازند خانه همسایه «لَوْ لا أَنْتُمْ» حتی یک آیه داریم به شیطان می‌گویند تقصیر تو بود در سوره ابراهیم می‌گوید خدا لعنتت کند. مرگ بر تو نفرین بر تو. شیطان می‌گوید چه شده است؟ می‌گوید آخر ما را وسوسه کردی گولمان زدی می‌گوید «فَلا تَلُومُونی وَ لُومُوا أَنْفُسَکُم» (ابراهیم/22) مراملامت نکنید بزنید توی سر خودتان من که مجبورت نکردم من گفتم کیش، کیشت کردم خوب آمدی من که بلندت نگردم بگذارم توی گناه من یک چشمک زدم به تو سیگار تعارف کردم لبت را نگرفتم که به سیگار که بدوزم گفتم باسم الله باید بگویی نه من نمی‌کشم.
«إِلاَّ أَنْ دَعَوْتُکُمْ فَاسْتَجَبْتُم» (ابراهیم/22) شما خودتان اجابت کردید من که شما را مجبور نکردم شما خودت کج بودی شما خودت مثل درخت خشک بودی من اره‌ات کردم باغبان که درخت سبز را اره نمی‌کند درخت اول که خشک می‌شود بعد باغبان می‌آید درخت خشک را اره می‌کند پس تو خودت خشک بودی من هم آمدم اره‌ات کردم.
6- چگونه انسان جهنمی می‌شود؟
«ما سَلَکَکُمْ فی سَقَرَ» (مدثر/42) چطور شما رفتید جهنم «قالُوا لَمْ نَکُ مِنَ الْمُصَلِّینَ» (مدثر/43) ما نماز نمی‌خواندیم «لَمْ نَکُ مِنَ الْمُصَلِّینَ» فقرا را هم اطعام نمی‌کردیم، هر جوری می‌زدند ما همان جور می‌رقصیدیم می‌گفتیم می‌خواهی نشوی رسوا همرنگ جماعت شو ما دیدیم آن ول شد ما هم ول شدیم.
آن بی تعهد شد ما هم بی‌تفاوت شدیم او غیرتش را کنار گذاشت او خدماتش را کنار گذاشت او انقلاب را کنار گذاشت دیدیم آن مردم ول شدند ما هم مثل آنها شدیم. هر جوری زدند ما همان جوری رقصیدیم «وَ کُنَّا نُکَذِّبُ بِیَوْمِ الدِّینِ» (مدثر/46) حرف قیامت را هم می‌زدند برو بابا کی قیامت را قبول دارد. قیامت گفتگوهاست. حدود هزار آیه در قرآن است خیلی قصه جدی است. به آبروی کسانی که این قرآن را می‌خواندند و متأثر می‌شدند. امیرمؤمنان ناله می‌کرد. شهید علامه می‌گفت استادی داشتم نماز شب می‌خواند سوره والفجر که می‌رسید می‌گفت که «وَ جیءَ یَوْمَئِذٍ بِجَهَنَّمَ یَوْمَئِذٍ یَتَذَکَّرُ الْإِنْسانُ وَ أَنَّى لَهُ الذِّکْرى» (فجر/23) می‌گفت وقتی می‌رسید به «جیءَ یَوْمَئِذٍ بِجَهَنَّمَ» مثل مرغ می‌پرید بالا می‌گفت تو نماز شب جیغ می‌زد خدایا تو ما را به حق او کسانی که به قیامت ایمان داشتند و یقین داشتند و از ترس قیامت خلاف نکردند روز به روز ایمان ما را نسبت به قیامت و به خودت و نسبت به مکتب و تعهد ما را نسبت به مسئولیت‌هایمان زیادتر بفرما.
ما را از غفلت بیرون بیاور. خدایا هر جا تو و قیامت و مسئولیت را فراموش می‌کنیم خودت ما را متنبه کن. لغزش‌های گذشته ما را ببخش و بیامرز. قلب آقا امام زمان را از ما راضی کن. عبادتها را قبول کن. نسل و ناموس ما را حفظ کن. امت و رهبرمان را حفظ کن. دولت و مسئولانمان را حفظ کن. عقاید و افکارمان را حفظ کن. مرزهای ما را حفظ کن. هرچی به ما دادی حفظ کن. شر دشمنانمان را به خودشان برگردان.
«و السلام علیکم و رحمه الله و برکاته»