موضوع: تلاوت قرآن، همراه با فهم معانی و مفاهیم
تاریخ پخش: 24/06/86
بسم الله الرحمن الرحیم
«الهی انطقنی بالهدی و الهمنی التقوی»
بینندگان عزیز رمضان 86 بحث را می‌بینند. در قرآن آمده که آدمهای مست نماز نخوانند «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا تَقْرَبُوا الصَّلَاهَ وَأَنْتُمْ سُکَارَى حَتَّى تَعْلَمُوا مَا تَقُولُونَ» (نساء/43) می‌فرماید: در حالی که مست هستید سر نماز نروید که در تفسیر و در منابع می‌خوانیم که مستی تنها به شراب خوردن نیست وقتی که گیج هستید، خواب آلوده هستید، شکم پر است، نشاط ندارید، در حال نماز نروید چرا «لَا تَقْرَبُوا الصَّلَاهَ وَأَنْتُمْ سُکَارَى» (نساء/43) نزدیک نماز نشوید وقتی که مست و گیج هستید. «تَعلَمونَ، تَقُولونَ» یعنی بدانید چه می‌گویید. ما که قرآن می‌خوانیم «إِذَا الشَّمْسُ کُوِّرَتْ» (تکویر/1) «إِذَا جَاءَ نَصْرُ اللَّهِ وَالْفَتْحُ» (نصر/1) یعنی چه؟ جاء یعنی چه؟ «نَصْرُ اللَّهِ وَالْفَتْحُ» یعنی چه؟ «وَرَأَیْتَ النَّاسَ یَدْخُلُونَ فِی دِینِ اللَّهِ أَفْوَاجًا» (نصر/2) یعنی چه؟ فسبّح یعنی چه؟ حتی تعملون ما تقولون بدانید چه می‌گویید. یک زمانی ایران تصحیل کرده کم داشت. الآن میلیون‌ها لیسانس و فوق لیسانس. صدها هزار دکتر، در رشته‌های مختلف دکتر داریم. بدنه کشور ما به حمدالله دیپلم هستند. وقتی انسان با سواد است کاری ندارد که «حَتَّى تَعْلَمُوا مَا تَقُولُونَ» (نساء/43).
1- رجوع به ترجمه مفسران قرآن کریم
در خانه‌ها که قرآن خوانده می‌شود باید حداقل ترجمه قرآن را بخوانید البته ترجمه‌های کسی که از همه سوادش بیشتر است. یعنی ترجمه‌ای را بخوانید که حجت داشته باشید. چون ترجمه‌ها هم ممکن است غلط داشته باشد. ترجمه آیت الله مشکینی را بخوانید. آیت الله مشکینی مفسّر است. زمانی که در قم تفسیر نبود، ایشان بارها تفسیر گفته اند. آیت الله مکارم خوب مرجع هستند و مفسر هستند و ترجمه هم دارند. ترجمه‌های زیادی هست من حالا اسم این دو تا را که بردم به خاطر این است که به هر حال آدم وقتی می‌خواهد به دکتر برود به دکتری می‌رود که ایشان رساله دکترایش را از یک دانشگاه رسمی دنیا گرفته باشد. نمی‌خواهم بگویم که دکترهای دیگر خوب نیستند. ترجمه خوب خیلی داریم ولی به هر حال در زمان ما دو مفسّری که هر دو مجتهد هستند و هر دو فقیه هستند و هم خلاصه ممکن است در هر ترجمه‌ای یک نقطه ضعفی وجود داشته باشد چون انسان که معصوم نیست، ولی به هر حال ترجمه قرآن را بخوانید. اما باید معتبر و خوب باشد. ترجمه‌ای را بخوانید که خوب باشد در زمان ما دو تا مفسری که هر دو مجتهد و فقیه هستند ترجمه شان ممکن است نقطه ضعفی در هر ترجمه باشد.
2- عدم تدبر در قرآن، عامل توبیخ خداوند
تنها درسی که توبیخ می‌شود مسئله تدبر در قرآن است. مثلاً روز قیامت یقه بنده را می‌گیرند و می‌گویند یک دور اصول نخوانده‌ای می‌گویم نه. می‌گویند خاک بر سرت. می‌گویند یک دور فقه هم نخوانده‌ای ای می‌گویم نه می‌گویند خاک بر سرت کامیپیوتر بلد نیستی خاک برسرت رانندگی بلد نیستی فلسفه نخوانده ای، ادبیات چطور می‌گویم متوسط تنها جایی که به من می‌گویند خاک برسرت مسئله تدبر در قرآن است که آیه آن: «أَفَلَا یَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ‌ام عَلَى قُلُوبٍ أَقْفَالُهَا» (محمد/24) قرآن می‌گوید در قرآن تدبر نمی‌کنید؟ فکر نمی‌کنید؟ بلکه بر قلوب آنها قفل شده که نمی‌گذاری قرآن در آن برود تنها علمی که، من دروغ انشاء الله نمی‌گویم. بینی و بین الله الآن شرمنده هستم که اگر در روز قیامت اگر بنده را احضار کنند ده تا سوال از من بپرسند شرمنده هستم. 1- چندسال طلبه بودی هر روز رساله خواندی، کفایه خواندی، مکاسب خواندی، جواهر خواندی، چند سال در خارج درس خواندی، بله. تفسیر چی؟ والله اسم تفسیر را گذاشتیم درس جنبی. جنبی یعنی شال گردن حالا شد، شد. نشد، نشد. مثل سالاد، مثل زعفران. خدا رحمت کند آیت مدنی شهید محراب. در نجف تدریس داشت. این جمله از امام جمعه‌های کاشان جناب آقای نمازی شنیدم. درس می‌داد روزهای رسمی درسهای رسمی می‌داد شب جمعه تفسیر داشت یک شب آمد دیدیم یک حالی دارد گفت: آقا من شک کردم که به من بگویند سید اسدالله چطور کتاب شیخ انصاری را هر روز خواندی کتاب خالق را شب جمعه خواندی که هر که آمد آمد هر که نیامد نیامد.
3- ترجیح کتاب خالق بر کتاب مخلوق
هر طلبهای باید تفسیر درس رسمی اش باشد بهترین وقت را برای قرآن بگذارد کتاب خالق مهمتر از کتاب مخلوق است. بعضی از افراد برای توجیح خودشان می‌گویند تا این درسها را نخواند قرآن را نمی‌فهمد پس سلمان قرآن نمی‌فهمید چون یک دور فقه خواند نه یک دور اصول. بله آدمهای آخوند استفاده‌ای بهتر از قرآن می‌کند. تا کسی غواص نشده کنار دریا نرود دریا نگاه کردنش لذت دارد. آدم بی سواد نگاه به قرآن کند ثواب دارد. آب تنی لذت دارد. ماهیگیری لذت دارد. کشتی‌های تجاری و حمل و نقل لذت دارد. معادن لذت دارد بخار دریا برکت دارد. صدها فایده دریا دارد منتهی اگر کسی قواص باشد لولو و مرجان در می‌آورد که کسی دیگر نمی‌تواند پیدا کند. آدم ملا از قرآن استفاده بهتری دارد. اما معنایش این نیست که کسی که ملا نیست از قرآن استفاده نکند. فقیه واصولی استفاده دقیق‌تر می‌کند. به شرطی که غرق فقه اصول نشود. مثل ورزشکارها! ورزش بکن که تنت سالم بشود که کار بهتری بکنی نه اینکه ورزش برایت شغلی شود. ورزش مقدمه است برای شغل بهتر. طناب برای این است که آب بیاوریم. این مقدمه است نردبان درست می‌کنیم که برای بالا رفتن است. کم کم می‌شویم نردبان فروش. یعنی تمام عمرمان را نردبان می‌سازیم و پخش می‌کنیم و خودمان هیچ وقت بالا نمی‌رویم. «أَفَلَا یَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ» (محمد/24) در قرآن تدبر نمی‌کنید؟
مسئله دیگر این است که: تعبیر به اقامه، چند آیه و دستورات کلمه «أَقامُوا» دارد اقامه یعنی به پا دارید «إِقَامَهِ الصَّلَاهِ» (انبیاء/73) یعنی نماز را به پا دار. «أَقِیمُوا الدِّینَ» (شورى/13) دین را به پا دار. «أَقِیمُوا الْوَزْنَ» (رحمن/9) عدالت را به پا دار.
4- نزول برکات آسمان، در گرو اقامه کتاب آسمانی
ازجایی که کلمه اقامه گفته شده راجع به کتاب آسمانی است می‌گوید:«وَلَوْ أَنَّهُمْ أَقَامُوا التَّوْرَاهَ وَالْإِنجِیلَ وَمَا أُنزِلَ إِلَیْهِمْ مِنْ رَبِّهِمْ لَأَکَلُوا مِنْ فَوْقِهِمْ وَمِنْ تَحْتِ أَرْجُلِهِمْ» (مائده/66). خوب خبر تازه برای مسئولین مملکتی. آیه می‌گوید: «وَلَوْ أَنَّهُمْ» کلمه لو یعنی اگر. ما در عربی سه اگر داریم. اگری که حتماً می‌شود می‌گویند اذا مثل اذاشمس کورت اگر خورشید نورش گرفته شد. یعنی حتما خورشید نورش گرفته می‌شود. اگرهایی که حتما نمی‌شود می‌گویند لو می‌شود مثل اگر دو تا خدا بود. اگر تو بداخلاق بودی مردم فرار می‌کردند. یعنی پیامبر بداخلاق نبود. و خدا هم هرگز دو تا نیست. اگرهایی که شاید شد و شاید نشد می‌گویند ان. سه نوع اگرداریم. اگرهای شدنی می‌گویند اذا ـ اگرهای نشدنی می‌گویند لو ـ اگرهای شایدی می‌گویند «ان». اینجا گفته لو یعنی نمی‌شود هیچ وقتی مردم کتابهای آسمانی را محور جدی قرار نمی‌دهند. منتهی اگر مردم به پا دارند تورات و انجیل را، اقتصادشان خوب می‌شود. لاکلوا، می‌خورند از آسمان و زمین. رمز فقر شما. نگویید که چند میلیمتر باران آمده.
بعضی تحلیل‌های ما غلط است. نگویید چرا به کار ما تاب می‌افتد؟ اصلاً روایت داریم که خدا قول داده است که به کارت تاب می‌افتد. می‌دانی چرا؟ برای اینکه به کار مردم تاب داده ای. «وَأَمَّا مَنْ بَخِلَ» (لیل/8) مردم کمک می‌خواستند یک فرشت را به همسایه ات برای عروسیش ندادی. دو تا پتو به او ندادی. خوب کمک می‌کردی و می‌گفتی که آقا ظرف دارم و دیگر نمی‌خواهد که بروی و کرایه کنی. این پیرهن عروسی دختر مرا ببر برای عروسی دخترت که دیگر نخواهی که بخری. تو از دادن یک پیرهن عروس، یک پتو، یک دیگ و…، بخل کردی. آقا خانه ما بزرگ است و نمی‌خواهد که شما بروی و سالن بگیری. تو دیدی که طرف وام می‌گیرد برای تالار یا وام می‌گیرد برای لباس عروسی، وام می‌گیرد برای ازدواجش. همسایه ات دارد می‌سوزد. ندادی «وَأَمَّا مَنْ بَخِلَ» (لیل/8) چرا امسال اینطور شده «رَبُّهُ فَأَکْرَمَهُ» (فجر/15) یعنی ما به تو دادیم به یتیم ندادی از تو گرفتیم و مردم کمک می‌خواستند کمک نکردی «فَسَنُیَسِّرُهُ لِلْیُسْرَى» (لیل/7). تو بخل کردی تو که کار مردم را باز نکردی به کار تو تاب دهم و تاب دادی تاب خوردی تاب را باز کن تا تاب را باز می‌کنم اگر به مردم کمک کنی. به تو کمک می‌کنم.اگر مردم ظرف، لباس، نردبان، فرش می‌خواهند باید به آنها کمک کنی تا خدا به تو هم کمک کند. نفت هفت دلار است گیج هستیم، هفتاد دلار هم که می‌شود باز هم گیج هستیم.
قرآن می‌گوید که «وَلَوْ أَنَّهُمْ أَقَامُوا التَّوْرَاهَ وَالْإِنجِیلَ وَمَا أُنزِلَ إِلَیْهِمْ مِنْ رَبِّهِمْ لَأَکَلُوا مِنْ فَوْقِهِمْ وَمِنْ تَحْتِ أَرْجُلِهِمْ» (مائده/66) اگر کتاب آسمانی را به پا داریم. اگر مردم کتاب آسمانی را به پا دارند زندگیشان خوب می‌شود. طلبهای آمد گفت وضع مالیم خوب نیست گفتم چقدر درس خوندی گفت روی هشت گفتم چقدر صرف قرآن می‌کنی گفت هیچی گفتم تو باید گرسنگی را بحوریی. قرآن گفته اگر می‌خواهی از گرسنگی نجات پیدا کنی باید کتاب آسمانی را به پا دارید.
5- خطر اعراض از قرآن، ذکر الهی
قرآن ذکر است قرآن ذکراست. «وَمَنْ أَعْرَضَ عَنْ ذِکْرِی» (طه/124) قرآن ذکر است و کسی که از ذکر خدا اعراض کند زندگیش تاب می‌خورد. اگر کسی قرآن را پشت سر بگذارد و هر که ذکر را کنار بگذارد و کسی که از ذکر خدا اعراض کند زندگیش تاب می‌خورد. چرا تاب می‌خورد قرآن محور نیست برای ما. نگو آقا ما قرآن سر می‌گیریم. بله قرآن سر گرفتن برای حاجات خواستن است. نگو آقا روی کیف عروس ها، جوان‌ها وقتی می‌خواهند که مهریه بدهند می‌گویند مهریه عروسی یک جلد کلام الله مجید است اما تشریفات است. البته حالا این را از دست ندهیم خوب است. من داماد هستم قرآن برایت می‌فرستم تا در زندگیمان این رقمی عمل کنیم طبق قرآن عمل کنید. قرآن می‌گوید پدر عروس به داماد گفت: «وَ ما أُریدُ أَنْ أَشُقَّ عَلَیْک» (قصص/27) شیعب به موسی گفت به تو سخت نمی‌گیرم پول داری خرج کن نداری خرج نکن. عروس خانم نباید به داماد سخت نگیرد. اگر خانه مستقل داشت زندگی کن اگر نداشت هم زندگی کن. گیر نده. آقا داماد پول جیبی به خانم بده نباید گدا بازی در بیاورد. «عَلَى الْمُوسِعِ قَدَرُهُ وَعَلَى الْمُقْتِرِ قَدَرُهُ» (بقره/236). خدا رحمت کند شهید محراب مدنی را گفت ما آخوندها باید هر چه می‌گوییم باید عمل کنیم؟ گفت: چند درصد ش را عمل کنیم اگر می‌گوییم نماز شب حداقل چند شب نماز شب بخوان. لازم نیست تمام عمرت را نماز شب بخوانی اگر می‌خواهید در رابطه با نماز شب صحبت کنی لااقل از یک هفته قبل شروع بکن. اگر می‌خواهید غسل جمعه را بگویید باید لااقل دو جمعه غسل جمعه انجام بدهی. که عالم بی عمل نباشی. چقدر پول به خانم بدهی. با خانم به شمال و جنوب برویم هر جور مردم زندگی می‌کنند تو هم زندگی کن. آخوند خوب آخوندی هست که دخترش زن آخوند بشود. اگه یک آخوندی در خانه سخت گرفت زن آخوند گفت بر پدرم لعنت اگر من دخترم را به آخوند بدهم. یعنی مرد آخوند در خانه بد عمل کرده است. بچه آخوند اگر آخوند شد یعنی خوب عمل کرده. بچه می‌گوید طوری نیست طلبه شد من زن طلبه هم می‌شوم اگر هم نشد زن کت و شلواری می‌شوم.
6- دوری همسایگان از آزار مساجد
اما یک جوری زندگی کنید که مردم از مسجد پشیمان نشوند. الآن مسجد ما طوری شده است که مردم از دور مسجد فرار می‌کنند. بنده محسن قرائتی اگر خانه کنار مسجد باشد برایم سخت است که بروم. به خاطر اینکه بلندگوی مسجد پیر مرا در می‌آورد. آیت الله عظمی فاضل لنکرانی بنده خدا یک پیرمرد مریض می‌گفت: از سر شب تا صبح دعای الغوث را گذاشتند و ما تا صبح اذیت می‌شدیم. بابا تو که می‌خواهی الغوث کنی به مریض‌های محله چه کار داری؟ صدای بلندگو بیرون مسجد حرام است. اگر مردم اذیت بشوند. ایذای مومن حرام است. مگر شما می‌توانی که سحر خوانی بکنی اصلاً چه کسی به شما گفت که می‌توانی سحر خوانی بکنی؟ سحر خوانی اگر مردم اذیت می‌شوند حرام است. اذان را می‌شود گفت ولی نباید قبل از اذان مردم را اذیت کرد. برای امام حسین طوری عزاداری کنید که راهبندان نشود. ما در عبادتهایمان باید توبه کنیم. امام حسین(ع) در دعای عرفه می‌گوید: «الهی من کان محاسنه مساوی» خدایا من خوبیهام بدی است. زن ما در خانه می‌ترسد، ما قرائت قرآن می‌رویم یا روضه می‌رویم و دیر به خانه می‌آییم. خانواده‌ام می‌گوید آخر آقا من در این خانه که خارج از شهر، تنها، در بیابان با همسایه‌های ناامن و خانه‌های خالی خوب بابا آخر من می‌ترسم. می‌گوید خوب من رفته بودم که قرآن بخوانم خوب بی خود رفته بودی. در ماه رمضان زن می‌ترسد شما نباید به روضه بروید. اگر زن در خانه می‌ترسد جایز نیست به مسجد بروید. مناجات در اسلام است اما نه پشت بلندگو.
فلسفه پشت بام اذان گفتن یعنی اینکه همسایه‌ها بفهمند نه روی مناره نود متری که کسی بالا نمی‌رود اگر کسی هم رفت هر چه داد بزند کسی نمی‌فهمد چون نود متر است. برو روی پشت بام که همه بفهمند. اگر جوان بود ونفسش بند اومد. چرا گرسنگی می‌خورند بعضی؟ قرآن محور نیست. چند وقت پیش 600 اساتید دعوت شدند برای افتتاح جلسه تفسیر در تهران. گفتم تبریک می‌گویم اما دیر شده است. حالا چرا؟ ما باید جلسات قرآنمان به سمت تفسیر برود.
7- حضور در جلسات تفسیر عالمان واقعی
حداقل کسی که بخواهد تفسیر بگوید باید ده سال در حوزه درس خوانده باشد مهم نیست عمامه داشته باشد یا کت و شلواری. مهم این است که سواد داشته باشد. من به لباس، عمامه را لباس شریفی می‌دانم و افتخار هم می‌کنم که آخوند هستم. اما به لباس آخوندی نیست. اما تعصب در لباس ندارم. کت و شلواری تفسیر می‌گوید با سواد است یا بی سواد تفسیرش درست باشد. روی سواد تعصب داریم. قاطی نکند و غلط بگوید. تفسیر گفتن باید دقیق باشد.
قرآن نور است. «یَا أَیُّهَا النَّاسُ قَدْ جَاءَکُمْ…» (نساء/170) قرآن می‌گوید من برهان وکتاب استدلال و منطقی هستم. قرآن برهان و نور است. خدایا تو را به حق قرآن تو را به حق سینه‌ای که قرآن در آن نازل شد به ما توفیق بده آن چه نسبت به قرآن غفلت کردیم ما را ببخش وتوفیق جبران مرحمت بفرما. تدبر قرآن چشیدن مزه قرآن عمل قرآن نشر قرآن را محور کار ما قرار بده. بین ما و قرآن و اهل بیت آنی جدایی نینداز. امیدوارم جلسات قرات یک نهضت تدبر راه بیافتد از طریق علمای ربانی.