موضوع: روابط همسران در خانواده
تاریخ پخش: 13/10/86
بسم الله الرحمن الرحیم
«الهی انطقنی بالهدی و الهمنی التقوی»
عزیزان، بینندگان، بحثی را که می‌بینند، شب جمعه‌ای است که پنج روز به محرم یعنی 25 ذی‌الحجه است، و این روز را روز خانواده گفته‌اند. در خدمت عزیزانی هستیم که جمعیشان از انجمن اولیاء و مربیان و از محصلین، دانشجویان عزیز هستند. 5 تا سؤال دیروز برای من فاکس کردند که این سؤال‌ها، سؤالی است که امت نیاز دارد بشنود. سؤال اول این است که الگوی خانواده چیست؟ سؤال دوم این است که شیوه‌های تربیت صحیح چیست؟ سؤال سوم، چرا خانواده‌ها، چگونه خانواده‌ها از هم پاشیده می‌شوند؟ نقش خانواده در تربیت و مسئله دیگر عواملی است که زندگی شیرین می‌شود.
خوب، اینها چند جلسه سنگین می‌خواهد، حالا هر چه بتوانیم ان‌شاء‌الله انجام می‌دهیم. دو جلسه را حداقل صحبت می‌کنیم. پس موضوع بحث: خانواده در اسلام!
1– تشبیه زن و شوهر به لباس یکدیگر
زن و شوهربرای هم مثل لباس هستند. یک آیه‌ای است که قرآن می‌فرماید: «هُنَّ لِباسٌ لَکُمْ وَ أَنْتُمْ لِباسٌ لَهُن» (بقره/187) قرآن زن و شوهر را لباس هم می‌داند. لباس سومین نیاز بشر است. اولین نیاز بشر، اکسیژن است، که دو سه دقیقه نباشد آدم می‌میرد. دومین نیاز بشر، غذا است. دو سه روز نباشد آدم می‌میرد. سومین نیاز بشر همسر است. همسر بعد از اکسیژن و غذا بیش‌ترین نیاز است و لذا قرآن می‌فرماید: «هُنَّ لِباسٌ لَکُمْ»
این آیه را من در تفسیر نور، نکاتی داشتم. دیشب مهمان عزیزی، یک پزشکی از خوانسار، خیلی هم جوان بود، بچه‌ی سپاه بود منتها خوب پزشکی خوانده بود و مطب دارد و نصف روز هم در سپاه کار می‌کند و مقیم تهران است، خیلی هم جوان است. دیشب آمد منزل ما و گفت من مطالبی را دارم، استفاده کردم از ایشان بیش از آنچه خودم در تفسیر نور دارم، این جوان پزشک برای من گفت. و من از ایشان اجازه گرفتم که حرف‌هایش را بزنم.
قاری: «هُنَّ لِباسٌ لَکُمْ وَ أَنْتُمْ لِباسٌ لَهُن» آسیب به لباس آسیب به انسان است. اگر کسی یقه شما را پاره کرد، به خود شما توهین کرده است. توهین به همسر، توهین به خود انسان است.
2- پوشیدن عیوب یکدیگر و اصلاح آنها
قاری: «هُنَّ لِباسٌ لَکُمْ وَ أَنْتُمْ لِباسٌ لَهُن» کار لباس پوشش است، همسران باید عیب همدیگر را بپوشانند. نباید اگر همسر از همسر چیزی دید، برود و به فامیل و همسایه‌ها بگوید.
قاری: «هُنَّ لِباسٌ لَکُمْ وَ أَنْتُمْ لِباسٌ لَهُن» رنگ و دوخت لباس، نشانه‌ی سلیقه و شخصیت انسان است. چه همسری انتخاب کنیم، از انتخاب همسر معلوم می‌شود که ایشان، در چه فکری است. فقط فکر زیبایی است؟ ثروت است؟ پست است؟ دوخت لباس و جنس لباس نشانه‌ی شخصیت انسان است. انتخاب همسر هم نشانه‌ی شخصیت انسان است.
قاری: «هُنَّ لِباسٌ لَکُمْ وَ أَنْتُمْ لِباسٌ لَهُن» گاهی یک لکه تمام ارزش لباس را زیر سؤال می‌برد. مثلاً بنده عمامه‌ام سفید است. اگر یک ذغال بردارم و به یک گوشه عمامه بکشم، کل عمامه زیر سؤال است. همسر هم همینطور است. گاهی یک حرکت در خانواده، کل هویت خانواده را هوا می‌کند.
قاری: «هُنَّ لِباسٌ لَکُمْ وَ أَنْتُمْ لِباسٌ لَهُن» همیشه لباس گران بهترین لباس نیست. گاهی وقت‌ها ما فکر می‌کنیم که مثلاً چون کباب گران است، زور دارد و حال آنکه قدرت دو دانه کشمش، انرژی یک دانه خرما، ممکن است دو دانه خرما انرژی‌اش از نیم کیلو گوشت بیشتر باشد. فکر می‌کنیم که این لباس گران پس… خانمی که پدرش کارخانه‌دار است، تاجر است، سرمایه‌دار است و تحصیلاتش فوق لیسانس است، خانه‌شان کجاست، فکر می‌کنیم چنین خانمی حتماً دختر خوبی هم هست، یک وقت می‌بینی دختری که می‌گیری، یا پسری که انتخاب می‌کنی که پدرش چنین و چنان است، همان دختر و پسر، خیلی هم مالی نیستند. حتماً لباس گران بهترین لباس نیست. گاهی آدم یک غذاهایی ساده می‌خورد، اما ویتامینش از غذاهای… بیشتر است. خیلی دخترهای گمنام، خانواده‌های معمولی، کمالاتی دارند که در طبقات بالا پیدا نمی‌شود.
قاری: «هُنَّ لِباسٌ لَکُمْ وَ أَنْتُمْ لِباسٌ لَهُن» گاهی لباس خوب است، ولی به اندازه نیست. گاهی لباس خوب است، ولی به اندازه نیست. کمالاتی دارد، سن به هم نمی‌خورد. کمالاتی دارد، قد به هم نمی‌خورد. کمالاتی دارد، سلیقه به هم نمی‌خورد.
3- لباس محدودیت می‌آورد، اما مصونیت زا است
قاری: «هُنَّ لِباسٌ لَکُمْ وَ أَنْتُمْ لِباسٌ لَهُن» تشکیل خانواده ارزش است، لباس محدودیت می‌آورد. یعنی من که عمامه سرم است، در خیابان نمی‌توانم بدوم. به خاطر اینکه باید مراعات جامعه را هم کرد، کاری سبک و خیلی وقت‌ها مثلاً شما زمستان که لباس می‌پوشی نمی‌توانی بدوی. مثلاً شما که با کت و شلوار باشی نمی‌توانی شنا بروی. لباس یک محدودیت‌هایی می‌آورد، ولی نباید بگوییم که حالا که محدودیت می‌آورد پس ما لباس نپوشیم. همسر هم محدودیت دارد، آدمی که همسر دارد، وظیفه‌اش این است که نان به خانه ببرد، گوشت به خانه ببرد، غذا ببرد، اول وقت در خانه باشد، پول آب بدهد، برق بدهد… ازدواج محدودیت می‌آورد، ولی این محدودیت ارزش دارد. آخر بعضی‌ها می‌گویند: چه کار داریم ازدواج کنیم؟ راحتیم، آزادیم و فکر می‌کند که هر آزادی ارزش است. لباس محدودیت می‌آورد ولی این محدودیت ارزش است. همسر هم محدودیت می‌آورد ولی ارزش است.
قاری: «هُنَّ لِباسٌ لَکُمْ وَ أَنْتُمْ لِباسٌ لَهُن» زن برای شوهر لباس است و و شوهر هم برای زن لباس است. لباس چه می‌کند؟ در لباس آدم باید غیر از اینکه خودش گرم می‌شود یا پوشیده می‌شود، توجه به فرهنگ جامعه هم داشته باشد. مثلاً لباس احرام پارچه سفید است. چادر سفید را مردم در مسجد الحرام، در مکه، در زمین عرفات می‌پوشند. اما الان کسی لباس سفید سرکند و در خیابان بیاید. گاهی وقت‌ها یک لباسی در یک جایی فرهنگ نیست، بنابراین در لباس باید مراعات فرهنگ جامعه را هم کرد. در ازدواج هم همینطور است.
قاری: «هُنَّ لِباسٌ لَکُمْ وَ أَنْتُمْ لِباسٌ لَهُن» زن و شوهر لباس هستند یعنی چه؟ در انتخاب لباس آدم آزاد است. می‌تواند بخرد و می‌تواند نخرد. وقتی خرید دیگر نمی‌تواند بی‌مصرف بگذارد. قبل از ازدواج انسان آزاد است ولی وقتی ازدواج کرد، انسان نمی‌تواند همسر خودش را معلق بگذارد.
گفت: یا بکش! یا دانه ده! یا از قفس آزاد کن.
بسم الله! قاری: «هُنَّ لِباسٌ لَکُمْ وَ أَنْتُمْ لِباسٌ لَهُن» زن و شوهر لباس هستند یعنی چه؟ با لباس عالم آدم عالم نمی‌شود. بعضی‌ها فکر می‌کنند که اگر با فلان خانواده وصلت کنند، حتماً اینطور نیست. هر کسی باید چاه خودش آب داشته باشد. چاهی که خشک است و با زور سطل آب بریزند در آن، آب دار نمی‌شود. باید کمالات از درون بجوشد. کسب کمالات از دیگران خیلی پایش به جایی بند نیست.
4- همسر، مایه آرامش روحی و روانی
قاری: «هُنَّ لِباسٌ لَکُمْ وَ أَنْتُمْ لِباسٌ لَهُن» لباس آرام بخش نیست. جنس لباس آرام بخش است. اگر یک لباس خشنی را شما برداشتی و لباس کردی، بدنت به خارش می‌افتد، گاهی وقت‌ها آدم همسر می‌گیرد، می‌بیند، عجب! زندگی‌اش پر از نکبت شد. چرا؟ برای اینکه جنس همسر به همسر نمی‌خورده است. همسر مثل کیسه حمام است، و این کیسه حمام همه‌اش به بدن… اینکه قرآن می‌گوید: « لِتَسْکُنُوا» (روم/21) همسر آرامش‌بخش است، در لباس، جنس لباس آرام بخش است. یعنی اگر پنبه بود، پشم بود، ابریشم بود، حریر بود، کتان بود، جنس لباس آرام بخش است. نه خود لباس. خیلی وقت‌ها همسر، زندگی را تلخ می‌کند. چون جنس همسر به همسر نخورده است. جنس لباس آرام بخش است نه خود لباس.
قاری: «هُنَّ لِباسٌ لَکُمْ وَ أَنْتُمْ لِباسٌ لَهُن» لباس معیوب را اصلاح می‌کنند، فریاد نمی‌زنند. اگر همسری عیب داشت، فکر کنید، چگونه اصلاح کنید، آبروریزی و دادگاه خانواده رجوع نکنید.
قاری: «هُنَّ لِباسٌ لَکُمْ وَ أَنْتُمْ لِباسٌ لَهُن» گاهی جنس لباس خوب است. زن و شوهر لباس هستند یعنی چه؟ جنس لباس گاهی خوب است، اما دوختش خوب نیست. گاهی طرف خانم خوبی است، دختر خوبی است، پسر خوبی است، مرد خوبی است، زن خوبی است، اما اخلاقش… این کلمه‌ای که گفت، این حرکتش بد بود. یعنی با یک حرکت، با یک کلمه نباید گفت این زن، زنِ بدی است. یا این مرد، مردِ بدی است. بابا آدم خوبی است، منتها حالا این کلمه را نباید بگوید، گفت. این کار را نباید بکند و کرد بسم الله. قاری: «هُنَّ لِباسٌ لَکُمْ وَ أَنْتُمْ لِباسٌ لَهُن» زن و شوهر لباس همدیگر هستند. بعضی لباس‌ها حفاظت بیش‌تری می‌خواهند، بعضی همسرها هم نیاز به حفاظت بیش‌تری دارند. افرادی هستند از نظر شکل، از نظر موقعیت، باید بیشتر مواظبشان بود. از نظر سادگی زود گول می‌خورد. باید بیشتر آدم مواظب باشد. بعضی لباس‌ها حفاظت بیش‌تری می‌خواهد، همسرها هم همینطور هستند، همسرهای ساده، همسرهای کم سن، همسرهای بی‌تجربه، همسرهایی که در یک منطقه غریبه هستند، همینطور دخترش را می‌فرستد در یک شهر به عشق اینکه لیسانس بگیرد…
پریروز یک مرد محترمی آمد دانشگاه تهران. گفت دختر من از فلان شهرستان آمده است اینجا، در شهرستان که بود چه بود، الان چه شده است. من متدینم، من دخترم متدین بود، خراب شد، خیلی خلاصه خانواده‌ها مواظب باشید. دختر عمویش لیسانس گرفته، اینهم باید لیسانس بگیرد، ولو حالا به هر دره‌ای رفت که رفت. البته این وزارت علوم و دانشگاه آزاد نمی‌دانم، محال می‌دانند که هر دختری در شهر خودش درس بخواند؟ یعنی واقعاً محال است؟ یعنی این قابل حل نیست در جمهوری اسلامی؟ نمی‌شود هر دختری پهلوی پدرش درس بخواند؟ واقعاً محال است؟ اگر محال است من نمی‌دانم. ولی محال نیست. می‌شود این قصه را حل کرد، جمهوری اسلامی می‌تواند حل کند. یک مشکل بنزین که در همه خانه‌ها نیاز داریم، بالاخره کنترل کردند، اصلاً جمهوری اسلامی چه کاری می‌خواسته بکند که نتوانسته؟ می‌شود دانشگاه آزاد و پیام نور و نمی‌دانم اینها یک طراحی کنند و قصه را حل کنند. خوب یک دختر، دختر می‌خواهد درس بخواند، پا می‌شود و می‌رود یک شهر غریب، خوب مواظبت ندارد. پسر هم همینطور است. پسر هم همینطور است. بعضی لباس‌ها حفاظت بیش‌تری می‌خواهند، بعضی دختر و پسرها هم حفاظت بیش‌تری می‌خواهند.
5- دقت در انتخاب همسران پاک
قاری: «هُنَّ لِباسٌ لَکُمْ وَ أَنْتُمْ لِباسٌ لَهُن» زن و شوهر لباس هستند، لباس چه می‌کند؟ دزد از لباس دزدی لذت می‌برد اما مؤمن ناراحت است. آدم‌های کثیف، دخترهای هرزه، پسر هرزه را بگیرند، آنها خودشان باهم خوش هستند. اما یک مؤمن هرگز حاضر نیست که با یک همچنین آدم‌هایی… قرآن می‌فرماید: «الْخَبیثاتُ لِلْخَبیثینَ وَ الْخَبیثُونَ لِلْخَبیثاتِ وَ الطَّیِّباتُ لِلطَّیِّبینَ وَ الطَّیِّبُونَ لِلطَّیِّبات» (نور/26) یعنی یک لباس دزدی را دزد می‌پوشد و کیف هم می‌کند، اما به یک مؤمن بدهی ناراحت است. بعضی همسرها هم… همسر برای همسر لباس است، قرآن می‌فرماید: «هُنَّ لِباسٌ لَکُمْ وَ أَنْتُمْ لِباسٌ لَهُن» همسر لباس است، یعنی همینطور که دزد از لباس دزدی خوشش می‌آید، ولی مؤمن خوشش نمی‌آید، هر کسی از هر همسری لذت می‌برد، هر دختر و پسری ممکن است برای همدیگر جاذبه داشته باشند، اما پهلوی چشم افراد پاک و باتقوا آنها ارزش ندارند.
قاری: «هُنَّ لِباسٌ لَکُمْ وَ أَنْتُمْ لِباسٌ لَهُن» زن و شوهر لباس همدیگر هستند. در قرآن داریم کفاره بعضی از گناهان این است که ده برهنه را بپوشانی. لباس دادن به برهنه‌ها یک کفاره و عبادت است. همینطور که لباس دادن عبادت است، به ازدواج در آوردن افراد بی‌همسر هم عبادت است. قرآن می‌فرماید: «وَ أَنْکِحُوا الْأَیامى» (نور/32)
«هُنَّ لِباسٌ لَکُمْ وَ أَنْتُمْ لِباسٌ لَهُن» لباس زیبا نشانه شادابی است. در خانواده اگر زن و شوهر خودشان را برای همدیگر آرایش کنند، این آرایش شادی‌بخش است. زندگی را گرم می‌کند. کلماتی که به هم می‌گویند. حدیث داریم که اگر مردی به زنش بگوید دوست دارم، این کلمه تا آخر عمر در ذهن زن می‌ماند. حدیث داریم اگر کسی را دوست داری، به او بگو دوستت دارم. تشکر کردن، انتقادپذیری، اگر خلاف کرد، عذرخواهی کردن، اینها زندگی را شیرین می‌کند.
6- واقع بینی در تعیین مهریه ازدواج
قاری: «هُنَّ لِباسٌ لَکُمْ وَ أَنْتُمْ لِباسٌ لَهُن» در خرید لباس به جیبت نگاه می‌کنی، در مهریه خانم هم به جیبت نگاه کن، گاهی افرادی می‌آیند پهلوی بنده عقد بخوانند، می‌گویم: چند تا؟ می‌گوید: هزار سکه! هر چه اینها را نگاه می‌کنم که به این قیافه می‌خورد؟ می‌گویم: تو حضرت عباسی تا آخر عمرت هزار سکه می‌توانی جمع کنی؟ چرا شوخی می‌کنید؟ می‌گوید: آخر حالا بگو، چه کسی داد؟ می‌گویم: اِ… اگر دامادی لحظه‌ای که عقد می‌خواند، نیتش باشد که: بگو هزار سکه، من که بناندارم بدهم، اگر نیتش باشد که ندهد، هر دفعه پهلوی خانم می‌رود انگار زنا می‌کند. شوخی که نداریم. اول زندگی چرا با دروغ؟ نگاه به جیبت کن.
قاری: «هُنَّ لِباسٌ لَکُمْ وَ أَنْتُمْ لِباسٌ لَهُن» زن و شوهر برای همدیگر لباس هستند. یعنی چه؟ لباس جلف آدم‌های هرزه را به خودش جذب می‌کند، همسر جلف هم چشم‌های هرزه را به خودش جذب می‌کند.
قاری: «هُنَّ لِباسٌ لَکُمْ وَ أَنْتُمْ لِباسٌ لَهُن» زن و شوهر برای هم لباس هستند. یعنی چه؟ هوا داغ شد، لباس نازک می‌شود، هوا سرد شد، لباس کلفت می‌شود. زن عصبانی است، مرد کوتاه بیاید. مرد عصبانی است، زن کوتاه بیاید. نگوید تو یکی و من یکی… فحش دادی من هم فحشت می‌دهم. بداخلاقی، من هم بداخلاق هستم. بابا حالا که مرد بداخلاق است، تو خوش اخلاق باش. زن عصبانی است، مرد تو کوتاه بیا. عصبانی است، حالا یک چیزی گفت، تو کوتاه بیا. چطور هوا داغ است، لباس نازک می‌شود؟ هوا سرد است، لباس کلفت می‌شود؟ تا زن عصبانی است، مرد نازک شود، تا مرد عصبانی است، زن نازک شود.
قاری: «هُنَّ لِباسٌ لَکُمْ وَ أَنْتُمْ لِباسٌ لَهُن» زن و شوهر برای هم لباس هستند، بدون لباس رسوایی است. کسی هم که همسر ندارد، در معرض رسوایی است.
7- وظیفه والدین در قبال ازدواج فرزندان
قاری: «هُنَّ لِباسٌ لَکُمْ وَ أَنْتُمْ لِباسٌ لَهُن» زن و شوهر برای هم لباس هستند… بزرگ لباس می‌پوشد، بچه را به او لباس می‌پوشانند. افرادی خودشان ازدواج می‌کنند، افرادی را باید دست و پا زد و اینها را به ازدواج… من می‌دانم، حالا پسر می‌گوید زود است، دختر می‌گوید حالا زود است. اینها بگویند حالا زود است، با زور اینها را ازدواج بدهید. به خاطر اینکه این حالیش نیست. می‌گوید: زود است، بعد می‌بینی خراب شد. بزرگ لباس می‌پوشد، بچه را لباس می‌پوشانند. افرادی خودشان اقدام می‌کنند برای ازدواج، افرادی را باید دست و پا کنیم و اینها را به ازدواج دربیاوریم. قاری: «هُنَّ لِباسٌ لَکُمْ وَ أَنْتُمْ لِباسٌ لَهُن» زن و شوهر برای هم لباس هستند… لباس رویش زیباست، مردم می‌گویند: به چه لباسی! ! ! ممکن است زیرش زبر باشد، بدن را از بین ببرد. روی لباس لطیف است، اما ممکن است باطنش خشن باشد. بعضی همسرها هم بیرون را روشن می‌کنند، در خانه را تاریک می‌کنند. یعنی ظاهرش می‌گویند: خوشابه حالت، چه همسر خوبی داری، اما از همسرش بپرسی، می‌گوید: آقا پیر من را درآورده است، بسیار بداخلاق است. بیرونش… بنابراین، گاهی روی لباس جلوه دارد، باطنش خراب است. همسر هم همینطور است. آخری‌اش را هم بخوانید. قاری: «هُنَّ لِباسٌ لَکُمْ وَ أَنْتُمْ لِباسٌ لَهُن» زن و شوهر لباس هستند، یعنی چه؟ لباس عیب را می‌پوشاند، و داد نمی‌زند. شما عیب شوهرت را برطرف کن، عیب خانمت را برطرف کن، همسر عیب همسر را برطرف کند، ولی به کسی نگوید.
8- لزوم تامل بیشتر در آیات قرآن کریم
ببینید، در این چند دقیقه، از یک کلمه قرآن سی نکته، اینجا برای شما گفتم. اینکه می‌گویند: امام باقر، باقرالعلوم است، یعنی اگر این آیه را… حدیث داریم، حالا یادم نیست کدام آیه بود، امام صادق فرمود اگر اهلش را پیدا می‌کردم، تمام دین را از همین کلمه بیرون می‌کشیدم. تمام دین را از این بیرون می‌کشیدم. خدا رحمت کند، آیت الله العظمی فاضل لنکرانی را، خدمت ایشان بودم، گفت من از این آیه کوچک، صد قانون فقهی بیرون کشیدم، انرژی هسته‌ای در طبیعت نیست، در قرآن هم انرژی هسته‌ای هست. حالا اینها که راجع به خانواده و روانشناسی‌ها و روانکاوی‌ها و… یعنی واقعاً آدم گاهی یک کتاب می‌خواند، چهارصد صفحه، می‌بینی که بیست نکته در آن نیست. اما قرآن کتابی است که یک کلمه‌اش سی نکته در آن است. خانواده برای همدیگر لباس است. چقدر خوب است ما این را تابلو کنیم… این دیگر برای دفتر عقد و ازدواج است. حالا لابد پای تلویزیون کسی هست که به فکر بیفتد. پای تلویزیون امشب ما یک نفر نیست که در قوه قضاییه باشد. یک نفر از قوه قضاییه نیست؟ نمی‌تواند آقا این «هُنَّ لِباسٌ لَکُمْ» را آرمش کند، نکاتش را بنویسد و به تمام دفترهای عقد و ازدواج، این ورقه اول باشد. چطور دفترهای سررسید، عکس اولش عکس امام یا مثلاً مقام معظم رهبری است، یا از ضریح امام رضا است؟ این هم… دفتر عقدی که عقد می‌کنند عروس و داماد، این «هُنَّ لِباسٌ لَکُمْ وَ أَنْتُمْ لِباسٌ لَهُن» باشد. خدایا بنیاد جامعه ما که خانواده است، خانواده‌های ما را از همه آسیب‌ها حفظ بفرما.