موضوع: اخلاص، اهمیت
تاریخ پخش: 76/10/18
بسم الله الرحمن الرحیم
«الهی انطقنی بالهدی و الهمنی التقوی»
در ایام رحلت حضرت خدیجه کبری(س) هستیم؛ او اولین زنی بود که به پیغمبر(ص) ایمان آورد. زنی که یک معامله جانانه با خدا کرد. کثیر داد و کوثر گرفت. اموال زیادی را داد فاطمه(س) گرفت.
1- یادی از حضرت خدیجه
زنی که پیغمبر اسلام(ص) مرتباً از ایشان یاد می‌نمود. و بعضی از همسرها می‌گفتند: چه خبره؟! زنی بود و رفت خدا از او بهترش را نصیب تو کرده! حضرت رسول(ص) می‌‌فرمود: هیچ زنی مقامش به خدیجه(س) نمی‌رسد.
زنی که مادر فاطمه(س) شد و جده یازده معصوم(ع). زنی که به پیغمبر(ص) می‌گفت: هرچه داشتم دادم فقط آرزویم این است که تو یک پارچه به من بدهی تا کفن من بشود؛ زنی بود که پیغمبر اسلام(ص) گوسفند قربانی می‌کرد گوشتش را می‌فرستاد در خانه زنهایی که قبلا با خدیجه(س) رفیق بودند. یعنی سالگرد و یادبود می‌گرفت؛ از اهرم‌های رشد اسلام اموال خدیجه(س) بود. زنی که خودش پیشنهاد کرد با پیامبر ازدواج کند. بر خلاف بد خواهانی که می‌گویند: پیامبر(ص) به دنبال زن پولدار رفت، نه خیر زن پولدار آمد سراغ پیامبر(ص). و این به خاطر لیاقتهایی است که حضرت خدیجه(س) داشتند.
از حوادث ماه رمضان یکی رحلت حضرت خدیجه و دیگری رحلت حضرت ابوطالب(ع) است. ابوطالب(ع) هم از حامیان اسلام بود. پیامبر(ص) دو یار داشتند که اگر این دو نبودند خیلی به پیامبر(ص) ضربه می‌زدند: یکی حضرت حمزه دیگری حضرت ابوطالب(ع). حمزه(ع) خیلی مهم بود، ابوطالب(ع) بزرگ مکه بود و چون پیامبر(ص) برادر زاده ایندو بزرگوار بود، مردم به احترام عموهایش شرشان را کم می‌کردند. و در یک سال تلخ در یک ماه رمضان تلخ این دو عزیز را از دست داد. این چند جمله درباره این بانوی عزیز بود و اما بحث این هفته؛ موضوع بحث این هفته «اخلاص» است.
2- اهمیت نیت خالصانه
اخلاص چیست؟
چیزی که به کارها رنگ می‌دهد نیت است. یک عدد سیب را فرض کنید. سه نفر آنرا نمی خورند. یکی به دلیل آنکه با شما قهر است دومی به دلیل اینکه میل ندارد. سومی به دلیل اینکه می‌گوید: دیگری نیازش بیشتر است، بدهید او بخورد. اینها نیت‌هایشان فرق می‌کرد. زنده باد سومی. این معنای نیت است. چاقوکش و جراح هر دو شکم پاره می‌کنند. از چاقوکش پول می‌گیرند به جراح پول می‌دهند. به خاطر نیتشان. ارزش کارها به نیت هاست. ولذا در قرآن خیلی داریم: «فی سَبیلِ اللَّهِ»، «یُجاهِدُونَ فی سَبیلِ اللَّهِ» (مائده/54)، «یُقاتِلُونَ فی سَبیلِ اللَّهِ» (نساء/76)، «یُنْفِقُونَ أَمْوالَهُمْ فی سَبیلِ اللَّهِ» (بقره/261) کارها باید رنگ خدا داشته باشند وگرنه هوس هستند. نیت خیلی مهم است. آیت الله بهاءالدینی از علمای وارسته و بزرگواری بودند که اخیرا از دنیا رفتند. به من گفتند: قرائتی! یک وقت نگویی توی تلویزیون حرف می‌زنم چند میلیون نفر مرا می‌بینند! اگر اخلاص در کارت نباشد سخنرانی تو با رقص یک میمون برابر است. چون اگر یک میلیون هم بر قصد نگاهش می‌کنند، نگاه کردن مردم دلیل بر رشد و قرب تو نیست. نگویی من مشهور شده‌ام! که هیمالیا شهرتش از ما بیشتر است. نگاهت کنند میمونی، بالا بری دود هستی، مشهور هم شوی کوه هیمالیا هستی. آن چیزی که به کارت ارزش می‌دهد نیت است و اخلاص.
من تقاضا می‌کنم از تمامی روزه داران که در وقت افطار که موقع استجابت دعا است. از خداوند متعال بخواهند به کارهای ما اخلاص دهد. اگر اخلاص نباشد همه کارها هدر می‌رود. مردم اول که خیلی هستند هرکدام هم خیلی توقع از آدم دارند و انسان هم نمی توانند همه مردم را راضی کند. خدا هم یکی است. «قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ» (اخلاص/1) و هم زود راضی می‌شود. «یا سریع الرضا» (مصباح‌المتهجد/ص849) و ما اینجا یا باید مردم را راضی کنیم یا خدا را. وقتی خدا راضی شد بقیه را حساب نکن. «قُلِ اللَّهُ ثُمَّ ذَرْهُمْ» (انعام/91) بگو خدا وبقیه را بریز دور. اگر اخلاص باشد همه چیز هست. امام خمینی (ره) از روی اخلاص قیام کرد. به امام (ره) گفتند: آقا! فلانی همسایه شماست روضه خوانی می‌کند شب به خانه‌اش بروید. امام فرمود: می‌خواهم بروم اما قصد اخلاص ندارم. برای اینکه می‌بینم صاحبخانه کنار در ایستاده و می‌گوید: بفرمایید روضه، چون می‌بینم اگر بروم روضه به خاطر خدا نیست. معنی اخلاص مهم است. پیدا کردنش هم مشکل است.
علامت اخلاص این است که اگر الان به بنده بگویند: تو دیگر در تلویزیون سخنرانی نکن و کس دیگری را بیاورند من غصه نخورم. در این صورت من اخلاص دارم. اما اگر ناراحت شدم معنایش این است که تلویزیون دکان است، مسجد دکان است، گاهی منبر دکان است، گاهی حتی دین هم دکان است! می‌رود در مسحد دعا بخواند، اگر بگویند: بگذار فلانی بخواند، سریع قهر می‌کند! اگر برای خدا آمده ای بگذار دیگری بخواند. یک وقت کسی که می‌خواند بد می‌خواند و مردم را فراری می‌دهد این حسابش جداست. اخلاص مشکل است. به دانشجوی ما بگویند: مدرک در کار نیست. اگر درس را ادامه دهد معلوم می‌شود علم را برای خدا یاد می‌گیرد. وگرنه برای مدرک است. وارد بحث اخلاص می‌شویم. سنبل اخلاص همین کلمه: «إِیَّاکَ نَعْبُدُ وَ إِیَّاکَ نَسْتَعینُ» (فاتحه/5) است.
3- اخلاص در روایات
من چند تا روایت می‌خوانم و این کلمه را با هم زمزمه می‌کنیم و در افطار و سحر از خدا می‌خواهیم که به ما اخلاص دهد. اخلاص به قدری مهم است که امام سجاد(ع) سحرهای ماه رمضان می‌فرماید: «اللَّهُمَّ طَهِّرْ قَلْبِی مِنَ الشرک» خدایا قلب مرا از شرک پاک کن. خیلی افراد هستند که دین دارند اما در ایمانشان مویرگهای شرک هستند. قرآن می‌فرماید: «وَ ما یُؤْمِنُ أَکْثَرُهُمْ بِاللَّهِ إِلاَّ وَ هُمْ مُشْرِکُونَ» (یوسف/106) دین دادند اما مویرگهای شرک درونشان هست. و لذا قهر می‌کنند اگر به آنها گفته شود: هیأت شما بعدا سینه بزند! آدم مخلص هیچ چیز نمی داند جز خدا. قَالَ أَمِیرُالْمُؤْمِنِینَ(ع): «غایه الإخلاص الخلاص» (غررالحکم/ص198) اگر ما مخلص باشیم از بحر خدا خالص می‌شویم. قَالَ أَمِیرُالْمُؤْمِنِینَ(ع): «بالإخلاص ترفع الأعمال» (غررالحکم/ص155) آدم وقتی اخلاص دارد عملش بالا می‌رود. قَالَ أَمِیرُالْمُؤْمِنِینَ(ع): «لو خلصت النیات لزکت الأعمال» (غررالحکم/ص93) اگر نیت خالص باشد عمل رشد می‌کند. اخلاص مثل نخ اسکناس است و به اسکناس ارزش می‌دهد. قَالَ الْبَاقِرُ (ع): «مَا أَخْلَصَ الْعَبْدُ الْإِیمَانَ بِاللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَرْبَعِینَ یَوْماً أَوْ قَالَ مَا أَجْمَلَ عَبْدٌ ذِکْرَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَرْبَعِینَ یَوْماً إِلَّا زَهَّدَهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فِی الدُّنْیَا وَ بَصَّرَهُ دَاءَهَا وَ دَوَاءَهَا فَأَثْبَتَ الْحِکْمَهَ فِی قَلْبِهِ وَ أَنْطَقَ بِهَا لِسَانَهُ» (کافی/ج2/ص16) اگر کسی چهل روز برای خدا اخلاص داشته باشد خداوند حکمت را از قلبش بر زبانش جاری می‌کند. اگر می‌خواهید امور به نتیجه برسد نیتتان را خالص کنید؛ اگر کسی اخلاص داشته باشد «وَ بَصَّرَهُ دَاءَهَا وَ دَوَاءَهَا» خداوند خوبی‌ها و بدی‌ها را می‌فهمد.
4- نشانه‌های اخلاص در عمل
آدم مخلص شعارش این است: «إِیَّاکَ نَعْبُدُ» (فاتحه/5). من فقط بنده توام. هیچ انتظاری از کسی ندارم. اهل بیت ما(ع) وقتی که سه روز روزه گرفتند و هرشب مسکین و یتیم و اسیر در خانه آنها را زدند، با آب افطار کردند و غذایشان را به آنها دادند. یک سوره «هل اتی» برای آنها نازل شد. مهم نان نبود که به آنها می‌دادند، بلکه مهم این بود که می‌گفتند: «لا نُریدُ مِنْکُمْ جَزاءً وَ لا شُکُوراً» (دهر/9) ما از شما نه جزاء می‌خواهیم نه تشکر. علامت اخلاص این است که انسان هیچ توقعی از کسی نداشته باشد. خمس می‌دهد و یک توقعی هم از آقا دارد.
آدم مخلص ظاهر و باطنش یکی است. فقط بنده اوست، می‌خواهد خدا را راضی کند. ولذا قرآن می‌فرماید: کسی که می‌خواهد خدا را راضی کند باکی ندارد.: «وَ لا یَخافُونَ لَوْمَهَ لائِمٍ» (مائده/54) از هیچ ملامت کننده ای نمی ترسید. به امام (ره) گفتند: این فتوای قتل سلمان رشدی با قوانین بین الملل سازگار نیست؟! امام فرمود: به درک، قوانین بین الملل چیست؟! آبروی رسول الله را بردند! او مخلص بود. مخلص کسی است که اگر از جایی می‌رفت یادش آمد نمازش در حال قضا شدن است همانجا نماز بخواند. من فقط بنده توام. نسبت به زن و مرد و ترک و عجم تعصب ندارم. می‌گویم: «السَّلَامُ عَلَیْنَا وَ عَلَى عِبَادِ اللَّهِ الصَّالِحِینَ». آدم مخلص فقط خدا را می‌بیند. حمایت از شخص بخصوصی بدون دلیل اخلاص نیست. هرچه رنگ غیر خداست کنار می‌گذاریم. «إِیَّاکَ نَعْبُدُ» فقط بنده توام. این اعلا درجه ایمان است. آیا موقع افطاری دادن به 2 نفر گمنام هم افطاری دادی؟! گاهی بعضی‌ها همیشه در صف اول نماز هستند اگر به آنها بگویی بروید صف دوم، قهر می‌کنند و دیگر مسجد نمی آیند. اینها اخلاص ندارند. تمام زنهای وسواسی از اخلاص خارج شده‌اند. رسول الله می‌فرماید: پاک شد، مرد یا زن وسواسی می‌گوید: به دلم نچسبید! این خدا نیست بلکه دل است. او می‌خواهد دلش را راضی کند نه خدا را. آدم مخلص به حرف مردم کاری ندارد. امیرالمؤمنین(ع) می‌فرماید: آدم مخلص کسی است که اگر در دست سفال باشد و مردم بگویند طلاست برای او اهمیت ندارد و بالعکس. شخصی به من گفت: شنیدم در تلویزیون به زبان کاشی قصه می‌گویی؟! این جمله به من برخورد. فهمیدم که اخلاص ندارم. اخلاص نهایت دین است، اعلا درجه ایمان است، عبادت مقربین است.
5- چرا فقط برای خدا
آدم مخلص مأیوس نمی شود: «إِیَّاکَ نَعْبُدُ» فقط بنده توام. «وَ إِیَّاکَ نَسْتَعینُ» (فاتحه/5) در این آیه من 22 نکته نوشته‌ام که برایتان می‌گویم: 1- یعنی فقط تو را عبادت می‌کنم، بعضی هوی، بعضی طاغوت و… می‌پرستند. 2- چرا «نَعْبُدُ» اول آمد؟ چون عبادت حق خدا است و کمک گرفتن حق ماست. حق خدا باید از حق ما جلوتر باشد. 3- فقط تو را کار دارم. در دعای ابوحمزه ثمالی (سحرهای ماه مبارک) می‌خوانیم: خدایا هر وقت می‌خواهم تو را صدا می‌زنم: «بِغَیْرِ شَفِیعٍ فَیَقْضِی لِی حَاجَتِی» (مصباح‌المتهجد/ص582) بدون واسطه می‌گویم: یالله. شبانه روزی هستی. و با گفتن ده بار یا الله سیم به تو وصل می‌شود. «یا إِلَهَ الْعَاصِینَ» تو خدای گنهکاران هم هستی. من فقط تو را عبادت می‌کنم کاری به وعده‌ها ندارم. کاری به تهدیدها ندارم. از ترس و طمع نیست، بلکه من خودت را می‌خواهم.
باید مخلص خدا بود نه مخلص پست و مقام.
«إِیَّاکَ نَعْبُدُ وَ إِیَّاکَ نَسْتَعینُ» دنیا فرمول دارد اما تو می‌توانی این فرمولها را عوض کنی. می‌توانی به پیرزن نازا بچه بدهی. می‌تواند آتش را سرد کند. در انحصار فرمولها نیستم؛ این مقدار که هدایت شده ایم تو ما را هدایت نمودی. «الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذی هَدانا لِهذا» (اعراف/43) خدا را شکر که در ایران هستیم. در بین امت حزب الله. خدا را شکر که در این تاریخ زندگی می‌کنیم که رهبر ما مثل آبی که به گیاه خشک می‌دهی نطق رهبر انقلاب روح به همه کالبدها می‌دهد.
اینها که روزه‌شان را می‌خورند بنده شکم خود هستند و به او می‌گویند: «إِیَّاکَ نَعْبُدُ» بنده شکم هستند. «إِیَّاکَ نَعْبُدُ» من کاری ندارم که تو هستی حق با کسی دیگر است. خدایا ترا به این مخلص که در این ماه شهید شد، امیرالمؤمنین روز به روز ما را به اخلاص نزدیک و ما را از مخلصین و مخلصین قرار بده.
«والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته»